Pep in de sportschool
yy\
ZATERDAG 2 JUNI 2000
'Ze hebben er de gevaarlijkste rotzooi voor over'
Nog in de wintervacht of een
paar pondjes te veel, in de
sportschool komt het wel goed.
Dat geldt ook voor slappe,
uitgezakte lichamen of magere
lijven die maar net de winter
hebben overleefd. Flink
trainen. En als dat niet genoeg
is, dan is er altijd wel een
kuurtje om Moeder Natuur een
handje te helpen. Voor het
allesoverheersende
schoonheidsideaal bestaan er
geen risico's. Het strand lonkt.
En dus de greep naar anabole
steroïden, groeihormonen,
smartdrugs, synthetische
afslankers, amfetaminen en
schildklierpreparaten.
e gemiddelde sportschool-
U bezoeker wil er eigenlijk
JÊL^r alleen maar een beetje
goed uitzien. Maar dat moet dan altijd bin
nen een paar weken of maanden gebeuren
en dat gaat natuurlijk niet." Na jaren ver
baast Reris van Kleij van het Nederlands
Centrum voor Dopingvraagstukken (NeCe-
Do) in Rotterdam zich er nog steeds over.
„Er is zo weinig kennis over doping en de
werking van het eigen lichaam. Dat geldt
zelfs voor topsporters. Er zijn mensen, die al
les voor hun uiterlijk over hebben. Lukt het
niet op de traditionele manier, dan maar via
doping."
Dat gebeurt vaak bijna als vanzelf. Vooral
omdat er in Nederland toch al een voedings
bodem bestaat voor een pillencultuur. Voe
dingssupplementen en vitaminepreparaten
zijn niet aan te slepen. De stap naar doping
is dan ook niet zo groot als. wel gedacht. Val
kuilen en risicogroepen te over. Vooral men
sen die maar lukraak elk middeltje bestellen
op homeshopping-tv zijn zo'n risicogroep.
„Ze rollen zich een breuk op een stuk plastic
zonder dat er iets gebeurt of ze knappen af
op die pieper die afgaat wanneer ze hun buik
ontspannen. Dat ding werkt ook al niet. Die
mensen zijn zo bezeten van een slank of juist
gespierd lichaam, dat ze er echt alles voor
over hebben. Zelfs de gevaarlijkste rotzooi."
Rens van Kleij is afgestudeerd bewegings
wetenschapper en doet de public relations
voor het NeCeDo. Een belangrijk deel van
zijn tijd gaat zitten in de voorlichting aan
(top)sporters en recreanten. Hij blijft zich
verbazen over de onwetendheid en het ge
mak waarmee naar dopingmiddelen wordt
gegrepen. „Je lichaam in gevaar brengen
voor een schoonheidsideaal is het stomste-
wat je kunt doen. In doping bestaan geen
wondermiddelen, alleen maar levensgevaar
lijke producten. Mensen worden
maakt met de vermeende werking van een
product zonder alle risico's te kennen. Wij
proberen hen goed voor te lichten. Soms
helpt het, soms niet. Er zijn ook mensen die
het gewoon niet willen weten", stelt Van
Kleij.
De weg naar doping is in bijna alle geval
len identiek. „Mensen beginnen enthousiast
te trainen of te sporten, maar als na verloop
van tijd het resultaat uitblijft, gaan ze zich af
vragen of ze het wel goed doen. Waarschijn
lijk is er niemand die hen ooit heeft verteld
dat Je met bodybuilding op natuurlijke basis
anderhalf tot drie kilo per jaar aan spiermas
sa kunt toenemen. Toegegeven, dat is niet zo
veel, maar zo zit het menselijk lichaam nu
eenmaal in elkaar. Om een gespierd lichaam
te krijgen moet je lang trainen en geduld
hebben. En dat is nu precies wat de gemid
delde sportschoolbezoeker niet heeft. Die wil
resultaten zien en die krijgt hij het snelste
met anabole steroïden."
Vaste ritmes
Met behulp van anabole steroïden kun je in
acht tot tien weken drie tot vijf kilo aanko
men door groei van de spiermassa. Met zwa
re androgene (vermannelijkende) anabolen
zelfs tien kilo of meer. Het begint voor veel
.sporters heel onschuldig met Decadurabo-
lin, een milde anabole steroïde, bijna liefko
zend Decaatje genoemd. Van Kleij: „In de
praktijk verwachten sporters meer zichtbaar
resultaat dan met dit product kan worden
bereikt. Voor snelle optische resultaten is het
vaak te mild, dus wordt er al gauw naar
zwaardere middelen gegrepen. Soms zelfs
meerdere middelen tegelijk. Grenzen wor
den makkelijk verlegd. Als je niet oppast, zit
je binnen de kortste keren aan zeer zware en
levensgevaarlijke anabolen steroïden."
