Pronk wil af van opslag
vuurwerk in woonwijk
'Alsof we in de puinhopen
van Hiroshima staan'
Legeradviseur geschorst
wegens 'nevenactiviteiten'
Slachtoffers blijven zich
melden bij verzekeraars
Politie nam videoband in beslag
Vermoeden over opslag 'verboden'
vuurwerk bij Fireworks neemt toe
dei De informatiebijeenkomst in Enschede voor bewo-
Lit het rampgebied is gisteravond onrustig verlopen. De
ederen liepen hoog op. Enkele vrouwen ontstaken in mi-
m ilange tirades. Ze wilden met name weten hoe in een wel-
land als Nederland een vuurwerkopslag in een woonwijk
laan. Verder hadden de bewoners klachten over de slechte
natie aan de getroffenen. Ook gaven ze te kennen niet op
iogte te zijn van de vuurwerkopslag. Tijdens de bijeen-
(circuleerde er een exemplaar van een huis-aan-huisblad
1 4 april 1997, waarin werd bericht over de revisievergun-
raor S.E Fireworks. De bewoners klaagden dat het er zo
in stond dat ze eroverheen hadden gelezen.
FOTO ANP JASPER JUINEN
i pa ragao zet hulpactie op
fAD« Op initiatief van zes Cura^aose banken is een hulp-
igezet voor de slachtoffers van de ramp in Enschede. De
jó hebben gisteren speciale rekeningnummers geopend
ip mensen een bijdrage kunnen storten. „Het is een dra-
at daar in Nederland is gebeurd, een tragedie. Wij willen
steun niet alleen betuigen in woorden, maar ook in daden,
am zijn we deze actie begonnen", zegt directeur L. Ca-
van de Maduro Curiel's bank. „Alle beetjes helpen en
ïen vrij onze solidariteit met Nederland en met name met
*volking van Enschede." Minister-president van de Antillen
jurier heeft een brief geschreven aan zijn collega Kok
nhij namens de regering en de bevolking zijn medeleven
f
ussia Mönchengladbach helpt
yf hengladbach De Duitse voetbalclub Borussia Mönchen-
ach gaat geld inzamelen voor de slachtoffers van de explo-
Enschede. Hans Meyer is trainer bij de club. Voor zijn
- tap naar Duitsland werkte hij bij FC Twente. Borussia
hengladbach gaat handtekeningenuurtjes met de spelers
liner Meyer organiseren. Geïnteresseerden kunnen zich
een minimumbedrag van 500 mark aanmelden bij de club.
idien wil de Duitse formatie een benefietwedstrijd tegen
tente spelen.
o lefietconcert Limburgse artiesten
envorst Medewerkers van veiling Zuidoost Nederland
|)in Grubbenvorst organiseren voor zondagmiddag 21 mei
ot benefietconcert. De opbrengst van het concert Samen
ischede gaat naar de slachtoffers van de vuurwerkramp.
31 ;root aantal bekende Limburgse bands en artiesten heeft
Idels medewerking toegezegd. Op de lijst staan onder an-
Beppie Kraft, Frans Theunisz, Jef Diederen en Sjra Puts.
idememingsraad van ZON, die het concert organiseert,
acht dat zich de komende dagen nog meer artiesten zullen
efonische hulpdiensten uitgebreid
Naar aanleiding van de ramp in Enschede is de be-
baarheid van de SOS Telefonische Hulpdienst en de Turk-
1DI auwen Telefoon uitgebreid. De diensten zijn voor iedereen
likbaar. Jacinta van Ardenne, directeur van de Telefoni-
Hulpdienst Oost-Nederland, zegt dat haar mensen de af-
en dagen ongeveer veertig telefoontjes per dag hebben
irkt, variërend van een enkele vraag om inlichtingen tot
motionele beschrijving van wat de beller of belster heeft
emaakt. „Mensen komen huilend aan de telefoon met hun
al. Het is allemaal heel emotioneel." Overigens bellen niet
idirect betrokkenen, maar ook andere mensen bij wie bij-
leeld door de beelden van Enschede weer oorlogsherinne-
bovenkomen.
