Legerleider
Fiji schrapt
grondwet
Tsjetsjeense oorlog laait weer op
Buitenland
Premier Polen weigert vijf ministers ontslag
Nederland en Iran geen
stap nader tot elkaar
Korthals wil actie tegen
afluistersysteem Echelon
Venetiaan: schone handen en spierwitte glimlach
DAG 30 MEI 2000
istig doden bij overvallen Molukken
1 irta Op het Molukse eiland Halmahera zijn gisteren zeker
loden en 102 gewonden gevallen bij een overval door gewa
lde moslimextremisten op een christelijk dorp. Een plaatse-
priester vertelde de Jakarta Post dat veel slachtoffers in hun
ip werden gedood met geweren en zelfgemaakte bommen,
lij. Volgens onbevestigde berichten is ook vanmorgen een
p op Halmahera overvallen, waarbij nog eens zeventien do-
zouden zijn gevallen. De militaire autoriteiten vermoeden
de overvallers van een ander eiland naar Halmahera zijn ge
ien, en behoren tot Laskar Jihad, een op Java opgerichte pa-
ïilitaire moslimgroep die de christenen in Indonesië de 'hei
oorlog' heeft verklaard.
eharto onder huisarrest geplaatst
iRTADe Indonesische regering heeft gisteren oud-president
harto onder huisarrest geplaatst. Sinds april mocht de 78-ja-
zijn woonplaats Jakarta al niet verlaten. De procureur-ge-
aal bereidt een strafzaak voor tegen de ex-president wegens
ruptie. Het huisarrest geldt voorlopig tot 11 juni, maar kan
den verlengd. Volgens justitie is de maatregel genomen om
oekomst van het onderzoek zeker te stellen, maar is er we-
Soeharto's zwakke gezondheid niet voor echte opsluiting
ozen. Procureur-generaal Darusman meldde eerder dat er
rijs is dat Soeharto tijdens zijn bewind decreten heeft uitge-
rdigd waarvan stichtingen hebben geprofiteerd die de presi-
zelf beheerde. Daarbij zijn mogelijk miljarden verduisterd.
:en gratie voor Statins beul Beria
kou Het hooggerechtshof in Rusland heeft gisteren defini-
een verzoek verworpen om rehabilitatie van Lavrenti Beria,
;evreesde veiligheidschef onder Sovjet-dictator Stalin. Beria
ft de dood van miljoenen mensen op zijn geweten. Hij stond
het hoofd van de NKVD, de voorloper van de KGB. Na Sta-
dood werd hij aangehouden en na een proces geëxecu-
d. Zijn nabestaanden proberen Beria's veroordeling vernie-
te krijgen, met verwijzing naar een wet die slachtoffers van
tieke onderdrukking in de voormalige Sovjetunie gratie kan
enen. Het hof oordeelde dat 'een leider van de onderdruk-
niet kan worden beschouwd als een slachtoffer'.
iger Ethiopië verlaat West-Eritrea
is abeba Ethiopië zegt zich uit het westen van buurland Eri-
te hebben teruggetrokken. Een woordvoerster van de rege-
in Addis Abeba zegt dat het land zijn militaire operatie daar
esvol heeft afgesloten. Ethiopië begon ruim twee weken ge
in een groot grondoffensief tegen Eritrea. Doel daarvan was
terugkrijgen van Ethiopisch grondgebied dat Eritrea bezet
houden. De Ethiopische luchtmacht voerde in de buurt van
ïoofdstad Asmara bombardementen uit, onder meer op een
taire basis. In Algiers zouden gisteren vredesbesprekingen
start gaan. Het overleg werd een dag uitgesteld in verband
de late aankomst van de Etiopische delegatie.
lenigheid over Vluchtelingenfonds
iSELDe EU-ministers van justitie zijn het gisteren niet eens
■orden over een Vluchtelingenfonds, waaruit de lidstaten bij-
;en kunnen krijgen voor de opvang van asielzoekers. Het
ngrijkste twistpunt is de vraag hoe dat fonds verdeeld moet
den. Öp tafel lag een voorstel om dertig procent van het
ds te verdelen door de lidstaten elk een vast bedrag te geven,
Ie rest te verdelen op basis van het aantal opgevangen asiel
kers. Diverse lidstaten, waaronder Nederland, vinden het
in van een vast bedrag echter in strijd met de solidariteitsge-
ite. Minister Korthals wees er op dat sommige lidstaten
welijks asielzoekers opvangen. Hij noemde het onbespreek-
dat zij standaard recht hebben op een bedrag. Nederland
en verdeling waarbij het aantal opgevangen vluchtelingen
eidraad is. Daarvoor is echter nog onvoldoende steun.
