'Legertop tegen missie Srebrenica'
1
Dutchbatters zitten opnieuw in beklaagdenbank
Brancheorganisaties: Vuurwerk mag weer
Achttien doden en nog vier vermisten Enschede
Binnenland
Faber (IKV) ziet commissie
nu al misstappen maken
otterdam en Delft gaan in juni
an start met 'zomeruniversiteit'
Medewerkers Fireworks zoeken steun bij elkaar
INSDAG 23 MEI 2000
Verdubbeling A2 bij Eindhoven
Minister Netelenbos (verkeer) wil de A2 aan de zuid-
nt van Eindhoven verdubbelen. Het is de bedoeling dat er in
boiO twee tweebaans rijstroken bijkomen langs de weg van Am-
terdam naar Maastricht. Hierdoor moet het regionaal verkeer
an het doorgaand verkeer gescheiden worden. Dat heeft Nete
lbos gisteren aan de Tweede Kamer geschreven. De minister
ril bij Eindhoven tevens een reeks milieumaatregelen nemen,
oals geluidswering en verlaging van de snelheid. Eindhoven
leeft veel last van files. Burgemeester Welschen pleitte onlangs
Ivoor tolpoortjes bij zijn stad. Aan de zuidkant van de stad
lopt de A2 over hetzelfde tracé als de A67 van Venlo naar Ant
ierpen. De grote drukte hier moet verholpen worden door de
legverdubbeling.
'aber tegen jachtverbod
[n haag Staatssecretaris Faber (natuur) denkt er niet over om
t jacht geheel te verbieden. Schieten van dieren blijft nu en
in noodzakelijk, zegt ze in het ledenblad van de jagersvereni-
ng KNJV. De jacht is volgens haar vooral nodig in stress-situa-
es en in situaties die te maken hebben met schade en beheer.
Nederland is een te klein en te dichtbevolkt land om een na-
ïurlijk proces te laten zijn, hoe graag we het natuurlijk en bio-
igisch evenwicht ook willen herstellen. Dus we moeten wel re-
lüeren en beheren." Faber komt binnenkort met zes maatrege-
n ter beperking van de jacht. Jacht blijf mogelijk, zij het op een
eperkt aantal diersoorten. Daarnaast blijft jacht mogelijk voor
atuurbeheer en tegen economische schade.
lelkert: PvdA-economen naar school
jN haag De economen van het wetenschappelijk bureau van
PvdA die meer aandacht vragen voor het aflossen van de
aatsschuld, moeten wat minder met hun hoofd in de econo-
ische handboeken zitten. Ze zouden ook eens scholen moe-
n bezoeken. Dat hield PvdA-fractieleider Melkert de auteurs
on, Jacobs, De Kam en Wolfson gisteren voor bij de presenta-
van de nieuwste uitgave van de Wiardi Beekman Stichting,
"eert wees erop dat extra uitgaven mogelijk zijn naast het te-
Iringen van de schuld van de overheid. Hij wil daarom twee
ljard extra aan het onderwijs uitgeven. De PvdA-economen
riten er in hun bundel Schuld en Solidariteit voor de financië-
meevallers te gebruiken voor een versnelde aflossing van de
[aatsschuld.
cholieren gewond bij busongeval
ft job in 't goor» Zeventien mavo-leerlingen van het Christelijk
Ion,
■ii
|Heite
iteum in Veenendaal zijn gisteren licht gewond geraakt bij
En ongeval op de E-19 ter hoogte van Sint Job in 't Goor. Het
igeval gebeurde toen hun bus van achteren werd aangereden
aor een Nederlandse vrachtwagen. De scholieren waren op
eg naar Calais, waar ze de boot naar Engeland zouden nemen
lor een reis naar Londen. Zeventien jongeren klaagden over
:kklachten. Zij werden voor controle doorgestuurd naar een
ibijgelegen ziekenhuis. De schoolreis naar Londen ging verder
et een andere bus.
