Bevlogen
bestuurder
die voor de
troepen
uitloopt
8I§1|I1
#f#§#
SMgWWiW
Ineke van der Wel, scheidend
burgemeester van Warmond
Warmonders die hun buik vol hebben van Ineke
van der Wel (50)? Je moet naar ze zoeken als naar
een speld in een hooiberg. En als ze al bestaan,
komen ze er niet voor uit dat ze blij zijn dat hun
burgemeester na ruim tien jaar Warmond verruilt
voor Rijswijk. Uitgesproken tegenstanders van Van
der Wel zijn in elk geval ernstig in de minderheid.
Een portret aan de hand van tal van gesprekken
met bestuurders van lokale instellingen, met
politici, met ambtenaren en met 'gewone'
Warmonders. Ofwel hoe een ambitieus bestuurder
de dorpse schaal van Warmond is ontgroeid.
Ineke van der Wel: „Mensen zijn soms juist geholpen met een 'neen'. De teleurstelling daarover is minder schadelijk dan het in leven houden van valse verwachtingen."
FOTO'S DICK HOGEWONING
Ineke van der Wel kent haar zaak
jes, is zeer intelligent, ruimden
kend ;i en betrokken. Warmond
heeft op de beleidsterreinen waarvoor zij
verantwoordelijk is flinke vorderingen
geboekt, vooral qua jeugdzorg en open
bare veiligheid. Ze laat zich niet verblin
den door chauvinisme maar denkt
grensoverschrijdend: een betere waar
borg voor behoud van autonomie is er
niet. Ze verstaat de kunst van het net
werken als geen ander en haar represen
tatie is dik in orde, Ze komt altijd als ver
enigingen haar vragen leden in het zon
netje te zetten en op haar eerste ver
plichte nummer moet ze nog worden be
trapt.
Als haar grootste verdienste wordt be
schouwd dat Warmond nog altijd een
zelfstandige gemeente is. Al vrij snel na
haar aantreden liet ze blijken niet ge
diend te zijn van de annexatiedrift van
grote broer Leiden. Nadat de toenmalige
wethouder H. de la Mar (Groen Links) de
indruk had gewekt de Warmondse eilan
den Strengen en Tennagel als Leids
grondgebied te beschouwen, stuurde
Van der Wel een Warmondse vuilniswa
gen de Leidse Breestraat in die voor een
korte verkeersopstopping zorgde voor
het stadhuis.
Toch was hiermee niet de toon gezet
voor het verdere contact met Leiden. Zo
staat Van der Wel op goede voet met de
onlangs afgetreden Leidse wethouder T.
van Rij, ook PvdA, die door burgemees
ters van zo'n beetje alle andere buurge
meenten enorm wordt gewantrouwd
vanwege zijn niet aflatende annexatie
drift. Van Rij noemt haar 'een parel in
ruimdenkendheid' en 'een heel knappe
tacticus'. Van der Wel reageert nuchter
op al deze loftuitingen. Haar 'geheim' is
simpel: je moet elkaar gewoon respecte
ren, besturen vanuit wantrouwen is niet
productief. Zonder dat ze bijbelvast is,
voert ze als motto: wat gij niet wilt dat u
geschiedt, doe dat ook bij een ander niet.
Eigenheid
Warmond heeft zich nooit van Leiden af
gewend, maar juist meegedacht met de
qua inwonertal ruim 23 keer zo grote
stad. Van der Wel stelde daarbij wel dui
delijk grenzen. Letterlijk en figuurlijk.
Ook in het Haagse wierp deze opstelling
haar vruchten af. „Er is niet een gemeen
te, ook Leiden niet, die alles in haar een
tje kan. De wereld wordt steeds groter en
er moet dus worden samengewerkt.
Maar de behoefte aan eigenheid wordt
daardoor ook steeds groter. Ik heet Lei-
denaars die hier komen recreëren van
harte welkom. Maar van belang daarbij
is dat ze inzien dat er ook een gemeente
moet zijn als Warmond die de functie
van recreatiegemeente vervult. Die er
kenning moet ook komen van het Leidse
gemeentebestuur.