lider verkoopt goedkope benzine
ienfurt Jörg Haider, de gouverneur van Karinthië, heeft op
iterieuze wijze de hand weten te leggen op 2,5 miljoen liter
zine en diesel. Hij gaat de brandstof goedkoop doorverko-
aan de inwoners van Karinthië, zo meldde het Oostenrijkse
bureau APA gisteren. De extreem-rechtse politicus gaat de
ng verkopen aan een kleine keten vap benzinestations in
provincie. Haider wil met de stunt multinationale oliebe
en die aan Oostenrijk leveren, dwingen htm prijzen te ver
in. De gouverneur wil niet zeggen waar de brandstof van-
n komt. Hij bezocht onlangs Libië, een grote olieproducent,
der sprak daar onder meer met de omstreden kolonel Gad-
onder wiens leiding het Nöord-Afrikaanse land lange tijd
politieke en economische paria was.
ilosevic wijdt nieuwe spoorbrug in
rado De Joegoslavische president Slobodan Milosevic
t gisteren onder massale belangstelling een herbouwde
orbrug over de Donau ingewijd. De brug bij Novi Sad werd
ïns de NAvO-bombardementen van vorig jaar vernield. -Ten
rstaan van meer dan 200.000 aanwezigen stelde Milosevic
de brug te vernoemen naar Bosko Perosevic, de leider van
ïoordelijke Servische provincie Vojvodina die half mei werd
noord. Het was een van de zeldzame openbare optredens
Milosevic. Zijn aanhangers zouden volgens het onafhanke-
persbureau Beta vanuit het hele land naar Novi Sad ver-
rd zijn. Voor de ceremonie pakten de autoriteiten 29 tegen-
ïders van de president op, die na diens vertrek weer op vrije
ten werden gesteld.
^-macht Sierra Leone uitgebreid
rowNWest-Afrikaanse leiders hebben gisteren na een bij-
komst in de Nigeriaanse hoofdstad Abuja drieduizend mili-
aangeboden om de vredesmacht van de Verenigde Naties
iet roerige Sierra Leone te versterken. Tevens hebben zij
rgesteld de vredesmacht onder West-Afrikaans commando
laatsen, en het mandaat te veranderen van 'vredeshandha-
in 'vredesoplegging'. De VN-macht is de afgelopen maand
'roblemen gekomen doordat ongeveer 500 blauwhelmen ge
ld werden door rebellen van het Revolutionaire Verenigd
nt. De gijzelaars zijn inmiddels weer allemaal vrij. De nu
100 man sterke VN-macht zou eind juni al gegroeid moeten
tot 13.000. Met de toezegging van de West-Afrikaanse staten
it de sterkte dicht in de buurt van de aanbevolen 16.500.
res en Katsav presidentskandidaten
zalem De voormalige Israëlische premier en minister van
:enlandse zaken Shimon Peres is gisteren door coalitiepartij
Israël voorgedragen als kandidaat voor de opvolging van
;ident Weizman.,Nobelprijswinnaar Peres (76) zal het in juli
le stemming door de Knesset, het Israëlische parlement, op-
ïen tegen de kandidaat van de oppositiepartij Likud, de 54-
■e Moshe Katsav. De voortijdige presidentsverkiezing is no-
wegens het aftreden van de door corruptieschandalen ge-
igde Weizman. Die kondigde dit weekeinde zijn ontslag per
uli aan. De Knesset stemt 31 juli wie de nieuwe Israëlische
;ident wordt. Uit een opiniepeiling van gisteren blijkt Peres
er de bevolking huizenhoog favoriet.
