Verborgen orgaandonoren
zijn moeilijk op te sporen
Gezondheid
Rechtspositie
Het leven splitst zich als een ouder overlijdt
I
i(iii
Suikerziekte vaak
familiekwestie
Over dertig jaar is helft
Europeanen zwaarlijvig
Taxus- snoeisel tegen kanker
Öperatiehandschoenen
slecht tegen virussen
MAANDAG 5 JUNI 2000
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER 023-5:
Een belangrijke doelstelling van de wet BOPZ is het bescher
men van de rechtspositie van de patiënt. De rechtspositierege
ling bevat daarom een klachtenregeling. Er kan geklaagd wor
den tegen een aantal beslissingen van ingrijpende aard, zoals
de toepassing van dwangbehandeling en het bepalen van de
wilsonbekwaamheid. Uiteraard kan er ook over andere aspec
ten van de behandeling, zoals het voorschrijven van verkeerde
medicijnen of het geven van foute voorlichting, geklaagd wor
den, maar de BOPZ voorziet niet in een procedure voor de be
handeling van die klachten. Om het voor de klager ingewik
keld te maken moeten dit soort klachten in een afwijkende
procedure van de Wet klachtrecht cliënten zorgsector (WKCZ)
behandeld worden.
Ondanks de ingewikkeldheid van de procedures besluit de
vrouw met de kraambedpsychose (zie column Klagen) een
klacht in te dienen. Zij is er ontstemd over dat de psychiater
heeft vastgesteld dat zij wilsonbekwaam is, en vervolgens met
haar ouders heeft onderhandeld over een behandelplan,
waarmee zij het absoluut niet eens is. Zij is van mening dat zij
goed in staat is voor haar eigen belangen op te komen en dat
zij voör niemand anders dan voor de duivel een gevaar vormt.
Zij eist van haar psychiater dat hij met onmiddellijke ingang
de medicamenteuze behandeling stopt. Wat gebeurt er met
haar klacht?
Er is een aantal mogelijkheden. De vrouw met de kraam
bedpsychose kaart de"kwestie bij haar psychiater opnieuw aan
en roept daarbij de hulp in van een klachtenfunctionaris, die
probeert de onderhandelingen over het behandelplan te her
openen. Dit heet klachtenbemiddeling. Als de psychiater van
mening blijft, dat hem, na alles wat hij heeft geprobeerd, niets
anders rest dan de behandeling gedwongen toe te passen en
een bevredigend resultaat van de bemiddelingspoging dus uit
blijft, zal de vrouw zich richten tot de klachtencommissie. Elke
instelling in de gezondheidszorg heeft zo'n commissie, die is
samengesteld uit juristen, artsen en vertegenwoordigers van
patiënten.
De commissie neemt de klacht in behandeling. Na het horen
van de vrouw en haar behandelaar zal de commissie een uit
spraak doen over de gegrondheid van de klacht en een advies
uitbrengen aan de raad van bestuur van de instelling.
Het zou mij niet verbazen als in het geval van de klacht van de
vrouw met de kraambedpsychose de commissie van mening is
dat onvoldoende aannemelijk is gemaakt dat het gevaar niet
op een andere manier dan door middel van dwangbehande
ling ongedaan gemaakt kan worden. Het advies zal dan ook
zijn om de toediening van antipsychotische medicijnen te
stoppen.
De psychiater is er echter zeker van dat de vrouw bij het uit
blijven van behandeling verder zal afglijden en dringt er bij de
raad van bestuur op aan het advies van de klachtencommissie
niet over te nemen. Wat moet er dan? De raad van bestuur kan
inderdaad besluiten het advies niet over te nemen en de
vrouw daarmee dwingen de weg naar de rechter te zoeken,
maar wordt de vrouw daar beter van?
