Ode aan een goudgeel staafje Tl WEER Het Gesprek van de Dag Chaos terug in Libanon Onverwachte vangst DONDERDAG 25 MEI 2000 COMMENTAAR Met de overhaaste Israëlische aftocht uit Zuid-Libanon is de klok in aantal opzichten 22 jaar teruggedraaid. Libanon was en blijft de speelbal van Syrische en Iraanse belangen en wordt nog altijd door chaos geregeerd. Noord-Israël was en blijft het mikpunt van terro ristische aanvallen vanaf Libanees grondgebied. De langdurige Is raëlische aanwezigheid in de vijftien kilometer lange 'veiligheids zone' heeft bijna duizend Israëlische soldaten het leven gekost. Dat is de prijs die Israël heeft moeten betalen om de inwoners van het noorden een veiliger bestaan te garanderen. Aan Libanese kant zijn vermoedelijk enkele tienduizenden slachtoffers gemaakt. Premier Barak is er veel aan gelegen te bewijzen dat veiligheid niet hand in hand kan gaan met bezetting. De aftocht uit Libanon stond om die reden hoog op zijn agenda en had aanstaande juli een feit moeten zijn. Door het voorspelbare uiteenvallen van het met Israël samenwerkende Zuidlibanese leger zat er niets anders op dan versneld te vertrekken. Het lot van Noord-Israël en Zuid-Libano'n ligt nu zoals gezegd in handen van de regimes in Damascus en Teheran die in feite in Li banon de dienst uit maken en de terroristische groeperingen daar kunnen maken en breken. Barak zal zich met steun van de inter nationale gemeenschap allereerst moeten richten op een vergelijk met Syrië. Inzet voor Syrië is een volledige ontruiming van de Go- lan-hoogvlakte, maar dat is voor Israël alleen aanvaardbaar in ruil voor veilige grenzen en afspraken over een ononderbroken water voorziening. De tijd gaat dringen en niet alleen om een complete chaos rond de Israëlische grens te voorkomen, maar ook omdat de coalitie van Barak afbrokkelt. De ambitieuze premier heeft zich in zijn eerste jaar vrijwel alleen met buitenlandse politiek beziggehouden en zich weinig bekommert om de zieltogende nationale economie. Het begrip voor die prioriteit slinkt niet alleen bij de coalitiepart ners, maar ook onder de Israëlische bevolking. Dat houdt het risi co in dat Baraks regering ten val komt en nieuwe verkiezingen een coalitie opleveren die weer een geharnaste buitenlandse politiek zal voeren. In dat geval is de klok echt in alle opzichten 22 jaar te rug. Koel en wisselvallig Aan het wisselvallige en koele weer komt voorlopig geen ein de. Er was gisteren hoop op een verbetering medio volgende week (begin juni) onder invloed van hogedruk op het Europese vasteland en lagedruk op het midden van de Atlantische Oceaan. Onder invloed van de ze drukverdeling zou het kwik aan een opmars kunnen begin nen. Het Europese atmosfeer model boort deze ontwikkeling echter weer de grond in. Men gaat zelfs uit van een kil scena rio met hogedruk ten noord westen van Ierland en lagedruk boven de Baltische staten. Dat zou een noordenwind beteke nen waarmee koude lucht van hoge breedten naar het Noord zeegebied wordt gedirigeerd. Voorlopig houden we het dus maar op koel en wisselvallig weer. De Duitse computers zijn overigens minder kil. Net als gisternacht heeft het ook d"e af gelopen nacht weer flink gere gend. Tot 2 uur waren de hoe veelheden tamelijk bescheiden: daarna viel er 5 tot 10 mm. Tot 8 uur vanochtend viel er op Valkenburg in totaal 11 en op Schiphol en Nieuw-Vennep 8 mm. De regens werden veroor zaakt door een activerende frontale storing. Het weerglas daalde vanochtend met 3-4 hPa in 3 uur tijd. Voor morgen ziet het er wat beter uit. Een enkele bui sluit ik niet uit maar mees tentijds zal het droog zijn met nu en dan zon en temperaturen omstreeks 17-18 graden. Bepa lend voor het weerbeeld is na melijk een hogedrukgebied