Sportrelikwieën en wetenschap in museum Boerhaave
Vrouwen schieten
minder om zich
Santana mist de sterrenhulp
Cultuur Kunst
n Wizards of Ooze houden
Vlaanderen boven in LVC
'Van opvoedmiddel tot serieuze literatuur'
Salsa-pionier Tito Puente overleden
Zonderlingen blijven te beschaafd
rRIJDAG 2 JUNI 2000
■Couture-prijs voor Verbakei
amsterdam Diederik Verbakei uit Arnhem heeft de Frans Mole
naar coutureprijs 2000 gewonnen. Volgens de jury gaf de origi
naliteit van Verbakel's collectie Time Revolution de doorslag.
Een eervolle vermelding ging naar Jessy Heuvelink uit Utrecht.
De prijs bestaat uit een geldbedrag van 25.000 gulden. Verbakei
(23) gaat hiermee êen eigen couturecollectie ontwikkelen die
volgend jaar in de salon van Molenaar zal worden getoond.
Oldtimers in Flevoland
lelystad De provincie Flevoland staat in juni in het teken van
het grootste oldtimerevenement van Nederland: de Millennium
International Oldtimer Meeting. Bijna duizend auto's uit alle
belangrijke autoproducerende landen zullen dan aanwezig zijn.
In de Agora in Lelystad worden de pronkstukken van 9 tot en
met 18 juni tentoongesteld. Op 16 juni verzamelen de oldtimers
Jszich in de zes gemeenten van de provincie, waarna ze in op
tocht naar Lelystad trekken. Onder de tentoongestelde auto's is
onder meer de Packard Twelve uit de film The Godfather en de
eel Minerva AK, die vroeger toebehoorde aan Prins Hendrik.
Cadeau voor Rijksmuseum
amsterdam Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft een bijzon
der meubel aangekocht waarmee het zijn 200ste verjaardag
woensdag luister bijzet: een pronkkabinet uit 1665 uit Augs
burg. Het kabinet werd aangekocht via een Engelse kunsthandel
voor 2,5 miljoen gulden met steun van de Nederlandse Sponsor
Loterij. Het meubel is onder andere bekleed met ivoor, met
daarop 26 mozaïeken van edelstenen. De mozaïeken komen uit
de hofwerkplaats Opificio delle pietre dure in Florence. Verder
is het kabinet versierd met zilverbeslag. Volgens het Rijksmuse
um zijn slechts enkele vergelijkbare exemplaren bekend. Vanaf
vandaag kan het publiek de aankoop zien in de geheel gereno
veerde schatkamer van het museum.
Gordon Beneke overleden
santa ana De Amerikaanse zanger en saxofonist Gordon 'Tex'
I Beneke, die na de dood van Glenn Miller in de Tweede Wereld
oorlog de leiding over diens orkest op zich nam, is deze week
op 86-jarige leeftijd overleden. Beneke kwam in 1938 bij het een
jaar eerder opgerichte Glenn Miller Orchestra. In 1946, twee
1 jaar nadat het vliegtuig van Miller tijdens een vlucht van Enge
land naar Frankrijk verdween, vroeg Millers weduwe Beneke het
orkest van haar man opnieuw op te zetten. Onder Benekes lei-
I ding vierde het orkest opnieuw grote successen. Als zanger van
grote hits als Chattanooga Choo Choo, (I've got a gal in) Ka-
lamazoo en Don't sit under the apple tree leverde Beneke een
belangrijke bijdrage aan de uiterst herkenbare Glenn Miller-
sound.
muziek recensie
hans keuzers
Wizards of Ooze: Wim Tops - zang, toef-
jen, Peter Revalk - zang, gitaar, Hugo
eoogaerts - saxofoon. Carlo Mertens -
Jrombone, Bruno Meeus - drums. Luk
Michiels - bas. Gezien 1/6, LVC.
Almost... Bikini is het laatste
enivat meer 'poppy' album van de
Belgische, formatie Wizards of
Doze. Live laten de Wizards
lkzich niet in de pophoek druk
ken. Het openingsnummer
Sunny is een heerlijk groovende
irpude soulsong die volvet het
LVC wordt ingeblazen. Op de
plaat is Cheezy een song met
bluesy ondertoon, maar giste
ren waande je je toch even in
rokerige jazzy nachtclub.