it verandert relatie burger-overheid
n haag Burgers moeten een heel andere relatie met de over-
id krijgen door de opkomst van de informatie- en communi-
ietechnologie (iet). Via internet moeten burgers invloed kun-
n uitoefenen op beleidsstukken van het kabinet. Verder kun-
goederen, vergunningen en paspoorten in de toekomst di-
aal aangevraagd worden bij de overheid. ,,Er moet een om-
ig komen in het denken", zei minister Van Boxtel (grote-ste-
nbeleid) gisteren bij de presentatie van de kabinetsnota 'Con-
ict met de toekomst'. Hij wil dat burgers duidelijk maken wei
diensten zij van de overheid verwachten.
,VRO onderzoekt lek
versum De AVRO laat onderzoeken wie de afgelopen tijd
itrouwelijke informatie heeft gelekt. Het Amsterdamse bu-
Hoffmann heeft alle leden van het algemeen bestuur ge-
ord en hen gevraagd gespecificeerde telefoonrekeningen te
erleggen om na te kunnen gaan met wie ze hebben gespro-
n. Het Algemeen Dagblad berichtte enkele malen over onvre-
onder het personeel en wantrouwen ten opzichte van voor-
Ter Sanders. „Sommige informatie kwam uit vertrouwelijke
stuursstukken. Het bestuur heeft mij gevraagd actie te onder
men", aldus Sanders. De voorzitter benadrukt dat medewer-
ig aan het onderzoek gebeurt op vrijwillige basis.
margit kranenburg en jaco van lambalgen
Het blijft seconden lang stil. Dan kijkt
generaal Couzy op. „Dat moet tijdens
mijn vakantie geweest zijn, nadat het
hele bataljon terug was gekomen in
Soesterberg." Toen pas kreeg de bevel
hebber van de landmacht door dat de
Nederlandse militairen in de enclave
Srebrenica getuige waren geweest van
volkerenmoord.
Daarmee is de commissie-Bakker al op
de eerste dag van de hoorzittingen
middenin het drama van de gevallen
moslimenclave terechtgekomen. Het is
Srebrenica voor en Srebrenica na. Offi
cieel heeft de commissie als opdracht
cille vredesoperaties van de laatste tien
jaar te onderzoeken, maar nu al is dui
delijk dat de val van de enclave de ko
mende weken centraal zal staan.
Couzy is de laatste representant van
de militaire top die de commissie gis
teren hoorde. Enkele ministers waren
er al veel eerder dan de bevelhebber
van de landmacht van overtuigd dat er
iets vreselijks was gebeurd onder de
ogen van Dutchbat, memoreerde
commissievoorzitter en D66-Kamerlid
Bakker. Minister Pronk (ontwikke
lingssamenwerking) sprak al twee da
gen na de val op 17 juli 1995 van geno
cide en minister Voorhoeve (defensie)
op 21 juli.
En zo ligt de toch al 'open zenuw' van
Nederland weer helemaal bloot. Alle
feiten over Srebrenica passeren de ko
mende drie weken de revue. En niet
alleen de politieke besluitvorming van
tevoren, maar ook de nasleep. Zo
vraagt Bakker generaal Couzy gedetail
leerd naar de persconferentie en het
feestje in Zagreb waar de Dutchbatters
met onder anderen Voorhoeve, kroon
prins Willem-Alexander en premier
Kok onder het oog van de pers rond-
hosten en een biertje dronlcen.
„Als ik ergens spijt van heb, is het van
die persconferentie", antwoordt Cou
zy. „Ik had die militairen nooit aan de
pers moeten blootstellen. Ik heb de
minister geadviseerd niet naar Zagreb
te komen."
Voorhoeve is echter vastbesloten. „Hij
vraagt me vervolgens er in ieder geval
geen feestje van te maken. Hij wil geen
alcohol schenken. Maar daar was ik
het weer niet mee eens. De militairen
die uit de enclave kortien, die moesten
uit de band kunnen springen".