In sommige gevallen loopt het hoog op en wordt er geen op
lossing gevonden. Ik behandelde een keer de klacht van een
man die meende een misdadiger te zijn en erop aandrong ont
hoofd te worden. Het was natuurlijk duidelijk dat op zijn wens
niet kon worden ingegaan, maar hij hield vol en bewandelde
alle klaagwegen die er waren, zonder resultaat. De klacht van
de man was tegen de achtergrond van zijn depressie wel te be
grijpen, maar waarom ging hij zover door? Was er geen ade
quate behandeling voor handen of was er onvoldoende aan
dacht aan hem besteed, was hij onheus bejegend, vroeg ik mij
af.
De meeste klachten in de gezondheidszorg blijken terug te
voeren te zijn op onheuse of onzorgvuldige bejegening van
een patiënt en zijn familie. Veel grote fouten worden er niet
gemaakt en zelfs dan zijn de meeste mensen bereid om van
een klacht af te zien, als de arts zich correct opstelt en bijvoor
beeld gewoon zijn excuses aanbiedt voor de
gemaakte fout of vervelende opmerking. Zou
er nog een andere manier zijn om de vrouw
met de kraambedpsychose te benaderen? Of
heeft de psychiater zijn uiterste zorgvuldige
best gedaan en loopt de behandeling spaak?
Wie het weet, mag het zeggen.
WOUTER VAN EW1JK, psychiater
Het gaat niet goed met de do
natie van organen. Daardoor
moeten mensen die een or
gaan nodig hebben om hun le
ven te redden onnodig lang
wachten. De oorzaak: het aan
tal orgaandonoren is veel te
klein. En daar zijn weer vele
redenen voor. Sommige men
sen zijn zelfs bang dat organen
worden weggenomen terwijl
de patiënt nog niet dood is.
Soms kijkt ze met jaloerse blik
ken naar andere landen. Hoe
kan het bijvoorbeeld dat Spanje
beschikt over dertig orgaando
noren per miljoen inwoners,
terwijl we in Nederland niet
verder komen dan elf per mil
joen? En waardoor is het or
gaanaanbod in Italië verdub
beld na invoering van de regi
stratie?
Drs. Bernadette Haase, direc
teur van de Nederlandse Trans
plantatie Stichting, maakt zich
zorgen. „Als er dit jaar geen
yerbetering optreedt, moet er
snel wat gebeuren", is haar
alarmerende boodschap.
Want het aantal orgaandonaties
neemt af. Vorig jaar zelfs met
zestien procent ten opzichte
van 1998. Dat de weefseldona
ties toenemen met achttien
procent in vergelijking met
1Ó98, vindt Haase verheugend.
Het is een verschil tussen de
kwantiteit en de kwaliteit van
het leven. Mogelijk zelfs tussen
leven en dood. Als bijvoorbeeld
iemand met een laatste fase van
cystic fibrosis (taaislijmziekte)
geen nieuwe longen krijgt, dan
overlijdt hij rond z'n dertigste.
Veel ouder wordt zo'n patiënt
niet. Weefsels als hoornvlies,
bloedvaten, huid, botten en pe
zen zorgen er daarentegen voor
dat mensen weef beter kunnen
leven.
Inschrijvingen
donorregister
Totaal aantal ingeschrevenen
per 3 april 2000:
4.592.555 personèn.
Volledige toestemming:
2.118.809 personen.
Geen toestemming:
1.567.939 personen.
Toestemming met
donatiebeperkingen:
358.963 personen.
Nabestaanden beslissen:
468.353 personen.
Aangewezen persoon
beslist:
78.491 personen.
Waar gaat het in Nederland mis
sinds de invoering van de Wet
op de Orgaandonatie in 1998?
Waardoor lukt ons land niet
wat andere landen wél lukt? De
afgelopen twee jaar hebben
ruim 4,5 miljoen mensen het
registratieformulier ingevuld.
