Directeuren Fireworks worden gezocht
'Het is niet gemakkelijk om de slaap te vatten'
nderzoek vuurwerkramp
1 lurt nog anderhalve week
Ramp in Enschede
Vuurwerkinspectie dwong vergunningen af
Camera en geld gestolen
uit vernield huis Enschede
JAC 19 MEI 2000
Jl (iscopen collecteren voor slachtoffers
iam De Nederlandse bioscopen collecteren volgend
deinde voor de slachtoffers van de ramp in Enschede. De
I inzamelingsactie is een initiatief van onder meer de Neder-
jse Federatie voor Cinematografie (NFC) in samenwerking
het Rode Kruis. Collecteren in de bios is geen onbekend fe-
seen in Nederland. Filmtheaters zijn een tijd lang de favo-
pleisterplaatsen geweest van vele charitatieve instellingen.
[hadeloosstelling voor ondernemers'
MKB Nederland vindt dat de gedupeerde ondernemers
nschede schadeloos gesteld moeten worden. „Zij mogen
failliet gaan als gevolg van de ramp", zegt voorzitter H. de
j.Ook voor het gemis aan omzet moet een oplossing wor-
gevonden. „Het kan wel twee, drie jaar duren voordat de
er weer staat." De Boer wil voorkomen dat straks over de
ietschade getouwtrek ontstaat. „We moeten nu afspreken
ivehier mee omgaan." MKB bekijkt samen met de make
lij. vereniging NMV waar de bedrijven zo snel mogelijk geher-
;vest kunnen worden. Juristen onderzoeken momenteel in
chede hoe zij de getroffen ondernemers kunnen helpen.
itionale radiodag voor slachtoffers
Verscheidene radiozenders slaan dinsdag de handen
Jiivoor de slachtoffers in Enschede. Luisteraars kunnen
Itjes aanvragen tegen betaling. Aan de actie doen Radio 3FM
■het initiatief nam, Veronica FM, Noordzee FM, Radio 10 FM
V'Rcidio en Classic FM mee. Mensen kunnen een bedrag toe-
Jen, als ze vervolgens de bewuste plaat horen en hun naam,
|ien ze het bedrag overmaken. Ook bedrijven kunnen mee
rt, Het Commissariaat voor de Media heeft al gezegd soepel
paamsvermeldingen te zullen omgaan.
iral vogels en katten op drift
Veel vogels, katten en knaagdieren waren de dupe
de explosie in Enschede. Er zijn er inmiddels tussen de ze
en achthonderd gered en er worden nog ongeveer hon
dhuisdieren vermist, meldt T Bakker van Dierenopvang-
;et iruni Heuwkamp. De RIT heeft vijftien dode dieren aan het
0) loverhandigd. Hoeveel dieren er precies zijn overleden, is
dt niet bekend. De medewerkers van de Heuwkamp, waar de
roj ang al vanaf het begin wordt gecoördineerd, mogen nog niet
Ik cekem aan de slag met bergen. Wel mochten dierenambu-
h es op bepaalde plekken voedsel en water neerzetten in hui
gel waar de bewoners nog niet in mochten,
eelsteden overleggen over vuurwerk
jüï De Nederlandse speelsteden voor Euro 2000 overleg-
zondag over de vraag of geplande vuurwerkshows tijdens
evenement doorgang moeten krijgen. In Amsterdam en
erdam staan voor 1 juli vuurwerkspektakels op het pro-
nma als afsluiting van het EK voetbal. Na de vuurwerkramp
ity nschede is het de waag of die plannen moeten doorgaan,
iddels hebben de organisatoren van het baggerfestival in
o* drecht besloten om het afsluitend vuurwerk bij de lasershow
hei avond te laten vervallen. De lasershow zal wel doorgang vin-
jj ïlp voor Enschede blijft toestromen
ui hede Van alle, kanten blijft de hulp voor het getroffen En-
im de toestromen. Naast veel financiële-bijdragen komen er
eel andere vormen van hulp en ondersteuning binnen. Zo
de gemeente Emmen de jeugd uit de getroffen wijken een
ag je Noorder Dierenpark aan en de provincie Limburg hon-
li 1 getroffen gezinnen een gratis vakantie. Ook geld blijft bin-
di stromen. Vak P, de supportersvereniging van FC Twente,
F!> eerder al onder de fans een geldinzamelingsactie hield, gaat
ru daag duizend T^shirts-verkopen met de tekst 'Giro 777 sup-
ter met elkaar'. Daarna sluiten de fans zich aan bij de stille
il richting Volkspark.