neenteraad begint met minuut stilte
De ingelaste gemeenteraadsvergadering van Ensche-
iteravond begonnen met een minuut stilte. Burgemees-
ians roemde de solidariteit onder de bevolking en de in
de hulpverleners. De vergadering was bedoeld om de
interaadsleden bij te praten over wat er zich sinds zater-
:eft afgespeeld in de gemeente. De gémeente Enschede
vandaag in landelijke en regionale dagbladen grote adver-
es geplaatst waarin medeleven met de slachtoffers van de
iverkramp wordt betuigd. In de advertentie schrijft het ge-
ïtebestuur 'diep geschokt' te zijn. De vuurwerkramp 'voegt
warte dagen aan de geschiedenis van Enschede toe', zo
in de advertentie. Het gemeentebestuur wijst op de moge-
idconcoleanceregisters te tekenen die in Enschede en de
Igende plaatsen zijn neergelegd.
ithonderd woningen beschikbaar
De woningcorporaties in Enschede verwachten in de
ving ruim zeshonderd woningen in de sociale huursector
likbaar te krijgen voor de daklozen als gevolg van de ramp.
Tiaast hebben particulieren tweehonderd woningen aange-
a in Enschede en omgeving. De corporaties verwachten de
ffen huishoudens binnen een week te kunnen helpen. Dat
uit een brief van minister De Vries van binnenlandse za-
>an de Tweede Kamer. In totaal zijn 350 tot 400 woningen
de explosie vernield. De corporaties komen aan de zes-
lerd woningen door lege woningen opfrieuw geschikt te
■n voor bewoning en de woonruimteverdeling op te schor-
'odat de huizen naar de getroffenen gaan.
rkenfonds voor begeleiding
ÜLr De Samen-op-Wegkerken stellen een fonds in om
'urige pastorale begeleiding van slachtoffers van de explo-
Tnschede te kunnen betalen. De kerken in Enschede wil-
en onderkomen aan de rand van het rampgebied betrek-
lm blijvende pastorale hulp te kunnen bieden. Om hun
terealiseren, hebben de SoW-kerken gironummer 107
gesteld. „Deze ramp zal nog jarenlang gevolgen hebben
mensen", aldus de gereformeerde predikant E. Veldman,
jmaverwerking zal een belangrijke plaats moeten inne-
icriminerende tekst op website
ÜöIIL; Op de maandag geopende condoleance-site voor
'toffers van de ramp is een tekst met een voor allochtonen
stdiscriminerende inhoud verschenen. Als afzender stond
lanmaat vermeld, de voormalige leider van de Centrum
°craten. Janmaat ontkent echter de schrijver te zijn. „Dit
geintjes zijn ook gebeurd na de Bijlmerramp. Het lijkt me
'aar, werk voor de recherche. Wij vinden weliswaar dat er
dan voldoende minderheden in ons land zijn, maar je
tiet met buitenwettelijke manieren zeggen dat ze weg
en", reageert Janmaat. Gert van Braak uit Grootegast, die
e heeft opgezet, heeft de mededeling direct uit het register
Iderd.
Kabinet wacht met maatregelen niet op onderzoek
Officier gaf advies over vergunning
DEN HAAG GPD
De vuurwerkopslagplaatsen in Nederland moeten ver
dwijnen uit woonwijken. Ook moeten die opslagplaatsen
kleiner van omvang worden, zodat bij eventuele onge
lukken de explosie minder groot zal zijn. Minister Pronk
van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieube
heer wil hiervoor regels opstellen. Die regelgeving moet
nog deze kabinetsperiode zijn afgerond.