Vrouwen zijn in de meerder
heid (ongeveer 300.000 meer
dan mannen). Van het totale
aantal hebben er 1,5 miljoen
aangegeven geen toestemming
voor orgaandonatie te willen
geven. Ruim twee miljoen ga
ven te kennen alle organen en
weefsels na hun dood te willen
doneren. De overigen hebben
beperkingen aangebracht, laten
het aan de nabestaanden over
of vinden dat een aangewezen
persoon (vriend, vriendin, ken
nis) het maar moeten bepalen.
Maar waar is de rest? Haase:
„Er lopen nog heel veel mensen
rond die een - overigens nog
steeds rechtsgeldig - codicil bij
zich dragen en denken dat regi
stratie daarom niet nodig is.
Het is een valse aanname om te
zeggen: hij is niet geregisteerd,
dus zal-ie wel niet willen. Ande
ren willen wel, maar vergeten
het. Of ze zijn angstig. Bang dat
er organen worden verwijderd
als de patiënt nog niet dood is.
Maar dat is onmogelijk. Er is
een streng protocol dat vooraf
gaat aan de diagnose hersen
dood. Voor de familie is de per
soon niet overleden, omdat hij
er niet dood uitziet. Hij heeft
kleur op de wangen en voelt ge
woon warm aan. Maar dit komt
doordat hij kunstmatig wordt
beademd".
Directeur Riemke van Netten
van de Stichting Donorvoor
lichting scherpt de mening van
Haase aan. „Als er te vroeg zou
worden doodverklaard, dan
hadden we nu geen tekort aan
donoren. Sterker nog: juist door
dat strenge protocol overleven
meer mensen dan zo'n dertig
jaar geleden".
In nieuwe, groots opgezette
campagnes zien Haase en Van
Netten weinig heil. „We zijn en
gaan nu meer doelgericht aan
het werk: allochtonen, jonge
ren, ouderen, laag opgeleiden.
We geven lezingen, er is een in
formatielijn en we zijn aanwe
zig op manifestaties", somt Van
Netten op.
Volgens Haase moet er vooral
ook een cultuuromslag plaats
vinden in de ziekenhuizen zelf.
In klinische termen wordt dit
het 'herkennen van een poten
tiële donor' genoemd. Dit bete
kent dat artsen en verpleegkun
digen moeten leren orgaan- en
weefseldonatie ter sprake te
brengen. Dat is moéilijk, zeker
daar het in de meeste gesprek
ken gaat om een jong persoon
(gemiddeld dertig jaar), die
door een ongeluk om het leven
is gekomen.
Toch blijkt uit een artikel in het
Ze heeft geen enkele herinne
ring aan de tijd dat haar moe
der nog leefde. Titia Liese
noemt de periode van voor
haar achtste jaar 'een afgeslo
ten gebied'. Het slot ging erop
toen ze hoorde dat haar moe
der was gestorven. Op dat mo
ment leek het alsof haar leven
erna werd afgesneden van haar
kinderjaren daarvoor.
Pas veel later zou ze beseffen
hoe ingrijpend het is om zo
jong je moeder te moeten mis
sen. Ze weet intussen ook dat
veel andere vrouwen hetzelfde
hebben meegemaakt.
Met Mieke Ankersmid is zij op
richtster van het 'Netwerk
Dochters zonder Moeder'.
Sinds vier jaar geven beiden
meerdaagse workshops voor
vrouwen die voor hun twintig
ste hun moeder zijn verloren.
Deze maand wordt in het Gel
derse Huissen weer een work
shop gehouden. „Die is al bijna
vol", zegt Titia Liese. „We over
wegen om in juni nog een
tweede te geven of anders in
september".
Aan de eerste workshop deden
in 1996 vijf vrouwen mee. Drie
van hen waren begin mei met
Liese en Ankersmid op Ter
schelling. „We waren met een
groep van achtentwintig vrou
wen. Allemaal dochters zonder
moeder. Toevallig waren we op
moederdag bij elkaar".