Toch raakt het dorp geen volmaakte
burgemeester kwijt, want sommige ka
raktereigenschappen en aspecten van
haar bestuursstijl wekken wel degelijk ir
ritatie op. Omgekeerd geldt overigens
hetzelfde. Van der Wel heeft de afgelo
pen tien jaar regelmatig haar tanden
stukgebeten op Warmondse trekjes,
geeft ze grif toe.
Van der Wel, geboren in de Achter
hoek, is sinds het begin van de jaren
tachtig actief in het. lokaal bestuur. In
1982 werd ze namens de PvdA wethou
der in het Overijsselse Goor. Sinds 1989
is ze eerste burger van Warmond. De le
rares in haar - na haar studie Nederlands
gaf ze les op de Grafische School in de
hoofdstad - is in al die jaren niet verdwe
nen. In al haar onvolprezen bevlogen
heid heeft ze niet altijd even goed door
dat ze wel eens onbuigzaam overkomt.
Soms zelfs betweterig en dominant. Als
of ze voor de klas staat. Haar gespreks
partners voelen zich dan als leerlingen
die nodig iets moet worden bijgebracht.
En dat terwijl aan het begin van de bij
eenkomst nog was afgesproken elkaar te
tutoyeren.
Waarbij direct moet worden aangete
kend dat het mannen zijn, die hierover
het meest klagen. Warmondse vrouwen
prijzen Van der Wel juist omdat ze zo
goed 'nee' kan verkopen. Ze noemen
haar niet dominant maar duidelijk. Een
enkele man vindt het eigenlijk wel leuk
als hij 'de lerares' Van der Wel treft. Dat
daarbij haar charmante verschijning een
rol speelt, is zo klaar als een klontje.
In de mannenwereld waarin ze zich
ophoudt, legt het feit dat ze er leuk uit
ziet haar geen windeieren. Van der Wel
weet dat zelf ook. Ze beweert dat ze dat
gegeven nooit uitspeelt. „Maar ik ga me
ook niet bewust lelijker maken, alleen
maar om zeker te weten dat de reacties
die ik dan krijg, eerlijk zijn." Haar ver
schijning kan evenmin dienen als com
pensatie voor een optreden waarbij ze
'zo maar wat in het wilde weg lult'.
Van der Wel vindt zichzelf niet domi
nant. Ze weet gewoon altijd waar ze het
over heeft en wil snel zaken doen. 'Ja en
amen' komt niet voor in haar vocabulai
re. „Ik breng mijn eigen beeld in." War
monders leggen dat nogal eens verkeerd
uit of vergeten dat hun burgemeester al
vorens ze aanschuift voor overleg, al veel
heeft gehoord en gezien. In het dorp,
maar ook daarbuiten. De burgemeester
moet wel voor de troepen uitlopen. Ze
komt daardoor op gedachten die ande
ren nooit hebben gehad.
Betrokken
Juist in een dorp als Warmond, dat maar
zo'n 5.000 zielen telt, is haar bestuursstijl
een vereiste. De burgemeester van War
mond moet niet iedereen te vriend wil
len houden. „Mensen zijn soms juist ge
holpen met een 'neen'. De teleurstelling
daarover is minder schadelijk dan het in
leven houden van valse verwachtingen."
Warmonders zitten immers dicht op el
kaar en zijn zeer betrokken bij het wel en
wee van hun woonplaats. Dat is heel
mooi, maar het kan ook verlammend
werken, heeft ze ondervonden. Grote
projecten, die voor velen ingrijpend zijn,
nemen in een dorp meer tijd in beslag
dan in een stad, waar onverschilligheid
sneller om zich heen grijpt.
Het is hierom dat Van der Wel het plei
dooi voor meer dualisme in de gemeen
tepolitiek wel wenselijk vindt voor een
stad, maar niet voor een dorp. Het ge
meentebestuur van Warmond heeft zijn
handen al vol aan het creëren van een
draagvlak onder de bevolking voor plan
nen voor de kop van de Dorpsstraat of
recreatie-eiland Koudenhoorn. Als daar
ook nog eens dualisme in de raadszaal
bij komt... Van der Wel: „Het poldermo
del heet niet voor niets zo, dat is in een
dorp uitgevonden."