ker 15.000 deelnemers bij stille tocht
hede De gemeente Enschede verwacht dat zeker 15.000
isen vanavond deelnemen aan de stille tocht. De wandeling
int om 18.30 uur op het Molenplein en eindigt in het Volks-
ig In het Volkspark houden premier Kok en burgemeester
is toespraken. Kok, kroonprins Willem-Alexander en een ka-
tsdelegatie lopen bovendien mee in de stille tocht. Ook het
gc ;ge van Gedeputeerde Staten neemt deel. Omdat de route
m ii langs de spoorlijn loopt, heeft de gemeente Enschede de
lerlandse Spoorwegen verzocht het treinverkeer tussen
en 20.30 uur stil te leggen.
- aggen op gebouwen halfstok
d hede» De vlaggen op alle rijksgebouwen in Nederland han-
vandaag halfstok wegens de herdenking van de slachtoffers
de vuurwerkramp in Enschede. De gemeente Enschede
idrie plaatsen in waar mensen vanavond na de stille tocht
j cht kunnen voor geestelijke bijstand. Het gaat om locaties
de GGD, Mediant (Riagg) en Servicecentrum Noord. -
>k provincie betuigt medeleven
In navolging van de gemeente Enschede betuigt de
iincie Overijssel vandaag in grote advertenties medeleven
dj ide slachtoffers van de vuurwerkramp. In de regionale en
lelijke dagbladen schrijft commissaris van de koningin J.
ii idrikx dat 'in het hart van Enschede een gat is geslagen dat
mmeer geheel gedicht kan worden.' De gemeente Enschede
ilste woensdag al een dergelijke advertentie, waarin werd
iroken over 'inktzwarte dagen'. Nu is het aan de provincie
het medeleven via de kranten kenbaar te maken. 'Woorden
ieten tekort om onze gevoelens te uiten', zo staat in de ad-
ei entie. 'Wij zijn verbijsterd over de omvang van de ramp.
is iintens medeleven gaat uit naar allen die familieleden,
Dl nden of buren hebben verloren of daarover in onzekerheid
(eren', aldus Hendrikx.
(li KGGPD
ammissie-Oosting die een
lankelijk onderzoek zal in-
ii naar de vuurwerkramp
nschede, gaat op zijn
>t over anderhalve week
iet werk. Het ministerie
linnenlandse zaken, de ge-
c He Enschede en de provin-
B terijssel zijn nog in overleg
formulering van de on-
lebopdracht. Het is de be
ng dat zowel de toedracht
ie ramp als de hulpverle-
onder de loep worden ge-
der is nog niet bekend wie
Oosting, de voormalige
nale Ombudsman, in de
nissie zitting zullen ne-
Om de onafhankelijkheid
le commissie te waarbor-
tullen er in ieder geval
personen worden aange-
die binding hebben met
Nanties die bij de ramp
fin zijn.
over de onafhankelijk-
de commissie-Oosting
"inden deze week twijfels,
tog werkte indertijd op de
Internationaal opsporings- en aanhoudingsbevel wegens verboden praktijken
amsterdam-enschede gpd
Tegen de twee directeuren van S.E. Fireworks is een nationaal en internationaal op
sporings- en aanhoudingsbevel uitgevaardigd. Zij worden ervan verdacht leiding te
hebben gegeven aan verboden gedragingen van het vuurwerkbedrijf. Een recherche
team heeft gisteren huiszoekingen verricht op de woonadressen van beide directeuren
in Enschede. Bij een accountant in de stad is een deel van de administratie van S.E. Fi
reworks in beslag genomen. Dat heeft het Openbaar Ministerie in Almelo gisteren be
kendgemaakt.
van justitie in Almelo, ontkent
dat politie en justitie tekort zijn
geschoten bij de opsporing van
de twee directeuren. „Voordat
je iemand kunt oppakken, zul je
een redelijk vermoeden van
schuld moeten hebben. Om dat
te bepalen heb je een korte
tijdsspanne nodig", aldus de
persofficier. Hij voegt er aan toe
dat de allereerste aandacht van
politie en justitie is uitgegaan
naar de openbare orde en hulp
verlening. Van Kesteren sluit
echter niet uit Bakker en Pater
Beide directeuren zijn spoor
loos sinds de ontploffing van de
vuurwerkopslag afgelopen za
terdag. Tijdens de huiszoekin
gen die een rechercheteam van
het politiekorps Twente giste
ren uitvoerde, bleek dat de wo
ningen direct na de ramp zijn
verlaten. Justitie wil niet be
kendmaken wat bij de vuur
werkbazen in beslag is geno
men.
