Von Trier maakt grimmigste musical ooit
'Even wennen' aan folklore
Cultuur Kunst
Heiligenbeeld
naar Frans
Halsmuseum
ist 'Rent'
nder namen
Gebroeders Flint en I Compani
missen de zomeravondlucht
Veel te moderne Michael Flatley
pERDAG 18 MEI 2000
jper houdt ermee op
«dam Cabaretgroep Purper houdt ermee op, minstens
twee jaar. Hoewel hij daarna een eventuele comeback niet
uit, denkt Purper-lid Frans Mulder dat daarmee het doek
Mor de cabaretgroep die dit seizoen haar 20-jarig bestaan
t Purper treedt volgende week woensdag voor het laatst op
jofddorp. Komende dagen volgen nog onder andere optre-
jn Zwolle en Groningen. De groep werd opgericht door
evan der Heyden en Erik Brey. De afgelopen jaren maakten
,taal negentien cabaretiers deel uit van Purper, onder wie
I jsten als Adelheid Roosen en Karin Bloemen. Volgens Mul-
ishet besluit om Purper op te doeken met pijn in het hart
dj taveel gesprekken genomen.
IX
stdijk-kenner Gregoor overleden
haag Deze week is in Doom de letterkundige Nol Gregoor
léden. Hij is 87 jaar geworden. Gregoor, die in Den Haag
dgeboren, stond vooral bekend als een groot kenner van
werk van Simon Vestdijk. Over hem publiceerde hij onder
r'Simon VestdijkenLahringen' (1958) en 'Aantekeningen
i,Vestdijk's Kind tussen vier vrouwen' (1973). Begin jaren
j'.1 jg maakte Gregoor een reeks veelbeluisterde radiointerviews
r vooraanstaande schrijvers, onder wie F. Bordewijk. Op ou-
leeftijd organiseerde hij, samen met dichter en Vrije Volk-
malist Jan H. de Groot en harpiste Phia Berghout, in het ver-
u [ingshuis Boswijk in Doorn literaire bijeenkomsten.
ie Wall in De Regenboog
If en» Kerkelijk centrum De Regenboog is op 2 en 3 juni het
eel voor een uitvoering van The Wall van Pink Floyd door le
vari werkgroep The Wall, in samenwerking met vrijwilligers
ke de Algemene Kerkelijke Merenwijkraad. Twee jaar geleden
ih rerkte dezelfde groep Andrew Loyd Webbers 'Jesus Christ
'gi erstar'. De basis van de voorstelling The Wall is de gelijkna-
lo edubbel-cd van Pink Floyd uit 1979. Volgens de makers
dt hun uitvoering het midden tussen een musical en een vi-
dip. Tijdens de voorstelling wordt er live gezongen. In The
I draait het om Pink, die zijn hele leven tegen muren op-
ii door zijn overbezorgde moeder, de dood van zijn vader in
jorlog en de gefrustreerde leraren op school. Dit leidt tot to-
vervreemding van Pink. Vanwege het geweld en de extreem
use gedachten die door het hoofd van de hoofdpersoon
n, vindt de organisatie het stuk alleen geschikt voor mensen
Ier dan 16 jaar. De uitvoeringen beginnen om 20.30 uur in
Regenboog aan de Watermolen 1 in Leiden.
Appel schort voorstellingen op
aac Toneelgroep De Appel in Den Haag heeft voorlopig
aar voorstellingen opgeschort van haar theaterproductie 'De
g.de gal en het maal'. De oudste toneelgroep van Nederland
zich maandag geconfronteerd met het advies van de Raad
r Cultuur aan staatssecretaris Van der Ploeg om het gezel-
apgeen subsidie (1,3 miljoen gulden per jaar) meer te verle-
wegens gebrek aan vernieuwende en artistieke kwaliteit,
woordvoerder van De Appel: „De groep wil spelen maar
zich helaas genoodzaakt voorlopig alle artistieke activiteiten
schorten om zich naar behoren te kunnen verweren."
egezichten in Egmond
ionpaan zee» In het pand van de Prins Hendrik Stichting in
nond aan Zee is van 21 mei tot en met 31 juli de expositie
;ezichten te zien. Het gaat om werk van ruim dertig kunste-
:s. Zoals de titel al suggereert, gaat het steeds om werken die
zee tot onderwerp hebben. Naast schilderijen, zijn ook beel-
foto's en videofilms te zien. De expositie wordt gehouden
jelegenheid van het 125-jarig bestaan van de stichting, die
inzet voor oud-zeevarenden.
peter van lierop
Dancer In The Dark heeft op het Festival van Cannes
zijn wereldpremière beleefd. Het was de film die met
de meeste spanning tegemoet werd gezien, omdat de
regisseur Lars von Trier heet en het om een musical
gaat met popfenomeen Björk in de hoofdrol, gesecon
deerd door Cathérine Deneuve en Peter Stormare.
