'Ik had me meer moeten aanpassen'
Ceremonie van een
onvolmaakte schoonheid
Cultuur Kunst
Urbanus flauwe grappen, smaakvol opgedist
Concerto Palatino: juweeltje
Pogoën met De Heideroosjes
De witte prijs' voor Van Kcoten
pen haag „Als kind had ik nooit kunnen dronen dat ik hier
binnen zou staan", zei Kees van Kooten gisterniddag. Maar hij
stond er, op het podium zelfs, van Sociëteit DtWitte aan het
Plein. De 58-jarige Haagse schrijver kreeg er d< Littéraire Witte
Prijs 2000 toegekend, voor zijn verhalenbunde'Levensnevel'
uit 1999. Eerder ontvingen onder anderen Heli Haasse, Helga
Ruebsamen en Jan Siebelink de prijs. De tvveejiarlijkse prijs be
staat uit een legpenning van de Haagse beeldbuwster Thea IJ-
lens-Schipperheijn en 2500 gulden. Hij is besfcmd voor letter
kundig werk van een Haagse schrijver of over en Haags onder
werp. „Van Kooten heeft op alle gronden aan de regel vol
daan", aldus Han Bruin, voorzitter van de juryDe jury prees de
schrijver onder meer om zijn 'perfecte taal- enstijlbeheersing'
;n 'vlotte weergave van gesprekken'. foto cpd
\nneli Vermeer signeert bij Sylvester
iepen De Leidse schrijfster Anneli Vermeer le6t voor en sig-
leert vanmiddag van 16.00-18.00 uur in jeugdbekhandel Syl
vester haar jeugdboeken 'Het land achter de begen' en 'Zomer-
and'. Vermeer woont al bijna 30 jaar in Leiden ;n geeft les in
'ranse literatuur. Ze is dol op verhalen vertellet en schrijft al
van kinds af aan verhalen en gedichten. Haar biekervzijn be
doeld voor kinderen vanaf 6 jaar en gaan over toesjka en War-
a. De twee meisjes wonen onderaan een heuvein een boerde-
ij in Frankrijk waar ze allerlei avonturen belevei. Vermeer ver
werkt in haar boeken de herinneringen aan haa eigen kinderen
:n kleinkind. Boekhandel Sylvester is te vinden tan het Rapen-
lurg 17 in Leiden.
Leidse dichter Pfeijffer in de Surcht
eiden Voor het eerst sinds zijn debuutbundel Van de vierkan-
e man' (1998) is de Leidse dichter en kenner vai het (oud-)
rieks Ilja Leonard Pfeijffer te zien en te horen ii Leiden. Naast
?en nominatie voor de VSB-poëzieprijs, won Pftjffer in 1999 de
Buddingh-prijs voor het beste poëziedebuut.Meerlandicus
Chomas Vaessens voert in de tuinzaal van Sociëeit de Burcht
ien gesprek met de dichter, die in de media wed geprezen om
ijn ruimhartige vocabulaire en breeduitwaaienle zinnen. De
)ijeenkomst in de Burcht aan de Burgsteeg 14 isop donderdag
!5 mei en begint om 20.15 uur.
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling: 'Ik ben een plastiek zakske'.
programma van en door Urbanus Ge
zien: 23/05, schouwburg Leiden Aldaar
nog te zien: vanavond
„Hoe langer dat ik wacht, des te
beter de grap wordt." Dat zegt
Urbanus maar liefst tot twee
maal toe, als een reactie op één
van zijn vele, vele moppen even
uitblijft. Zijn de grappen dan zo
moeilijk?! Welnee, een ieder die
Urbanus kent, weet wel beter.
Soms zijn ze zo simpel of zo
flauw dat je even na moet den
ken alvorens je de pointe in de
opmerking kunt vatten. Zo pro
beert hij bijvoorbeeld een his
torische persoon uit te beelden.
Hij kondigt dat aan en roept
een paar keen 'ik leg een boon
apart, ik leg een boon apart'.
Omdat hij daarvoor over Water
loo sprak, heb je enkele secon
den nodig om de achternaam
Vaak komt hij heel flauw uit
de hoek. Het valt niet te ont
kennen. Maar dan wel op een
zeer karakteristieke wijze die in
de loop van al heel wat jaren
vele vaste fans heeft opgele
verd. Zijn aanpak combineert
als het ware de clowneske aan
kleding van André van Duin (hij
draagt bijvoorbeeld bij aanvang
een helm met twee afwasbor-
stels) met de mopgerichte ver
halen van Herman Finkers (de
ene droogkomische redenering
volgt op de andere). Toch
houdt ook eigenlijk deze verge
lijking geen stand, Urbanus is
immers een genre apart. En alle
flauwiteiten worden smakelijk
opgedist.