Eenmaal in het circuit vervallen gebruikers
in vaste ritmes van kuren, bijwerldngen on
derdrukken, afkicken en opnieuw kuren. „De
met anabole steroïden opgebouwde spier
massa is niet blijvend. Na verloop van tijd
raak je de kilo's ook weer kwijt. Dus gaan
mensen opnieuw kuren en altijd zwaarder
dan de vorige keer. Anabolengebruik kent
ook nog een aantal, per product verschillen
de, geestelijke en lichamelijke bijwerkingen.
Die variëren van chronische hoofdpijn, sla
peloosheid, duizeligheid, concentratieverlies
en maagbloedingen tot psychosen, onbe
heersbaar agressief gedrag, een krimpend
scrotum, verminderend libido, hartkwalen
en leveraandoeningen. Stop je met een kuur,
dan weet je helemaal niet wat je overkomt.
Sommigen bodybuilders kuren daarom per
manent. Daar gaat je lichaam aan kapot",
-zegt Van Kleij.
Verstoring
Anabole (spierversterkende) androgene (ver
mannelijkende) steroïden vormen de verza
melnaam voor synthetisch vervaardigde va
rianten op het mannelijk geslachtshormoon
testosteron. „Testosteron bevordert de aan
maak van spiermassa. Het verhoogt het ren
dement van j
training", zegt
van Kleij. „Het pro
bleem is echter dat elk
gezond lichaam al
alles aanmaakt wat nodig
is om te functioneren. Alles
wat extra wordt toegevoegd
verstoort de balans in het li
chaam. In normale om
standigheden wordt elke
onbalans door het lichaam
zelf weer gecorrigeerd.
Maar het extern toedie
nen van hormonen,
steroïden of testoste
ron heeft tot gevolg
dat het lichaam deze
stoffen zelf niet meer aan
maakt. Je legt de hele produc
tie plat."
Van Kleij kan er moeilijk bij dat mensen zo
weinig respect voor de werking van hun ei
gen lichaam hebben. „Het lichaam is een
zeer verfijnde, zelfregulerende machine. Je
gaat knoeien aan een motor die perfect in
balans is. Daar kom je wel achter op het mo
ment dat je stopt met een kuur. Dan zal het
geruime tijd duren voor het lichaam zijn ou
de functies weer opneemt." Om dat proces
te versnellen wordt na een behoorlijke ana-
bolenkuur vaak weer een 'opstartkuur' geno
men. Deze zogenoemde opstarters zijn mid
delen die het lichaam een handje moeten
helpen bij het weer zelf aanmaken van tes
tosteron. „Die kuur werkt ook maar zolang
ILLUSTRATIE'SYLVIA BUCZYNSKI
de kuur duurt. De grote klap komt
toch wel een keer, namelijk wanneer
de opstartkuur is afgelopen. Feitelijk
ben je na een zware anabolenkuur impo
tent. In elk geval tijdelijk en soms ook blij
vend," aldus Van Kleij.
De tientallen geestelijke en lichamelijke
bijwerkingen van een anabole steroïden-
kuur ten spijt hebben experimentele
gebruikers ontdekt dat de spierop-
bouwende effecten van anabolen
versterkt worden door deze te com
bineren met groeihormonen en in
suline of een combinatie van beide.
Bijkomend voordeel is dat groeihor
monen niet op te sporen zijn.
Groeihormonen starten processen
op die de botgroei, de spiergroei en
de stofwisseling aansturen.
„Levensgevaarlijk meent Rens van
Kleij. Groeihormonen stimuleren de afbraak
van de vetreserves tot vetzuren en remmen
tegelijkertijd de opname van glucose (brand
stof) door het lichaam af. Daardoor wordt
niet glucose, maar vetzuren de voornaamste
brandstof. „Je verbrandt dus vetweefsel,
maar er zit wel een gevaar aan deze metho
de, namelijk dat de bloedsuikerspiegel zo
sterk stijgt dat het gevaarlijke waarden be
reikt. Je wordt min of meer tijdelijk suikerpa
tiënt."
Typerend voor het dopinggebruik zijn de
aanvullende middelen die worden geslikt om
de'bijwerkingen of negatieve gevolgen van
de doping te onderdrukken. In het geval van
de groeihormonen bijvoorbeeld is het voor
deel (het remmen van de glucose-op-
name) ook een nadeel. Te weinig
glucose leidt op den duur na
melijk tot afbraak van spierei-
witten en daarmee van de
spiermassa. Precies het te
genovergestelde dus van
wat een bodybuilder wil
bereiken. Maar dat kan
weer worden verholpen
met insuline, dat er voor
zorgt dat er meer spie-
U j reiwit kan worden opge-
I' bouwd. Maar als je zelf
veel insuline aan je li
chaam toevoegt (een stof
die het lichaam ook zelf
aanmaakt) krijg je vol
gens Van Kleij weer pro
blemen met de energie
toevoer naar de hersenen.