DEN HAAG ANP-GPD
Vuurwerkopslagplaatsen horen
niet thuis in woonwijken, vindt
minister Pronk. Die moeten
buiten de bebouwde kom
staan, waar zij minder gevaar
vormen voor de bevolking. Het
is vreemd dat er acht regels zijn
die bepalen aan welke milieu-
eisen zo'n bedrijf moet vol
doen, maar dat er geen enkele
regel is die bepaalt waar het
dan mag staan. Daar moet nu
wat aan gedaan worden, zei hij
gisteravond in het tv-program-
ma Den Haag Vandaag.
Er is volgens Pronk ook een
onderscheid tussen „onaf
wendbare risico's", veroorzaakt
door bedrijven die belangrijk
zijn voor de economie, en risi
co's door bedrijven die „feest-
vuurwerk" maken. Ook voor
minister De Vries van binnen
landse zaken staat buiten kijf
dat vuurwerkopslagplaatsen
weg moeten uit de bebouwde
kom, net zoals dat voor bijvoor
beeld benzinestations geldt.
Het kabinet zal met maatre
gelen tegen vuurwerkopslag
niet wachten op de uitkomst
van het onafhankelijke onder
zoek naar de oorzaak van de
ramp, zo blijkt uit een brief van
De Vries aan de Tweede Kamer.
In de brief kondigt De Vries ook
aan dat oud-ombudsman Oos-
ting voorzitter wordt van de on
afhankelijke onderzoekscom
missie. Vooruitlopend op het
onderzoek zal het kabinet zich
de komende tijd concentreren
op 'de consequenties die nu
vast te trekken zijn', aldus de
minister. Zo wordt nu in kaart
gebracht waar er in Nederland
vuurwerk ligt en of de opslag
overal aan de wettelijke eisen
voldoet. In totaal zijn er 71 be
drijven die zich met vuurwerk
bezighouden.
De gemeente Enschede krijgt
extra geld voor acute hulp aan
Agenten van het RIT zoeken in het puin naar menselijke resten.
ENSCHEDE DOLF RUESINK
Twaalfhonderd identificaties
heeft zijn team verricht vanaf
de vliegramp op Tenerife (1977)
die als eerste grote calamiteit
werd onderzocht. Op welk aan
tal hij komt na de vuur
werkramp in Enschede durft
Durk de Jong, hoofd van het
Rampen Identificatie Team
(RIT), niet hardop uit te spre
ken. „Toen ik de eerste beelden
op tv zag schrok ik van de om
vang. Nu we hier tussen de
puinhopen werken, is het net of
je in Hiroshima staat."
Met 145 specialisten begon het
RIT dit weekeinde aan een mi
nutieuze zoektocht naar stoffe
lijke resten in en rondom de
vierhonderd woningen en be
drijfsgebouwen die zaterdag
door een verwoestende explo
sie werden getroffen. De in be
schermende kledij gestoken on
derzoekers zijn gerekruteerd uit
nagenoeg alle grote regionale
politiekorpsen en het Korps
Landelijke Politie Diensten.
Anatomen van het N'ederlands
Forensisch Instituut en enkele
universiteiten, vier orthodontis-
ten (tandartsen) en een antro
poloog van de Leidse Universi
teit completeren het team, dat
dagelijks vanaf acht uur 's och
tends tot zonsondergang tussen
de brokstukken zoekt naar li
chaamsdelen en andere identi
ficatiemiddelen, zoals schoei
sel, kleding en brillen.
„In feite is onze werkwijze niet
anders dan die bij voorgaande
grote rampen", stelt de RIT-lei-
der. Het team kan bogen op
grote expertise en een bijzon
dere staat van dienst. Eerder
werden grote vliegrampen on
derzocht (Tenerife, Faro, Bijl
mer, Hercules en Dakota) als
mede de ondergang van de
veerboot Herald of Free Enter
prise voor de kust bij Zeebrug-
ge. Een groot verschil met voor
gaande catastrofes is wel dat in
Enschede de werkzaamheden
op de rampplek - het post mor
tem onderzoek (PM) - en de na-
waag bij nabestaanden - het
ante mortem onderzoek (AM) -
gelijktijdig in een en dezelfde
stad kunnen gebeuren. „Bij
rampen in het buitenland
waarbij Nederlanders betrok
ken zijn, moet je dat soms op
grote afstand en of later doen."
