De geheime boodschap van muziek in onze taal
Si
Leiden Regio
EXAMEN
'Ik had die motor al na
vijf minuten aan de praat
Vincent van Heuven bezet sinds 1 mei bijzondere leerstoel fonetiek
iDDER Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken,
1 I buurthuizen en van de wijkverenigingen, gerangschikt
tadsdeel. Persberichten en wijkbladen kunnen worden
lw urd naar Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden,
pc 071-5321921; e-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
>TEIN Bezoekerscentrum 'Het Reigersbos' in polderpark
«i eyn is zondag van 14 tot 16 uur geopend. Er is een exposi-
I reigers en een demonstratie stoelenmatten. Kinderen van
jaar kunnen van 14 tot 16 uur waterproefjes en waterspel-
ien. Informatie: telefoon 5144211.
NWIJK De Ouderen Activiteiten Commissie 'Zuid-West'
zondag van 14.30 tot 16.30 uur een ontspanningsmiddag
plussers in zorgcentrum 'Haagwijk' aan de Beethovenlaan
;en optreden van operettegezelschap 'Mozaiek'. De toe
draagt 2,50 gulden, inclusief een kopje koffie of thee. De
om 14 uur open.
|RG Het wijkfeest van de Stichting Meerburg en buurthuis
laat morgen in het teken van de zestiger en zeventiger ja-
dat in die tijd de wijk is gebouwd. Vanaf 13 uur zijn er rond
trthuis diverse kinderspelen zoals Bungy-run of luchttrans-
er is een rommelmarkt. Op het podium zijn muzikale op-
LAlle bewoners van de wijk kunnen ook deelnemen aan
becue. Het feest wordt afgesloten met een gezellige avond
uurthuis. Voor meer informatie kan worden gebeld met het
lis aan de Zaanstraat 126, telefoon 5412515.
WUK De bibliotheek in de Merenwijk, Rosmolen 4, biedt
die niet meer in de collectie passen woensdag van 13.30
ur te koop aan.
WUK Wandelsportvereniging Leiden en Omstreken ver-
k nveekeinde de Tweedaagse van de Lachende Leeuw, een
ocht over 50, 40 of 30 kilometer. Deelname is vanaf 12 jaar.
50 en 40 kilometertochten is de start tussen 7 en 8.30 uur,
ii 30 kilometer tussen 8.30 en 9 uur, in buurthuis Op Eigen
ui aan het Valkenpad. Het inschrijfgeld is 15 gulden. Infor-
w lefoon 5222913 of 5219349.
lERKWARTIER Voor verzamelaars van munten, postzegels,
d iefkaarten, telefoonkaarten en dergelijke die hun verzame
ld en uitbreiden, verzorgt de Leidse Ruilvereniging Konings-
idaag een ruilavond in buurthuis 't Spoortje, Bernhardkade
|t amelaars zijn tussen 19 en 21.45 uur welkom. Voor niet-le-
entree 1,50 gulden, jeugd t/m 15 jaar betaalt é£n gulden,
oi igen: telefoon 0252-230393.
WARTIER Kinderen van 6 tot 11 jaar kunnen zondag leren
n 5en voerplek voor vlinders kunnen maken om ze zo naar de
eh lin te lokken. Het IVN verzorgt deze activiteit in het bezoe-
d trum Het Koetshuis van de Leidse Hout. Informatie tele-
13620.
OORD In de Groenoordhallen aan de Willem de Zwijger-
dit weekeinde een snuffelmarkL Beide dagen van 9 tot 16
WUK Het Spiritueel Café Leiden verzorgt zondag om 13.30
lezing met spiritueel genezer Hendrik Engelmoer, getiteld
nele intelligentie: wie ben je echt? Het café is vanaf 13 uur
Grand Café Bacchus, Breestraat 49. De toegangsprijs be
ll gulden.
IS In buurthuis de Pancrat kan zondag om 13.30 uur wor-
laverjast. Het buurthuis staaf aan de Middelstegracht 85.
të Op de Europese Wereldwinkeldag besteedt de Wereld
morgen aandacht aan de wereldhandel onder het motto
Wereld'. In samenwerking met Stichting Stadsimpuls
en ze een groot feest rond de winkel in de Burgsteeg 12. Er
nen met producten uit de Derde Wereld en optredens van
roepen.