De kans bestaat dat de commissie-
Bakker toch de commissie-Srebrenica
wordt. Zo wordt oud-minister Van den
Broek aan de tand gevoeld over de
missies in Cambodja (1992-1993),
maar mag hij toch vooral een sfeerte
kening geven van het begin van de
oorlog in Joegoslavië.
Ook anderen getuigen beginnen al
binnen enkele minuten uit zichzelf
over het drama Srebrenica. De militai
ren vertellen openlijk en minutieus
wat er voor en tijdens de val gebeurd is
en wat de rol van de politiek is ge
weest. Voor het eerst kunnen zij in het
openbaar en tegenover een officiële
onderzoekscommissie hun visie ge
ven.
Van der Vlis grijpt na afloop van zijn
gesprek met beide handen de kans om
pal achter de Dutchbatters te staan die
de val hebben meegemaakt. „Dutch
bat 3 heeft al vele malen in de beklaag
denbank gezeten. Dat vind ik heel erg,
dat vind ik verschrikkelijk. Er zijn zeker
fouten gemaakt, maar de echte fouten
zijn op ander plekken gemaakt. In
New York, Washington, Den Haag, Za
greb, Pale en Sarajevo. De Iaatsten die
we in de beklaagdenbank dienen te
zetten zijn de Dutchbatters".
Oud-generaal Couzy denkt na over de vraag wanneer het tot hem doorgrong welk drama zich in Srebrenica had afgespeeld. foto anp robert
den haag anp
Volgens algemeen-secretaris
Faber van het Interkerkelijk
Vredesberaad (IKV) pakt de
commissie-Bakker de getuigen
op haar hoorzittingen niet hard
genoeg aan. „Als de leden op
deze manier doorgaan, zullen
de verantwoordelijken opnieuw
de dans ontspringen", aldus
Faber die het werk van de com
missie namens de Vrouwen van
Srebrenica op de voet volgt.
Faber: „Gisteren ging het bij
het verhoor van toenmalig be
velhebber Couzy van de land
macht over een fax met instruc
ties over de evacuatie van de
Dutchbatters uit Srebrenica,
nadat die stad in handen van
de Serviërs was gevallen. Couzy
zei dat hij zich de inhoud van
die fax niet meer precies kon
herinneren. Bijvoorbeeld niet of
er iets in zou hebben gestaan
over de bescherming van de
duizenden moslimvluchtelin
gen in de enclave."
Faber vindt dat de commissie
toen onmiddellijk had moeten
ingaan op het bestaan van een
tweede fax die bij de Neder
landse bataljonscomandant
Karrèmans was binnengeko
men. „Eerst kwam er een En
gelstalige fax van het comman
do van Unprofor, de VN-vre
desmacht in voormalig Joego
slavië, waarin stond dat zoveel
mogelijk maatregelen zouden
moeten worden genomen om
de vluchtelingen te bescher
men. Een dag later kwam er een
fax van de Defensiestaf uit Den
Haag via de Nederlandse VN-
generaal Nicolai waarin zo'n
passage ontbrak."
Volgens Faber is het bestaan
van die tweede fax van groot
belang, omdat het erop lijkt, dat
die de opdracht van de eerste
fax doorkruist. „Daarmee werd
het lot van die duizenden
vluchtelingen in feite beze
geld", aldus Faber.
Getuigen voor onderzoekscommissie benadrukken grote politieke druk kabinet en Tweede Kamer
De voormalige minister van defensie Ter Beek heeft de beslissing om militairen te stu
ren naar Srebrenica genomen tegen uitdrukkelijk advies van de top van de landmacht.
Die heeft zich zo lang mogelijk verzet tegen de uitzending van Dutchbat naar de en
clave in centraal-Bosnië. Dit bleek gisteren op de eerste dag van de hoorzittingen van
de commissie-Bakker, die onderzoek doet naar vredesoperaties. Zij moet vooral na
gaan of de politieke besluitvorming in Nederland correct is verlopen.
den haag gpd
De chef defensiestaf, generaal
Van der Vlis, heeft in 1993 zelfs
overwogen op te stappen toen
het licht om naar Srebrenica te
gaan definitief op groen stond.