In Enschede is de eerste fase
van het onderzoek - de berging
- nog volop aan de gang. De
berging wordt verricht door re
chercheurs van politie, met as
sistentie van 'dragers', dat wil
zeggen brandweerlieden die
zakken bij zich hebben waarin
aangetroffen menselijke resten
worden geborgen. De tweede
fase, waarmee men in Ensche
de inmiddels ook druk doende
is, behelst het onderzoek van
de lichamen of delen daarvan.
Dat gaat van boven (hoofd)
naar beneden (voeten) en van
buiten (kleding) naar binnen
(huid). „Alle bevindingen wor
den op drie manieren vastge-
FOTO GPD VINCENT JANNINK
legd. Het komt op schrift in
dossiers, we zetten het op de
foto en leggen het vast op vi
deo." Ongeveer twintig RIT-
medewerkers leggen bezoeken
af bij familie, verwanten en of
bekenden van de vermisten om
daar gegevens op te nemen. Al
dit feitenmateriaal wordt in de
computer gestopt en vergele
ken met de aangetroffen li-
chaamsgegevens van de gebor
gen slachtoffers.
Voor de begeleiding van de
veldwerkers is er sinds de Bijl
merramp een pastor in het
team opgenomen. „Een gou
den kerel die ons goed in de ga
ten houdt. Hij gaat in sommige
gevallen ook mee met onze re
chercheurs bij huisbezoeken
aan nabestaanden. Dat zijn na
melijk de meest confronterende
en emotionele momenten tij
dens ons onderzoek. In die'ont-
moetingen gooien de mensen
alle frustraties en al het verdriet
van zich af. Dan is de hulp van
een pastor ontzettend belang
rijk."
Naar verwachting zal de groep
RIT'ers nog tot en met dit
weekeinde in Enschede met
veldwerk actief zijn. Voor alle
zekerheid worden de hopen
puin tweemaal onderzocht.
„Dat is de les die we van de
Bijlmer hebben geleerd. De
mensen mogen naderhand
nooit kunnen zeggen dat we
zomaar iets hebben wegge
gooid."
slachtoffers van de ramp. In het
geval de schade uiteindelijk
verhaald blijkt te kunnen wor
den op de veroorzaker van de
ramp, kan met dit geld een
voorschot op de schadevergoe
ding worden betaald. Aangeno
men wordt dat de meeste scha
de is verzekerd. In overleg met
het Verbond van Verzekeraars
is vastgesteld dat de schade aan
inboedel en gebouwen gedekt
is door brandpolissen. Wie niet
(voldoende) is verzekerd, wordt
verwezen naar het Nationaal
Rampenfonds.
De justitie in Almelo heeft in
middels een strafrechtelijk on
derzoek ingesteld naar het be
drijf S.E. Fireworks. Bekeken
wordt of er sprake is van ver
wijtbare nalatigheid waardoor
de ramp zich heeft voltrokken.
Ook wordt onderzocht of de
brand wellicht is aangestoken.
Oosting heeft
ervaring met
ramponderzoek
DEN HAAG ANP
De explosie in Enschede is niet
de eerste ramp die mr. dr. Mar
ten Oosting (56) onder de loep
neemt. In 1997 onderzocht hij
als Nationaal Ombudsman het
ongeluk met het Hercules-toe-
stel op de vliegbasis Eindhoven
in 1996, met 34 doden.
In zijn functie als ombuds
man verrichtte hij tussen 1987
en 1999 onafhankelijke onder
zoeken naar ingewikkelde
kwesties, waarbij vaak meerde
re bestuurlijke bevoegdheden
door elkaar heen liepen. Waar
nodig tikte hij onverbloemd au
toriteiten op de vingers, van
ministers, politie en justitie tot
lagere bestuurders.