IS In het Digitaal Lokaal van de Bibliotheek Leiden begint
ig een internetcursus speciaal voor kinderen van 8 tot 12
woensdag van 14 tot 16 uur en zaterdag van 14.15 tot
ur kunnen zij kennis maken met internet. In één middag
litgelegd hoe je kan surfen of chatten. Een groep bestaat uit
al 10 kinderen en staat onder leiding van een professionele
^eur. Een cursus van één middag kost 14,50 gulden. Meer
tie bij Marga van Lier Leis van de bibliotheek aan de
iraat 4, telefoon 5149943.
IVEST Het COC aan de Langegracht 65 staat vanavond van
uur in het teken van de jaren zestig: Vrouwen Flower Po-
iziek en videobeelden in 'hippie' stijl. De toegang is gratis
\oor vrouwen. Morgen is er van 22 tot 4 uur disco. De
zowel voor mannen als vrouwen, bedraagt voor 23 uur 2,50
voor leden is het gratis.
IORSCH In het kader van de Anjeractie zijn er morgen op
itenmarktplein vanaf 13 uur twirldemonstraties met mede
van De Andora's, de Golden Green Stars, de Kopergirls en
stars 'Ons Buiten'. De opbrengst van de jaarlijkse Anjerac-
stemd voor het Prins Bernhard Cultuurfonds, een fonds
mateurkunst en tal van culturele projecten in Leiden on-
nt. Giften zijn ook welkom op rekening 56.60.39.842 ten
in Anjerfonds Zuid-Holland, afd. Leiden met vermelding
leractie'.
AORS Omdat buurthuis Morschwijck 25 jaar bestaat is er
vanaf 19.30 uur feest voor alle wijkbewoners, vrijwilligers
Dneel van toen en nu. Het buurthuis staat aan de Topaas-
5HOF De bibliotheek in de Stevenshof, Trix Terwindtstraat
boeken die niet meer in de collectie passen te koop aan.
«kverkoop is woensdag van 13.30 tot 17 uur.
I rijfde jaar organiseert de Leidse Welzijnsorganisatie Zo-
0, een zomervakantieprogramma voor kinderen van 6 t/m
Ook dit jaar worden weer mensen gezocht die kunnen or-
:n en leiding kunnen geven aan groepen kinderen. Voor-
is dat zij minimaal 18 jaar zijn en minstens twee weken be
ar zijn. Van 17 juli tot en met 11 augustus worden activitei-
auden op het gebied van sport- en spel, knutselen, theater
inbouw. Medewerkers krijgen een onkostenvergoeding van
len voor 40 uur, een lunch, WA-en ongevallenverzekering
rainingsdag. Meer informatie is te krijgen bij het steunpunt
gerswerk: Mark de Jong, telefoon 5160477 of het Centraal
van de Leidse Welzijnsorganisatie: telefoon 5168168 of Lia
f, telefoon 5168134.
LEIDEN ONNO HAVERMANS
Taal is een code. We zetten er
een bedoeling mee om in ge
luid. Of we destilleren de be
doeling uit het geluid dat ie
mand maakt die iets vertelt. Die
code leren we spelenderwijs en
we gebruiken hem gedachte
loos. Maar wat gebeurt er pre
cies? Waarom begrijpen we wat
een ander zegt? Hoe weet de
luisteraar wanneer hij kan rea
geren? Wat is de betekenis van
kleine tussenwoordjes? Met
dergelijke vragen houdt taalwe
tenschapper Vincent van Heu
ven zich al jaren bezig.
Sinds deze maand doet hij
dat als bijzonder hoogleraar in
de fonetiek, de wetenschap die
zich bezighoudt niet het proces
van spreken en verstaan. ,,Mijn
onderzoek gaat over alles wat te
maken heeft met melodie en
dynamiek in taal: hoog-laag,
hard-zacht, langzaam-snel."
Taal zit boordevol informatie.
Met de melodie van een zin kan
iemand iets uitdrukken wat niet
in de woorden past. „Een taal
bouwsel is meer dan een aan
elkaar geregen rij klanken", zegt
Van Heuven. „We verdelen die
rij onder in kleine groepjes, de
lettergrepen, waarin de klinker
de baas is en de medeklinkers
volgen. Die lettergrepen vor
men samen weer woorden. De
luisteraar moet die groepjes
kunnen onderscheiden. Neem
het woord kerstomaatje. Als je
de 't' in de verkeerde letter
greep plaatst, heb je een ander
woord. Hoe maak je nou als
spreker duidelijk dat je geen
kerst-omaatje bedoelt, zonder
een lange pauze te laten vallen?