Wat opvalt, is dat de meesten
van zijn Nederlandse collega's
zich veel directer tot het pu
bliek richten en doelbewuster
reacties uitlokken. Urbanus is
beduidend minder interactief
en houdt alleen bij de timing
van zijn verhaaltjes zichtbaar
rekening met zijn publiek.
Soms zijn er zelfs liedjes, hoe
wel dat in zekere zin al een te
groot woord is. Meestal gaat het
om een grap die op (minimaal
Senegalees avontuur Klashorst kostte ongeveer een ton
Waarom het mis ging in het islamitische Senegal vraagt
Peter Klashorst zich nog steeds af. „Ik had mijn gedrag
misschien meer moeten aanpassen aan het stiekeme ge
doe daar." De Amsterdamse kunstenaar, die met zaak
waarnemer Gert Meijerink een geslaagde vlucht naar
buurland Gambia ondernam, praatte hierover gisteren
veilig in 'zijn' Gallery Donkersloot.
amsterdam francoise ledeboer
Het tweetal arriveerde gister
ochtend om vijf uur op Schip
hol na een verblijf en 'reddings
operatie' die volgens Klashorst
zeker zoveel kostten als 'een
auto'. Het exacte be
is nog niet uitgerekend,
maar hij erkende dat een ton
een realistische schatting is.
Klashorst verdween eind april
voor drie weken in de gevange
nis in de Senegalese hoofdstad
Dakar op verdenking van gele
genheid geven tot prostitutie,
aanzetten tot losbandigheid en
het vervaardigen van obscene
afbeeldingen. Meijerink en vijf
vrouwen, waaronder Klashorsts
vriendin Fatima, werden ook
aangehouden maar weer spoe
dig op vrije voeten gesteld. De
zaakwaarnemer moest zijn pas
poort inleveren en mocht in af
wachting van de rechtszaak het
land niet verlaten. Fatima ver
blijft nu ook 'in een buurland',
aldus Klashorst gisteren, maar
om veiligheidsredenen wilde hij
geen nadere inlichtingen over
haar verblijfplaats geven. Caro
line Herweijer van Gallery Don
kersloot, tevens advocaat en
procureur, heeft inmiddels in
Nederland een visumaanvraag
voor haar ingediend.
De galerie in de P.C. Hoof-
straat, gespecialiseerd in werk
van onder meer Peter Donker
sloot, Herman Brood, Rob
Scholte en After Nature-kunste
naars als Klashorst, was giste
ren geheel vol gehangen met
zijn tekeningen van Afrikaanse
schoonheden. Onder het toe
ziend oog van vele naakte bor
sten, heuppartijen, al dan niet
in 'openhartige' erotische po
ses, sprak Klashorst er zijn ver
bazing over uit dat deze 'zoge
naamde pornotekeningen' en
zijn films door de Senegalese
autoriteiten als aanstootgevend
werden ervaren: „De politie
heeft vervolgens een zaak ge
maakt door zelf aan dit materi
aal glijmiddelen, condooms en
pomobladen toe te voegen."
Over de aanklacht dat hij ook
zou hebben aangezet tot prosti
tutie was hij kort: „Hoe moet je
dat in vredesnaam doen? Ik zou
dat niet weten. Ik was in Sene
gal alleen op zoek naar inspira
tiebronnen in Afrika zoals ook
Matisse dat heeft gedaan. Als
kruispunt van de Afrikaanse, is
lamitische en westerse kunst
vond ik Senegal daarvoor een
geschikt land."
Dat zijn buren hem zouden
hebben aangegeven omdat hij
overlast zou hebben veroor
zaakt door de toeloop van jonge
vrouwen, noemde hij ongeloof
waardig: „De buren waren juist
altijd welkom en kwamen gere
geld over de vloer als er werd
gegeten, ook de kinderen. Mijn
huis was in de eerste plaats een
zoete inval voor vrijdenkers, net
zoals mijn Amsterdamse atelier.
Daar ontvang ik ook altijd ie
dereen, van professor tot zwer
ver."