P. van Kesteren, persofficier
zich alsnog vrijwillig bij justitie
zullen melden.
De politie weet alleen dat
Bakker kort na de ramp even in
het ziekenhuis in Gronau is ge
weest; van Pater is helemaal
niets bekend. Het enige teken
van leven van de ondergedoken
directeuren kwam woensdag
per fax via hun advocaat waarin
zij hun deelname betuigden
aan de slachtoffers. Daarin lie
ten ze ook weten beschikbaar te
zijn voor onderzoek. Ondertus
sen heeft raadsman C. Kroep
Politieagenten voeren bewijsmateriaal af uit de woning van directeur
Bakker van S.E. Fireworks.
zich echter teruggetrokken als
advocaat van de eigenaren van
S.E. Fireworks. Een nadere ver
klaring wil Kroep daar niet voor
FOTO GPD VINCENT JANNINK
geven.
Naast de speurtocht naar bei
de directeuren bekijkt het
Openbaar Ministerie in een an
der strafrechtelijk onderzoek
nadrukkelijk of er bij de ramp
in Enschede sprake is van
brandstichting. Voor opzettelij
ke brandstichting met dodelijke
slachtoffers, staat volgens het
wetboek van strafrecht een
maximaal gevangenisstraf van
20 jaar. Als opzet niet kan wor
den bewezen maar er wel spra
ke is van schuld, is de straf veel
lichter: de dader krijgt maxi
maal één jaar gevangenisstraf.
„Bij schuld gaat justitie uit van
nalatig en onvoorzichtig gedrag
waardoor er een brand of ex
plosie kon ontstaan. In het ge
val van Enschede kan dat bij
voorbeeld gaan om openstaan
de deuren van de vuurwerkfa
briek of containers die niet op
het terrein thuis hoorden", legt
strafjurist V. Koppe uit.
enschede gpd
De vuurwerkinspectie van de landmacht
dwong gemeenten, waaronder Enschede,
min of meer akkoord te gaan met vergun
ningen voor opslagplaatsen. Zeker één spe
cialist van defensie controleerde zonder
medeweten van gemeentelijke milieuamb
tenaren de lokale vuurwerkhandelaren. Die
overdonderden gemeenten daarop met een
schriftelijk positief advies over uitbreiding
van de vuurwerkopslag, waarvoor nog geen
officiële vergunning was aangevraagd.
Gemeenten varen praktisch blind op de ad
viezen van het Bureau Advies Milieuver
gunningen van de Koninklijke Landmacht.
Dat was ook het geval bij de ontplofte vuur
werkopslagplaats S.E. Fireworks in Ensche
de. Bij gemeenten is over het algemeen on
voldoende kennis in huis over de opslag
van vuurwerk. Daarom is in de wet vastge
legd dat bij beoordeling van vergunning
aanvragen voor vuurwerkopslagplaatsen
een beroep wordt gedaan op specialisten
van de landmacht.
„Het is gebruikelijk dat bij een bezoek van
de vuurwerkinspectie aan een vuurwerkop
slagplaats iemand van de gemeente aanwe
zig is", zegt een gemeentelijke milieuamb
tenaar die anoniem wenst te blijven. „We
werden verrast door een vuurwerkhande
laar die ons een brief overhandigde waarin
het Bureau Advies Milieuvergunningen ver
klaarde bij een vergunningaanvraag voor
uitbreiding van een opslagruimte positief
te zullen adviseren. Als gemeente moet je
wel heel sterk in de schoenen staan om de
wettelijk geregelde adviezen van de land
macht naast je neer te leggen", aldus de
ambtenaar.
Diverse gemeenten hebben vorig jaar bij de
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
(VNG) geldaagd over de handelwijze van de
vuurwerkinspectie. Dat heeft mede geleid
tot een gerechtelijk onderzoek. Op basis
hiervan is het hoofd van het Bureau Advies
Milieuvergunningen inmiddels uit zijn
functie ontheven. Deze landmachtmajoor
adviseerde ook de gemeente Enschede over
vergunningen voor uitbreiding van de
vuurwerkopslagplaats S.E. Fireworks.