Dancer In The Dark is inderdaad iets heel aparts ge
worden.
Stel dat Von Triers film de Gouden Palm wint, dan is
dat een nieuwe opsteker voor Denemarken dat hier in
vijftien jaar al drie keer eerder de hoofdprijs heeft ge
wonnen. Het heeft met de recente successen van de
Dogma-filmers Vinterberg (Festen) en Kragh-Jacobsen
(Mifune) bewezen het meest levendige Europese film
land van dit moment te zijn. Dat overigens niet elke
Dogma-film een hoogvlieger is, bewees deze week
Kristian Levring met The King Is Alive, over in de woes
tijn gestrande busreizigers die in afwachting van hun
redding King Lear gaan opvoeren.
Een triomf voor Dancer In The Dark zou eveneens
gejuich opleveren in IJsland, Frankrijk, Noorwegen en
Zweden, omdat die ook - in de vorm van geld en ac
teurs - aan de productie hebben bijgedragen. Frank
rijk, Finland, Engeland, Duitsland eri Zwitserland hiel
pen mee het risico te spreiden. En Eurimages heeft ge
subsidieerd, evenals het Nederlandse Filmfonds (Rob
bie Mueller was verantwoordelijk voor de fotografie en
dan heeft een Nederlands co-producent recht op sub
sidie), alsook het CoBo Fonds en de VPRO. Dat ver
klaart waarom de VPRO Gids nog voor Cannes begon
al de loftrompet kon steken over Dancer In The Dark.
Nu de rest van de wereld eveneens kennis heeft kun
nen nemen van het nieuwste opus van de Deense
dwarsligger, valt te vrezen dat Von Trier toch minder
bazuingeschal zal horen dan waarop hij had gerekend.
Toch is het de vraag of hij de Gouden Palm gaat win
nen. Want er valt aan zijn film weinig plezier te bele
ven. Het is een melodrama dat te verschrikkelijk is voor
woorden. We hebben te maken met de grimmigste
musical aller tijden.
In het Amerika van de jaren vijftig speelt Björk een
bijna blinde fabrieksarbeider met een zoon, die door
dezelfde familiekwaal dreigt te worden getroffen indien
hij niet snel wordt geopereerd. Björk heeft het geld
voor de operatie bijna bij elkaar, maar ze wordt ontsla
gen, bestolen, van moord verdacht en veroordeeld tot
de strop.
De dappere, wat simpele, trouwhartige, bijna heilig
te noemen jonge vrouw houdt echter heel erg veel van
musicals. Ze bezit het vermogen om juist op de mo
menten dat ze het hevigst onder druk komt te staan,
met haar fantasie weg te vluchten in uitbundige zang
en dansnummers.
Hoe zal zo'n verhaal dan aflopen? Wetend dat Von
Trier de meest extreme provocateur is van de Europese
cinema? De cineast heeft de hele wereldpers gesmeekt
om niets te vertellen over de finale van Dancer In The
Dark. Maar het is niet moeilijk raden. Von Trier heeft
de brille van zijn vondst toch aanzienlijk overschat.
Dat overkomt hem vaker. Veel van de geboden en
verboden uit het twee jaar geleden zo spraakmakende
Dogma-manifest zijn voor deze gelegenheid weer over
boord gegooid. Je zou bijvoorbeeld uitsluitend mogen
werken met op de set aanwezig geluid, maar dat is een
dwaas uitgangspunt voor een musical met Björk in de
hoofdrol, en Von Trier doorbreekt op dit punt dus zijn
eigen dogma's.
Filmcamera's en extra belichting moesten worden
afgeschaft, soberheid was het wachtwoord, alleen de
videocamera mocht nog worden gebruikt. Maar hoe
Björk en Catherine Deneuve bij de première van 'Dancer in the Dark' op het Filmfestival van Cannes. foto ap
maak je dan aansprekende dansnummers? Door des- echter resulteert in een bedroevende beeldkwaliteit. En
noods veertig videocamera's in stelling te brengen, de muziek was ook al zo zwak. Het enige wat dan nog
meent Von Trier. Maar is dat soberheid? Het lijkt meer indruk maakt is Björk, en niet eens als zangeres maar
op paarden die achter wagens worden gespannen, als een voor deze wereld al te onschuldig, zielig vrouw-
Hier blijft het dogmatisme dus wel gehandhaafd, wat tje met een bril van jampotglaasjes.
haarlem cpp
Het Frans Halsmuseum heeft
deze week bij Sotheby's een
grote slag geslagen. Het muse
um kocht bij het Amsterdamse
veilinghuis voor 450.000 gulden
een uiterst zeldzaam zilveren
beeld van de hand van de Haar
lemse zilversmid Pieter Ebbekin
(1622-1666).