Peter Revalk geeft het num
mer de stuwende doorlopende
baslijn en Hugo Boogaerts en
Carlo Mertens zorgen met sax
en trombone voor flitsend ko
perwerk. De aloude Zappa
komt om de hoek kijken bij het
zeer psychedelische Butgrabba
die in al zijn heftigheid toch
^aangenaam ademt en nergens
Wordt volgeplamuurd. De enige
echte popsong die als een lek
ker tussendoortje weghapt is
dhet vederlichte Bustin Loose.
Alfonso en Sabine
leiden rody van der pols
Kinderen waren niet aanwezig.
Noch de lokale jeugd. Des te
meer studenten en andere vol
wassenen luisterden woens
dagavond met veel belangstel
ling naar kinderboekenschrijf
ster Imme Dros, die in het
Leidse Akademiegebouw de
eerste Annie M-G. Schmidt-le-
zing hield. De veelvuldig on
derscheiden schrijfster, onder
meer bekend van het kinder
boek 'Annetje Lie in het holst
van de nacht', was uitgenodigd
door Helma van Lierop, die de
Annie M.G. Schmidt-leerstoel
aan de Leidse universiteit be-
Eerste Annie M.G.Schmidt-lezing door Imme Dros
kleedt. In 1998 is deze bijzon
dere leerstoel in het leven ge
roepen om zo meer aandacht
te geven aan de studie van kin-
der- en jeugdliteratuur.
De goed gevulde zaal vormde
een afspiegeling van de groei
ende belangstelling voor kin-
der- en jeugdboeken. En van
het gestaag stijgen van de leef
tijd van de lezers. „Het lelijke
eendje wordt eindelijk een
zwaan", sprak Van Lierop tij
dens haar inleidende praatje.
Want de dagen dat een volwas
sene in een drukke trein of op
een vol terras bang was met
een kinderboek betrapt te wor
den, zoals Dros zich tijdens
haar lezing in herinnering
bracht, zijn allang voorbij. Vol
wassenen kopen vandaag de
dag net zo lief een kinderboek
voor zichzelf als voor hun ei
gen kroost. „Kinder- en jeugd
boeken zijn van opvoedmiddel
eindelijk uitgegroeid tot serieu
ze literatuur", concludeerde
Dros.
Maar waarom, zo vroeg de
schrijfster zich af, is er voor een
leerstoel die zich op de studie
van deze literatuur toelegt dan
zo weinig geld beschikbaar.
Jaarlijks krijgt de Leidse univer
siteit voor deze leerstoel 5.000
gulden van de overheid, wat
krap voldoende is om die één
dag per week te bezetten. „Rick
van der Ploeg, geeft u de Annie
M.G. Schmidt-leerstoel wel
geld genoeg?" sprak Dros de
staatssecretaris van cultuur op
een bestraffend toontje toe.
„Een kinderarts krijgt toch ook
niet minder geld dan een ge
wone arts", zo stelde ze de on
dergeschoven positie van de
studie van kinder- en jeugdlite
ratuur ten opzichte van 'gewo
ne' literatuur aan de kaak.
Daarnaast bepleitte de
schrijfster met veel vuur de ac
tieve werving van jonge lezers.
„Want wie de jeugdboekenle
zer heeft, heeft de toekomst."
En om daar aan te werken, zo
opperde de schrijfster half ern
stig, half spottend, moest ook
op de lagere school maar eens
een boekenlijst met dertig titels
worden ingesteld. „En voor ie
dere sportclub moet er een
leescluo opgericht worden. Dat
alles onder het motto: een be
lezen geest houdt het lichaam
gezond."
leiden lesley grieten
Een wijde sportbroek scheelt kostbare
seconden, loshangend haar kan je te
genwoordig de overwinning kosten.
En een wereldrecord breken in de ach
tertuin is helemaal niet meer mogelijk.
Wetenschap en topsport gaan tegen
woordig hand in hand en atieten leve
ren bijna bovenmenselijke prestaties.
Niet toevallig in het jaar van het Euro
pees Kampioenschap voetbal en de
Olypische Spelen is alles wat met top
sport te maken heeft in de expositie
'Sneller, Hoger en Sterker' sinds giste
ren te zien in Museum Boerhaave.