)u Sayyaf: Bin Laden financiert ons
1 jz_ï De moslimrebellen die op het Filipijnse eiland Jolo 21
■laars vasthouden, zeggen dat ze worden gefinancierd door
laudiër Osama Bin Laden. Hij wordt door de VS gezocht we-
s de twee bomaanslagen op Amerikaanse ambassades in
ka. Dat heeft de Duitse tv-zender ZDF gisteren gemeld. Re-
enleider 'Commandant Robot' zou de financiering door Bin
en aan een ZDF-verslaggever hebben onthuld. Volgens het
wordt de guerrillabeweging Abu Sayyaf er al langer van
lacht banden met Bin Laden te onderhouden. Abu Sayyaf
dt voor een eigen staat voor moslims in het zuiden van de
fijnen. De guerrilla's ontvoerden op 23 april 21 mensen uit
Maleisische vakantieoord Sipadan, onder wie een groep
tenlandse toeristen. Drie van de gijzelaars zijn Duits.
boedapest hans gertsen
correspondent
De Poolse premier Jerzy Buzek
heeft gisteren geweigerd het
4 Ontslag van vijf liberale minis-
'ters uit zijn kabinet te accepte
ren. Met die even opmerkelijke
als onverwachte stap probeert
Buzek de al dagen wankelende
rechts-liberale coalitie te red
den.
De vijf bewindslieden van de
Vrijheidsunie boden Buzek gis
termorgen hun ontslag aan, na
dat het bestuur van de partij af
gelopen weekeinde tot de con
clusie kwam dat het geen zin
heeft om op de huidige voet
verder te regeren.
De liberalen zijn woedend
over het feit dat Buzeks eigen
partij, het Kiesverbond Solidari
teit (AWS), de regering voortdu
rend onderuit haalt in het par
lement. Diverse belangrijke
voorstellen sneuvelden de afge
lopen weken in het parlement,
omdat tientallen AWS-ers met
de oppositie mee stemden.
Buzek weigerde de vijf libera
le bewindslieden te ontslaan
omdat dat 'de Poolse belangen
zou schaden', en eiste dat de
leiders van de twee coalitiepar
tijen opnieuw gaan onderhan
delen over een oplossing van de
slepende politieke crisis.
Zowel de AWS als de Vrij
heidsunie zijn in principe be
reid de coalitie in vernieuwde
vorm voort te zetten, maar over
de personele invulling van een
nieuw kabinet verschillen de
meningen nogal. Voor de Vrij
heidsunie staat vast dat Buzek
hoe dan ook moet worden ver
vangen.
De AWS lijkt bereid de ook in
eigen kring niet erg populaire
premier weg te sturen. Omdat
Buzek zelf al heeft gezegd dat
hij opstapt als de coalitie daar
mee gered kan worden, is zijn
vertrek vrijwel zeker. Boguslaw
Grabowski, een econoom van
de centrale bank, wordt het
vaakst getipt als de nieuwe pre
mier, en geniet ook het vertrou
wen van de Vrijheidsunie.
Leden van een speciale Russische eenheid vuren mortiergranaten af op Tsjetsjeense rebellen, tijdens een gisteravond ingezet groot offensief.
FOTO
moskou frank hendrickx
correspondent
De oorlog in de opstandige
Russische deelrepubliek Tsje
tsjenië is gisteren weer in alle
hevigheid opgelaaid. Rebellen
vielen op meer dan twintig
plekken Russische troepen aan.
In de avonduren begon het
Russische leger op zijn beurt
een grootschalig offensief in het
zuidoosten van Tsjetsjenië.
Het geweld laaide op terwijl
president Poetin in Moskou een
President Peru
verdedigt zijn
verkiezingszege
washington dpa-anp
De Peruaanse president Fuji
mori verwerpt de kritiek dat de
verkiezingen van afgelopen
zondag niet eerlijk zijn verlo
pen. De stembusgang leverde
hem zijn derde ambtstermijn
op. ,,De verkiezingen waren
rechtvaardig, eerlijk en transpa
rant. Dit is geen dictatuur", zei
Fujimori gisteravond.
Oppositieleider Toledo en
binnen- en buitenlandse waar
nemers hadden gevraagd om
uitstel van de tweede ronde van
de presidentsverkiezingen. Vol
gens Fujimori was dat onmoge
lijk, omdat de Peruaanse
grondwet bepaalt welke termijn
er tussen de eerste en tweede
ronde maximaal mag verlopen.
De eerste ronde werd op 9 april
gehouden.