We doen dat razendsnel en
toch begrijpt de luisteraar wat
wordt bedoeld."
Nog zo'n raadsel is dat de
luisteraar doorgaans perfect
aanvoelt wanneer hij het ge
sprek kan overnemen. „Meestal
begint de ander al te praten
voor de een helemaal is uitge
praat. Het is verbijsterend dat
dat bijna altijd goed gaat. Het
idee is nu dat dat komt door de
zinsmelodie, waar een bood
schap in zit."
Lettergrepen en zinsmelodie
vormen de twee uitersten van
Van Heuvens onderzoekster
rein, de prosodie. „Dat woord
komt van het Grieks: pros bete
kent bij. ode betekent lied. Het
gaat dus om de muzikale om
lijsting van de tekst."
Van Heuven dankt zijn aan
stelling aan de Koninklijke Ne
derlandse Akademie van We
tenschappen, die met geld uit
een stichting steeds wisselende
leerstoelen bekostigt op een ge
bied van de geestesweten
schappen dat wel een steuntje
kan gebruiken. De fonetiek
krijgt nu in Leiden eindelijk
waar zij recht op heeft, meent
Van Heuven. „Ik zit hier al van
af 1977. Destijds was er een
LEIDEN - Geboren Florent Robbert
zv R.A. van Eldik en E.P.P. Geerlings
Remi Annan zv B A. Bennis en
A.W. Simon van Leeuwen Sophie
Rosa dv S. Nasveld en M.J.N. Kap-
tein Lucas Maria dv L.C. ter Laak
en M.E. van Bourgondiën Maartje
dv W.A. de Jongen B.E. Kloos Da
vid Theodoor Splinter zv R.W.H.G.
Schouten en D M. Hammecher Ju
lia Moira dv F.W.J. Korntner en M.
Post Mariëlle dv A.J. van der Meij
en M J. van der Meij Sander Ed-
mond zv E.L.C. Wydh en A.F. Kauf-
mann Pauline dv J L Bouwmeester
en M de Bruin Luciènne Kathy Jo
sephine dv H F M de Grogt en C.M.
Hunnekink Cornells Pieter Pepijn
zv P P. Beukema en M.M. van Velzen
Kelly dv L.T.M Burgmeijeren K.C
Overdijk Stan zv A.J. de Mare en
S.J.J. Noort Joshua Samuel zv J.
Groen en J.T. Stewart Mohamed zv
A. Ouahoud en H. Ankour Ticho zv
R.R Onderwater en C.H. de Boer
Antje Elisabeth dvH Kralt en R.H.J.
Brul Teunis Huioert zv H. Kralt en
R.H.J. Brul Koen Reindert zv H.
Kralt en R.H.J. Brul Iris Caroline dv
G. Blonk en P A. de Vink Robin Pie
ter zv M. van der Mee en E.C de Boer
Anouschka dv A Kwakernaat en P.
Borger Max zv G.J.F. van Kampen
en C.C.P. van der Meer Maruf zv N.
Aydin en S. Aydin Lars Stefan Arne
zv R. Koning en S F. Schakel San
ne dvJ.HB Luykx en S. Overgaauw
Jordy zv J.P van Houten Maaike
Louise dv A. de Moes en M.B.H. van
Tilburg Miranda Gabriëlla Esther dv
A.F Buijsman en W.M. Schoorl
Fons Dieter zv R.J. IJdema en E.A.
Doll Michael Ributzv M.W.P Jan
sen en A.H. Miedema Lisa dv L.J.
van Hameren en R". Rijsdam Britney
dv L.J. van Hameren en R. Rijsdam
Amine zv E.M. MaSyad en L. Es-Salki
Roel Cornells zv J.C. Koot en T.S
Boender Jeffrey zv J. van der Plas
en C. van den Oever Ruth dv H B
Vriezen en C.H. Fioole Amy Isabella
dv H.P.M. Ruijgrok en T.A.M. Oude
Alink Stefano zv E.J. Jonkers en
C.P. Noort Juliëtte Isabelle dv H.P.
van Tei|lingen en S. Lijdsman Rick
Jasper zv J T. Grijpma en G.R.J O
Móller Stijn Perben zv M.A.M.
