De verloren onschuld van Ierland
ZATERDAG 2 JUNI 2000
Grote zorgen om uitdijende drugsscene
De begraafplaats in Banstra met het graf waar de gebroeders Costello begraven liggen. foto cpd ferdi schrooten
Ierland, het groene eiland metz'n goedlachse bier- en
whiskeydrinkende volkje is al lang niet meer het armetierige
zorgenkindje van de Europese Unie. Maar de 'Keltische Tijger'
betaalteen hoge prijs voor zijn economische bloei. In rap tempo
is de dunbevolkte eilandrepubliek uitgegroeid tot nieuw
wingewest voor Nederlandse xtc-fabrikanten. Een toekomst als
entree tot Europa voor opiaten en cannabis uit andere
continenten gloort. De harde strijd tegen drugs, kort geleden nog
zó succesvol, keert zich nu tegen deleren. „Die moorden in
Scheveningen zijn een voorproefje van wat ons hier te wachten
staat.
M M t ie vanuit Nederland over de
M# Ierse zee komt aanvliegen
ziet het al van grote afstand:
Ierlands enorme en grillige kustlijn. Door al
le fjorden is het een helse klus om het land te
behoeden voor invoer van verdovende mid
delen via het omringende zeewater. Koeriers
die drugs met kleine porties via de luchtha
vens binnensmokkelen zijn er ook in over
vloed. Door de toegenomen welvaart en
steeds goedkopere vliegtickets reizen Ieren
meer dan ooit tevoren.
Joe Tobin, drugsexpert en topfunctionaris
van de Ierse douane, gevestigd in het impo
sante Dublin Castle in 's lands hoofdstad:
„Vorig jaar telde alleen Dublin Airport al
twaalf miljoen reizigers, op 3,5 miljoen Ieren.
Tien jaar geleden was het nog maar de
helft." Met de regelmaat van de klok houden
douaniers drugskoeriers aan, vaak Ieren die
als gastarbeider in een ander land van de Eu
ropese Unie werken en op de weg naar huis
illegaal een zakcentje bijverdienen. Tobin:
„De meesten komen uit Amsterdam. Ze slik
ken de drugs in bolletjes in of we vinden het
met tape geplakt op hun lichaam."
Zo nu en dan slagen politie, douane en
marine erin grotere partijen drugs te onder
scheppen die criminelen via de zee proberen
binnen te smokkelen. Het lijkt een aardige
prestatie voor een land dat twee keer zo
groot is als Nederland, maar met 11.230 -
hoofdzakelijk ongewapende - agenten
slechts een kwart van het aantal dienders in
Nederland heeft.
In februari pakte de douane nog een grote
partij van 180.000 xtc-pillen uit Nederland
met een geschatte straatwaarde van een klei
ne zes miljoen gulden. Echt kassa was het
met de megavangst op de motorcruiser Pos-
eidonia, afgelopen november. Tien kilometer
voor de kust van de havenstad Cork in het
zuiden onderschepte de marine het schip -
waarvan de bemanning zei onderweg naar
Nederland te zijn - met voor ruim veertig
miljoen gulden aan cannabis aan boord.
Moeilijkheid
Volgens officiële cijfers heeft de Ierse douane
vorig jaar drugs ter waarde van bijna zeven
tig miljoen gulden in beslag genomen. Luite
nant Brian Fitzgerald, als bevelhebber van
het marineschip Ciara verantwoordelijk voor
de Poseidonia-vangst: „Nu met name de
Amerikaanse kust maar ook de Europese
kusten steeds beter beveiligd worden, wijken
steeds meer drugscriminelen uit naar Ier
land. Onze kust is nu eenmaal heel moeilijk
te bewaken. Zeker nu steeds meer mensen
door de toegenomen welvaart een boot kun
nen kopen en iedere amateur met handzame
satelliet-navigatieapparatuur ter grootte van
een tv-afstandsbediening een schip aan land
kan brengen."
In totaal heeft de marine acht boten voor
kustpatrouilles. Met het grootse oppervlak
aan territoriale wateren van alle EU-lidsta-
ten, is dat erg weinig. Schrijnender echter is
dat door personeelstekorten boten bij lange
na niet maximaal inzetbaar zijn.