Voor zover bekend, heeft tot dusver alleen
Amsterdam een advies van het Bureau Ad
vies Milieuvergunningen naast zich neer
gelegd. „Dat gebeurde vorig jaar. De ver
gunningaanvrager is daarop in beroep ge
gaan. De Raad van State heeft vervolgens
bepaald dat een gemeente wél mag afwij
ken van het advies van het Bureau Advies
Milieuvergunningen." De VNG heeft ook
de klachten van gemeenten gebundeld
over het 'gesjoemel' door de vuurwerkin
spectie van Defensie. De klachten zijn
doorgespeeld naar de Hoofdinspectie van
Milieuhygiëne van het ministerie van
VROM.
enschede gpd
Eerst was er de verbijstering. Toen kwam de boosheid. Suzy en
Marcel van der Meer behoren tot de slachtoffers van de plunde
raars die in de enorme chaos na de explosie in Enschede op
strooptocht gingen. Zestien personen werden in de eerste nacht
na de ramp opgepakt omdat ze zich verdacht ophielden in het
rampgebied. „Ik durf te zeggen dat ik moordneigingen kreeg
toen ik ontdekte dat mijn camera weg was."
Maandagmiddag kregen Suzy en MarceFtoestemming om te
rug te keren naar hun woning. Tijdens een kopje koffie merkte
iemand op dat er foto's gemaakt moesten worden voor de ver
zekering. Toen ontdekte Marcel dat zijn camera was verdwe
nen. „Later bleek ook een geldbedrag van tweeduizend gulden,
bankpasjes plus twee nep-euro's weg te zijn. Ook bij drie buren
was ingebroken."
„Ik heb de politie zaterdagavond nog gevraagd of ze een kijkje
wilden nemen", vertelt Marcel. „Dat was niet nodig, er werd
niet geplunderd." De gedupeerden hebben inmiddels aangifte
gedaan van de diefstal. Ook de verzekering is ingeschakeld.
Burgemeester Mans wil de rust bewaren
Universiteit van Groningen
nauw samen met de huidige lo
co-burgemeester van Ensche
de, Eric Helder. Hij was ook
diens promotor, toen Helder
promoveerde op het onderwerp
'Ombudsman en administratie
ve rechtsbescherming'.
De Tweede Kamer verwerpt
de kritiek. Woordvoerders van
de grootste partijen zeggen ab
soluut niet te twijfelen aan de
onafhankelijke opstelling van
voorzitter Oosting van de com
missie. Volgens letselschade
advocaten kan de commissie
sowieso onmogelijk onafhanke
lijk zijn omdat de overheid op
drachtgever is. De overheid
loopt zelf het risico aansprake
lijk gesteld te worden voor de
schade.
Op het ministerie van bin
nenlandse zaken wil niemand
op de kritiek ingaan. „Het is
nog veel te vroeg om dergelijke
vragen te stellen", aldus een
woordvoerder van minister De
Vries. „Wacht eerst de onder
zoeksopdracht af voordat de in
tegriteit van de commissie in
twijfel wordt getrokken.
enschede gpd
Op het moment van de Grote Knal
zat hij nietsvermoedend achter de
champagne met asperges in het chi
que hotel Carelshaven in Delden.
Toen plotseling z'n chauffeur Karei
binnenkwam, besefte hij dat er iets
ernstigs gebeurd moest zijn. „Want
dat doet-ie anders nooit."
Jan Mans oogt vijf dagen na de vuur
werkramp redelijk rustig en ontspan
nen. Hij heeft net de zoveelste pers
conferentie achter de rug. „Hoe ik me
voel? Een beetje moe, dat wel. Maar
psychisch en lichamelijk voel ik me re
delijk goed."
In zijn kamer in het stadhuis draait hij
de film van zaterdagmiddag terug. Hij
was in Delden voor het afscheid van
oud-burgemeester Zuidwijk van Raalte
als commissaris van de Waterleiding
Maatschappij Overijssel. Na een fiets
tocht door Twickel zat het gezelschap
gezellig te tafelen bij Carelshaven. Tot
chauffeur Karei binnenkwam. „Hij zei:
ik geloof dat er iets ergs is gebeurd.
Bent u niet opgepiept?" Mans pro-
Burgemeester Mans.