„Ik heb mezelf toen de vraag
gesteld 'moet je niet weggaan?
erkende hij gisteren.
Van der Vlis, destijds de
hoogste militair, is gebleven
omdat hij loyaal wilde zijn aan
zijn mensen. „Want wat moe
ten de mensen denken die wor
den gestuurd. Er was nog maar
één belang: die moeilijke op
dracht zo snel mogelijk uitwer
ken en voorbereiden".
Minister Ter Beek wilde naar
Srebrenica omdat hij volgens
Van der Vlis geen enkel politiek
argument hoorde om niet te
kunnen gaan. „Ik had toen nog
kunnen zeggen dat het risico
voor de militairen te groot was,
maar dat vond ik eerlijk gezegd
niet. Ik had nooit gedacht dat
(de Bosnisch-Servische gene
raal) Mladic zo gek zou zijn dat
hij zich zou vergrijpen aan VN-
militairen", verduidelijkte hij.
De redenen voor Van der Vlis'
tegenstand had niet alleen met
de locatie van het 'veilige ge
bied' Srebrenica te maken. Hij
had ook een binnenlands-mili
tair argument. Hij was bang
voor de toekomst van het pas
opgerichte luchtmobiele batal
jon. Dat moest in Bosnië aan de
slag met pantservoertuigen, ter
wijl de militairen gevechtsheli
kopters was beloofd. De topmi-
litair vreesde dat zij daarna
konden fluiten naar die dure
helikopters. „Het bataljon zou
werken met geleende pantser
voertuigen en men zou dan
zeggen 'het ging nu toch aar-
dig"!
De gisteren gehoorde getui
gen benadrukten bijna allemaal
dat de politieke druk van kabi
net en Tweede Kamer om de
luchtmobiele brigade in te zet
ten 'gigantisch groot' was.
„Dan kun je dat als chef defen
sie-staf en bevelhebber niet
meer tegenhouden", zei toen
malige landmachtbevelhebber
Couzy. Hij wees er ook op dat
de enclave op dat moment niet
het gevaarlijke gebied in Bos
nië was.
„De minister maakte ons dui
delijk dat er mede gezien de
druk van de Tweede Kamer niet
aan te ontkomen was om naar
de enclave te gaan", zei Couzy.
„En het speelde ook in de rege
ring. Als de minister zegt dat
het moet gebeuren, dan ge
beurt het." Verkennende mis
sies naar het gebied van militai
ren en Ter Beek waren volgens
Couzy alleen nog maar voor de
show.
en Rotterdam beginnen in juni met een 'zo-
universiteit'. De universiteiten, hogescholen,
irele instellingen en kennisinstituten in bei
emeenten bieden gedurende drie maanden
allen cursussen aan. Ze zijn bedoeld voor
sen die al jaren in een bepaald béroep werk-
zijn maar ook voor studenten, en pas-afge-
eerden uit binnen- en buitenland,
kunnen zich bijvoorbeeld inschrijven voor
masterclass architectuur, engineering in the
i, danscursussen of een collegereeks filoso-
let Netherlands Institute for Health Sciences
voor colleges over gezondheidszorg.
Het Rotterdam Congres Bureau, coördinator
van het project, verwacht ruim drieduizend deel
nemers. Rotterdam en Delft hopen dat de zomer
universiteit beide steden als kenniscentra op de
kaart zet. Ook zien de gemeenten het project als
een extra toeristenlokkertje. „Rotterdam is een
zakenstad. In de zomer staan toch veel hotelka
mers leeg, die worden mooi opgevuld door de
cursisten. We verwachten dat de deelnemers op
een later tijdstip nog eens als toerist Delft of Rot
terdam zullen bezoeken", legt directeur Klein
van het Rotterdam Congres Bureau uit.