Bezoekers worden onthaald door
aanzwellend gejuich en toegezwaaid
met tientallen vlaggetjes. Het geeft een
beetje het gevoel van een topsporter
die in een vol stadion wordt toege
juicht. Maar voordat dat zover moet er
nog veel gebeuren. „We beginnen bij
het begin, het lichaam zelf', vertelt
Trienke van der Spek van het Museum
Boerhaave. Dat blijkt: direct na de en
tree staat een onderbeen op sterk wa
ter waarin de spieren en de bloedvaten
zijn uitgetekend.
Voor een deel legt de tentoonstelling
de nadruk op de wetenschappelijke in
formatie. Tot in detail is beschreven
hoe zuurstof door het bloed wordt op
genomen. „Het niveau van de ten
toonstelling is niet laag, want we zijn
natuurlijk wel het Rijksmuseum van de
geschiedenis van natuurwetenschap
pen en geneeskunde. We proberen
ook wat broodje-aapverhalen te ont
krachten. Zo zou een sporthart vier
keer groter zijn dan een normaal hart.
Hier kan je zien dat het niet zo is",
zegt Van der Spek, wijzend op twee
preparaten die inderdaad ma&r nauw-
lijks in grootte van elkaar verschillen.
Er is vanzelfsprekend ook aandacht
voor doping en voor de illegale praktij
ken om het uiterste uit het lichaam te
Kabongo van Zap Mamma en
zelfs onze eigen Trijntje Ooster
huis werden voor de studioal
bums eerder ingezet als gastvo-
calisten. Dit soort stemmen zou
je de band ook live toewensen
en niet de wat flauwe zwakke
vocalen van Wim Tops. Hugo
BöögaeriSrisJ spetterend op sax,
maar met -Zijn fluitsoli zet hij
ons zo'n dïfcke 25 jaar in de tijd
terug en met de ogen dicht
hoor je bijna Thijs van Leer van
Focus.
De Wizards of Ooze zoeken
de grenzen op en het gevaar
van freaken ligt bijna het hele
optreden op de loer. Soms ba
lanceert de band op dit freaky
randje, zoals bij de rugpijnsong
Lumbago, maar het merendeel
van de avond wint het avontuur
het van de egotripperij.
Al eerder dit jaar kwam de
Belgische formatie Kiss my Jazz
van Rudy Trouvé bij het LVC
over de vloer en de Wizards of
Ooze grabbelt qua sound en in
stelling een beetje in dezelfde
ton. Beide bands zoeken het
avontuur, mengen een rits van
stijlen aan elkaar; zijn sterk ge
richt op improvisaties en hou
den zoals Raymond van het
Groenewoud dat zo treffend
zegt: Vlaanderen boven.
halen. Zo liggen in een vitrine dezelfde
pilletjes als die Ben Johnson ooit nam
naast een mysterieus glazen flesje met
Russische letters. De inhoud ervan was
vooral populair in Oost-Europa en de
voormalige Sovjet Unie.
Voor wie niet zo diep op de materie
wil ingaan, loopt/ er door het midden
van de tentoonstelling een wat luchti
ger route. Bezoekers kunnen daar zelf
testjes doen met een kleine windtun
nel of hun lengte, gewicht en vetper
centage meten. Ook kan dure, soms
opengewerkte, sportkleding worden
bekeken en betast. „Als je zelf een paar
Nike Air-schoenen koopt, ga je die niet
direct doorzagen om te kijken wat er
precies inzit", zegt Van derJSpek.
De combinatie van serieus en luch
tig maakt de tentoonstelling zowel ge
schikt voor leerlingen van de laatste
klassen van de lagere school als voor
volwassen sportliefhebbers die willen
weten wat topsport van het menselijk
lichaam vergt. In de expositieruimte
In dit shirt
won Joop
Zoetemelk in
1980 de Tour
de France.
Links: De be
proeving van
schaatsers
begint te
genwoordig
al met het
testen van
materiaal.