Ebbekin, een van de bekend
ste zilversmeden in de zeven
tiende eeuw, vervaardigde het
71 cm hoge beeld in 1656 voor
de St. Gommaruskerk te Enk
huizen. Een zilveren heiligen
beeld van dit formaat was voor
de Republiek der Nederlanden
een bijzonderheid. Vermoede
lijk is het het grootste zilveren
sculptuur uit de zeventiende
eeuw. In elk geval kent het niet
zijn gelijke in enige andere mu
seale collectie.
Haarlems rooms-katholiek
zilver was het fraaiste dat de
Republiek in die tijd voort
bracht. Het drijfwerk en de re
liëfs waarop de wonderen van
de heilige staan afgebeeld, zijn
van hoge kwaliteit. De pastoor
van de St. Gommaruskerk was
in 1907 gedwongen het beeld te
verkopen in verband met de
bouw van een nieuwe kerk. On
langs vond men het beeld terug
in een particuliere Duitse ver
zameling.
De afgebeelde patroonheilige
Sint Gommarus is doorgaans
afgebeeld in een borstkuras met
wapenrok waarover hij een her
melijnen mantel draagt. Hij is
onder meer herkenbaar aan
een attribuut: een boomstam
metje als symbool voor de om
gehakte boom, die hij in oude
luister herstelde. Opmerkelijk is
dat het heiligenbeeld een gou
den ketting met hanger draagt
onder zijn mantel.
De maker van het beeld. Pie
ter Cornelis Ebbekin, is familie
van Haarlemse zilversmeden
als de Van Lynhovens en de Ba-
gijns en was gespecialiseerd in
de vervaardiging van religieus
zilver als monstransen, wie
rookvaten en miskelken.
Het Frans Halsmuseum heeft
het topsculptuur kunnen aan
kopen met financiële steun van
de Vereniging Rembrandt, de
Mondriaan Stichting (aankoop
fonds Collectie Nederland),
Prins Bernhard Fonds (Cultuur
Fonds Noord-Holland), Vrien
den van het Frans Halsmuse
um, het Ruigrok Fonds en en
kele particuliere fondsen.
grote sterren, wel beken-
ezichten: de cast van de
ve Joop van den Ende-
ictie 'Rent' werd in het
erdamse Paradiso voorge-
aan de pers. Het opmerke-
is de regie van Ivo van
directeur en regisseur
:t Zuidelijk Toneel, direc-
ran het Holland Festival en
aand artistiek leider van
flgroep Amsterdam,
kendste acteurs zijn Jim de
meespeelde in 'Hair'
i'ilsson', Caselyn Francisco
Saigon', 'Oliver') en Nur-
Karim ('Miss Saigon' en
Samen met Gino Em-
Edwin Jonker, Ellis van
loven, Tom Van Landuyt
lefan Swinkels spelen ze
(roep jonge mensen die in
ew Yorkse wijk Lower East
proberen het hoofd boven
rte houden.
nijver Jonathan Larson ba-
Ie het verhaal op Puccini's
'La Bohème', maar ver
dat naar het New York
indaag. Geen tbc maar
voor Mimi, en Rodolfo,
nopt tot Roger, is geen
jver maar muzikant.
New York sloeg de voor-
ig, met zijn eigentijdse
la's en stevige rockmuziek,
een bom. Ook Van Hove
erdoor overweldigd. Daar-
wilde hij graag de regie
gaat op 3 oktober in de
erdamse stadsschouw-
in première. Daarna
een tournee door het
dans recensie
louis du moulin
Of Flames World Tour 2000' in
Met in de hoofdrol Michael Flat-
50 dansers en danseressen Bijge-
*f gisteravond in Rotterdam Her-
?en: t/m zondag De zaterdagmati
nee is vervallen
toch maar één echte Lord
he Dance. Michael Flatley
Ktigt dat vermoeden met
huidige Keltische dans-
ktakel 'Feet of Flames',
dn de Ierse Amerikaan (41)
ieuw een absolute glansrol
zich opeist nadat hij eer-
z'n tapshoes aarf de wilgen
theater recensie
dick van teylincen
De Gebroeders Flint en I Compani spelen His master, her voice.
Idee: Felix Strategier. Regie en script: Pieter van Empelen.