De landmachtofficier, die de
gemeente Enschede in 1998
van advies diende over een ver
gunning voor S.E Fireworks, is
eind vorig jaar van zijn functie
ontheven wegens 'onverenigba
re nevenactiviteiten'. Een
woordvoerder van het ministe
rie van defensie heeft dat be
vestigd. Justitie in Arnhem is
een strafrechtelijk onderzoek
begonnen tegen de majoor,
voormalige chef van het Bureau
Adviseur Milieuvergunningen
van de Koninklijke Landmacht.
Van welke feiten - omkoping,
fraude of afpersing - hij precies
wordt verdacht, maakt justitie
niet bekend.
Het Bureau Adviseur Milieu
vergunningen, bestaande uit
drie adviseurs en twee admini
stratieve medewerkers, wordt
door Nederlandse gemeenten
ingeschakeld voor het geven
van veiligheidsadviezen bij
nieuwe of aanpassingen van
oude vuurwerta'ergunningen.
Het weekblad Vrij Nederland
publiceert deze week verhalen
van (anonieme) winkeliers die
eind vorig jaar met de chef van
het bureau werden geconfron
teerd. Deze vertelde de winke
liers dat zij over een veilige op
slagplaats moesten beschikken
die minstens een half uur tegen
een flinke brand bestand was
alvorens zij een vergunning
kregen.
De militair in kwestie zou
vervolgens voor achthonderd
tot duizend gulden een bouw
tekening van een dergelijke
voorziening kunnen laten ma
ken. De winkeliers die hiermee
akkoord gingen, kregen van de
militair voorrang in de proce
dure. Omdat haast was gebo
den, de jaarwisseling kwam er
aan, hebben sommige winke
liers inderdaad betaald. Hoe
veel dat er precies zijn, is echter
onduidelijk.
Naar aanleiding van klachten
van winkeliers werd hij op 23
december door de landmacht
uit zijn functie ontheven we
gens 'met zijn hoofdfunctie on
verenigbare nevenactiviteiten'.
DEN HAAG GPD
hele land glaszetters en pan-
nenleggers in.
Bij wie uiteindelijk de schade
te verhalen is, is nog lang niet
duidelijk. Bedrijven als S.E Fire
works zijn net als luchtvaart
maatschappijen moeilijk te ver
zekeren. De schade van eventu
ele rampen is voor één verzeke
raar vaak te groot. Meestal gaat
een gespecialiseerde makelaar
daarom op zoek naar meerdere
verzekeraars die gezamenlijk
het risico willen dragen.
Gisteren bleek dat een deel
van de bewoners niet voldoen
de verzekerd is. Zo zijn op gang
gezette verbouwingen nog niet
gemeld aan de verzekeraar zo
dat die de premie nog niet heeft
kunnen aanpassen.
Veel slachtoffers van de vuur
werkramp in Enschede hebben
zich inmiddels gemeld bij hun
verzekeraar. Bij het gezamenlij
ke steunpunt waren gisteren in
middels een dikke 2.000
schademeldingen binnengeko
men. Dat aantal zal nog oplo
pen als de bewoners van de
binnenste ring naar de over
blijfselen van hun huis mogen.
Dat zegt een woordvoerder van
de gezamenlijke verzekeraars.
De verzekeraars zeggen hun
best te doen alle slachtoffers zo
snel mogelijk te helpen. Scha
de-experts zijn vrijwel onafge
broken aan het werk en de
maatschappijen huren in het
HENGELO GPD
De politie heeft zaterdag de videobeelden van de
vuurwerkramp, gemaakt door Gerrit Poort uit
Hengelo, in beslag genomen. Pas maandag zijn
deze vrijgegeven. De opnames laten onder meer
zien hoe de brandweer aan het begin van de
brand te werk is gegaan. Gerrit Poort maakte de
opnames op het dak van een nabijgelegen ge
bouw, vanwaar hij een goed uitzicht had op de
rampplek.
Henk Poort vertelt het verhaal van zijn broer.