Na zijn verblijf in de Senega
lese cel ('Bepaald geen hotel uit
de gids') en zijn slechte ervarin
gen met de Senegalese rechts
gang, zat er volgens Klashorst
niets anders op dan zonder
paspoort te proberen het vege
lijf te redden. Dat lukte zonder
medeweten van de Nederland
se ambassade via een sluiprou
te die de kunstenaar ironisch
omschreef als 'een leuke safari-
I
„Ik was in
Afrika alleen
op zoek naar
inspiratiebron
nen."
foto wfa/
gerunde
de geus
tocht langs pittoreske Afrikaan
se dorpjes', waarbij onderweg
geregeld steekpenningen aan
controlerende politiemensen
werden betaald. „Zie dat als
een vorm van ontwikkelings
hulp."
De kunstenaar hoeft niet te
vrezen dat hij door Nederland
wordt uitgewezen aan Senegal
omdat tussen beide landen
geen uitleveringsverdrag be
staat. Hij hoopte gisteren van
harte dat hij van hier uit nog
iets kan doen voor de vele
vrienden die hij in de gevange
nis heeft gemaakt: „En ik yind
Senegal nog steeds zo'n leuk
land dat ik zelfs hoop dat ik er
ooit nog gewoon kan terugke-
gearrangeerde) muziek is gezet.
In de afgelopen jaren is Urba
nus niet vaak te gast geweest in
de schouwburg. Dus was het
tijd dat hij weer eens te zien
zou zijn. Je krijgt echter wel
meteen een overdosis: „Urba
nus, je bent een uur te laat." „Ik
zat vast achter een boer met
een tractor." „Ja, maar gisteren
was je een liur te vroeg." „Ja,
toen zat ik. vast achter een Fer
rari."
Een hele avond voortdurend
dit soort grappen - het is voer
voor de liefhebbers.
Generale Bank
Prijs wordt weer
AKO Prijs
De Generale Bank Litera
tuurprijs wordt dit jaar na
een sponsorwisseling omge
doopt in AKO Literatuur
Prijs. Daarmee keert de
naam die de belangrijke prijs
tussen 1987 en 1997 droeg,
weer terug in boekenland.
AKO, van oorsprong de af
korting van de Amsterdamse
Kiosken Onderneming, is de
naam van een keten kan
toorboekhandels in onder
meer NS-stations, waar over
het algemeen populaire boe
ken worden verkocht. Vol
gende maand begint AKO
met een webwinkel met een
groter en meer literair assor
timent. Het sponsoren van
de literatuurprijs past daar
volgens het bedrijf goed bij.
Aan de prijs blijft een be
drag van, 100.000 gulden ver
bonden. In september wordt
een eerste lange lijst boeken
bekendgemaakt, op 8 okto
ber volgt een lijstje met zes
genomineerde boeken,
waarna op 29 oktober in het
tv-programma De Plantage
de winnaar bekend wordt.
Nederland kent nog een
andere belangrijke boeken
prijs, de Libris Literatuur
Prijs, die onlangs werd uitge
reikt aan Thomas Rosen-
boom. Deze trofee is in 1993
ingesteld. Verwarrend is dat
dit gebeurde door hel be
stuur dat in 1986 ook de
AKO-prijs in het leven had
geroepen. Na het neerleggen
van de functies werd een
nieuwe organisatie opgericht
met de pieuwe prijs. Sinds
dien kent Npderland een
lente- en een herfstboeken-
prijs. De twee trofeeën zijn
vrijwel identiek wat betreft
prijzenbedrag, lengte van de
lijsten enzovoort. De AKO-
prijs wordt echter ook voor
non-fictie gegeven, de Libris-
prijs niet.
Bonsai, aikido, origami. In het ka
der van vier eeuwen betrekkingen
is 2000 uitgeroepen tot Japan
jaar. Een uitgelezen moment om
een aantal typische Japanse cul
tuuruitingen eens kort onder de
loep te nemen. In aflevering 8: Ja
panse theeceremonie.
De Japanse theeceremonie is een so
ciale gebeurtenis en heeft plaats in
een speciale theeruimte. Deze ruimte
en haar omgeving worden zovéél mo
gelijk ontdaan van versierselen en in
vloeden van
buitenaf. Dit
is een Zen
voorschrift:
de 16de
eeuwse boed
dhist Senno
Rikyu heeft de
theeceremo
nie ooit aan
de zen-filoso
fie verbon
den. „Gast
heer en gast
zuiveren zich
zelf door hun
handen, voe
ten en gezicht
te reinigen.