FOTO ANP TOUSSAINT KLUITERS
beerde telefonisch contact te krijgen
met Enschede. „Maar ik kwam er hele
maal niet door. Toen heb ik tegen Ka-
rel gezegd: rijden met die handel."
In vliegende vaart ging 't in de dienst
auto naar Enschede. Onderweg zag
Mans al van ver. de onheilspellende
rookwolk boven de stad. Eenmaal in
Enschede kwam de dienstauto vast te
zitten in de verkeerschaos. Op de Bod-
denkampsingel zag Mans met eigen
ogen welke ravage de explosie had
aangericht. „Toen realiseerde ik me:
dit is een ramp."
Onderweg naar het stadhuis maakte
hij een korte tussenstop bij de brand
weerkazerne. Wat hij daar aantrof?
„Grote ontzetting." Tegen kwart voor
vier arriveerde hij in het stadhuis. De
gemeentesecretaris en enkele wethou
ders waren op dat moment al bezig
met het inrichten van een crisiscen
trum.
Mans vindt dat de hulpverlening snel
en adequaat op gang is gekomen. De
chaos is volgens hem redelijk beperkt
gebleven. „We hebben ontzettend veel
baat gehad bij de rampenoefeningen
die we twee tot drie keer per jaar hou
den." Een wrang detail: bij de laatste
oefening draaide 't om een - fictieve -
ontploffing bij de Grolsch-fabriek.
Volgens het gemeentelijk rampenbe
strijdingsplan dient de burgemeester
continu aanwezig te zijn in het crisis
centrum. Zo kwam het dat Mans pas
zondagmorgen voor 't eerst zelf een
kijkje kon nemen in het rampgebied.
De beelden die hij daar zag, zal hij van
zijn leven niet vergeten. Zo verging het
ook koningin Beatrix, heeft Mans ge
voeld. Er is haar gevraagd of ze in het
rampgebied geen beschermend
mondkapje wilde dragen, tegen moge
lijke asbestdeeltjes. „Daf wilde ze per
tinent niet."
De eerste dagen zag hij nauwelijks zijn
bed. Holde van het ene crisisoverleg
naar het andere, van persconferentie
naar persconferentie. Maar de deskun
digen van het Crisis Onderzoek Team
van de Leidse universiteit adviseerden
hem dringend voldoende nachtrust te
nemen. „Ik werk nu tot een uur of
acht, negen 's avonds en begin weer
om half negen 's morgens. Als ik thuis
kom, ga ik eerst even rustig zitten, met
de benen op tafel, niemand om me
heen. Ik probeer in elk geval zes tot ze
ven uur slaap te krijgen. Maar ik kan je
verzekeren dat 't niet gemakkelijk is
om de slaap te vatten."
Aanvankelijk was er lof voor de hulp
verlening. Maar inmiddels neemt de
kritiek op het gemeentebestuur en met
name de burgemeester toe. „Begrijpe
lijk", vindt Mans. Want de mensen
moeten zich op de een of andere ma
nier afreageren. 'Ik verwacht dat die
woede nog zal toenemen."
Ed van Thijn, oud-burgemeester van
Amsterdam, had hem er deze week al
voor gewaarschuwd. Ook hij fungeer
de in de nasleep van de Bijlmerramp
als kop van jut. Mans gaat de kritiek
niet uit de weg, neemt de volle verant
woordelijkheid. Maar in het belang
van het onafhankelijk onderzoek naar
de ramp wil en kan hij op dit moment
niet ingaan op alle vragen. En hij wil
zeker geen voeding geven aan geruch
ten. „Ik heb maar één rol: ik moet de
rust bewaren." En de onderzoekscom
missie moet later maar uitmaken of hij
't goed gedaan heeft of niet.
Mans hoopt dat de commissie voor
november verslag zal kunnen uitbren
gen. „Maar dat zal nog een hell of job
worden." /Als 't nodig is, gaat Mans
persoonlijk met slachtoffers praten.
Zoals eerder deze week op een bijeen
komst voor bewoners van het rampge
bied. De emoties laaiden hoog op. „Ik
ben in hemdsmouwen voor die men
sen gaan staan en heb tegen hen ge
zegd: zeg 't maar." Hij gaf ze alle gele
genheid om hun gevoelens te ventile
ren. „Later klonk er zelfs applaus."
enschede Veel huizen in de getroffen wijken hebben dringend behoefte aan nieuwe dakpannen. De ravage op veel daken is enorm.
FOTO» GPD ANP POOL