Haar moeder stierf na een ziek
bed van twee jaar aan de gevol
gen van kanker: „Ik had de
nacht ervoor bij een vriendin
netje gelogeerd. Toen ik 's och
tends thuis kwam, vertelde
mijn vader dat zij was overle
den. Ik kon niet meer naar haar
toe, werd me gezegd. Ik ben
meteen teruggegaan naar dat
vriendinnetje om te gaan spe
len en ben de hele dag wegge
bleven".
Wat moet ze zich ontredderd
en eenzaam hebben gevoeld.
„Ie wereld stort in, maar tege
lijk denk je: 'niemand zal het
aan me merken. Zoals ik er nu
tegenaan kijk en als je ziet hoe
er tegenwoordig met kinderen
wordt omgegaan, had ik toen
kunnen voorspellen: 'deze
meid krijgt straks problemen'.
Dat is gebeurd".
En: "Je maakt niet alleen mee
dat je moeder dood is, je leven
verandert ook totaal. Mijn va
der is hertrouwd, maar het hu
welijk ging al snel mis. Mijn
stiefmoeder gaf mij daar de
schuld van. Ze heeft me het
huis uit gepest". Titia ging op
haar zeventiende de deur uit,
volgde een lerarenopleiding te
kenen en textiele werken en
werd docent op een instituut in
Nunspeet waar ze tien jaar
bleef.
Rond haar veertigste stortte ze
in. „Ik werd depressief. Achter
af is me duidelijk geworden dat
ik dat het grootste deel van
mijn leven ben geweest; ik had
het alleen niet in de gaten. Het
was een ongemakkelijk gevoel
en ik dacht aan karakterfouten.
Eigenlijk heb ik het altijd heel
erg in mezelf gezocht". De
dood van een vrouwelijke colle
ga die twee jonge kinder achter
liet, zette de ommekeer in. „Ik
was daar heel boos over. Zoiets
hoort jonge kinderen niet te
overkomen". Kort ema bezocht
ze een symposium over rouw
verwerking waar iemand sprak
van de Stichting Achter de Re
genboog, die zich richt op kin
deren die een ingrijpend verlies
hebben geleden. „Toen be
greep ik dat er met mij niets
mis was". Het boek 'Zonder
moeder' van de Amerikaanse
Hope Edelman gaf opnieuw be
vestiging. „Het was fantastisch
om te lezen; ik heb me hele
maal kapot gejankt. Je ontdekt
dat het gevoel dat je hebt, een
oorzaak had maar dat het ook
te veranderen is".
De workshops die ze met Mieke
Ankersmid geeft, duren twee-
eneenhalve dag. Meestal gaat
het om groepen van tien tot
twaalf vrouwen. „Nee, het is
niet loodzwaar. Het zwaarste is,
denk ik, de beslissing te nemen
om te komen en de rit ernaar
toe".
Contact met lotgenoten blijkt
bevrijdend te werken. Daarom
gaan Liese en Ankersmid regio
nale groepen opzetten. Met het
Netwerk willen Liese en An
kersmid 'een gezicht geven aan
de problematiek'. „We doen dat
op de eerste plaats voor men
sen die het overkomen is, maar
willen het ook bij de hulpverle
ning onder de aandacht bren
gen. Het probleem wordt nog
altijd onderschat, hoewel we nu
merken dat er steeds meer
vrouwen naar ons worden
doorverwezen".
Er worden inmiddels ook the
madagen gehouden. Mieke An
kersmid en Titia Liese organise
ren bovendien afzonderlijk van
elkaar bijeenkomsten. De twee
gaan zich ook op mannen rich
ten. „Want, zegt Liese, „1,3 mil
joen Nederlanders zijn voor
hun twintigste een ouder of
beide ouders verloren door de
dood. Je hebt het dan over een
op de tien Nederlanders. Je
praat dus niet over paar men
sen, wat wij allemaal denken;
het gaat om een heel grote
groep".
Voor meer informatie: Titia Lie
se, telefoon 0341-252203.