dat zich van Frankrijk naar Polen verplaatst. Op zaterdag veroor zaakt een nieuwe frontale sto ring regen en mogelijk ook veel wind. Aandacht voor de neerslag van april. Ge middeld over de maand viel er in ons land vrijwel de nor male hoeveelheid neerslag van 50 mm. In onze regio viel er in Hoofddorp en Santpoort-Noord 60 mm. Hazerswoude 55, Valken burg 49 en in Nieuw-Ven nep en op Schiphol 45 mm. De meeste neerslag viel, niet in de laatste plaats door donderbuien op 29 april, in Gel derland waar Brummen op 90 mm kwam. Frietkotmuseum in Antwerpen 'eerste stap op weg naar erkenning volkscultuur' Niets is meer Belgisch dan friet en het frietkot. Het goudgele aardappelstaafje en de plaats waar het wordt bereid, worden wereldwijd beschouwd als de nationale symbolen van het land. Behalve in België zelf. „Geen toerist gaat hier weg zonder friet gegeten te hebben", zegt Paul Ilegems, conserva tor van het pas geopende 'Friekotmuseum' in Antwerpen. „De Belg met zijn frietzak is overal legen darisch. Bekender dan Manneke Pis, maar de Belgen zelf onderkennen dat niet en gebruiken het niet. Dat is dom en kortzichtig en dat wil ik veranderen. Ik wil de friet en het frietkot de aandacht, de eer en de erkenning geven die ze verdienen. Dit museum is daartoe de eerste stap." Het eeuwige leven „Homo sapiens zal verdwijnen. „De werkelijkheid is eigenlijk één grote computer. Wij hebben de onsterfelijkheid binnen handbereik." Wij kunnen zelf goden op aarde worden. De Ikon liet gisteravond in het programma Werelden, Technoca- lyps een zwerm wetenschappers op de kijker los. Allemaal enthousi aste mannen die menen dat zij het leven bijna overwonnen hebben. Een uur vol zelfvoldane, pratende hoofden. Mannen die zichzelf kort na hun dood willen laten invriezen. Zodat hun 'geest', zoals ze dat zelf noemden, weer tot leven kan worden gewekt als de techniek zover is. Want wij worden almaar wijzer en verstandiger, zeiden die man nen. Per jaar schijnen wij inmiddels onze kennis te verdubbelen. En dat gaat maar steeds sneller. In die hoek van de wetenschap heet dat het 'racende Jezus fenomeen', leerden wij gisteravond. Waarbij 'Jezus' niet staat voor de zoon van God, maar een eenheid van ken nis is geworden. Over een poosje, zei een van die pratende hoofden,, kunnen wij die race niet meer op een normale manier bijhouden. Dan gaan de ver anderingen te snel. Wij moeten computersimulaties worden om te overleven. Virtuele werkelijkheden in elektronische circuits."Er was zelfs een wetenschapper die psychedelische drugs gebruikte om zijn arme hersentjes klaar te maken vooral die veranderingen. En over vijf miljard jaar schijnt de zon te exploderen. Voor die tijd moeten wij de ruimte in", zei één van die hoofden. „Virtuele men sen zullen de ruimte bereizen en koloniseren.Gezien de mensen die in Werelden ten tonele werden gevoerd zullen dat dan wel allemaal blanke Amerikaanse mannen zijn. De ruimte is gewaarschuwd. Het vooruitgangsdenken in Werelden kende geen grenzen. De na righeid ook niet. „Technologie is de nieuwe religie", zei één van die hoofden. „De mens is voorbestemd om te heersen over het heelal. Waar al die haast om ons 'achterlijke' lichaam voor een virtuele werkelijkheid in te ruilen en onze 'achterlijke' planeet te verlaten vandaan komt? Na iets minder dan een uur kwam de aap uit de mouw. „Wijzullen niet herinnerd worden als de verwoesters van de aarde', sprak één van de wetenschappers hoopvol. Wij gaan de ruimte in. Dat de natuur naar de bliksem gaat, de aarde uitgeput raakt en planten en dieren uitsterven, ja, dat is dan van ondergeschikt be lang. Daar heb je in de ruimte geen last meer van. Maar na een uur wist ik één ding zeker. Ik blijf hier. Als ik al de ruimte in zou willen, dan toch zeker niet met zulke malloten. Beneden is de variatie groot. In 'Fritkot Max' aan de Antwerpse Groenplaats gaan de zakken friet in allerlei maten over de toonbank. Aan de trap ernaast hangt een bordje. 