Het is de bedoeling dat de zomeruniversiteit
twee jaar op proef draait. In 2001 wordt bekeken
of het project een vervolg verdient.
amsterdam anp
De brancheorganisaties PVPT
en VEN trekken hun advies in
om voorlopig geen vuurwerk af
te steken bij evenementen. Bei
de organisaties verwachten wel
dat de vuurwerkfestijnen de ko
mende tijd minder vaak plaats
vinden en ingetogener van aard
zijn. Naar aanleiding van de
ramp in Enschede adviseerden
PVPT en VEN hun leden een
week geleden tot en met de
herdenking geen vuurwerk af te
steken in de openlucht. De da
tum voor de herdenking is ech
ter nog niet bekend. De bran
cheorganisaties verwachten dat
de vuurwerkbedrijven deze
week weer op gang komen.
„Hoe wrang ook", zegt voor
zitter F. Arntz van de branche
vereniging voor Professioneel
Vuurwerk, Pyrotechniek en
Toepassing (PVPT). „De bedrij
ven kunnen het niet nog langer
volhouden, het gaat om hun in
komen", aldus de voorzitter,
die gisteren een brief deed uit
gaan naar zijn achttien leden.
Daarin vraagt hij wel knal-,
vuur- en geluidseffecten zoveel
mogelijk te beperken.
Volgens Arntz merkt het pu
bliek niets van 80 procent van
de vuurwerkevenementen. Veel
gebeurt binnen en blijft beperkt
tot bijvoorbeeld een hart of na
men in vuurwerk. De voorzitter
vraagt begrip van de bevolking,
'anders zijn we failliet'.
Secretaris C. Reil van de Ver
eniging Evenementen Vuur
werk Nederland (VEN) denkt
dat het zo'n vaart niet zal lo
pen. Maar ook zij zegt: „Het le
ven hervat zich weer. We krij
gen weer aanvragen binnen.
Een leven zonder vuurwerk be
staat schijnbaar niet." Bij VEN
kwam twee dagen na de ramp
al de eerste aanvraag binnen
van iemand die in zee was ge
gaan met het ontplofte S.E. Fi
reworks en wilde weten wie nu
voor vuurwerk kon zorgen bij
zijn evenement.
Reil verwacht de komende
tijd een 'dip' in het aantal eve
nementen. „Het zal allemaal
minder en niet zo groots zijn.
Er zijn veel mensen die het on
kies vinden."
VENHAGEN
enschede gpd
De medewerkers van S.E. Fire
works in Enschede zijn voor de
eerste keer na de fatale ontplof
fing bij elkaar geweest. Om
steun bij elkaar te zoeken, ver
klaart één van hen. „Ook wij
vinden het verschrikkelijk wat
er is gebeurd. Flet heeft ons
heel erg aangegrepen. Maar
waar kunnen wij met ons ver
haal terecht?"
Hij zegt dat de medewerkers
het liefst in de stille tocht van
afgelopen vrijdag hadden mee
gelopen. „Dat hebben we uit
eindelijk toch niet gedaan. Je
weet nooit wat dat voor reacties
oproept. We hebben daarom
ook besloten geen bloemen te
leggen bij het monument. Hoe
wel we dat graag hadden willen
doen."
Net als iedereen zitten de me
dewerkers volgens hem met
veel vragen. „Hoe dit heeft kun
nen gebeuren? Ik weet het niet.
De oorzaak van de explosie is
ook voor ons een raadsel. Ook
geleerden spreken elkaar tegen.
Die laatste klap is eigenlijk on
mogelijk. Normaal vuurwerk
detoneert niet."
Hij wil niet ingaan op de vele
geruchten en theorieën over
het werken met los kruit, opslag
van munitie en de aanwezig
heid van bijzonder zwaar vuur
werk op het terrein van S.E. Fi
reworks. „Al die verhalen die je
nu over ons bedrijf hoort en
leest zijn voor tachtig procent
onzin", is het enige dat hij er
over kwijt wil. „Het was een
normaal, goed en degelijk be
drijf. Overal waar gewerkt
wordt, zullen wel eens fouten
worden gemaakt. Maar niet in
die'orde dat deze ramp kon ge
beuren."