JOKE KORVING
Suikerziekte in de familie "blijkt
in de statistieken vaak samen te
gaan met weinig lichaamsbe
weging, overgewicht en slechte
voedingsgewoonten bij jonge
kinderen in die familie. Hier
door hebben ook deze nakome
lingen een grote kans op suiker
ziekte. Een familie met een on
gezonde leef- en voetdingsge-
woonten is een ongustige om
geving om in op te groeien. Vol
gens dr. Philip Scott Zeitler van
het Children's Hospital in Den
ver in Colorado is de limiet be
reikt. Langzamerhand begint
dit een groot algemeen gezond
heidsprobleem te worden. Zeit
ler en zijn team onderzochten
11 families met een tiener die
suikerziekte (type 2)* had. Ge
meten werden onder andere li
chaamsgewicht en bloedspie
gels van zowel kinderen als ou
ders. Met behulp van vragen
lijsten werd inzicht verkregen in
het voedingspatroon van bei
den.
Het bleek dat tieners met sui
kerziekte en hun familie over
het algemeen zwaarlijvig w
vetrijke voeding aten en we
ongeraffineerde volkorenpi
ducten op het menu hadde
waren zelfs twee families bi
in het geheel niet aan sport
daan werd. Binnen de 11
lies hadden vijf moeders en
ven vaders eveneens, suiker
te. Deze omgeving en leef-
voedingsgewoonten maken
wel erg moeilijk voor de kin
ren om suikerziekte te voor
men. De hele familie zal in
eerste plaats moeten meew
ken om de suikerziekte te v
ren.
Suikerziekte type 2 (ouder
domsdiabetes) is niet afhan 1
lijk van insulinetoediening
pe 1 wel). Het is een vorm v
diabetes met overgewicht,
weerstand tegen insuline ei
een licht insulinetekort. Koi
vooral voor op een oudere 1
tijd vanwege verkeerde eetg
woonten.
BRON: FIT MET VOEDING
Hart Hart- Hoorn- Huid Lever Longen Nier Weefsel,
klep vlies bot, pezen
Nederlands Tijdschrift voor Ge
neeskunde dat er wel degelijk
mogelijkheden zijn. Maar hier
voor is goede begeleiding, op
recht medeleven en uitstekende
informatieverstrekking nodig.
Op initiatief van de Nierstich
ting worden of zijn daarom in
enkele ziekenhuizen donatie
functionarissen aangesteld. Dit
zijn artsen of intensive-care-
verpleegkundigen die de hou
ding van collega's ten opzichte
van orgaandonatie moeten ver
anderen. Hiervoor geven zij ook
cursussen. In Spanje zijn zulke
functionarissen al geruime tijd
werkzaam en het resultaat mag
er zijn.
Opmerkelijk is overigens de stij
ging van het aantal levende
nierdonoren (negentien pro
cent). Minister Borst (volksge
zondheid) is geen voorstander
van orgaandonatie door leven
de donoren. Althans niet als de
donor geen familie- of emotio
nele band heeft met de patiënt
die het orgaan ontvang. Ze is
bang dat commerciële belan
gen gaan prevaleren. En zelfs
als dat niet zo is, kunnen men
sen onder morele druk komen
te staan.
Haase: „Donaties bij leven heb
ben een heel goed transplanta
tieresultaat. Maar ik geef toe,
het is moeilijk. Tenslotte moet
je een gezond mens opereren".
Ongeveer de helft van de Euro
pese volwassenen zal over der
tig jaar zwaarlijvig zijn als er
geen maatregelen worden ge
nomen om de voedings- en
leefgewoonten te verbeteren.
Het Europees Genootschap
voor Onderzoek naar Zwaarlij
vigheid merkte dat op aan het
begin van een Europees Con
gres over Zwaarlijvigheid dat in
Antwerpen werd gehouden.