'Vrij toegang tot het Frietkotmuseum. Frie ten toegelaten'. Boven is de ver scheidenheid klein. Het muse um in een kamertje van hooguit twintig vierkante meter op de eerste etage bevat slechts een twintigtal voorwerpen die met het volksvoedsel van België te maken hebben. Puntzakken aan het plafond. Foto's van au thentieke frietkramen, tekenin gen, reclame-uitingen (Eddy Merkx: „Ik eet graag frieten, maar ze moeten wel licht zijn"), een frietmedaille en strips aan de muur. Allerhande frietsnij ders op een plank. „Die zijn te koop aan 50 frank het stuk op elke rommelmarkt. Laat ze dus in vrede", gebiedt een bijge plaatst briefje van de hand van Paul Ilegems. Ilegems is conservator van het friettempeltje in de nabijheid van de Onze Lieve Vrouwe ka thedraal. Logisch gevolg van zijn roeping, zoals hij zelf zegt. De kunsthistoricus heeft er zijn levenswerk van gemaakt de cul tuur rond friet en het frietkot in stand te houden en te bescher men. Twintig jaar lang al verza melt hij alles wat ermee te ma ken heeft. Hij schreef er twee boeken en een dichtbundel over en reisde door Nederland en België met zijn collectie, die hij dankzij zijn beroep gestaag kon uitbreiden. „Als docent kunstgeschiedenis aan de Ko- Vlaggetjesdag wordt commercieel De organisatie van de traditio nele Vlaggetjesdag heeft de naam van het evenement ver kwanseld aan de commercie. Hoewel de betrokken Scheve- ningers verzekeren dat ze van het festijn niet langer een ker misachtige braderie willen ma ken, blijken ze wél te zijn ge zwicht voor het financiële aan bod van een grote sponsor, een Nederlands softwarebedrijf. Ge volg is dat nu ineens moet wor den gesproken van de 'Bright Paul Ilegems en uitbater Lefèvre voor Fritkot Max. Op de eerste etage bevindt zich 'het enige museum waar je met friet naar binnen mag." foto buro van haute/schuld ninklijke Academie van Schone Kunsten ken ik veel kunste naars. Die heb ik gevraagd of ze iets konden maken rond het thema friet en frietkot. De meesten vonden dat plezant en voor ik het wist had ik tekenin gen, schilderijen en sculpturen. Veel meer dan hier tentoonge steld worden", zegt hij. „Ik heb wel zo'n honderd vijftig objec ten. Die kan ik hier niet kwijt, maar dit is dan ook slechts een try out. Om te zien of dit con cept het publiek kan charme ren, of er stimulansen zijn om op grotere schaal te exposeren. Dat is mijn doel. Friet en het frietkot moeten vermaard wor den en dat potentieel heeft het frietkot wel." Meer nog dan op friet zelf richt het museum zich op de berei dingsplaats van de gefrituurde aardappelreepjes: het frietkot dus. Typisch Belgisch straatver schijnsel, dat diep is doorge drongen in de cultuur. Er moe ten een paar duizend van die barakken, kramen, caravans, bussen en wagens zijn in Bel gië, schat Ilegems. Tegenwoor dig gecultiveerd vanwege de strengere regels, maar in het re cente verleden misschien wel de mooiste uitingen van de pla- nologiische anarchie in het land. De 'povere, zelfgebouwde frietkotten', dreigen echter langzaamaan te verdwijnen nu de overheid de neiging heeft ze op te ruimen. „Zonder oog voor de nadelige weerslag op het tra ditionele straatbeeld en toeris me. Het frietkot is nog niet dood, maar de charme ervan gaat weg", betoogt Ilegems. Om de herinnering daaraan le vend te houden, heeft hij het initiatief genomen tot de in richting van het Frietkotmuse um, dat niet zomaar toevallig op de locatie aan de Groen plaats is gevestigd. Fritkot Max is vernoemd naar een een van de eerste frietkraamuitbaters, die rond 1860 hun intrede de den in de samenleving van de Belgen. Overigens niet de uit vinders van de friet, denkt Ile gems. „Dat zijn vermoedelijk de Spanjaarden geweest, die de aardappel voor het eerst in Eu ropa importeerden en in de olie gooiden. Dat idee van bakken en frituren is hier in de Spaanse Nederlanden voortgezet." Maar het krokante staafje ligt de Belg sindsdien wel het meest aan het hart gebakken. Allerlei Vlaamse zegswijzen refereren in elk ge val aan het gewas waarvan het wordt gemaakt. 