Vervolgens lo
pen ze over
een pad naar
de ceremo
niële ruimte.
Dat geeft hen
tijd en gele
genheid om zichzelf te ontdoen vari
status, klasse, rijkdom of armoede. Ze
doen uiteindelijk zelfs afstand van
hun naam en gebruiken een pseudo
niem", vertelt de Japanse Kimiko Ka-
wabata die in Leiden woont.
Belangrijk in de ceremonie is de on
volmaakte schoonheid. Altijd moet er
iets ontbreken. Een theekommetje is
niet precies rond, het pad is niet hele
maal schoon, een balk is nooit precies
recht. Eenmaal binnen nemen gast
heer en gast hun vaste plaats in. Een
bloem en één schilderij - twee streken
op een doek die bijvoorbeeld een
boom symboliseren - of één kalligra
fie sieren de overigens sobere ruimte.
Kawabata: „De aanwezige partijen
bejegenen elkaar met het grootst mo
gelijke respect. De gastheer overhan
digt het theekommetje. De gast neemt
deze aan, bedankt en draait vervol-
B nodigdheden voor de Japanse theeceremonie.
foto henk bouwman
gos de mooiste kant naar de gever
to. Pas dan proeft hij de thee."
Ht ultieme doel van de theeceremo-
ni- is het creëren van harmonie in je
eijen ziel. Om dat te bereiken is aller-
eest harmonie van de zintuigen ver
eis. Harmonie van het gevoel wordt
beeikt door het heel bewust voelen -
vai het theekommetje. Een kom is
eei kom en niets anders. Kawabata
wi>t op het verschil met de Neder-
larise cultuur.Als een Nederlander
bijoorbeeld een bloem ziet, wil hij
eest weten hoe die heet of van welke
fanilie deze is. Nederlanders zeuren
man door.
Eei Japanner ervaart meteen de
schoonheid van de pracht van de
bloem. Niets meer en niets minder."
De harmonie van geur verkrijg je door
het ruiken van de thee en de smeu
lende houtskool, die wordt gebruikt
om het water te verwarmen. De har
monie van het geluid komt voort uit
het ruisen van de wind en het geluid
van kokend water. De gastheer ziet
het als een uitdaging om het water op
zo'n temperatuur te houden dat het
zo mooi mogelijk klinkt. „Een tjilpend
geluid", aldus Kawabata. Tegenwoor
dig bestaat er in Japan zelfs een
houtskoolindustrie, die zich speciaal
op de theeceremonie richt.
„Tenslotte is er de visuele harmonie",
vertelt de Japanse. „Die wordt bereikt
door Japans papier voor de raamope
ning te hangen, waardoor een zachte
lichtval wordt gecreëerd." Als aan alle
eisen is voldaan bereikt men in deze
vier uur durende ceremonie uiteinde
lijk de harmonie van de ziel en wordt
men één met de natuur.
Belangstellenden kunnen op 27 au
gustus zelf kennis maken met een
Japanse theeceremonie in de Leidse
Hortus. Er moet vooraf worden ge
reserveerd bij de Volksuniversiteit K
&0, tel. 071-5141141.
casper wichers
muziek recensie
lidy van der spek
Concerto Palatino (Bruce Dickey en Doron Sherwin, zink. Charles
Toet, Wim Becu en Oele Anderson, trombone), m m v Liuwe
Tamminga. orgel Gehoord 23/5. Pieterskerk, Leiden.
De Engelsman John Evelyn betreurt in zijn dag
boek uit 1622 de cornetto die uit de mode raakt:
'Dit instrument, waarop de Engelsen excelleer
den, is geheel van het toneel verdwenen. Er be
staat geen magnifieker geluid dan een Intrada op
cornetten en trombones bij het begin van een
feestelijke bijeenkomst aan het hof. Gelukkig zijn
deze blaasinstrumenten in 1987 opnieuw geïn
troduceerd door 'Concerto Palatino'.
De vaste kern van dit consort bestaat uit twee
cornetten, drie trombones en een (kist)orgel. De
organist Lieuwe Tamminga pendelt gezwind tus
sen kistorgel en Hagerbeer. Tamminga, gespecia
liseerd in 16de en 17de-eeuwse orgelliteratuur,
opent het concert met een Toccata van Annibale
Padovano. Hij gebruikt hier een volumineuze en
rijke registratie. Een magnifiek geluid! De cornet,
ook wel zink genoemd, is de voorloper van de
trompet. De klankkleur van de twee zinken ver
schilt van elkaar. De 'eerste' is omfloerster, wat
lager van klank dan nummer twee. Met de drie
schuiftrompetten vormen zij het 'Concerto di
cornetti e tromboni', het geliefde muziekgezel
schap' van weleer. Hun gezamenlijk coloriet is
stralend mooi.
