Risico asbestresten in
rampgebied zeer gering
iklozen krijgen
el woonruimte
Koningin Beatrix vraagt, praat, Luistert, troost
Ramp in Enschede
Kwaliteit rampenplan
laat vaak te wensen over
Twente brengt massaal goederen voor slachtoffers
DAG 15 MEI 2000
onis bidt voor slachtoffers
Kardinaal Simonis heeft gisteren zijn steun uitgespro-
de getroffen bewoners van Enschede. De kerkleider ar-
Je zaterdagavond in Enschede, nadat hij verplichtingen
leekonien in Hengelo. Daar leidde hij een gebedsdienst,
is riep de aanwezigen op zich in te zetten voor de slacht -
ran de vuurwerkramp. „Het is een drama, waarvoor ei-
geen woorden te vinden zijn", zei Simonis, die zich on-
indmk toonde van de aangeboden hulp uit heel Neder
ig )e kardinaal wist gisterochtend nog niet of hij persoonlijk
lupeerden in de Diekmanhal zal bezoeken. „Maar als daar
5 steun nodig mocht zijn, zal ik er naar toe gaan. Ik kan al-
jdden en nabij zijn", benadrukte de geestelijke.
2
itelijke intocht cruiseschip afgelast
iam_! De feestelijke aankomst van het eerste cruiseschip
lieuwe Passenger Terminal Amsterdam vandaag is afge-
e directie \'an de passagiersterminal vindt het gelet op de
n Enschede niet gepast om feest te vieren. Het cruise-
te Norwegian Dream is vanmorgen rond half acht aange-
Gisteren werd in verband met de gebeurtenissen in En-
de open dag van het gerenoveerde Olympisch Stadion
dpunt gevaarlijke bedrijven open
iuk Mensen die denken een gevaarlijk bedrijf in hun
te hebben, kunnen dat op een speciaal meldpunt op in-
melden. Het meldpunt is ingesteld door het vroegere
'90 rse Statenlid Van Kalmthout, die zelf in de buurt van een
■j testation in Oisterwijk woont. Van Kalmthout is met het
iunt (www.go.to/wijkgevaar) gekomen naar aanleiding
explosie in de vuurwcrkopslagplaats in Enschede. Van
lout is helemaal niet overtuigd door mededelingen van
edese autoriteiten en vuurwerkdeskundigen, dat het be-
m alle veiligheidseisen en vergunningen voldeed. „Ge
en hebben daar weinig verstand van. Dat heb ik als Sta-
ook wel gemerkt."
ië: iMogelijk strengere regels
De Vlaams minister van leefmilieu Vera Dua gaat bekij-
de voorwaarden voor het opslaan van vuurwerk niet
r moeten. Naar aanleiding van de gebeurtenissen in En-
belegt ze hierover vandaag een vergadering op haar de
nent. Dua bevestigde gisteren tegenover de VR7-radio dat
in Vlaanderen op een aantal plaatsen vuurwerk in woon-
len ligt opgeslagen. Het gaat wel om veel beperktere voor-
ilan in Enschede, aldus de minister. Ze heeft vandaag een
23 iak met de afdelingen milieuvergunningen en milieu-in-
J Doel is na te gaan of geen strengere voorwaarden moe-
9 irden opgelegd.
dexamen Nederlands uitgesteld
13 dli Het eindexamen Nederlands dat vandaag plaatsvindt,
rde vbo-leerlingen van het Stedelijk Lyceum Enschede af-
Het vbo-schoolgebouw ligt in het getroffen gebied en is
preikbaar. Het examen zal in overleg met de onderwijsin-
e worden verschoven. Voor de kinderen uit de door de ex-
getroffen buurt die vandaag naar school moeten, is voor
nodig opvang geregeld.
sis Team adviseert Enschede
BLi Het Crisis Onderzoeks Team van de Universiteit Lci-
ndersteunt en adviseert de gemeente Enschede over de
gf g en organisatie na de ramp. Een aantal teamleden was
agavond al in Enschede om van het begin af aan indruk
te doen en te kijken hoe de zaken kunnen worden aan-
Gisteren zijn andere teamleden begonnen met advies
un aan de gemeente. Vandaag komen de leden bij elkaar
mt praten en een eerste evaluatie op te stellen. Het COT
niet naar buiten zolang het in Enschede aan het werk is.