Muziek: Bo van de Graaf. Gezien in het LAKtheater op 17
mei. Vanavond herhaling.
Hondendressuur is de top, maar raakte uit de
mode. De mensen willen lasershows, en jonge
meisjes in korte rokjes. Neem twee mannen uit
het verlopen variétécircuit, een jonge energieke
en een wat zielige van middelbare leeftijd en het
drama tekent zich al af. De laatste, Charlie, is
bang voor eenzaamheid en weet niet hoe hij zijn
kunsten ooit nog aan de man moet brengen.
Vroeger zorgde hij voor de afgerichte poedels van
de onvergetelijke Madame Kaka.
Na haar raadselachtige verdwijning bleef hij
achter met haar zoon Tony en wat honden.
Charlie en Tony kunnen van alles een beetje -
goochelen, acrobatiek, degenslikken en nog een
paar bizarre acts - maar niks echt goed. Alleen
over Tony heeft Charlie nog enige macht: „Trai
nen, jongen, als je traint kunt je worden wat je
wilt." Maar niet lang meer: Charlie laat zich niet
meer uit de wereld weghouden. Met een gevecht
wordt het pleit beslecht.
In His master, her voice vinden een muzikale
theatergroep en een theatraal orkestje elkaar: De
Gebroeders Flint, ditmaal met Felix Strategier
(Charlie) en Juda Goslinga (Tony), en I Compani,
de groep die bekend werd met Nino Rota's cir
cusachtige muziek voor films van Fellini en an
dere Italiaanse meesters. Dat belooft veel, maar
het komt er niet helemaal uit. Pieter van Empe
len heeft het gegeven weinig verrassend uitge
werkt en nogal wat rafels laten hangen aan de
manier waarop het verhaaltje wordt verteld.
Op Madame Kaka en haar honden wordt nogal
vrijblijvend teruggekeken (hoewel het filmpje van
zo'n honderd jaar geleden een aardige vondst is),
en ook het conflict tussen Tony en Charlie had
een stuk beklemmender kunnen zijn; de wan
hoop vliegt je niet bepaald naar de keel. Daar
staan een mooie circussfeer en aangename mu
ziek tegenover.
Met His master, her voice kan Leiden al een
beetje in de Paradesfeer komen, al mis je de zo
meravondlucht. In het theater is de sfeer toch
wat formeler en krijgt een voorstelling ongewild
meer pretentie. Misschien lukt het vanavond be
ter, met meer mensen op de tribune. Want u wilt
natuurlijk toch weten wat Needle Chewing Char
lie en Tony met het Blazende Oog precies kun
nen. Verbluffende manipulaties! Enormiteiten!
Alles waar gebeurd!
Amsterdam Voor de tweede maal in zijn schrijverscarrière heeft Tho
mas Rosenboom (1956) de Libris Literatuur Prijs gewonnen. Zijn ro
man 'Publieke werken' werd gisteren bekroond door een unanieme
jury. De voorzitter, Saskia Stuiveling, maakte dit bekend tijdens een
feestelijke bijeenkomst in Amsterdam. Aan de prijs is een bedrag van
100.000 gulden verbonden. Rosenboom's roman, zijn tweede, werd
door de jury 'een briljant geschreven en diepgravende roman' ge
noemd, 'die het waarmerk draagt van de meester". De genomineerde
romans waren verder 'Winterhanden' van Stephan Enter, 'De revue'
van Kees 't Hart, 'Marcel' van Erwin Mortier, 'Beer is terug' van Helga
Ruebsamen en 'Tongkat, een verhalenbordeel' van Peter Verhelst. Die
nominaties waren geselecteerd uit 168 titels, de complete Neder
landstalige productie in de categorie literair verhalend proza, versche
nen in 1999. In de jury zaten behalve Stuiveling, die voorzitter is van
de Algemene Rekenkamer, ook Jan Fontijn, Hendrik van Gorp, Nico-
laas Matsier en Xandra Schutte. foto anp
gehangen.
Niets ten nadele van het voe
tenwerk van Damien O' Kane,
die vorig jaar naar voren werd
geschoven als Flatley's belofte
volle opvolger. Maar met de
aanwezigheid in vlees en bloed
van de originele Herendanser
lfjkt de alom populaire neo-
folklorëshow ineens weer veel
meer uitstraling te hebben.
Niet alleen de publieke weten
schap dat Flatley de geestelijke
vader is van de Las Vegas-ach-
tige variant op het aloude Ierse
'rivierdansen' zal ermee te ma
ken hebben. Ook de veel hani-
ger hoogstandjes van The Ge
nius Of Celtic Tqpdance uit
(oorspronkelijk) Chicago, in
wie zovele dames zo graag 'de
nieuwe James Dean' zien.