Scholten en E.C. de Wilde Bonita
dv P.F. de Bruin en W.R. van der
Een schuifpui geeft stijl en allure aan
uw woning. Ueftink maakt ze in aller
lei soorten. In aluminium of kunststof
en met beglazing naar keuze.
Met KOMO-keur als bewijs van top
kwaliteit. Ontdek in onze nieuwe
showroom hoe schitterend uw
schuifpui kan zijn.
Openingstijden showroom:
maandag t/m vnjdag van 8.30 tot 17.00 ui
zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur
Zwan Constantijn Eduard zv M.C.A.
de Poorter en M.A. Taverne Abra
ham zv A. de Mooij en W.A. Glasber
gen Mick zv M P. Roggeveen en
P.H Kooreman Rosa Elisabeth Ma
ria dvJ.F 0 van Gennep en C.M.
Beenackers Jesse Jan Anton zv
B.C. van der Leer en P.A.M. Roest
Michel zv D.A.C.M. van der Zwet en
J. Post Maarten Robert zv P.S. We-
terings en J Landheer Linde dv R.
Kantebeen en K. Wibier.
Gehuwd M. Boom en M van der
Meer R V van der Schoor en
C B A M. Borremans R B A Jan
sen en H.C.M Schutte P.H. Sirks
en P. Lohoff S.M.N. TabatabaAly-
azdien V I J Buize R F.M M-J.
Claessens en C.C.P.J. Zuiderduin
G. du Prie en B A.M. Schouten
G.J Brouwers en R.G E. Ebbers*
A.J. Binnendijk en D N. Bavelaar
S. Voskuil en M.S. Gal J.G.M. War
merdam en J .M .P van der Torre
R W J. Lubbers en I.M. Maring M
Bandhoesingh en I. Jawalapersad
Y R JafryenU Jansen R.P. Kerk-
man en J. Ohjerhoek S M. van der
Vliet en F. Tahir O M Staal en
R.M. Boersma R W. Bruin en N A
Griffioen.
Overleden M.F. Honcoop. geb 27
mei 1968, man H. Niehot, geb 5
juni 1916, ev. A J.P. van der Blom
P C. van Woudenberg, geb. 23 dec.
1924, man W. Mieloo, geb. 14
aug 1930, ev. W. Salman C E.
Westgeest, geb 9 juli 1905, man
A.I.H. Leune.geb. 14sept. 1926,
ev H.J A. Hilders D. Haasnoot,
geb. 3 nov. 1914, geh. gew. met C
Spruit A. Schoenmaker, geb. 30
juli 1915, geh. gew. met N. Holle-
beek J.C. van Teijlingen, geb. 13
jan. 1913, ev. H. Bartels J. Par
don, geb. 19 nov 1919, man H L.
van Kampen, geb. 27 mei 1917,
man L.D. Valdez, geb. 2 juli 1951,
man J. van Eersel, geb. 24 apr.
1930, man G.J. Kempers, geb. 18
mrt. 1955, vrouw J. Mulder, geb.
23 febr. 1918, geh. gew met A. van
Polanen J.J.C. Sjardijn, geb. 5
sept. 1922, geh gew met W Teske
G. Tisseur, geb. 7 okt. 1930, man
A. van der Wilk, geb. 2l dec.
1903, geh. gew. met J.A. Popp A.
van Prooijen, geb 14 nov. 1914,
man C. Streefland, geb. 26 juli
1901, vrouw M.A. van Uden, geb
17 mei 1942, geh. gew. met L.J M.
Waaijers C.M. Scheeres, geb. 24
apr. 1918, geh. gew met E.M. Du-
four D Messemaker, geb. 10 febr.
1915, man K Zeegers, geb. 8
febr. 1920, vrouw A.G. Goetheer,
geb. 27 sept. 1946, man E. van
den Berg. geb. 5 okt. 1910, geh
gew met D Boom A N Peters,
geb. 18 jan 1933, ev. A.L.Th, van
Norden A. Azaknouni, geb 13 mei
2000, dochter.