39f
5 ïsen bellen informatietelefoon
ag» In 24 uur hebben 9.000 mensen het algemene hulp-
ïer 0800-1100 gebeld, dat het ministerie van VWS en de
mie Enschede zaterdagavond om acht uur hadden ge-
I. Op het hoogtepunt stonden bijna 45 lijnen open van het
oemde 'verwantennummer'. Ongeveer tweederde van de
;n kon te woord worden gestaan, de rest kwam er nauwe-
ooiVolgens een woordvoerder meldden opvallend veel
;n dat zc 'terecht' waren. Het ging hier om bewoners van
mpgebied die wilden voorkomen dat ze als vermist zou-
orden beschouwd. Veel emotionele vragenstellers pro-
n via het nummer informatie over familie in Enschede te
i. Gisteren boden heel veel bellers hulp aan, zowel in goe-
als fysiek.
r der ramptoerisme valt mee
BL: De ramptoerist was gisteren dominant aanwezig aan
tenste ring van de afzetting rond het Enschedese rampge-
daar over het algemeen hielden politie en militairen de
keurig in de hand. Dat leidde tot teleurstelling hier en
.Er is helemaal niks te zien hier."
nummer rampenfonds geopend
Volgens Regionaal Coördinatie Centrum
Bij de ramp in Enschede is tot nu toe uitsluitend op de
plaats van het incident asbest gevonden. Hulpverleners
lopen daar sinds gistermiddag rond met stofkapjes voor
de mond. In de buitenring (de directe omgeving van het
rampgebied) is geen enkel spoor van asbest aangetrof
fen. Dat heeft een gisteren uitgevoerd onderzoek door
het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygië
ne (RIVM) uitgewezen.
enschede cpd
De resultaten van het onder
zoek waren gistermiddag aan
leiding om de eerder op de
middag afgegeven adviezen
weer in te trekken. Burgemees
ter J. Mans zorgde in zijn pers
conferentie van 13.00 uur voor
wat commotie met de medede
ling dat er zowel in het rampge
bied als in heel Enschede-
Noord en in de gemeenten
Hengelo, Delden, Borne, Alme
lo en Nijverdal mogelijk asbest
resten zouden zijn terechtgeko
men.
Volgens G.J. Rozendom van
het Regionaal Coördinatie Cen
trum zijn de gezondheidsrisi
co's voor mensen uit het ramp
gebied verwaarloosbaar. „De
mensen in het betreffende ge
bied zijn eenmalig en kortston
dig aan asbestdeeltjes blootge
steld. Dat is niet vergelijkbaar
met mensen die jarenlang met
asbest in contact hebben ge
staan. Voor de bewoners van die
binnenring en voor de hulpver
leners die. er. zijn. geweest. geldt
het advies nog wel om kleding
die men droeg op het moment
van de ramp en de uren daarna
op normale wijze te wassen."
Het onderzoek naar de aan
wezigheid van asbest is in alle
plaatsen uitgevoerd waarover de
rookwolk is getrokken. Meet-
ploegen hebben monsters geno
men in Enschede-Noord, Hen
gelo, Delden, Borne, Zenderen,
Almelo, Wierden en Nijverdal.
De conclusie is dat er weliswaar
enig asbest is vrijgekomen, maar
dat deze niet door de rook is op
genomen en verspreid.
Een ander gevaar voor de
volksgezondheid zijn de stoffen
die zijn vrijgekomen bij de ont
ploffing van het vuurwerk.
„Door de gigantische hoeveel
heid vuurwerk die is ontploft,
komen vele soorten zware me
talen viij die in de lucht blijven
hangen. Bij inademing.van deze
schadelijke stoffen kunnen de
nieren, het bloed en het zenuw
stelsel worden aangetast. Men
sen kunnen blijvende gezond
heidsproblemen overhouden
aan deze ramp", aldus F. de
Wolff, hoogleraar toxicologie
aan het Academisch Medisch
Centrum in Amsterdam en het
Universitair Medisch Centrum
in Leiden.
„De overheid moet in En
schede direct een gezondheids
onderzoek laten uitvoeren on
der bewoners en omwonenden.
De lichamelijke klachten moe
ten acuut door artsen worden
geïnventariseerd, en niet pas
acht jaar later, zoals dat nu bij
slachtoffers van de Bijlmerramp
gebeurt. Dat is echt veel te
laat."
Helft ziekenhuizen heeft goed draaiboek
DEN HAAG GPp
Alle gemeenten in Nederland
hebben inmiddels een ram
penplan, maar de kwaliteit er
van Iaat vaak te wensen over.
Slechts de helft van de zieken
huizen in Nederland beschikt
over een goed opvangplan bij
rampen. Dit zegt emeritus
hoogleraar rampengenees-
kuride I. de Boer. Hij noemt
dit 'zorgelijk'. Ziekenhuizen
zijn wettelijk verplicht een
rampenplan te hebben. Vast
staat dat het ziekenhuis in En
schede (Medisch Spectrum
Twente) over een dergelijk
plan beschikte.