Op de expo
sitie kan de
bezoeker zelf
proeven
doen met
een kleine
windtunnel.
fotos pr
zijn ook de materialen te zien waar
mee Nederlandse kampioenen hun
succes hebben behaald. Daarbij valt
meteen op dat het wielershirt waarin
Joop Zoetemelk in 1980 de Tour de
France won lang niet zo strak om het
lijf zat als het materiaal dat tegenwoor
dig het lichaam van Michael Boogerd
omsluit. En het pak van schaatsheld
Ard Schenk staat qua technologie in
schril contrast met de eerste klap
schaats van Ids Postma.
Aan het eind van de tentoonstelling
kan de bezoeker die alle testjes heeft
gedaan die resultaten vergelijken met
die van topsporters om te kijken waar
de beste carrièrekansen liggen. Als at
leet, als basketballer, als sumo-worste-
laar of gewoon als bezoeker van inte
ressante sportwedstrijden of tentoon
stellingen.
De tentoonstelling Sneller, Hoger, Sterker is
tot en met 24 september te zien in Museum
Boerhave aan de I.angc St. Agnictenstraat 10.
new york» anpvierhonderd nummers. Wereldberoemd is zijn
compositie Oye Como Va, later een enorme hit
voor Santana.
Zijn grote schare fans bewondert Puente vooral
om zijn geweldige timing en opzwepende optre
dens. Zijn kenmerkende mimiek tijdens shows,
een half open, doorgaans vochtige mond en
beetje uitstekende tong, bezorgden hem extra
aandacht. Critici meenden dat Puente in de afge
lopen jaren nauwelijks meer een potje kon bre
ken en nogal clichématige optredens verzorgde.
Hoe dan ook. in februari van dit jaar ontving
Puente zijn vijfde Grammy-award, voor zijn al
bum Mambo Birdland.
Tito Puente werkte samen met vele andere be
roemdheden in de (latin) jazz, zoals Celia Cruz,
met wie hij verscheidene albums maakte. In 1998
was een wervelende Puente op het North Sea
Jazz te zien, samen met de Cubaanse trompettist
Arturo Sandoval en de gitarist/toetsenist/zanger
Steve Winwood.
De legendarische percussionist en bandleider Ti
to Puente is donderdag in een ziekenhuis in New
York overleden. Puente, een van de leidende fi
guren in de latin jazz, werd 77 jaar. De geboren
Amerikaan, zoon van Puertoricaanse immigran
ten, zegde vorige maand wegens ernstige hartrit-
mestoofnissen alle optredens af. Hij stierf op de
operatietafel.
In zijn meer dan zestig jaar durende loopbaan
maakte hij zeker honderd albums en cd's. Puen-
to was geregeld in Nederland te zien, onder meer
op het North Sea Jazz Festival in Den Haag.
Ernesto Antonio Puente jr. werd geboren op 20
april 1923 in Harlem, New York. Zijn muzikale
carrière begon al in 1937, om uiteindelijk te ein
digen als El Rey de Timbales, koning van de tim
bales, maar ook als 'koning van de latin jazz'. De
uiterst productieve muzikant nam aan de lopen
de band nieuw materiaal op. Hij schreef zeker
"Lenette van Dongen in Leidse schouwburg
07amsterdam hanneke van den berg
'Buiten staat een bestelbus van een sla-
Igersbedrijf. Op de zijkant van de wagen
eis de achterhelft van een koe getekend.
Opeens valt het oog van cabaretière Le-
van Dongen op de wagen, en voor-
ojal op de man die voorin zit. Hij zit, leu-
Jnend over het stuur, rustig een sigaret te
roken. Ze ziet het en schiet in de lach.
het lijf van de man past precies op
dat van de koe. Half man, half koe. Wel
koe met x-benen. Arme man."
Waarmee mogelijk alweer een nieuwe
^sketch voor een volgend programma is
1gjgeboren. Inmiddels is Lenette van Don
aten aan haar vierde theatershow toe,
waarmee ze vanavond in de Leidse
'0<jSchouwburg staat. „Elke show is een
eitjweerslag van een groeiproces in mezelf.
lelEen programma is een goed middel om
jmezelf allerlei vragen te stellen en op het
1 pmoment dat je die in je show hebt be
antwoord, groei je natuurlijk weer ver
der. Ik maak wel voorstellingen waar ik
wat aan heb, het is niet alleen maar leuk
,l jvoor het publiek, ik kom er zelf ook ver
ader mee."
Toen Lenette van Dongen een klein
meisje was, leek er een heel andere car
rière voor haar in het verschiet te liggen.