VOORSCHOTEN - Geboren Diede-
rick Thomas Gerard zv Th.J B Visser
en J.H. Wildschut Luuk Julian zv
M P van Amstel enM SM. Bieler
Kasper Friso zv M.A.T. Stavenga en
H.Ch. Labout Emma Joanna dv
J P A M. Verwiel en C.M M Ver-
steegh.
Overleden A C. Kwik wv Van Keste-
ren, 86 jaar M.M. van Straalen, 90
jaar
parttime hoogleraar, voor een
dag in de week. Toen die twaalf
jaar geleden vertrok bleef ik
verweesd achter."
Het vak fonetiek bevindt zich
op een snijvlak van biologie, so
ciale wetenschappen, taalwe
tenschap en techniek. Een sa
menwerkingsverband met de
vakgroepen informatica en
taalpsychologie in Leiden dreigt
echter te mislukken, omdat er
maar weinig studenten warm
voor lopen. „De studenten in
formatica klaagden dat ze te
veel psychologie kregen, de
taalwetenschappers vonden dat
er teveel informatica in zat. We
gaan het nu waarschijnlijk weer
uit elkaar halen."
Toch is moderne technologie
onmisbaar bij het onderzoek.
Het geeft de fonetiek meteen
ook een heel praktische kant.
„De fonetiek is redelijk uniek in
de letterenfaculteit, omdat er
naast fundamenteel onderzoek
ook toepassingen worden ge
zocht. Als je precies weet hoe
het proces van spreken en ver
staan werkt, kun je een machi
ne bouwen die leuke dingen
voor de mensen kan doen. Op
het ogenblik is spraak- en taai-
technologie een groeimarkt,
waar miljoenen in omgaan.
Weet je welk patent in de we
reld veruit het meest winstge
vend is? Dat van Bell, de uitvin
der van de telefoon, een hoog
leraar fonetiek. Vooral de Ame
rikaanse Bellcompany heeft
veel geld en energie in het fone
tisch onderzoek gestoken. Ze
wilden precies weten hoe men
sen spreken om het in de tele
foon te kunnen persen. In Ne
derland deed Philips het mees
te spraakonderzoek."
„Het is niet onze insteek om
daar een graantje van mee te
pikken, maar een machine bou
wen is gewoon de beste manier
om te zien of het pnderzoek
klopt. Iedere keer als we den
ken dat we wat zijn opgescho
ten, maken we een computersi
mulatie om te kijken hoe ver we
zijn. Een voorleesmachine is
niet menselijk, maar je kunt
hem verstaan. Hij kan de krant
voorlezen, maar hij maakt fou
ten die een nieuwslezer niet
zou maken. Die fouten ontdek
je niet achter je bureau."
Een van de promotie-onder
zoekers bij Van Heuven houdt
zich bezig met de pl van
woordjes en geluidjes die een
gesprek gaande houden. Door
even te hummen maakt een
luisteraar duidelijk dat hij nog
bij de les is. We doen het alle
maal als we met iemand praten.
Maar een machine kan met dat
truukje nog niet overweg.
„Daarom leggen veel mensen
meteen op zodra ze een ant
woordapparaat horen. Dat
geeft geen teken van leven, je
praat tegen een zwart gat. Ach
ter die hum zit een code die we
nog niet kennen, die we probe
ren te begrijpen." Iets vergelijk
baars is aan de hand met de
kleine tussenwoordjes in een
zin als 'Kom eens even hier'.
„Dat is buitengewoon subtiel.
De boodschap is 'Kom hier' en
die woordjes 'eens' en 'even'
verzachten. Ze verliezen hun
letterlijke betekenis, hebben
een signaalfunctie."
Dankzij het fonetisch onder
zoek bestaan er computerpro
gramma's met een soort land
kaart van de mond, waarop de
plekken staan aangegeven waar
de verschillende klanken kun
nen worden gemaakt. Met be
hulp daarvan is het bijvoor
beeld mogelijk doven te leren
de juiste klanken te gebruiken
om te praten. „Ik zou zoiets
graag ook met melodie ontwik
kelen", aldus Van Heuven. „Als
hoogleraar moet ik proberen
geld te regelen voor dat soort
onderzoek."