Juist daarom is de aanstaande rechtszaak
tegen de bemanning van de Poseidonia, die
steeds heeft beweerd onderweg te zijn ge
weest naar 'Holland', voor de Ierse autoritei
ten van het grootste belang. Fitzgerald: „Het
gevaar dreigt dat Ierland een voorportaal
wordt voor drugsinvoer naar de EU. Wie
eenmaal Ierland binnen is, kan binnen de
EU immers vrij reizen. Met jarenlange ge
vangenisstraffen in de Poseidonia-zaak wil
len we de drugswereld laten zien dat Ierland
maar beter gemeden kan worden."
Harde taal die typerend is voor de wijze
waarop de Ierse overheid de laatste jaren het
drugsgevaar bevecht. Qua bedreiging is dat
al meer dan eens vergeleken met het terro
risme rond het conflict in Noord-Ierland.
Het startpunt voor de heksenjacht op drugs
criminelen was 1996, toen twee gangsters
misdaadverslaggeefster Veronica Guerin op
straat doodschoten. Voorafgaand daaraan
haddên burgers uit woede over de voortwoe
kerende drugsepidemie - toen nog met na
me een heroïneplaag - al her en der het recht
in eigen hand genomen. Dealers en junks
waren de slachtoffers.
Kort daarna kwam de Ierse overheid met
fikse aanscherpingen van de wetgeving en
-uitbreiding van bevoegdheden voor de Ierse
politie, de Garda Siochana. In korte tijd wist
de politie honderdvijftig drugscriminelen te
arresteren, van wie bij de minste of geringste
verdenking voor miljoenen aan bezittingen
in beslag mochten worden genomen. In ok
tober hoopt de Garda haar grootste slag tot
nu toe te slaan door voor omgerekend ruim
tien miljoen gulden aan bezittingen te 'pluk
ken' van topcrimineel John Gilligan, die twee
reeds veroordeelde mannen de opdracht zou
hebben gegeven Guerin te vermoorden.
„De wetgeving voor inbeslagnames is een
doorslaand succes", zegt Noel White, hoofd
van de nationale drugseenheid in Dublin.
Trots wijst hij op een groot aantal topfiguren
uit Ierlands onderwereld, die na de moord
op Veronica Guerin hun heil zochten in het
buitenland, onder meer in Nederland met
pleisterplaatsen in met name Amsterdam,
maar ook Den Haag en Rijswijk. In het pol
derland is Engels immers de tweede taal, de
straffen op drugsdelicten zijn er lager en Ne
derland geldt voor menigeen nog steeds als
een soort 'drugssupermarkt'.
De diaspora van 'big players' heeft volgens
White alleen maar goeds gebracht, voor Ier
land althans. „Waar we in 1980 nog 100.000
strafbare feiten hadden, was dat vorig jaar
afgenomen tot 93.000. Ierland is gewoon niet
meer interessant voor drugscriminelen. Ons
harde optreden schrikt hen af en bovendien:
wat valt er nou te verdienen in een land met
3,5 miljoen inwoners?"
Woede
Het zijn redeneringen die critici van Ierlands
'war on drugs' woedend maken. Paul O'Ma-
hony, een expert op het gebied van drugs en
misdaad aan Trinity College in Dublin: „Die
cijfers zeggen mij niks. Het is nu al zo ver dat
een paar straten van mijn huis in Clontarf
(een betere buitenwijk van Dublin) drugsru
zies met wapens worden beslecht zonder dat
de politie wat doet."
Met veel andere critici van het harde Ierse
systeem pleit hij voor een liberalisering van
de drugsaanpak. Hij wijst daarvoor naar Ne
derland. „De eerste projecten waarbij heroï-
nejunks methadon krijgen leiden al tot een
aanmerkelijke daling van de criminaliteit.
Het zou goed zijn als er ook minder hyste
risch wordt gereageerd op bijvoorbeeld xtc.
Een keihard verbod op alle drugs maakt de
handel voor criminelen alleen maar lucra
tief."
Dat geldt zeker in het land dat zich heeft
omgedoopt tot de 'Keltische Tijger'. „Ierland
mag dan wel klein zijn en relatief weinig in
woners hebben, voor xtc is het een groeien
de afzetmarkt", zegt O'Mahony. „Door onze
sterk groeiende economie neemt de vraag
naar die trendy partydrug enorm toe. En Ie
ren houden niet van half werk: het is alles of
niks, net als met alcohol. Dus óf ze worden
geheelonthouder, óf ze gaan zich er hele
maal aan te buiten."