De betrokkenheid van Warmonders bij
hun gemeente is niet te allen tijde te ver
kiezen boven de onverschilligheid in de
grote stad. Want betrokkenheid leidt
nogal eens tot zelfoverschatting, heeft ze
ondervonden.
Zo is haar meer dan eens verweten dat
ze peperdure adviesbureaus inhuurt en
de gratis expertise van respectabele in
stellingen als de Woningstichting War-
munda en de Betrokken Warmonders
negeert. Vooral de laatste jaren zitten
haar pretenties haar nogal eens in de
weg en gedraagt ze zich als de burge
meester van een stad. Daarmee geeft ze
er onbewust blijk van toe te zijn aan een
grotere gemeente. Uit haar voorwoord in
de gemeentegids, waarin ze uitgebreid
ingaat op de zegeningen van internet,
spreekt een behoefte aan een bredere
horizon. Waarvoor na tien jaar War
mond overigens veel begrip bestaat.
Andere 'aanwijzingen daarvoor kwa
men enige tijd geleden tijdens het jaar
lijkse overleg met de drie basisscholen,
De Alleman (Jenaplan), Oostergeest (pc)
en De Waaier (rk). Tot verrassing van de
schoolbesturen en -directies drong Van
der Wel tijdens die bijeenkomst hevig
aan op nieuwe initiatieven om achter
standen in het onderwijs te bestrijden.
Haar gesprekspartners maakten daaruit
op dat ze van de Warmondse schaal aan
het vervreemden was. In Warmond zijn
immers nauwelijks allochtone kinderen.
Grote problemen doen zich op de scho
len niet of nauwelijks voor. Het wegwer
ken van onderwijsachterstanden in War
mond is alsof je een kanon leegschiet op
een mug.
Ook de plaatselijke sportclubs, waarbij
ze voor het overige geen kwaad kan
doen, menen bij de burgemeester te be
speuren dat zij te groot is geworden voor
het dorp. Het criterium dat ze hanteert
bij de verdeling van de subsidies voor
jeugdleden dient als bewijs voor die stel
ling. Voorheen kregen clubs gewoon een
bedragje per jeugdlid, vanaf nu krijgen
ze dat geld alleen als ze vernieuwende
activiteiten ontwikkelen. En zo kon het
gebeuren dat de Warmondse volleybal
club, die heel modern ook een net op het
strand spant, wel geld kreeg en de plaat
selijke voetbaltrots, die heel ouderwets
weer op zomerkamp ging met de jeugd
het nakijken had. En dat, zo klinkt vanuit
het bestuur van voetbalclub Warmunda,
terwijl vernieuwen meer geld kost dan
het subsidiebedrag voor jeugdleden
hoog is.
Van der Wel betreurt het dat haar
boodschap kennelijk noch tot de scholen
noch tot de sportclubs is doorgedron
gen: Warmond is geen eiland.
Verstandhouding
Voor een bestuurder van een dorp, stelt
ze, is het juist lastig dat de mensen van je
verwachten datje alles, maar dan ook al
les, met ze regelt en doet. Want als je
voor een andere weg kiest, wordt dat di
rect opgevat als een 'brevet van onver
mogen'. En dat gaat weer ten koste van
de verstandhoudingen.
„Ikben helemaal niet dol op adviesbu
reaus. Maar Warmond is klein en heeft
ze nodig, want er zijn veel dingen die het
college van burgemeester en wethouders
en het ambtelijk apparaat niet kunnen.
En ik durf te zeggen dat hetzelfde geldt
voor de woningstichting, de onderne
mersclub, enzovoorts. Ook in een dorp,
hoe overzichtelijk dat ook is en hoe kort
de lijnen ook zijn, los je niet elk pro
bleem op door de lokale melkboer in
huis te halen."
Veel Warmonders denken dat ze er het
meest bij gebaat zijn als alles bij het ou
de blijft, als iedereen op dezelfde voet
kan blijven doorgaan, heeft de burge
meester gemerkt. Van der Wel erkent dat
ze er niet in is geslaagd dat uitgangspunt
om te buigen.