De drie jaar oudere Gerrit is sinds gisteren on
dergedoken. „Hij kan het allemaal niet meer aan.
Als hij een sirene hoort slaat hij al dicht. Na de
explosie was hij al geëmotioneerd, maar dat lijkt
nu alleen maar toe te nemen."
Dat de politie wist dat hij opnames had ge
maakt, was niet zo vreemd. De 42-jarige Poort is
vrijwilliger bij de brandweer. Niet als blusser
maar als filmer. De beelden worden soms ge
bruikt om achteraf de toedracht van een brand te
kunnen vaststellen.
Op de zaterdag gemaakte beelden is onder
meer te zien hoe enkele brandweerlieden te werk
gingen op het moment dat de brand nog beperkt
was. Ze waren zich klaarblijkelijk van geen kwaad
bewust. Poort filmde hoe een brandweerman
met een ladder het dak opklom van een van de
vuurwerkbunkers. Naast de opslagplaats stonden
twee collega's op een brandweerauto. Enkele tel
len later explodeerde de bunker.
Maandag werd de videoband weer vrijgegeven
door de politie. „Maar een half uur later werd de
film weer opgeëist. Ze waren iets te snel geweest
met het wijgeven. Maar toen was het al te laat",
aldus Henk Poort. RTL4, de tv-zender die Gerrit
als eerste benaderde, had de opnames al in zijn
bezit en zond die maandagavond uit.
Volgens een politiewoordvoerster zijn de opna
mes in beslaggenomen voor justitieel onderzoek.
„Er is gekeken of er beelden bij zaten die relevant
zijn voor het in kaart brengen van de toedracht."
Gerrit Poort raakte bij het filmen gewond aan
zijn arm en hoofd. De eerste grote explosie duw
de hem een meter of vijf naar achteren. Door de
tweede klap viel hij op een lager gelegen dak. Hij
moest in het ziekenhuis worden behandeld,
maar kon later terugkeren naar zijn huis.
ENSCHEDE GPD
Het vermoeden dat bij vuur
werkfabriek S.E Fireworks veel
explosiever materiaal lag opge
slagen dan officieel was toege
staan, wordt steeds sterker. Als
de gegevens over de soorten en
hoeveelheden vuurwerk in de
vergunning zouden kloppen,
hadden de superexplosies nooit
kunnen plaatsvinden.
Tot die conclusie komen de
ingenieurs G. Tiemessen en J.
Heitink van het Enschedese ad
viesbureau voor industriële vei
ligheid AVIV, dat vorig jaar in
opdracht van de provincie alle
bedrijven met 'externe veilig
heidsrisico's' in Overijssel in
kaart heeft gebracht.
Tiemessen en Heitink pieke
ren er al dagenlang over waar
door de laatste explosie zo al
lesverwoestend kon zijn. „De
enorme druk laat zich moeilijk
verklaren. Wellicht kan op basis
van de kracht van de explosie
en de schade worden vastge
steld hoeveel en vooral ook wat
er is geëxplodeerd", zeggen de
onderzoekers.
De hoeveelheid opgeslagen
vuurwerk bij S.E. Fireworks in
Enschede is in 22 jaar gegroeid
van 18.450 naar maximaal
158.250 kilo, zo blijkt uit het
overzicht van de vergunningen.
Ook het maximaal toegelaten
aantal opslagbunkers en zee
containers is sinds 1997 gestaag
toegenomen: van 13 tot in to
taal 34 stuks eind vorig jaar.
De direct omwonenden heeft
de gemeente alleen in de Ne
derlandse taal aangeschreven
over de vergunningen, terwijl in
de wijk veel allochtonen wo
nen. In 1997 diende één omwo
nende bezwaar in tegen de uit
breiding van de vuurwerkop
slag. Hij vond dat niet in een
woonwijk passen. Zijn protest
had echter geen zin, omdat de
Wet milieubeheer geen ruimte
aan planologische bezwaren
geeft, stelt de gemeente.
,p4rfon Ontttnle