De groeimarkt voor xtc weerspiegelt zich
ook in de officiële cijfers, al bieden die geen
beeld van de totale handel. In topjaar 1995 -
vlak voor de Guerin-moord - werd voor bijna
een miljoen gulden aan pillen in beslag ge
nomen. Daarna tuimelden de xtc-inbeslag-
names tot een straatwaarde van nog geen vijf
mille in 1998. Maar vorig jaar brak plots weer
alle records met vangsten ter waarde van in
totaal bijna twee miljoen gulden.
In bijna alle gevallen was en is de xtc af
komstig uit Nederland. „Xtc is een echte
plaag aan het worden. Je ziet het niet alleen
meer in Dublin en andere grote steden, maar
ook in dorpjes in de plattelandsgebieden",
zegt wetenschapper O'Mahony. Ennis en
Bansha, de twee Ideine plaatsen waar de drie
Ieren vandaan kwamen die eind april in
Scheveningen werden vermoord, zijn type
rend voor de uitdijende drugsscene. Een
rondvraag in jongerenpub Grace McArthys
in Ennis, een groot dorp met zo'n 20.000 in
woners aan de oostkant van Ierland, leert dat
er op uitgaansavonden volop partydrugs cir
culeren. „Jongens die tijdelijk werken in Ne
derland nemen het mee naar hier om zo wat
extra's te verdienen", vertelt een jongen. „Ze
hebben deze tent hier zelfs een tijd gesloten
vanwege de drugs."
'Als een ziekte'
In Bansha, een gehucht bij Tipperary waar je
in luttele seconden doorheen rijdt, is xtc al
net zo'n probleem, alle waarschuwingen in
folders en zelfs aan de binnenkant van uri
noirs in bars ten spijt. „Ach, zoveel jongeren
zitten hier tegenwoordig aan de drugs. Het
verspreidt zich als een ziekte", zegt de be
jaarde Aemonn Roche, die net met zijn
hondje van de begraafplaats komt. Een bloe
menzee op het nog verse graf van de in
Scheveningen vermoorde broers Vincent
(29) en Morgan Costello (21) wekt de indruk
van een rouwende gemeenschap.
„Natuurlijk is het erg wat er gebeurd is.
Maar als ze niet waren vermoord, hadden ze
die troep mee naar hier genomen en onze
jeugd ermee vergiftigd", zegt de oude man.
Weinigen in Bansha geloven in de onschuld
van de twee broers. „Je zag hen nooit met
dure auto's of chique kleren. Maar ze moe
ten wel in de drugs hebben gezeten en zo op
iemands tenen hebben gestaan, anders ge
beurt zoiets niet", zegt Josi Buüer, eigenares
se van de kiosk recht tegenover de begraaf
plaats.
Paul Williams, criminoloog en misdaad
journalist, denkt net als veel landgenoten dat
de vermoorde drie geen grote gangsters wa
ren. „Ze waren soldaten, voetvolk. Waar
schijnlijk naïeve jonge mannen die dachten
dat ze gauw rijk konden worden met xtc.
Maar ze hebben onderschat in wat voor een
gevaarlijke wereld ze terecht waren geko
men."
De verslaggever van zondagskrant Sunday
World en schrijver van bestsellers over grote
Ierse criminelen zegt dat het appartement
van het drietal in Scheveningen tot drie keer
toe is bezocht door John Cunningham. Deze
Ierse topcrimineel schokte in de jaren tachtig
heel Ierland door de vrouw van bierbrouwer
Guinness te kidnappen. Hij staat ook te boek
als een grote drugsgangster die de voorbije
jaren is uitgeweken naar Nederland. „Maar
dat maakt die drie vermoorde jongens nog
lang niet tot topcriminelen."
Grof geweld
In een land dat decennia bekend stond om
zijn lage en relatief onschuldige criminaliteit,
hebben de Ierse 'big players' een geweldda
dige reputatie. „Voor een groot deel is dat de
schuld van het repressieve overheidsbeleid",
Zegt O'Mahony. „Dat heeft heel even goed
gewerkt. Maar ondanks dat veel grote jon
gens naar het buitenland zijn uitgeweken is
de import en verkoop van drugs hier er niet
minder om geworden. De oorlog tegen drugs
heeft de handel er alleen maar interessanter
op gemaakt. De risico's zijn hoog, dus de
prijzen van drugs ook. Meer dan ooit zijn cri
minelen bereid om met grof geweld van zich
af te bijten."