Zo heeft hij nog wel wat no
ten op zijn zang. Echt anato
misch prakticum door zijn stu
denten, bijvoorbeeld. Het fone
tisch laboratorium aan de Witte
Singel is wel uitgerust met mo
dellen van het hoofd en het oor,
maar dat haalt het niet bij de
werkelijkheid. „Ik heb een jaar
in Amerika gewerkt, daar kreeg
ik eens in de zoveel tijd een em
mertje met een hoofd om in te
snijden. Het is goed om drie-di
mensionaal te zien hoe spraak
en gehoor in elkaar zitten. Een
oor is daarvoor veel te klein,
maar tong en strottenhoofd en
dergelijke moet je als foneticus
eigenlijk een keer zelf bekijken.
Misschien moet ik toch eens
met mijn studenten naar het
anatomisch lab."
Bijdragen: Marijn Kramp,
Wlm Koevoet en
Ane Pieter Wisse. Foto's:
Hielco Kuipers.
Heb je vragen of wil je
reageren, surf dan naar
www.leidschdagblad.nl/
examens
éHet was steenkoud in de gymzaal.
Het weer was natuurlijk omgeslagen
maar iedereen zat nog in zijn T-
shirtje enzo. Ook stonden er raampjes
open. We waren dus heel blij toen de thee
er aan kwam.
De examens zelf gingen wisselend. Woens
dag had ik Nederlands samenvatting en
wiskunde A. We hadden voor Nederlands
een tekst over vrijheid van meningsuiting.
De tekst was goed te begrijpen maar het
was moeilijk om structuur in je samenvat
ting te krijgen. Tsja.. waar ging het over.
Nou.., dat vrijheid van meningsuiting nog
wel zijn beperkingen heeft en dat het een
moeilijk begrip is in de maatschappij. En
dat gaat niet alleen op voor andere landen,
maar ook hier. Want als je hier alles maar
zegt of naar buiten brengt kun je mensen
kwetsen. Zij kunnen vervolgens wraak ne
men... enzovoorts. Goh, wat is het eigenlijk
moeilijk om die tekst nu zo even uit te leg
gen. Ik weet niet zo goed hoe ik dat moet
doen. Maar met de schriftelijke samenvat
ting ging het wel beter hoor. Dan ben je ge
concentreerd bezig en bekijk je het van ali
nea tot alinea.
Wiskunde viel me tegen. We kregen vier
opgaven met in totaal zo'n negentien vra
gen. Bij de eerste liep ik al helemaal vast.
Na een half uur heb ik het voor de rest
maar laten zitten, want ik moest door hè. Ik
dacht ik kijk er als ik klaar ben nog wel even
naar. Maar ik had zelfs geen tijd meer voor
de laatste twee vragen. Daar baalde ik wel
van. Veel mensen klaagden over tijdgebrek.
Het Laks is er ook veel over opgebeld,
hoorde ik.
Maar het is wel schrikken, zo'n moeilijk
examen. Je voelt je dan ineens onzeker. Het
leek ook helemaal niet op de oefenexa
mens. Toen ik thuis kwam heb ik de ant
woorden nagekeken op internet en daar
werd ik erg zenuwachtig van. Vandaag na
Duits heb ik dat dus niet meer gedaan. Ik
vind teksten verklaren toch al moeilijk. In
het begin was ik heel geconcentreerd maar
uiteindelijk ga je toch twijfelen. Er blijven
bij meerkeuzevragen altijd twee antwoor
den over die wel logisch zijn en dan kies je
altijd net de verkeerde. Of ik dat ook echt
gedaan heb, hoef ik nu nog niet
te weten. Dat werkt niet echt Qk
goed op mijn gemoedsrust.
De teksten die ik vandaag moest
doen voor Nederlands waren vooral
saai. Eén ging over biotechnologie.
Over het gevaar van genetische manipula
tie van dieren. Gemanipuleerde dieren en
planten komen in een voor hen nieuwe
omgeving, als je ze los laat. Dan krijg je
misschien ziektes en plagen en zo. De an
dere tekst ging over de vraag waarom de
westerse wereld beter ontwikkeld is dan
andere delen van de wereld. De schrijver
had het over horizontale continenten en
zo, waar een gunstiger klimaat heerst. Daar
zou men door de vruchtbare omstandighe
den meer tijd over houden voor andere
dingen. Handel en zo. Een beetje vage
tekst.