De Verenigde Staten zijn zeer
ontstemd over de gang van za
ken. Een regeringswoordvoer
der noemde 'het regime' in Pe
ru gisteren een bedreiging van
de democratie in Latijns-Ame-
rika. Het Amerikaanse ministe
rie van buitenlandse zaken wil
de verkiezingen 'niet als geldig
beschouwen'.
Fujimori's uitdager Toledo
heeft de tweede verkiezingsron
de geboycot, omdat hij een eer
lijke gang van zaken onmogelijk
achtte. Na telling van 94,4 pro
cent van de stemmen stond Fu
jimori gisteravond op 51,1 pro
cent, Toledo op 17,4 procent.
hoge EU-delegatie ontving. Ter
wijl Poetin zijn gasten meer
openheid beloofde over de situ
atie in Tsjetsjenië, moest het
Russische leger nieuwe verlie
zen melden. Gebruik makend
van de steun van Tsjetsjeense
burgers voerden de rebellen na
genoeg onafgebroken aanvallen
uit.
Scherpschutters namen sol
daten onder vuur en de rebel
len legden voortdurend hinder
lagen. Ze beweren dat ze zo'n
vijftig Russische soldaten heb
ben gedood. De Russen houden
het op slechts zes doden. De si
tuatie in Tsjetsjenië is volgens
de Russische autoriteiten 'ge
spannen en moeilijk'.
Het leger ontketende een
grootschalig offensief in het
zuidoosten van Tsjetsjenië,
waar zich enkele honderden re
bellen ophouden. Speciaal op
geleide eenheden zouden op de
eerste avond al tientallen terro
risten hebben uitgeschakeld, al
dus onbevestigde berichten. De
campagne moet nog enkele da
gen duren. De Russen hebben
Tsjetsjenië ondanks maanden
lange gevechten nog steeds niet
onder controle. De situatie is
nog moeilijker geworden nu de
gewassen en bomen hun blade
ren hebben teruggekregen. Re
bellen kunnen de wegen daar
door dichter naderen en kon
vooien overvallen.
Ook blijken de Tsjetsjenen
steeds vaker landmijnen te ge
bruiken. Gisteren werden vier
soldaten gedood door een op
afstand bediende mijn.
Steeds meer bedrijven doen zaken
ft
Nederland gaat digitaal.
via internet.
Iets voor uw bedrijf? Kijk«op internet: www.nederlandgaatdigitaal.nl of bel 0800 -1151
De militairen die gisteren op Fiji de macht grepen, heb
ben de multiraciale grondwet uit 1997 geschrapt en heb
ben de racistische constitutie van 1990 in ere hersteld.
Sterke man admiraal Bainimarama tekende daartoe een
decreet. Op basis van de nu geschrapte grondwet kon de
al elf dagen gegijzelde Mahendra Chaudhry de eerste et-
nisch-Indiase premier van de eilandengroep worden.
President Mara nam gisteren gedwongen ontslag.
SUVA ANP-Rtr-AFP
Het schrappen van de grond
wet is een van de eisen van Ge
orge Speight. Hij begon op 19
mei een opstand. Sindsdien gij
zelt hij met een aantal aanhan
gers Chaudhry, verscheidene
ministers, parlementariërs en
journalisten in het parlement in
de hoofdstad Suva. Speight
kreeg het eerder gedaan dat
president Mara Chaudhry naar
huis stuurde.
Speight voelt zich samen met
een deel van de autochtone
Fijische bevolking achtergesteld
door de Indiase allochtone
minderheid, die 44 procent van
de 800.000 Fijiërs uitmaakt. De
Indiërs hebben traditioneel veel
economische macht op Fiji, en
gingen de laatste decennia ook
politiek een steeds grotere rol
spelen.
De grondwet van 1990 volgde
op twee staatsgrepen in 1987,
die gericht waren tegen de eer
ste regering met Indiase minis
ters. Couppleger Rabuka bleef
aan de macht, totdat Chaudhry
vorig jaar de verkiezingen won.
Tijdens het bewind van Rabuka
raakte Fiji economisch in het
slop. Er ontstond een massale
uittocht van etnische Indiërs.