Carlo Farina's dansen, Paduana en Gagliaia
zijn juweeltjes. De lange melodielijnen zijn gerat
fineerd harmonisch opgebouwd. Hoog en laag
liggen een heel eind uit elkaar. In de twee Canzo
ni 'in risposta' van Viacfana wisselen steeds twee
blazers korte berichtjes uit met een tweede stel
instrumenten, komisch en ijzersterk.
De Capriccio van Frescobaldi speelt Tamminga
op het Van Hagerbeerorgel in vele toonaarden en
wisselende registraties glansrijk. Plechtig en
stemmingsvol klinkt de donkere trombone 'Eripe
me, Domine' van Chriétoph Strauss, waarop de
vier andere instrumenten om beurten dezelfde
frase in hun eigen kleur blazen. Ze jongleren met
de melodie. In de laatste Canzon van Samuel
Scheidt lijkt de lage trombone een kruising tus
sen tuba en fagot. Een concert in een feestelijke,
historische sfeer, die de Pieterskerk terugplaatst
in de 16de eeuw.
muziek recensie
lesley grieten
Concert: De Heideroosjes flashback to
Ramones, 23/5, Bacchus, Leiden.
Punk en commercie. Ooit wa
ter en vuur. Voor de echte die
hards nog steeds geen combi
natie, maar de anders zo maat
schappijkritische band De
Heideroosjes neemt het niet
zo nauw. En daarom speelden
de Limburgse punkers gister
avond in het studentikoze
grand-café Bacchus hun Marl
boro Flashback. Gehuld in de
juiste strakke zwarte leren jas
jes stortten ze zich op het werk
van hun helden de Ramones,
de legendarisch Amerikaanse
punkband uit de jaren zeven
tig. Vanwege de door de spon
sor opgelegde leeftijdgrens van
18 jaar mocht de fanatieke,
jongere aanhang niet naar bin
nen. Maar het wel aanwezige
publiek kwam duidelijk voor
de band en had er duidelijk
ook zin in. De in Bacchus veel-
geziene overhemden waren in
geen velden of wegen te be
kennen. De gangbare dressco-^
de was een spijkerbroek met
een verwassen T-shirt.
De keuze van de félle anti
roker zanger Marco Roelofs en
zijn mannen om te kiezen voor
samenwerking met een multi
national mag vreemd zijn, op
het concert zelf viel niets af te
dingen. Op een van de twee(!)
enorme speakers van de gita
rist geeft een scorebord het
aantal nog te spelen nummers
aan. Wel zo makkelijk, want 'als
de Ramones ergens om be
kend stonden, dan is het wel
het enorme aantal nummers
die zij in een optreden wisten
te spelen. Niet alleen handig
om te tel bij te houden, maar
ook om de nummers enigzins
van elkaar te onderscheiden.
De Ramones vonden het ge
bruik van vier akkoorden meer
dan genoeg en arrangeren was
niet aan ze besteed. Altijd
vooraf gegaan door een 'One
Two Three Four' start de
drummer met 'boem, tak,
boem, tak'. Meteen daarna
spelen bassist en gitarist om
het hardst. Met de benen zover
uit elkaar dat de instrumenten
de grond bijna raken spelen ze
de simpele, strakke riffs.
De band is onvermoeibaar,
net als de kluwen pogoëndc
mensen voor het podium. Tij
dens de coupletten rent ieder
een enthousiast op elkaar in.
Tijdens de refreinen gaan alle
neuzen en gebalde vuisten
richting Roelofs. Met een ge
vaarlijke blik en een voet om
de geluidsbox blaft hij de tek
sten de zaal in. 'Rock 'n' Roll
Highschool', 'Now I wanna
sniff some glue' en 'We're a
happy family', alle klassiekers
komen voorbij. De waterfles
van het podium wordt gebroe
derlijk gedeeld.
Tijdens een van de laatste
nummers surft Roelofs met op
een gitaarkoffer een klein stuk
je over het publiek om zich
vervolgens voorover in de ar
men van zijn fans te storten.
Punk en commercie blijft een
rare combinatie, net als
crowdsurferi, in grand-café
Bacchus.
