Zuurkoolsoep van Frau Bach
Toerisme
Nieuwe wildernis langs de Rijn
RE I 3
I C H T E N
MUZIEK
tiic,
erlandse toeristen in Eisenach zullen
ongetwijfeld snel thuis voelen. In het
elcentrum staat een echte 'Blokker'
an de overkant renoveert een
lemer een pand dat volgens een groot
straks bezet gaat worden door
nan. Dat ziet er allemaal heel
rouwd uit. Nog los van de McDonalds*
verderop. Maar de meeste toeristen
|;en dit jaar niet naar het in het
ingerwald gelegen stadje om te
elen. En zelfs niet om de vermaarde
tburg*, toevluchtshaven van Maarten
ler die hier, onder de schuilnaam
;er Jörg, het Oude Testament in het
W* s vertaalde. Eisenach is dit jaar in de
van zijn tweede Grote Zoon, Johann
istian Bach. De componist die hier in
ter wereld kwam en wiens sterfdag
750 aanleiding is voor een onstuitbare
aan manifestaties.
De geboortewoning van Johann
Sebastian Bach werd gesloopt.
Geen nood echter. Het 'Bach-
jaar' wordt in Eisenach nu
zichtbaar in het 'Bachhaus',
een geelgepleisterd plattelands
woonhuis dat is ingericht als
museum. Boven gaat het - in
teksten en illustraties - over
Bach zelf; beneden over de mu
ziek in het algemeen. Zo bezit
het museum een even interes
sante als curieuze verzameling
muziekinstrumenten, waaron
der die viool met ingebouwde
trompet. De conservator is niet
alleen trots op zijn collectie,
maar ook bereid (en in staat) er
muziek uit te halen. Hij be
speelt op gezette tijden de or
gels, het spinet en het clavi
chord.
Johann Sebastian woonde ove
rigens niet lang in Eisenach.
Zijn ouders overleden jong en
hij kwam onder de hoede van
een oudere broer die organist
•was in Ohrdruf, een ander
plaatsje in de Thüringse regio.
Vanaf dat moment ontspon
zich een roerige muzikale reis,
waarin Bach van de ene naar de
andere plek trok om er een paar
jaar te wonen en te werken. En
uiteraard onüenen al die dorp
jes en stadjes aan het verblijf
van Johann Sebastian Bach (of
van zijn familie) een bijzondere
status. Wechmar bijvoorbeeld,
is nauwelijks te vinden, maar
toevallig was het wel de woon
plaats van Veit Bach, de over
grootvader van de componist.
Het schijnt dat hij niet onver
dienstelijk luit speelde. Genoeg
aanleiding voor het in stand
houden van een permanente
Bachpresentatie in het plaatse
lijke Bach-Stammhaus.
Niet veel verder ligt Ohrdruf,
waar Bach als jongen na het
overlijden van zijn ouders en
kele jaren onderdak vond bij
zijn oudere broer Johann Chris-
toph. Door het dorp loopt een
keurig uitgezette route die de
wandelaar onder meer langs de
kerk leidt waar de broers orgel
speelden. Ook de plaquette die
de plaats aange'eft van hun wo
ning (in 1753 afgebrand) is in
het traject opgenomen. En zo
gaat het maar door. Overal her
denkingen, in wat voor vorm
dan ook. In de nog altijd be
staande Blasiuskerk bijvoor
beeld in Mühlhausen, waar
Bach een jaartje als organist
werkte. En in Weimar ook, waar
hij overigens wat langer ver
bleef. Hij had er een mooie
baan als organist, kamermusi
cus en concertmeester. Veel
concrete Bach-sporen zijn er
niet meer te vinden, maar de
stad heeft wel een interessant
cultureel verleden, zichtbaar in
instellingen als het Bauhaus-
Museum, het Schillerhaus, het
Liszthaus en het Goethe-Muse-
Beeldig
De Bach-erfenis in Arnstadt is
rijker. Hier kreeg hij zijn eerste
echte baan, als organist aan de
Neue Kirche. Die kerk bleef be
houden; in het museum staat
een orgeltafel waaraan hij heeft
gespeeld. Ook zijn er in de stad
nog twee huizen waarin hij
heeft gewoond. Heel aardig is
het dorpskerkje in het enkele ki
lometers verderop gelegen
Dornheim. De jonge Johann Se
bastian trouwde er in 1707 met
zijn achternicht Maria Barbara.