„We zijn nog niet op het niveau-
van de Verenigde Staten, maar
helaas stevenen we daar wel op
af zegt Luc van Gaal, een van
de voorzitters van de conferen
tie. Op dit moment is 15 tot 20
procent van de Europeanen
zwaarlijvig. In de VS ligt het
percentage rond de 24.
Omdat kinderen in Europa
steeds dikker worden zullen ve
len op jongere leeftijd medische
problemen krijgen die met
overgewicht samenhangen.
Hart- en vaatziekten en een
vorm van diabetes die typisch is
voor ouderen worden steeds
vaker aangetroffen bij kinderen,
zelfs bij tienjarigen.
„Bijna niemand in Europa heeft
een verantwoord voedingspa
troon", zegt Philip James van
de International Obesity Task
Force (Internationale Werk
groep Zwaarlijvigheid). „We
zijn er niet in geslaagd mensen
een gezond standpunt over hun
voeding bij te brengen."
Mensen worden zwaarlijvig ge
noemd als zij zo dik zijn dat
hun gezondheid erdoor wordt
geschaad. Een universele meet
methode is de Body Mass of
Quetelet index. Deze wordt be
rekend door het gewicht in ki
lo's te delen door het kwadraat
van de lengte in meters. De We
reldgezondheidsorganisatie
stelt dat iemand met een index
vanaf 30 zwaarlijvig is. Tussen
de 25 en 30 is er sprake van
overgewicht.
„Slechts een minderheid zal er
in slagen een gezond gewicht te
behouden in de omgeving die
wij creëren", zegt voorzitter
Jaap Seidell van het Europei
Genootschap voor Onderzo
naar Zwaarlijvigheid. Nu is
meer dan de helft van de Et
peanen te zwaar of ronduit
zwaarlijvig, maar de komen
dertig jaar zal hun aantal to
men tot 60 of 70 procent.
Dat kinderen dikker worder
komt vooral doordat hun lei
sterk verschilt van dat van h
ouders en grootouders. Juni6
food en ongezonde kant-en
klaar maaltijden zijn aan de
de van de dag en televisie ei
computer zorgen ervoor dat
kinderen veel langer dan vrt
ger stilzitten. Uit angst voor
minaliteit durven veel oude
hun kinderen ook niet buite
laten spelen of op de fiets n
school te laten gaan. James
heeft voorbeelden van waar
toe leidt. Van de tienjarige
meisjes op Malta is 54 proce
zwaarlijvig en van de 10-jari
Italiaanse jongetjes 36 proci
In Europa en de Verenigde
ten wordt duizend maal mei
uitgegeven aan reclame voo
kant- en klare voedingsmidi
len dan er wordt besteed do,
alle instellingen tot bevorde j:
van de volksgezondheid. ,,Dr
manier waarop we onze ma
schappij inrichten heeft een
recte invloed op de mate vai
zwaarlijvigheid", zegt Seidef
„We moeten ons concentre!
op preventie." Dat is volgen
hem niet alleen een taak vo(
de overheden, maar ook vo(
de industrieën die bijdragen
een ongezonde levensstijl.
James zegt dat overheden ei
instellingen steeds meer aan
dacht krijgen voor het pro
bleem van zwaarlijvigheid,
september komen de Europ
ministers van volksgezondh
in het kader van een congre j:
van de Wereldgezondheidso J:
ganisatie bij elkaar om nieui
beleid ten aanzien van voedi
en gezondheid af te spreken
Ruim een miljoen Nederlanders zijn voor hun twintigste
ouders kwijt. foto archief united p
In de strijd tegen de verschil
lende vormen van kanker kan
het jonge snoeisel van de Taxus
baccata (venijnboom) een be
langrijke rol spelen. In de naal
den zit namelijk een stof, bac-
catine, die de basis vormt voor
Taxol. Sinds 1989 is bekend dat
deze stof kan bijdragen aan de
behandeling van eierstok- en
borstkanker.