Nu flink is tegemoetgekomen
aan de eisen van de opstande
lingen, lijkt de kans toegeno
men dat de gijzelaars snel vrij
komen. Sommige waarnemers
denken echter dat Speight het
gezag van legerleider Bainima
rama afwijst. Volgens Radio
Nieuw-Zeeland sprak de op
standelingenleider vol minach
ting over Bainimarama als een
'Mara in uniform'.
Groot-Brittannië, voormalig
kolonisator van Fiji, en de re
gionale grootmachten Nieuw-
Zeeland en Australië zijn ver
ontwaardigd over de acties van
Speight en de militairen.
jaar geleden bij zijn aantreden
hervormingen in gang en weet
zich sinds afgelopen zaterdag
gesteund door driekwart van
het parlement.
De gesprekken van Van
Aartsen hadden vooral een po
litiek karakter. De minister
heeft het Nederlandse bedrijfs
leven niet gepromoot. Iran had
dat liever wel gezien. Minister
Kharrazi maakte er geen ge
heim van dat Nederlandse be
drijven zeer welkom zijn. Die
willen ook een rechtsstaat waar
zij van op aan kunnen, sloeg
Van Aartsen terug. De Neder
landse bewindsman bepleitte
de handhaving van de mensen
rechten. Flij drong er op aan
dat de dertien joden die in Shi-
raz terecht staan wegens spio
nage een eerlijk proces krijgen.
teheran jaco van lambalgen
Nederland en Iran zijn elkaar
gisteren geen millimeter gena
derd tijdens het bezoek van mi
nister Van Aartsen aan Tehe
ran. ,,Er zijn van geen van beide
kanten concessies gedaan," zei
Van Aartsen na de ontmoeting
met zijn Iraanse ambtgenoot,
minister van buitenlandse za
ken Kharrazi. ,,Het was een vrij
hard en taai gesprek", aldus
Van Aartsen. „Maar je moet
weer even aan elkaar wennen
als de eerste Nederlandse mi
nister sinds 1979 Iran bezoekt."
Later op de dag zei de Iraanse
president Khatami tegen zijn
Nederlandse bezoeker dat hij
hoopt dat Nederland en Iran 'in
de toekomst betere betrekkin
gen krijgen'. Khatami zette drie
brussel paul koopman
correspondent
Justitieminister Korthals vindt
dat Nederland en andere lidsta
ten van de Europese Unie zich
zelf moeten beschermen tegen
het spionagesysteem 'Echelon',
dat de VS samen met Canada,
het Verenigd Koninkrijk, Au
stralië en Nieuw-Zeeland ex
ploiteren. Korthals zei dat giste
ren, nadat hij vertrouwelijk was
geïnformeerd over het afluister-
netwerk.
De kans dat Echelon mis
bruikt wordt voor economische
spionage moet worden uitge
sloten, aldus de bewindsman.
„Maar het is betere het zekere
voor het onzekere te nemen",
zei hij aan het slot van een ont
moeting met zijn Europese col
lega's van justitie en binnen
landse zaken in Brussel. Afge
sproken werd onderzoek te
doen naar nieuwe systemen
voor het elektronisch versleute
len van dataverkeer. Ook wordt
van Europa verwacht dat zij de
Echelon-partners onder druk
zet om het Europees recht te
respecteren. Met name Londen
wordt met scheve ogen beke
ken, sinds het Europarlement
begin dit jaar aantoonde dat de
Britten prominent aan Echelon
deelnemen. Ze gaven toen
schoorvoetend toe dat het sys
teem niet alleen dient voor het
bestrijden van terrorisme en
misdaad, maar ook voor de be
scherming van 's lands 'econo
misch welzijn'. Die ontwikke
lingen hebben het debat over
Echelon in een stroomversnel
ling gebracht. Tot maart ne
geerden Europese politici en
commissarissen het gevoelige
onderwerp, omdat zij ervan
overtuigd waren dat spionage
per definitie niet te bewijzen
valt en bovendien alle landen
zich er aan bezondigen.
paramaribo armand snuders
correspondent
Hij staat bekend als 'de man met scho
ne handen'. Aan ex-president Ronald
Venetiaan, de grote winnaar bij de Su
rinaamse verkiezingen, zijn steekpen
ningen en douceurtjes niet besteed, zo
wil het. Maar niet iedereen is gelukkig
met het idee dat hij binnenkort waar
schijnlijk het vaandel weer overneemt
van Jules Wijdenbosch, de man die
hem eerder opvolgde. Het land heeft
een krachtige leider nodig om de rom
mel van Wijdenbosch op te ruimen.