„De kans dat je in coma
raakt en daar blijvende
hersenbeschadiging aan
overhoudt is dan reëel aan
wezig.
Maar met de onbalans van
groeihormoon en insuline is het leed nog
niet geleden. De combinatie leidt ook tot
een productiestop van het lichaamseigen
insulineachtig groeihormoon factor 1
(IGF-1). Ook dit kan kunstmatig worden
toegevoegd en dat gebeurt dan ook.
Kunstmatig toegevoegde IGF-1 werkt aan
vullend op het natuurlijke groeihor
moon en laat werkelijk alles groeien in
het lichaam. Dus ook kankercellen.
Lever-, borst- en prostaatkanker zijn
daarom een groot risico van IGF-1
gebruik."
Onduidelijk
Inmiddels hebben ook de zoge
noemde smartdrugs hun intrede ge
daan in het dopingcircuit. Vooral de
partydrug GHB is bijzonder popu-
j lair. Dit tot grote verbazing van de
dopingexperts, want de werkzame
*T dosis is voor iedereen sterk verschil-
r lend en juist dat maakt het effect zo
^Onvoorspelbaar. Van Kleij: „Sterker
t nog: de geleerden weten nog steeds
I yniet precies wat GHB doet en waar-
I jom. Op internet en in sportscholen
f V» wordt het aangeboden als wonder
middel. In sportscholen wordt het
gebruikt als alternatief voor groeihor-
V moon en anabole steroïden. Je krijgt
J er ook vreselijk veel energie van zeg
gen gebruikers, maar vooral de ver
kopers. De handel in deze produc
ten, groeihormonen, afslankers en
anabole steroïden is in handen van
het zwarte circuit", legt Van Kleij
uit. „De meeste handelaren wor
den er weliswaar niet rijk van,
maar zij willen toch zo veel mo
gelijk verkopen. Ze verschaffen
daarom eenzijdige voorlichting.
Over de negatieve aspecten spre
ken de handelaren liever niet. GHB
bijvoorbeeld stimuleert bij hoge do-
I ses inderdaad de afgifte van groeihor
monen. Maar ook de afgifte van Cortisol
in het lichaam stijgt en dat breekt nu juist
het spierweefsel af. Het gelukzalige gevoel
om over ontzettend veel energie te beschik
ken zal snel wegebben als een sporter een
maal doorheeft dat het zijn zorgvuldig opge
bouwde spierweefsel aan het verbranden is."
Tegenover de 'groeiers' in de sportschool,
staan de 'afvallers' in de fitnesscentra. Zowel
mannelijke als vrouwelijke sporters zijn de
centimeters liever kwijt dan rijk. Kilo's en
centimeters kunnen met fysieke inspannin
gen en verandering van het eetpatroon wor
den verminderd, maar dat gaat velen niet
snel genoeg. Daarom wordt er vaak naar
kunstmatige middelen gegrepen.
„Afslankmiddelen moeten vooral de vet-
verbranding stimuleren. Dat gebeurt ener
zijds door de temperatuur van het lichaam te
verhogen waardoor er meer calorieën wor
den verbrand en anderzijds de eetlust te
remmen, zoals middelen op amfetamineba
sis doen. Ook worden er schildklierhormo
nen gebruikt, Die zetten de schildklier, ver
antwoordelijk voor de verbranding van
voedsel in het lichaam, een paar tandjes ho
ger. „Als je gaat knoeien met de organen in
je lichaam is het einde zoek", waarschuwt
Van Kleij. „Je gaat er langzaam aan kapot.
Overdag voel je je hyper, maar 's nachts kun
je niet slapen. Het sloopt je helemaal.
De zwaarste afslankmiddelen op amfeta
minebasis hebben na hun hoogtepunt in de
jaren zestig en zeventig terrein verloren. Ze
waren vreselijk verslavend en zorgden voor
ernstige psychische stoornissen. Je zou den
ken dat je niemand hoeft uit te leggen dat
deze middelen een aanslag op je lichaam
zijn, maar de vraag naar mildere varianten
als fentermine (Ionamin) en fenfluramine
(Ponderal) is groot. Ook buiten sportscholen
en fitnesscentra of op internet wordt er flink
in gehandeld. Je kunt inderdaad gewichts
verlies van enkele kilo's per week bereiken,
maar de bijwerkingen hakken er flink in. Die
variëren van afwijkingen aan lever en bijnier
schors tot maagbloedingen, duizeligheid,
aanhoudende zware hoofdpijnen, concen
tratiestoornissen, sufheid en onverklaarbare
agressiviteit. Voordatje daar aan begint moet
je jezelf toch eens afvragen of het je al die el
lende wel waard is. Vooral omdat de kilo's er
toch weer aankomen."
RONALD MASSAUT