'Patat zijn' staat voor stomdronken, 'zijn patat ten afgieten' voor urineren en wie dan oogt als 'een afgegoten patat' ziet eruit als een sul, die 'patatten kan gaan planten', of tewel naar de bliksem kan lo pen. De Belg zelf kijkt dan ook wel uit om zijn frieten patat ('dat is bij ons een ongeschilde aardappel') te noemen. Zoals hij ze ook nooit als French fries' zal betitelen. Een benaming die berust op een historisch misverstand. „Ge- creërd door Engelstalige solda ten die tijdens de Eerste We reldoorlog frieten associeerden met de voertaal van het Belgi sche leger. Een vergissing die maakt dat Frankrijk de uitvin ding van de frieten voor zich blijft opeisen. Al weten ze al lang dat dat niet zo is. Anders hadden ze wel een standbeeld voor de uitvinder opgericht." Het met de friet versmolten België moet het voorlopig doen met het museumpje, 'met de maat van een frituur'. Hoe klein dat ook is, voor Ilegems is het de eerste stap op weg naar de erkenning van een volkscul tuur. Bij de opening liet het ge meentebestuur de initiatiefne mers Ilegems en Lefèvre, eige naar van Fritkot Max, in elk ge val niet in hun eigen vet gaar- smoren. Integendeel. De Ant werpse burgemeester Leona Detiège kwam persoonlijk naar de Groenplaats. „De eerste ho gere gezagsdrager die zich ver waardigde naar een frietkot te komen om daar een toespraak te houden. Dat zie ik elders niet zo snel gebeuren", aldus Ile gems die zich maar spiegelt aan wat er met de Belgische bieren gebeurde. „Ook daar zijn we te laat mee naar buiten gekomen. Maar nu is er sprake van een aardige inhaalslag. Zo moet het ook met de frietcultuur en met dit museumpje gaan. Tot er een echt museum is. In een grotere ruimte, met een eigen frituur. Want je moet in een frietkot museum frieten kunnen eten. Gebakken door een Belg. Dat is het meest Belgische dat er is." paul de tombe Medeorganisator Hoogenraad erkent dat dit tot verwondering kan leiden, maar zegt dat de be treffende bijdrage van 50.000 gulden onmisbaar is om op za terdag 3 juni in het havenge bied weer 'een grandioos ha- ringfeest' te kunnen houden. Vroeger stond Vlaggetjesdag in het teken van het vertrek naar zee van de haringschepen. De ze probeerden daarna als eerste een fikse partij Hollandse Nieu we naar de wal te brengen. Om dat het voor de inmiddels reus achtige schepen te kostbaar is om al terug te keren wanneer het ruim nog niet volledig is ge vuld, stopte bijna vijftien jaar geleden deze zogeheten Haringrace. Sindsdien is het de nationale promotiedag van de Hollandse Nieuwe. Ze waren eigenlijk aan het vissen naar kleine visjes om te eten, maar kwamen terug met een gigantische haai. Kroatische vissers tonen het acht meter lange gevaarte, dat zij gisteren in zee vingen. foto epa tom dubravec Baby geschrei in Downing Street Alle Britten zijn een beetje zwanger geweest van Leo, het nakomertje van de Blairs. De gekte rond de zwangerschap van Cherie, zo valt in de media te vernemen, is nu omgeslagen in een nationale vreugderoes over de boreling die afgelopen zaterdag ter wereld kwam. Weliswaar is er aan het grote gis sen (wordt het meisje, wordt het een keizersnee, hoe gaat het heten?) een einde gekomen, maar een reeks