Venetiaan, de man met de spierwitte
glimlach, wordt dodr menigeen te
zwak geacht voor die immense klus.
De persoon Venetiaan heeft weinig op
met Nederlanders. Dat vindt zijn oor
zaak in zijn opvoeding, die hij voor een
deel genoot bij de blanke paters in Para
maribo. De pakken slaag die hij van hen
kreeg, heeft zijn sympathie voor het
voormalige moederland tot op de dag
van vandaag danig bekoeld. Maar als
politicus kon en kan Venetiaan niet om
Nederland heen. Suriname heeft Neder
landse hulp nodig om in de toekomst
ooit op eigen benen te kunnen staan.
Venetiaan begon zijn carrière in het on
derwijs, als docent wiskunde. Ondertus
sen was hij politiek flink actief, wat in de
tweede helft van de jaren tachtig bijna
logischerwijs leidde tot een hoge positie
op het ministerie van onderwijs. Binnen
de Nationale Partij Suriname (NPS)
werkte hij zich omhoog tot voorzitter.
Dat maakte hem na de verkiezingsover
winning van 1991 tot meest voor de
hand liggende kandidaat voor het presi
dentschap. In de vijfjaar die volgden,
slaagde hij er als staatshoofd moeizaam
in om enigszins orde te brengen in de
economische situatie.
In 1992 sloot hij met Nederland het
Raamverdrag, waarin de voor\vaarden
zijn vastgelegd voor hervatting van de
hulp aan Suriname. Die hulp was na de
decembermoorden van 1982 vrijwel stil
gelegd. Met het aantreden van de demo
cratisch gekozen regering onder leiding
van Venetiaan zag Nederland wel weer
heil in een goede ontwikkelingsrelatie.
Die relatie ontwikkelde zich overigens
hortend en stotend, temeer omdat Ve
netiaan de intensieve bemoeienis van
Nederland bij de besteding van het geld
hekelde. Den Haag stelde als voorwaar
de dat gelijktijdig met herstel van de
hulpverlening een Structureel Aanpas-
sings Programma (SAP) zou worden uit
gevoerd, waarbij het toezicht in handen
moest liggen van het Internationaal Mo
netair Fonds (IMF). Venetiaan zag dat
als een niet-gewenste vorm van bevoog
ding, maar moest deels toegeven om
niet helemaal zonder steun te komen
zitten. In de aanloop naar de verkiezin
gen van 1996 intensiveerde Nederland
de hulp, in een poging te voorkomen dat
de in opmars zijnde Nationale Demo
cratisch Partij (NDP) van Bouterse de
verkiezingsoverwinning voor zich op
zou kunnen eisen. De Nieuw Front-
combinatie, waarin ook de NPS is opge
nomen, legde bij die verkiezingen een
goede basis om nogmaals vijf jaar re
geermacht te krijgen, met opnieuw Ve
netiaan aan het roer. Onderlinge tegen
stellingen en maandenlang geruzie over
de verdeling van ministerszetels boden
de NDP echter de gelegenheid om nog
meer verdeeldheid in het Nieuw Front te
zaaien. De NDP vormde een coalitie en
Wijdenbosch versloeg Venetiaan met
een minieme meerderheid bij de presi
dentsverkiezing. Dat was een bittere pil
voor de gewezen president, die in de op-
positiebanken plaats nam. Flet falende
beleid van zijn opvolger speelde hem
echter in de kaart, zodat een glansrijke
overwinning Venetiaan vorige week bij
voorbaat niet kon ontgaan. Daarmee is
de weg vrij voor een nieuwe termijn als
president, mits hij niet teveel tegenstand
krijgt van de andere drie partijen binnen
het Nieuw Front. Met name binnen de
Verenigde Hervormings Partij (VHP)
gaan stemmen op de NPS-voorzitter te
passeren, omdat hij niet in staat wordt
geacht orde te brengen in de economi
sche chaos. Maar Venetiaan is er de man
niet naar om zich iets door andereren te
laten dicteren, en zal er slechts met
moeite toe kunnen worden bewogen de
handdoek in de ring te gooien.
15,00