Een woordvoerder van het
ministerie van binnenlandse
zaken, belast met rampenbe
strijding, weet niet in detail
hoe het met die geneeskundi
ge plannen staat, maar „zeker
is dat er her en der nogal wat
aan schort. Ze zitten zeker niet
vlekkeloos in elkaar. Het rijk
heeft zich de afgelopen jaren
vooral op de uitrusting en het
functioneren van de brand
weerkorpsen gericht. Pas de
laatste tijd wordt meer aan
dacht besteed aan de gezond
heidsaspecten van rampen
plannen." Hij wijst er verder
op dat de alledaagse routine
de meeste aandacht en tijd
van geneeskundige diensten
opslokt
Hoewel het de bedoeling is
dat regelmatig wordt geoefend
met rampenplannen, laten
veel gemeenten ook op dat
punt de nodige steken vallen.
„Het gebeurt heel wisselend",
zegt Jacob Kohnstamm, voor
malig staatssecretaris op het
ministerie van binnenlandse
zaken. „Officieel moet er zeker
één keer per half jaar worden
geoefend. Ook het kabinet
doet dat door middel van een
rollenspel. Grote gemeenten
zijn veel beter op hun qui-vive
dan de kleintjes." Een groot
schalige oefening waarbij een
hele wijk wordt geëvacueerd
wordt overigens nooit gehou
den.
Vorstin ontzet na bezoek aan rampgebied
in de tientallen miljoenen, zo
niet honderd miljoen." De cor
poraties overleggen al met de
verzekeraars, maar volgens
Toering heeft dit geen priori
teit. „Het belangrijkste is nu de
opvang van onze huurders. De
rest komt later wel."
Het Nationaal Rampenfonds
heeft de explosies in Enschede
tot nationale ramp verklaard.
Daarom is vanochtend het gi
ronummer 777 open gegaan,
waarop de bevolking giften kan
storten. Het geld dat op het gi
ronummer wordt gestort wordt
gebruikt om de getroffenen
materiële hulp te bieden.
Gisteren hebben al zeker 285
huishoudens bij de Stadsbank
Oost Nederland een beroep ge
daan op financiële bijstand.
Het gaat om mensen die door
dc ramp in Enschede niet meer
aan geld kunnen komen, om
dat ze al hun bezittingen kwijt
zijn. Per huishouden werd
maximaal 500 gulden meege
geven om de komende dagen
te kunnen overbruggen.
„Als het goed is, kunnen de
mensen vanaf vandaag bij hun
eigen bank terecht", zegt di
recteur W. Pietersen van de
Stadsbank. „Het geld dat wij
geven is echt om de eerste
nood op te vangen. We hebben
daarom ook niet bureaucra
tisch gewerkt. De mensen
hoefden alleen hun naam en
adres maar op te geven. Hoe
de uitkeringen verwerkt wor
den, zien we wel. Nood breekt
wet."
enschede gpp
Op de hoek van de weggevaagde Deur-
ningerstraat en Roomweg slaat konin
gin Beatrix de arm om de schouder van
losé Rooijers. Als teken van dank en ver
bondenheid. Rooijers, chef van het
wijkbureau West van de politie Ensche
de, heeft koningin Beatrix en premier
Kok rondgeleid door het rampgebied.
Het huilen staat de vorstin zichtbaar na
der dan het lachen. Daarom zoekt ze
letterlijk even steun bij de jonge politie-
vrouw.
Een dik half uur heeft ze rondgekeken
in het rampgebied. Het kruispunt bij de
zwaai beschadigde brouwerij van Grol-
sch, fungeert als begin- en eindpunt van
de wandeling. De tocht gaat langs de
uitgebrande autowrakken - waaronder
dienstwagens van de politie - en karkas
sen van uitgebrande woningen. Hier en
daar brandt het nog in de ruïnes. Ko
ningin Beatrix en premier Kok nemen
alle tijd voor gesprekjes met brandweer
lieden die nog aan het nablussen zijn.
Persoonsbeveiligers en leden van de
Rijksvoorlichtingsdienst houden luister
vinken van de media op afstand. De ko
ningin, met in haar kielzog onder ande
ren commissaris der Koningin mr. I.
Hendrikx en brandweercommandant A.
Goos, is inmiddels weer terug op het
beginpunt. Dan gaat het in de verlengde
Ford-limousine richting de Enschedese
Diekmanhal. Net als de koningin in de
hal de plek nadert waar een grote Suri
naamse familie zich heeft geïnstalleerd,
breekt daar paniek uit. Vrouwen vliegen
hartverscheurend huilend alle kanten
op, hulpverleners schieten toe. Beatrix
vangt een van de vrouwen in haar ar
men op en houdt haar stevig vast. Zon
der iets te zeggen aait ze de snikkende
vrouw over haar mg. Intussen kijkt ze
vragend naar een blonde hulpverleen
ster. „Deze mensen zijn vijf familiele
den kwijt, onder wie twee kinderen",
seint de jonge vrouw. „Er is net bericht
gekomen dat er drie slachtoffers gebor
gen zijn: een vrouw en twee kinderen.