nieuwe vragen prikkelt de publieke belangstelling. Geeft Cherie borstvoeding? Houdt ze op met wer ken? Op wie lijkt Leo? Zal Tony inderdaad af en toe eerder naar huis gaan? Honderdvijftig jaar lang is er in de ambtswoning in Downing Street geen babygeschrei te beluisteren jeweest. De lol zal daar overigens wel snel af zijn. want baby's hebben de neiging de eerste zes tot twaalf weken van hun leven gemiddeld min stens anderhalf uur per dag te huilen. Het is een uiterst effectief middel in het licht van de overleving van de soort: je moet er als ouders wel aandacht aan besteden. Maar het betekent een continue aanslag op je gemoedsrust. Leo zal altijd weI een bijzondere baby blijven. Voor de Blairs zelf omdat ze hun gezin van drie tienerkinderen voltooid acht ten. De nieuwslezer van RTL-4 noemde hem zaterdag dan ook 'een ongelukje', hetgeen mij wat al te boud voorkwam. Het 'morgen kan ze zwanger zijn, misschien ook nog vandaag', was. tot begin jaren zeventig van 1 de vorige eeuw. de realiteit van de meeste vrouwenlevens. Heel veel 35-plus bewoners HELEEN CRUL van de westerse wereld zijn dus niet zozeer 'de be doeling geweest' als wel de loop der dingen. Nakomertjes blijken in de praktijk bovendien nogal eens een 'geluk bij een ongeluk' te zijn. Het zijn vaak de kinderen waar hun moeders het meest van genie ten. Hoe dan ook: als ongelukje of als 'volslagen ver rassing' (in termen van zijn ouders) begint Leo aan zijn leven, en naderhand kan hij precies vernemen waar hij is verwekt: in hare Majesteits Schotse bui tenverblijf Balmoral Castle. Britserkan het niet. Daarmee draagt hij bij aan de ongekende populari teit van zijn ouders die naast de glamour van het premierschap, nu het volk, dankzij hun zwanger schap en ouderschap, ook herkenning en verbon denheid te bieden hebben. De grappen of liever ge zegd 'de understatements' van de Blairs zelf, hebben daar eveneens toe bijgedragen. Zo zou Cherie bij een marketingstand van de firma Pfizer, fabrikan t van de Viagra-pil gezegd hebben: 'Maakt u zich geen zorgen, die hebben wij niet nodig'. Het tastbare be wijs daarvan is voor de image van een premier na tuurlijk mooi genomen. Cherie zelf, als succesvolle advocate, is een boeg beeld geworden van modern moederschap. Alles wat zij deed of juist liet voor haar zwangerschap werd uitgebreid bediscussieerd in de media, met commentaar van de deskundigen. Vastbesloten liet zij in een Italiaanse krant weten geen 'Pampers' te gaan gebruiken, omdat dat zo slecht was voor het milieu. Ik had de Blairs het voordeel van de tiuijfel gegeven, maar met die uitlating viel ze door de mand. Zwangerschap en bevallen is topsport die je als vrouw niet aan een ander kunt overlaten. Het echte zware werk begint echter pas na de bevalling, werk dat overigens voor een groot deel uit handen is te geven. Als je dat wilt en als je beschikt over voldoen de financiële middelen. Nu struikel je in Downing Street hoe dan ook al over het personeel en reken maar dat er voor Leo een zwaar gediplomeerde nanny in uniform aanwezig is. Het feit dat daar geen Pampers binnen komen, heeft dan ook nauwe lijks consequenties voor het echtpaar Blair. Cherie en Tony zullen, zo valt te verwachten, zelf hun han den niet vuil maken aan het spoelen en wassen van ecologisch verannvoorde textiel (poep)luiers. De wetenschap dat zij nu eenmaal geen modale ou ders zijn, maakt al die roerende, bevlogen verhalen van Blair zelf over het belang van families en kinde ren, nogal ongeloofwaardig. Temeer omdat hij zelf de kans voorbij heeft laten gaan om een omme zwaai in het denken en doen van mannen te be werkstelligen door vaderschapsverlof te nemen. Vol gens insiders durfde hij dat niet aan. Hij zou niet ie mand zijn die