Het aantal allochtone kinderen mag
dan te verwaarlozen zijn, er zijn wel de
gelijk Warmondse kinderen die speciaal
onderwijs buiten het dorp volgen. En
misschien dat met een gezamenlijke
aanpak van de 'eigen' scholen dat niet
had gehoeven. Het doet Van der Wel ver
driet dat ze dergelijke enthousiaste gelui
den alleen nog maar van zichzelf heeft
gehoord.
En de vernieuwingen bij sportclubs,
daar pleit ze niet voor omwille van het
vernieuwen of omdat ze met alle geweld
clubbestuurders een probleem wil aan
praten. De clubs hebben al een pro
bleem, alleen onderkennen ze dat niet.
De scheidend burgemeester vindt dat ze
zichzelf al veel eerder de vraag hadden
moeten stellen hoe jongeren zo ver zijn
te krijgen dat zij zich omvormen van lou
ter consumerende leden tot leden die
zich een aantal uren per week inzetten
voor hun club. Een ding staat vast, vol
gens Van der Wel, en dat is dat minderja
rigen niet tot zo'n stap zijn te verleiden
door ze in hetzelfde gareel te laten lopen
als de huidige generatie vrijwilligers. On
getwijfeld zullen niet alle plannen luk
ken, maar wie niet waagt, wie niet wint.
Ook in het wijkoverleg bespeurt Van
der Wel een zekere zelfgenoegzaamheid.
Warmonders vinden dat ze goed voor el
kaar zorgen. Wij kennen elkaar hier ten
minste, zeggen ze. Maar ook in een War
mondse wijk kunnen bewoners tussen
de wal en het schip raken door een afwij
kend gedragspatroon. „Het is allemaal
prachtig in een dorp, maar er is meer
dan gezelligheid. Ook hier moet blijvend
worden gewerkt aan de sociale structuur.
Je kunt de buitenbeentjes onder de peu
ters niet aan het spel van kinderen over
laten, je moet een oogje in het zeil hou
den."
Haar ogen schieten vuur als ze haar vi
zier richt op de Betrokken Warmonders,
de instelling die zich inzet voor behoud
van het vele groen, de ruimtelijke struc
tuur en de monumentale waarden van
'de parel van Zuid-Holland'. Ze heeft di
verse aanvaringen gehad met deze club
die haar verwijt dat ze dorpsschoon op
offert aan economische en maatschap
pelijke belangen, dat ze met alle geweld
Warmond wil opstoten in de vaart der
volkeren.
Wantrouwen
Zo zou ze expres hebben getreuzeld met
de status 'beschermd dorpsgezicht' zo
dat het psychogeriatrisch centrum Ma-
riënhaven in de tussentijd kon uitbrei
den. „Het gaat mij wel heel erg ver als je
de 220 mensen die daar wonen onder
deel laat zijn van een of ander ruimtelijk
spel. Je zal er zelf maar op aangewezen
zijn. Wat mij van de Betroldcen Warmon
ders tegen staat is dat het bij hen altijd
om de vorm gaat en nooit om de inhoud.
Als er één betrokken Warmonders is, dan
ben ik het wel. Ook bespeur ik bij die
club een ingebakken wantrouwen tegen
alles wat met de overheid heeft te ma
ken. Waar komt dat toch vandaan?"
Volgens Van der Wel appelleren de Be
trokken Warmonders aan dubieuze sen
timenten van juist die groep inwoners
die de schaapjes dubbel en dwars op het
droge heeft. Van mensen die een kast
van een huis, verscholen in het groen,
hebben staan en daar in alle rust van
willen genieten. Die liever niet hebben
dat de gemeente zich ontwikkelt tot een
levendige gemeenschap met voorzienin
gen waarop een veel grotere groep, dik
wijls oudere, Warmonders is aangewe
zen. Die-geen winkels in de Dorpsstraat
nodig heeft om ijs- en andere kasten te
vullen.
Zo'n Warmond, waar alles bij het oude
blijft en waar het geluid van opspattend
grind, als glanzende bolides oprijlanen
op- en afrijden, de oorverdovende stilte
doorbreekt, dat is het spookbeeld van
Ineke van der Wel. Zo'n Warmond heeft
geen bestaandsrecht, vindt ze, hoeft niet
zelfstandig te zijn en kan volstaan met
een deelraad.
WIM KOEVOET
JUDYNIHOF