Het beeldige godshuisje wordt
door vrijwilligers onderhouden
en Siegfried Neumann, voorzit
ter van de Freundeskreis zur Er-
haltung des Traukirche von J.S.
Bach in Dornheim is graag be
reid bezoekers alles uit te leg
gen en aan te wijzen. In ge
dachten zie je het wisselen van
de ringen, het zetten van de
handtekeningen in de sacristie
en het luisteren naar het orgel
tje. Nijvere toerismebevorde-
raars hebben rond het histori
sche huwelijk een Bach-Wan-
derweg uitgezet.
Geen ontkomen aan: al rond
trekkend door Thüringen be
land je van de ene Bach-link in
de andere. Er zijn zelfs diverse
'Bach-Keilers', waarin je niet al
leen bier kunt drinken maar
ook kunt genieten van de regio
nale keuken. Nou ja, genieten,
dat is vooral weggelegd voor
mensen die niet terugdeinzen
voor culinaire hoogtepunten als
zuurkoolsoep, glibberig ge-
kookte rode bieten, en niet te
vergeten de talrijke verschij
ningsvormen van noedels.
Maar gelukkig loop je in de
spijskamer van hotel 'Thiirin-
gerhof een goede kans te wor
den bediend door een echte
Frau Bach. En dat maakt veel
s in 1992 de rivierdijken
len doorgestoken, heeft de
;rrijn vrij spel in de uiter-
den aan de voet van de
ibeberg in Rhenen. 'De
e Kamer' heet het nieuwe
urgebied en onder dë
n 'Uiterwaarden, boorden
latuur' laten Het Utrechts
lschap, Staatsbosbeheer en
rschap Vallei Eem in het
lekerscentrum zien dat de
Itaten er zijn mogen. Ruim
ïonderd verschillende
ten en zeventig soorten
dvogels komen er al voor.
wilde paarden en runderen
||j en door natuurlijke begra-
bij aan de gevarieerde
tengroei.
e Blauwe Kamer' is onder
van een veertig kilometer
strook wildernis die on-
de naam Project Noordoe-
Nederrijn tussen Arnhem
en Amerongen ontstaat. Een
gebied met wilgenbossen,
bloemrijke graslanden, moeras
sen, plassen en geulen. De vo
gels kunnen er worden geob
serveerd vanuit een vogelkijk-
hut die de wat geforceerde
naam 'De Blauwe Kijk' kreeg
aangemeten. De ijsvogel en de
zomertaling behoren er tot de
broedvogels, maar tientallen
soorten komen er ook nog eens
op doorreis of om te overwinte
ren, zoals smienten, kolganzen
en kleine zwanen. Ook de rug-
streeppad en de ringslang wo
nen in 'De Blauwe Kamer'.
Tot de bijzondere planten
soorten behoren kattedoorn en
duizendguldenkruid. Een vlin
der als de koninginnepage is er
eveneens te bewonderen en
sinds kort zwemt er zelfs een
uit Ouwehands Dierenpark
ontsnapte bever rond. Dit nog
afgezien van 'gewone' dieren
als vleermuizen, uilen, muizen,
mollen, hazen, konijnen, vos
sen, wezels, hermelijnen, groe
ne en bruine kikkers. Aan 'De
Blauwe Kamer' grenst de Plas-
serwaard, die voor een deel in
beheer is bij de stichting Het
Utrechts Landschap. Een bos
rijk gebied, met een wilgenbos
van meer dan dertig jaar oud.
Hier broeden blauwe reigers,
aalscholvers, mezen,, boom
kruipers en grote bonte spech
ten.
In de toekomst zal een deel
van de zomerkade van de Plas-
serwaard worden afgegraven
om ook weer nieuwe natuur te
laten ontstaan. Een te graven
hoogwatergeul wordt verbon
den met de geulen in 'De Blau
we Kamer'. Het centrale deel
wordt verlaagd, waardoor een
moerasvegetatie ontstaat, die
ten goede komt aan moeras- en
watervogels en vissen. Via een
laarzenpad wordt het straks
mogelijk over de zomerdijk van
Wageningen naar 'De Blauwe
Kamer' te wandelen. Dat gebied
vormt dan amen met de Plas-
serwaard en de Grebbeberg een
gebied van zo'n 250 hectare. De
Grebbedijk beschermt de Gel
derse Vallei tegen overstroming
bij hoog water in de Nederrijn.