Want juist op dat macho-ima
go haakt Flatley in deze nieuwe
show stevig in.
Duidelijk gespierder dan
voor z'n terugtreden als play
ing captain presenteert hij zich
om de haverklap als de hapkla
re brok om wie al z'n schone
tegenspeelsters in deze flitsen
de 'musical zonder woorden'
letterlijk en figuurlijk niet heen
kunnen. Zodoende is z'n podi
umrentree zeker geen verkoop
stunt met de handrem erop en
krijgen de pure Flatley-fans
zonder meer waar voor hun
(gepeperde) entreegelden.
Maar doordat de maestro
himself als onklopbare 'good
guy' bijna alle aandacht naar
zich toe trekt, blijven de kwade
krachten in dit quasi-sprookje
op zijn pad nogal flets. Ofwel:
voor de algehele spanning had
een beter geprofileerde slech
terik geen kwaad gekund. An
derzijds, de verhaallijn is bij ri-
verdance-producties toch altijd
slechts bijzaak, omdat het nu
eenmaal de voeten zijn die zo
veel mogelijk moeten vlam
men. Gelukkig gebeurt dat in
'Feet Of Flames' ook volop;
maar de liefhebbers van de
(meer) traditionele uitvoerin
gen zullen deze nieuwe Flatley-
show vast hoofdschuddend be
kijken. Als zijnde te nadrukke
lijk sexy, te zeer doofspekt met
vuurwerk en andere special ef
fects en dus veel te modern
Amerikaans in plaats van ka
raktervol.
dans recensie
maarten baanders
Voorstelling 'Met handen en voeten'
Wie had dat gedacht: dat je
naar het Internationaal Dans
theater gaat en na afloop denkt
'Dat was even wennen'! Het ge
zelschap heeft een grote naam
in de folkloristische dans, maar
legt de grenzen al jaren wat rui
mer door ook populaire dansen
van nu in het programma op te
nemen. 'Met handen en voeten'
gooit de deuren pas echt open.
Dat is een grote verdienste voor
een groep met eenrimago dat
juist verbonden is met traditio
nele dansen. Die traditionele
dansen zijn niet losgelaten. Al
lerlei elementen eruit zijn ver
werkt in een vorm van heden
daagse dans, waarin de signa
tuur van het Internationaal
Danstheater toch overeind
blijft. Op die manier laat de
groep zien niet met handen en
voeten aan de traditie gebon
den te zijn.
Maar je moet er wel aan wen
nen. Na een leuk begin, waarin
vingers en handen een grote
groepsdans uitvoeren, volgt een
scène op een station. De me
nigte loopt, klapt en slaat op de
benen, schitterend gelijk, want
de kwaliteiten die de groep van
oudsher heeft, zijn onvermin
derd aanwezig. Het zijn bewe
gingen uit de folkloristische
Balkandans, maar toch anders,
verfrissend door de moderne
omgeving. Eén jongen valt uit
de toon in de groep. Dat is het
thema dat artistiek leider Mau-
rits van Geel gekozen heeft: de
eenling die zijn eigen weg durft
te kiezen en niet oplost in de
massa. Die jongen ontfrioet een
meisje, op wie hij een oogje
heeft. Op het verlaten perron
maakt hij voor haar zijn bewe
gingen, die ontleend zijn aan
Oost-Europese dans. Het ziet er
heel apart uit, heel tegen
draads. Als toeschouwer ga je
daar niet zomaar in mee. Over
deze drempel moet je je heen-
zetten om er oog voor te krijgen
hoe veelzijdig en vindingrijk het
folkloristische dansmateriaal in
deze voorstelling is gebruikt.
Het verhaal van de eenling
die tegen de massa ingaat, is in
zekere zin ook het verhaal van
de folkloristische dans, die zich
niets van modes aantrekt en
haar eigen weg blijft gaan. Het
Internationaal Danstheater
doet een poging die folkloristi
sche dans toch wat meer de
confrontatie met de wereld van
nu te laten aangaan. Dat lukt
nog niet volledig. In de setting
die gekozen is komt die wereld
van nu niet echt tot leven. Om
werkelijk te laten zien hoe de
folkloristische danstraditie ver
dwaald is geraakt in de snel ver
anderende westerse cultuur, is
er meer voor nodig dan een sta
tion of een bouwterrein al£ de
cor. Maar gezien de vindingrijk
heid, de originele choreogra
fieën en niet te vergeten de hu
mor waarmee de folkloristische
dans benaderd wordt, is met
deze voorstelling een veelbelo
vende weg ingeslagen.