Ze had toen het idee dat ze ooit als bal
letdanseres grote sprongen zou maken.
„Tja, toen zeiden ze opeens dat mijn lijf
je zoiets niet aan zou kunnen. Mijn be
nen zijn niet uitgedraaid genoeg om
echte topprestaties te leveren zonder
mijn lichaam grote schade toe te bren-
l- gen."
Uiteindelijk koos ze voor de klein
kunst. „Eigenlijk begon dat heel lullig.
Letterlijk tussen de schuifdeuren. Ik trad
een keer op tijdens een 25-jarig huwe
lijk, schreef zelf een liedje, zette twee
nichten in het achtergrondkoor en dacht
toen: wat is dit eigenlijk leuk! Een beetje
stout doen, lekker uitdagen, wat leuke
grapjes maken. Ik wilde niet alleen uit
voerend kunstenaar worden, maar zelf
programma's maken, dingen creëren. Ik
heb er echt heel veel lol in om zinnen te
formuleren, om mensen aan het lachen
te maken."
Voor haar eigen shows heeft ze een
groepje om zich heen dat liedjes voor
haar schrijft. „Maar de conferences
schrijf ik allemaal zelf. Dat moet ook
wel, want de tekstschrijvers om me heen
zijn mannen en die schrijven toch an
ders dan vrouwen. Dat is zeker in confe
rences erg belangrijk, want die kunnen
pas echt leuk zijn als je er ook achter
staat. Ik denk dat vrouwen per definitie
andere voorstellingen maken dan man
nen. Vrouwen vinden het makkelijker
om persoonlijk te zijn, ze hebben min
der behoefte om afstand tot hun onder
werpen te behouden. Vrouwen maken
meer 'poëzie', schieten minder snel met
een mitrailleur om zich heen. Ik heb wel
eens gehoord: 'mannen schoppen naar
buiten, vrouwen doen meer aan
zelfspot'. Daar zou best eens wat in kun
nen zitten."
Lenette van Dongen staat op 2 en 3 ju
ni in de Leidse Schouwburg met 'Een
echte Van Dongen'.
muziek recensie
louis du moulin
Santana: met Carlos Santana (gitaren),
Chester Thompson (toetsen), Benny
Rietveld (bas), Karl Perazzo (timbales),
Raul Rekow (conga's), Rodney Holmes
(drums). Jeff Cressman (trombone), Bill
Ortiz (trompet), Tony Lindsay (zang),
Andy Vargas (zang) Gezien 1/6 in
Kenners weten allang: Carlos
Santana is op het podium net
zo onberekenbaar als het Ne
derlandse weer. Wat er ook ge
beurt, de Mexicaans-Ameri
kaanse meestergitarist volgt
toch echt alleen z'n eigen intu-
itie. Dus stond het helemaal
niet vast dat z'n succesalbum
Supernatural volop aan bod
zou komen bij zijn al weken
uitverkochte concertbezoek
van woensdagavond aan
Ahoy'.
Gelukkig voor de 11.000 fans
speelde The Godfather Of La-
tin Pop (52) dit keer wel be
hoorlijk in op het algemene
verwachtingspatroon. Door in
derdaad uit te pakken met een
handvol nummers van voor
noemde plaat die hem sinds
vorige zomer weer tot 'hotter
than hot' heeft gemaakt.
'Rotterdam' moest het alleen
wel doen met de assistentie
van z'n negenkoppige band.
Ofwel: de 'sterrenhulp' die be
slist heeft bijgedragen tot de
meerwaarde van Supernatural
Carlos Santana. foto anp
ontbrak. Waardoor bijvoor
beeld de actuele hit Maria Ma
ria een duidelijk minder span
nende uitvoering kreeg. Dat
'live' op de recente verjonging
van het klassieke Santana-ge-
luid (met vleugjes hiphop, R
&B en stadsrock) werd terug
genomen kwam natuurlijk ook
door het opdissen van het vele
oudere repertoire. Daarbij ging
Don Carlos van onder zijn
hoed nogal eens te werk als bij
zijn vorige Ahoy'-visite eind
oktober 1998: met veel 'einde
loos' snarengepiel van hem
zelf, afgewisseld met (te) lange
soli van z'n adjudanten, van
wie toetsenist Chester Thomp
son niet zélden de meeste eta
lageruimte kreeg.