De expositie is tot begin
2001 te bezichtigen. Bezoe
kerscentrum 'De Blauwe Ka
mer' is open van dinsdag tVm
zondag vanaf 10.00 uur. Van
uit Rhenen is de weg er naar
toe, meteen na de afdaling van
de Grebbeberg, aan de rech
terkant van de weg goed aan
gegeven.
Een van de meest op
merkelijke portretten
van Bach. Het is ge
maakt van stukken
plastic en kijkt uit
over Leipzig.
Het beeld van Johann
Sebastian Bach in zijn
geboorteplaats Eisen
ach. Op de achter
grond het Bachhuis.
FOTO S GPD CEES
BAARS
Leipzig: een nieuw
Wirtschafstwunder
Leipzig, de stad waar Johann Sebastian Bach de
laatste 23 jaar van zijn leven woonde en werkte,
staat dit jaar vanzelfsprekend centraal in de 'vie
ring' van zijn 250e sterfdag. In de Thomaskirche
wordt een nieuw Bachorgel ingewijd met onder
meer een concours (Ton Koopman staat aan het
hoofd van de jury) en er worden aan Bach gewijde
culturele manifestaties georganiseerd op het gebied
van muziek, theater, dans, literatuur en beeldende
kunst.
De oude meester heerst ook visueel over de stad:
tussen de foeilelijke wolkenkrabber bij de Augusti-
nusplatz (in de wandeling de verstandskies ge
noemd) en het naburige Schillerpark hangt aan een
staalkabel een portret van Bach, ter grootte van 54
bij 79 meter. Het is bedacht en gemaakt door de
Zwitserse kunstenaar Silvan Baer. Honderden plas
tic zakken suggereren samen een doorzichtige
weergave van het beroemde Bach-portret dat in het
Leiziger stadsmuseum hangt.
Maar ook los van het imposante Bachverleden, is
Leipzig een interessante stad. Het vormt het mid
delpunt van een nieuw Wirtschaftswunder, waarbij
niet alleen de gebouwen in de stad zelf worden op
geknapt, maar waarin ook op grote schaal het mes
wordt gezet in de DDR-erfenis van een verwoest
landschap en een verwaarloosde industrie. In het
zuiden wordt een aantal oude bruinkool-winplaat-
sen omgevormd tot een nieuw recreatiegebied en
ook de opwaardering van in versukkeling geraakte
industriecentrum Plagwitz wordt terecht als een
prestige-object gezien.
Informatie: Thiiringer Tourismus GmbH, Weimari-
sche Strasse 45, 99099 Erfurt, telefoon (0049)
.361.3742.0. Tourismus Eisenach GmbH, Markt 2,
99817 Eisenach, telefoon (0049).3691.7923.0. Tou
rist-Information Weimar, Markt 10, 99423 Weimar,
telefoon (0049).3643.2400.35. Leipzig Tourist Servi
ce, Richard Wagnerstrasse 1, 04109 Leipzig, tele
foon (0049).3417.1042.60. Duits Reis- Informatie
bureau, Hoogoorddreef 76, 1101 BG Amsterdam,
telefoon
(020).697.80.66.
Autoslaaptrein
Onder de paam 'SunRail Zomer 2000' is bij NS Travel Group
een brochure uitgekomen met informatie over de Autoslaap
trein. De AutoSlaap Expres, zoals het transportmiddel sinds
enige tijd wordt genoemd, vertrok veertig jaar geleden voor
het eerst van 's Hertogenbosch naar Avignon en rijdt nu over
vier verschillende trajecten naar twaalf verschillende stations
in zowel Oostenrijk, Zwitserland, Italië als (nog altijd) Frank
rijk. Om het jubileum te vieren heeft NS Travel Group specia
le 10-17 daagse Autoslaaptrein-arrangementen samenge
steld, die eveneens werden opgenomen in de brochure die
kan worden opgevraagd onder telefoonnummer (030)
.297.72.91. Het gidsje ligt ook bij de ANVR-reisbureaus.
Vlaanderen
Bij het Belgisch Verkeersbureau voor Vlaanderen en Brussel
kwam een aantal nieuwe brochures uit over de Vlaamse kust.