Hij ontkent dat de medewer
kers van S.E. Fireworks enkele
dagen zijn ondergedoken. Hij
vertelt inmiddels door de re
cherche te zijn benaderd. „Nee,
ik ben nog niet gehoord. Dat zal
een van de komende dagen wel
gebeuren."
Over wat er op de fatale zater
dag is gebeurd, zal hij de politie
weinig wijzer kunnen maken.
De medewerker, die anoniem
zijn verhaal doet, verklaart bij
herhaling dat hij vrijdag vooraf
gaande aan de ontploffing voor
de laatste keer op het terrein
van de vuurwerkopslagplaats is
geweest. Hij zegt niet te weten
of er op de zaterdag van de
ramp aan de Tollensstraat is ge
werkt. „Ik was er niet."
Hij wil wel kwijt dat 'alle mede
werkers heel erg blij zijn met
het omvangrijke onderzoek' dat
er komt. „Ook in de aanloop is
er veel mis gegaan. Bij de ge
meente, bij de brandweer en
ook bij de politie. Iedereen is
zich nu aan het indekken. Maar
als je toch op de televisie ziet
dat de brandweer staat te blus
sen en de mensen staan direct
voor de poort te kijken, dan doe
je toch iets niet goed?! Dan
neem je toch bewust risico. Het
ging wel om vuurwerkopslag,
he!."
enschede gpd-anp
Het officiële dodental van de vuur
werkramp in Enschede staat sinds giste
ren op achttien. Een vermiste 79-jarige
vrouw is gevonden en geïdentificeerd.
Er worden nog vier mensen vermist.
Burgemeester J. Mans wil dat het
zoekwerk van het Rampen Identificatie
Team (RIT) naar stoffelijke resten zo
snel mogelijk wordt afgerond. Daarover
valt vandaag of morgen een beslissing.
Er zijn 946 gewonden geregistreerd,
van wie er nog twintig in het ziekenhuis
verblijven. Vijf slachtoffers liggen nog op
de intensive care. Mans en zijn vrouw
bezochten gisteren een aantal gewon
den.
Gisteren is besloten het gebied rond
de ontplofte vuurwerkopslagplaats aan
de Tollensstraat met een schutting af te
zetten. Dat gebeurt om de veiligheid van
hulpverleners en bouwvakkers te garan
deren. Zaterdagmiddag ramde een man
met zijn auto de omheining, omdat zijn
vriendin wilde zien wat er over was van
haar woning. Het crisisteam vindt dat de
bewoners van het nog niet vrijgegeven
rampgebied snel de mogelijkheid moe
ten krijgen zelf te zien hoe verwoestend
de explosies van vorige week zaterdag
waren.
Op het speciale gironummer 777 dat
voor de slachtoffers is geopend, was tot
gisteren ruim 10 miljoen gulden binnen
komen. Binnenkort volgt een collecte in
bioscopen en begint op de radio nog
een inzamelingsactie. De Stichting Kor-
relatie krijgt per dag tientallen telefoon
tjes naar aanleiding van de vuur
werkramp. Het zijn niet alleen direct be
trokkenen die naar de telefoon grijpen,
maar ook mensen die door het zien van
de ramp associaties krijgen met andere
calamiteiten.
Directeur J. Bergsma van het Ensche-
dese textielveredelingsbedrijf Cord Fi
nish heeft gisteren van het crisisteam in
het stadhuis toestemming gekregen zijn
bedrijfspand in het rampgebied te be
zoeken. Eerder spande Bergsma een
kort geding aan tegen de gemeente om
af te dwingen dat hij de machines en de
administratie uit zijn gehavende bedrijf
mag halen. De president van de recht
bank hoefde geen vonnis te wijzen, om
dat de gemeente Bergsma uiteindelijk
toestemming gaf om zijn eigendommen
uit het pand aan de Roomweg te halen.