In verband hiermee wordt in de
periode 19 juni tot 31 augustus
een snoeiactie gehouden. Het
gaat alleen om het snoeisel van
jonge twijgen, die nog dit voor
jaar zijn gegroeid. Dit moet bin
nen 12 uur na het snoeien wor
den gedroogd. Om voldoende
snoeisel van hoge kwaliteit te
krijgen gaat het dit jaar specj)(
om hagen van Taxus baccatf
Het snoeien vereist veel vak
manschap. Om optimale k
teit van het snoeisel te garai
ren mogen de hagen dan ooi
alleen door speciale snoeite?
worden gesnoeid. Gezonde
gen van meer dan 100 strek]
de meter, met veel jonge t
gen, worden gratis door dezd
teams gesnoeid.
Voor nadere informatie en v
het aanmelden van de Ta:
hagen kan contact worden o|
genomen met de Taxus Infoi
telefoon 0172-23.52.10.
f U l l I t
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de letters van het gevraagde
woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v. Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal",
maar ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, nioet blijken uit de
kruisende woorden
Horizontaal: 1. Damesjapon; 5. vaartuig; 7. kwaadspreken; 8. voornemen; 9. Romeinse keizer;
11. ruimtelijk; 14. tros bananen; 16. verdwenen; 17. spijslijst; 18. worm; 19. glansverf; 20. roofdier;
22. korte snelle loop; 25. tweegevecht; 27. goudstaaf; 29. onveranderlijk; 30. leesteken; 31. buts.
Verticaal: 2. Zwaardwalvis; 3. legering van kopen en tin; 4. schat; 5. Spaans rijpaard; 6. schaamte;
8. wandelplaats; 10. tapkast; 12. sportman; 13. haasten; 15. schaapkameel; 16. vrouw van Zeus;
19. vers; 21..opschik; 22. proefuitzending; 23. rijwiel; 24. rang; 26. ontvangstbewijs; 28. vleesgerecht
a.e. stokje.
Oplossing van zaterdag:
HORIZONTAAL: 1. Noten; 5. mik; 6. laf; 8. Kenia; 11. lee; 13. maw; 15. il; 16. ade; 18. la; 19. et;
20 er; 21. ia; 23. end; 25. or; 26. uso; 28. emt; 29. speed; 32. Ali; 33. ein; 34. opank.
VERTICAAL: 1. Nike; 2. oke; 3. Eli; 4. naam; 7. Eligius; 9. nijd; 10. zwaarte; 12. el; 14. al; 16. Ate; 17. eed; 22. as; 24. nee; 25. om; 27. Oslo;
28. edik; 30. pip; 31. een.
Operatiehandschoenen bieden onvol
doende bescherming tegen virussen
als hepatitis en HIV. H. van Goor, chi
rurg van het Universitair Medisch
Centrum St. Radboud in Nijmegen
zegt dit in het blad Medisch Contact.
Tijdens operaties kunnen gaatjes en
scheurtjes ontstaan in de handschoe
nen. Afhankelijk van de ingreep kan
het aantal gevallen van 'perforatie'
fors oplopen. Bovendien is een onge
lukje met een handschoen mogelijk
niet eens nodig om besmetting te ver
oorzaken. Lang niet alle latex hand
schoenen zijn zo bewerkt dat ze vocht
opnemen zonder doorlatend te wor
den.
Inenting is volgens Van Goor het be
langrijkste middel om besmetting te
voorkomen. De artsenorganisatie KN-
MG heeft daar onlangs voor gepleit.
Toen bleek dat een arts vorig jaar ze
ker acht, en mogelijk 28 patiënten had
besmet met het hepatitis-b virus.
Van Goor vindt vaccinatie echter niet
genoeg. Chirurgen zouden voortaan
twee paar handschoenen moeten dra
gen met het oog op nu nog onbeken
de infectieziekten. Deze maatregel
zou het St. Raboud twee a drie ton ex
tra kosten. Maar op het totale budget
van het ziekenhuis is dit volgens Van
Goor een klein bedrag.