Het gevolg is een scherpe toename in het
aantal drugsmoorden. Alleen al in de eerste
vijf maanden van dit jaar zijn er negen
drugsmoorden gepleegd, inclusief de drie
jongste moorden in Scheveningen. O'Maho
ny: „Het jaar voor de moord op journaliste
Veronica Guerin was met twaalf drugsmoor
den een dieptepunt. We zijn in 2000 dus
hard op weg naar een nieuw record."
In Ierland wordt er ernstig rekening mee
gehouden dat als gewelddadig te boek staan
de Oost-Europese criminelen betrokken wa
ren bij de Scheveningse moordpartij. Daarbij
zouden twee van de drie slachtoffers voor
hun dood isolatieschuim ingespoten hebben
gekregen en vervolgens ernstig zijn verminkt.
„Nog even en we hebben hier ons eigen
'Scheveningen'", zegt O'Mahony. „Door de
terroristen van de IRA hebben onze crimine
len wel geleerd wat afschrikwekkend geweld
is. En anders leren ze het wel van de Oost-
Europeanen, die zich ook in Ierland zullen
vestigen."
Aanwijzingen daarvoor zijn er nog niet, al
wordt gevreesd dat de asielzoekersstroom
naar de 'booming' Keltische Tijger ook min
der frisse figuren naar Ierland brengt. De
drugswereld in de eilandrepubliek wordt nu
hoofdzakelijk nog geleid door Ierse bendelei
ders, afkomstig uit het harde leven in de ar
beidersklasse. Via een clansysteem schake
len ze familieleden en bekenden in het thuis
land in voor de drugshandel 'back home'.
Maar verandering is op til. „Gisteren had
ik twee Russen in mijn auto, die duidelijk in
Dublin waren voor een drugsdeal", zegt taxi
chauffeur Gerhard. De Oostenrijker van ge
boorte weet dat Ierland al jaren interessant is
voor drugshandelaren. „In de jaren dat ik
door Europa reed op de vrachtwagen, ben ik
vaak gevraagd een pakketje mee te nemen",
zegt hij, plots wijzend naar een pand nabij
het Parliament Hotel in hartje Dublin. „Daar
heb ik die twee Russen afgezet. Met mobiele
telefoons hielden ze de hele tijd contact met
twee andere Oost-Europese types, waarna ze
van die computertassen aan elkaar overhan
digden."
De autoriteiten hebben het niet graag over
'dit soort cowboyverhalen'. Ze blijven liever
bij hun feiten en plannen. Trots verkondigt
de douane aan het personeel op de luchtha
vens van Cork en Dublin binnenkort te zul
len verdubbelen. En de marine krijgt vijf
nieuwe, meer geavanceerde boten in de
strijd tegen drugs. „We moeten wel. De cri
minelen worden almaar gehaaider", zegt lui
tenant Fitzgerald van de marinebasis nabij
Cork. Hij vreest een nieuwe trend: het zoge
heten 'coopering'. „Dan leggen criminelen
een enorme oceaanstomer vol drugs buiten
de territoriale wateren, buiten onze be
voegdheden. Een kleiner schip pikt vervol
gens steeds beperkte hoeveelheden op bij de
'groothandel' om die af te leveren. Dat is
laatst nog gebeurd met een sleepboot uit
Rotterdam met een Nederlandse schipper,
die in onze armen gedreven werd door slecht
weer."
De stelling dat Ierland in betekenis toe
neemt als doorvoerland voor de internatio
nale drugshandel wordt overigens door Noel
White van de nationale drugseenheid fel be
streden. „Waarom zouden drugscriminelen
naar Ierland komen als Spanje en Frankrijk
vergelijkbare lange, moeilijk te controleren
kustlijnen hebben en veel dichter bij de uit
eindelijke klant liggen?"
Klinklare onzin, vindt wetenschapper
O'Mahony. „Er komen hier partijen drugs
hinnen die vele malen groter zijn dan wat de
Ierse markt aankan. Dat is dus voor doorvoer
naar andere EU-landen."
Journalist Williams denkt dat de marine
'zeker nog tien schepen' nodig heeft om de
Ierse kust als westelijke toegangspoort tot de
EU te kunnen beschermen tegen drugstrans
porten. „Op zich mag Ierland daar best wel
eens wat geld voor uittrekken. Het land is tot
bloei gekomen door miljarden aan subsidies
vanuit Brussel, opgebracht door belastingbe
talers in heel de HU. Die mag je dan toch op
z'n minst een veilige buitengrens garande
ren."
FERDI SCHROOTEN