Aan preken tussendoor,
voor een mooiere, liefdevollere
wereld, kwam de 'eeuwig zoe
kende' maestro minder toe
dan voorheen. Waarschijnlijk
deels omdat hij, nu meer me
dia-aandacht genietend dan in
z'n eerste glorieperiode rond
Woodstock (1969), even niet
zo nodig hoeft. Deels zeker
ook door de toevoeging van
Andy Vargas als tweede op de
voorgrond opererende zanger
naast z'n vaste vocalist Tony
Lindsay.
Anders dan de setlist ver
meldde werd de finale een
hapklaar brokje 'goud van
oud'. Van Black Magic Woman
schakelden Carlos Cie over
op Oye Como Va. Waarna bij
het toetje Jingo de support act
Touré Kunda werd opgetrom
meld om mee te swingen. Muy
simpdtico en tegelijkertijd een
handige verwijzing van Santa
na naar Afrika als voorname
inspiratiebron.
Na afloop wachtte hem in de
catacomben een platina exem
plaar van Supernatural en
maakte Diba Concerts met
hem een principe-afspraak
voor een snelle rentree, maar
dan in het drie keer zo ruime
Gelredome in Arnhem.
toneel recensie
susanne lammers
De Zonderlingen door Toneelvereniging
De Timdeler. Regie: Hans Schipaanboord
Spel: Auke Krispijn, Ronald van Brandwijk,
René Bousie e.a. Gezien: 31/5, Leidse
Schouwburg.
Een .zonderlinge keuze maakt
Timdeler met dit stuk. Het gaat
niet om het verhaaltje, want dat
is buitengewoon dun: jonge
man ontmoet zijn toekomstige
schoonfamilie. De attractie ligt
in de waterval van bizarre type
tjes, de geschifte maniakken
waaruit die schoonfamilie be
staat. Of De Zonderlingen wer
kelijk de moeite van het spelen
waard is, is lastig vast te stellen.
Het moet in elk geval met een
maximum aan overdrive ge
speeld worden. Maar volledig
uit je dak scheuren, dat is niet
iedereen gegeven.
Ook bij Timdeler houden de
meeste spelers het beschaafd.
Al te beschaafd om het stuk tot
het einde interessant te laten
zijn. De familie Zonderling be
staat uit een verzameling mis
kende genieën die met zijn al
len een groot toekomstvisioen
koesteren, maar die, tot dat ver-
wezelijkt kan worden, zich nu
nog even bezig houden met dat
waarin ze menen te excelleren:
schilderen, dansen, acteren,
maar ook biologie en wiskunde.
Met die hele chaotische troep
wordt de keurige vrijer onver
hoeds geconfronteerd en hij zal
moeten zwemmen of verzui
pen.
Ronald van Brandwijk, als de
aanstaande, oogt echter iets te
veel als een tamme goudvis in
een vijver vol tropische exotica.
Zijn verbijstering krijgt vooral
vorm als stomme verbazing en
door zijn rol wordt het stuk
meer dan eens te traag. Dat zou
nog als een mooi contrast kun
nen werken met de knetterge-
stoorde familie, maar zoals ge
zegd: niet iedereen is even goed
in staat de meeslepende gekte
ervan af te laten spatten.
Auke Krispijn, het ratelende,
regelende bemoeialletje, slaagt
daar wel in. Zij zet een origi
neeltje in de hoogste graad
neer, grappig en zelfverzekerd
en volkomen thuis in dat ge
kantelde universum van de
Zonderlingen. Ook Anthon van
der Meijden, als de regisseur
met de veel te weidse gebaren
en de veel te grote bek, en René
Bousie, als het wiskundige qua
si-brein dat lelijk mislukt is als
leraar, springen eruit. Zij dur
ven het beest los te laten en het
karikaturale uit te leven.
Al te gek is het einde. Want
eigenlijk was dit allemaal 'niet
echt'. Het was maar een droom,
van een keurig getrouwde nette
meneer, en dat reduceert 'De
Zonderlingen' tot vrijwel niets.
Al zouden mij, als ik zijn vrouw
was, dit soort dromen lelijk ver
ontrusten. Wat mist die man
behalve fantasie?