De gids 'Vlaanderen-aan-Zee' geeft beschrijvingen van alle
badplaatsen en hun achterland, in 'Logeren in Vlaanderen-
-aan-Zee' vindt de gebruiker een overzicht van de meeste
accommodaties aan de kust en 'Vlaanderen Vakantieland Aan
Zee' biedt de gebruiker een fors aantal bijzondere arrange
menten. Naast genoemde brochures verschenen bij eerderge
noemd bureau ook de gidsen 'Fietsen en genieten in Vlaende
ren' (informatie over fietsvakanties) en 'Vlaanderen Vakantie
land in 't Groen' (met fiets-, wandel en kam peerarrangemen
ten en dergelijke). Alle brochures kunnen worden opgevraagd
bij het Belgisch Veerkeersbureau voor Vlaanderen en Brussel,
Koninginnegracht 86, 2514 AJ Den Haag, telefoon (070)
.416.81.10.
Nieuw Zeeland
Bij het verkeersbureau Tourism New Zealand in Londen ver
scheen zojuist een informatiegids met daarin niet alleen uit
gebreide beschrijvingen van het land, maar ook informatie
over onder meer de Maori-cultuur en sensationele, min of
meer in Nieuw Zeeland 'uitgevonden' sporten als bungy-jum-
pen en dergelijke. De veertig pagina's tellende gids, met ui
teraard ook een grote hoeveelheid praktische informatie, is
gratis op te vragen via de fax (0044).20.7839.8929 of via
een e-mail naar nztb@mailshotmarketing.co.uk Virtueel is de
gids te vinden op www.purenz.com.
Poppentheaters
In Kopenhagen is in het Folketeater een Poppentheatermuse
um geopend. De collectie omvat ongeveer honderd poppen
theaters afkomstig uit onder meer de Verenigde Staten, Span
je, Frankrijk, Nederland en Denemarken. Het nieuwe muse
um kwam tot stand na sluiting van Priors Poppentheaterwin
kel vlakbij de bekende Ronde Toren in het voetgangersgebied
bij Strpget. De eigenaresse besloot de inboedel in z'n geheel
over te brengen naar de nieuwe expositieruimte.
Brussel
In Brussel is onlangs de 'Must of Brussels' geïntroduceerd,
een document dat de houder gedurende twee dagen met flin
ke korting toegang verleent tot negen verschillende attracties
in de Belgische hoofdstad waaronder het Atomium, Mini Eu
rope (het Europese Madurodam), het Museum van Schoone
Kunsten, Autoworld en het Stripmuseum. 'Must of Brussels'
kost 600 Belgische Francs (ongeveer 30 gulden) en is ver
krijgbaar bij onder meer de Tourist Information op de Grote
Markt van Brussel.
M
We zouden een weekeinde gaan fietsen in midden-
-Limburg. Maar dat gaat zo maar niet.
Ik belde de boekingscentrale vary de VVV Limburg:
046.631.06.10. 'Welkom bij VVV Vakanties Limburg',
zei een mevrouw met zó'n verrukkelijk zachte g, dat
ik onmiddellijk af wilde reizen. 'Al onze medewer
kers zijn momenteel in gesprek. Een ogenblikje ge
duld alstublieft.
Niet erg, kan gebeuren. Bovendien kwam er muziek.
'Need your love so bad' van Fleetwood Mac. Goeie
keus, die echter al snel werd onderbroken door de
mevrouw met de zachte g. Iets andere tekst dit keer;
zelfde inhoud. 'Al onze medewerkers' bleken nog
steeds in gesprek en dat waren ze helaas twintig mi
nuten later ook. Druk zeker. Onder 'Green, green
grass of Home' van Tom Jones legde ik de hoorn op de
In de middag probeerde ik het nog een keer. 'Welkom
bij de VVV Vakanties Limburg'. Diezelfde zachte g en
datzelfde 'al onze medewerkers enzovoort'. 'Silence
is golden' van de Tremmeloes was onder die omstan-
m digheden een passend nummer,
maar na een kwartier haakte ik
tijdens 'Saved by the Bell' van
één van de Gibb-brothers voor
de tweede en laatste keer af.
We zijn vervolgens afgereisd
naar Cadzand in Zeeuwsch-
-Vlaanderen. Een openbaring.
De muziek daar wordt gemaakt
door de zee.