gemakkelijk de macht uit handen geeft, bang als hij is dat er tijdens zijn afwezigheid aan de poten van zijn stoel wordt gezaagd Dus heeft hij, zoals het een goede, traditionele echtge noot en vader in zijn positie betaamt, er persoonlijk op toegezien dat moeder en kind met de best moge lijke, ingehuurde zorg worden omringd. En daar mee ook de unieke kans verspeeld om bleek, ver moeid en geeuwend van slaapgebrek in zijn rol als vader echte herkenning en verbondenheid op te roe pen bij her volk. De cd-single van de Deens naars van het Eurovisie S tival, de OLSEN BROTH0 in hun geboorteland een q hit. Van het schijfje met <f 'Fly on the Wings of Love j in zes dagen tijd 115.000 plaren de winkel uit. Dat is w record voor het Scandinavi land, waarmee het grijzeni n zelfs The Beatles en Abba u| seert. De broers hebben ni sloten deze zomer door Du land, het Verenigd Koninki VS en Japan te gaan toerei gen (49) en Niels (45) Ola 'I ren twintig jaar geleden po H in hun vaderland. Sinds ei tijd is muziekmaken voorh iej weereen deeltijdbaan. lC tl De zoni ge overled ii\ manset o< ster Da ns BAR Blil. CARTl d< zal woi ig begravs ill een kai i r nen da kist. Deze wens gaf 'the qi pc romance'in haar testamer kennen. Cartland wilde hu ih. hout uitsparen om het mili im beschermen. De schrijfste de voor 723 damesromannetj nf waarvan een miljard exemi id over de toonbank gingen,i :a in besloten kring begraven rd haar eigen landgoed in hetid. gelse Hertfordshire. in< Uitzinnige fans van popster MADONNA hebben een fi liaal van de tweedehands- kledingketen Oxfam leegge- kocht nadat hun idool daar twee zakke; ren had gedoneerd. De in den woonachtige Amerikal'g verscheen onlangs in de1 digheidswinkel met enkele exemplaren uit haar uitzon ke garderobe. Zelf kocht timiljonair een truitje van den. Het nieuws dat Mado kledingstukken bij Oxfam aanbieding lagen, verspre zich als een lopend vuurtj j.g de stad en leidde tot een stormloop op de winkel. :rd ai CHERIE BOOTH, de echti van de Britse premier Ton heeft het gevecht met ha« om een eerlijke verdeling te derschapsverlof gewon nsi >ej thans in de rechtszaal. De ht rechter gaf de advocate gi an een zaak die zij tegen een ringsregeling had aangesp do Booth protesteerde vorige hoogzwanger van haar innrk geboren zoon Leo, tegen we wet op onbetaald oud( schapsverlof. In Booths p: ven verliep de strijd voori schapsverlof minder succ J De Britse premier weigerd danks haar herhaaldelijk kelijk aandringen, overd; vrij te maken voor zijn zooL heeft wel zijn werk in de a m uren enigszins ingeperkt. De Britse kater SPIKE, levende kat op aarde, is d week wel 210 kattenjaren 55- geworden. In mensenjara ag< dertig jaar en daarmee he het Guinness Book of Ree j gehaald. Normaal gesprol pi wordt een kat tien tot vijft it 1 jaar. In 1970 werd Spike een paar gulden gekochti oc Londense markt. Volgens baasje heeft hij nog al zijl den en eet hij het liefst gf lei terde kip. film over bokslegende Mt med Ali. De 31-jarige Am strijkt naast het astronorr J3* bedrag van bijna 50 milji den, ook eenvijfde van de J*1 op. Regisseur van de film J121 chael Mann, die hiervoor n meer The Insider maakte "k pol Voor wetenschappers die ven belangrijkste WISKIH PROBLEMEN van deze kunnen oplossen, heeft rikaanse Clay stichting ee zengeld van 7 miljoen do geloofd. De stichting biel miljoen dollar (zo'n 2,4 it i gulden) per probleem. D« sing van de problemen m wiskunde een nieuwe im| ven. De Clay stichting wil prijs herinneren aan de mathematicus Hilbert. Ir presenteerde Hilbert op gres een lijst met 23 pro Het oplossen ervan besc hij als noodzakelijk voori [S| gang van zijn vakgebied. he ii.i« Lu

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2000 | | pagina 2