Maar prima te doen, hoor! Ik zou ook zo
niet weten wat ik wél interessante onder
werpen zou vinden als examentekst. Te
veel om op te noemen eigenlijk. Ze moeten
gewoon een beetje saai zijn, maar wel een
duidelijke mening hebben. Dan kun je het
heel zakelijk afwerken, zonder dat je ant
woorden door je mening beïnvloed wor
den. Ik vind het wel prettig om te doen, die
leesteksten. Het is gewoon terugvallen op je
basiskwaliteiten. Je hoeft er niet voor te
studeren. Sommige mensen worden dan
juist onwijs nerveus. Dat zie je altijd bij die
leesteksten.
Nog even denken... Interessante onderwer
pen voor een leestekst. Erfelijkheidsleer
vind ik leuk. Daar ben ik ook mee bezig
voor biologie, voor vrijdag. Daarom was ik
ook bijna biomedische wetenschappen
gaan doen. De erfelijke factoren van gene
tisch materiaal. Ziektes en zo. Interessant
vind ik dat.
Misschien is de euro ook wel leuk als on
derwerp. Geen goeie zaak. Je gaat toch niet
een hele harde gulden inwisselen voor zo'n
twijfelachtige munt? Daarnaast is het ook
een gevoelskwestie. Je betaalt al tweehon
derd jaar met die gulden. Waarom zou je
die vervangen? We moeten het net zo als
die Engelsen doen. Eerst rustig de kat uit de
boom kijken.
Ik krijg trouwens heel veel reacties op die
stukjes in de krant. Klasgenoten vinden het
allemaal wel grappig. Leraren zeggen dat ik
slechte reclame ben voor de
school. 'Zeven jaar havo...?'zeggen
ze dan. Hahaha!
Ik moest die motor binnen een
IM kwartier aan de praat krijgen, maar
ik startte hem al na vijf minuten.
Het praktijkexamen motoren, gisteren, is
dus erg meegevallen. Ik heb het cijfer al
binnen: een acht. Viertiende punt méér
dan voor bloemschikken. En dat voor een
meisje!"
Als voorbereiding heb ik alleen maar de
laatste bladzijde van mijn motorenboek
doorgenomen. Daar staat informatie over
koeling en dergelijke. Bij het praktijkexa
men moest ik de wobtest doen. Wob staat
voor water, olie en brandstof. Ik moest na
gaan of de hoeveelheden juist waren, of de
bougies werkten en ik moest eep kabel
aansluiten. Met een touwtje heb ik die vast
gedraaid. We hebben dit soort dingen ge
oefend tijdens de lessen. Op school hebben
we acht motoren staan om op te oefenen.
Nee, voor mijn secretaresseopleiding, die ik
hierna wil volgen, heb ik niet veel aan mo
tortechnieken. Maar dat geldt ook voor
bloemschikken. Ik vind dat wel een leuk
vak, maar ik ontdekte tijdens mijn stage in
de bloemenwinkels dat ik toch liever een
andere richting uit wil. Toch had ik het wel
naar mijn zin in die winkel, hoor.
Ik heb in deze eindexamenperiode genoeg
tijd voor leuke dingen. Ik lees boeken en
ben naar het strand geweest. Last van
stress heb ik niet. Ik vind het eigenlijk wel
heel erg lekker en rustig zo. Ik heb veel vrije
tijd en ben zeker van mijn zaak: ik ga het
halen. Ik ben in gedachten al bezig met
mijn vakantie in Schotland. Ook blijf ik
mijn bijbaantje - ik werk in een kaaswinkel
- gewoon doen: zowel nu als straks.
Ja, ik ben een van de besten van de klas.
Mijn klasgenoten moeten nu veel meer stu
deren, vooral wiskunde en Duits. De mees
ten staan er ook slechter voor dan ik. Ik
werd wel eens gevraagd om hulp, ja. Vooral
door een vriendin. Die kon ik goed helpen
met wiskunde, maar nu belt niemand met
vragen. Dat zal er wel mee te maken heb
ben dat de groep al een beetje aan het uit
eenvallen is, ja. Het is nu toch echt een
beetje 'ieder voor zich'. Ook het gevoel dat
het afscheid van school nadert, speelt mee.
Maar ik denk dat de klas toch nog wel een
paar dingen gezamenlijk gaat
doen. Of ik nog iets kwijt wil?
Nee, ik zou niet weten wat.