We weten nog niet of het..."
De Surinaamse huilt een natte plek in
het zwarte jasje van de koningin. Als ze
een beetje tot bedaren komt wijst ze op
een kleine vrouw, twee bedden verder
op. „Dat is mijn nichtje", vertelt ze.
„Het gaat om haar kinderen, haar vader,
haar moeder en haar zus. Ze is iedereen
kwijt, niemand kan haar vertellen waar
ze zijn." Voorzichtig maakt de koningin
zich los uit de omhelzing en loopt naar
de aangewezen vrouw toe. Ze pakt haar
handen vast, vraagt, praat, luistert,
troost.
Het bezoek van koningin Beatrix op
zondagmorgen aan de Diekmanhal is
voor veel mensen daar een lichtpuntje
in een donkere dag. Op eindeloze rijen
bedden zitten en liggen mensen, na een
slapeloze nacht nog altijd in onzeker
heid over familie, vrienden, huis en
haard. Het bezoek van Hare Majesteit is
voor velen een prettig verzetje, voor
sommigen een oprechte troost. Beatrix
schudt elke uitgestoken hand, heeft
aandacht voor elk verhaal. Ze omhelst
mensen, geeft schouderklopjes. Zonder
zich iets aan te trekken van de donkere
pakken die haar begeleiden zoekt ze
haar eigen weg tussen de bedden.
Aan de rand van de zaal zit een oudere
man met een boxer. „Wat een mooie
Koningin Beatrix loopt aangeslagen door de getroffen wijk.
hond, Wat een geluk dat u die heeft kun
nen redden", zegt de koningin. De man
knikt: „Ja... 't is het enige dat ik nog heb.
Hij en de kleren die ik aan heb." Hij
schudt zijn hoofd.
Beatrix gaat verder, de hele zaal rond,
zelfs op weg naar buiten nog handen
schuddend en vragend naar verhalen.
„Wat goed dat ze speciaal voor ons hier
heen komt", zeggen twee Turkse tiener
meiden stralend tegen ëlkaar. Een oude
re vrouw schudt de koningin de hand:
FOTO REUTERS JERRY LAMPEN
„Het was goed dat u er was." De laatste
hand van Hare Majesteit is voor burge
meester Jan Mans. Ze kijkt hem door
dringend aan: „Sterkte. Heel veel sterk
te." Dan verdwijnt ze in de donkerblau
we limousine.
enschede gpd
De oproep op de regionale radio- en tv-
zenders om bruikbare huisraad en kle
ding voor de dakloos geworden slacht
offers van de explosie naar de opslaghal
van een transportbedrijf in Hengelo te
brengen is aangeslagen. Vele honder
den mensen uit Twente hebben uit kel
ders, zolders en schuurtjes spullen voor
de Enschedese slachtoffers bijeenge
bracht.
Zondagmiddag staat een lange rij
wachtenden voor de poorten van de
opslaghal in Hengelo. Volgestouwde
personenauto's, trekkers met aanhan
gers en bestelbusjes blokkeren de smal
le inrit. De hal moet eerst nog worden
leeggemaakt. Er staan nog enkele tien
tallen oude vrachtwagens uit het voor
malige vrachtwagenmuseum. De antie
ke voertuigen worden zolang gepar
keerd op het buitenterrein door vrien
den van het museum.
De leveranciers van hulpgoederen
komen uit alle uithoeken van Twente.
Shirley Hofstede uit Oldenzaal hoefde
geen seconde na te denken toen ze het
bericht op de radio hoorde. „Ik ben net
gaan samenwonen, dus mijn vriend en
ik hebben de hele uitzet dubbel. Mijn
moeder heeft me geholpen met uitzoe
ken en nou staan we hier. Of ik het jam
mer vind mijn spulletjes zomaar weg te
geven? Helemaal niet Dit doe je ge
woon. Voor al die mensen die helemaal
niets meer hebben." Uit haar Golfje ko
men achtereenvolgens een compleet
bestek, serviesgoed, gordijnen, tafella
kens, een stofzuiger en lampen.
Rick Bollegraf, belast met de coördi
natie van het uitladen van de goederen,
moet alle zeilen bijzetten om het ver
keer in goede banen te leiden. „Het is
de bedoeling dat alle goederen eerst
naar dit depot worden gebracht. Hier
worden alle spullen gesorteerd en op
hun werking getest. De rotzooi gooien
we weg. Alle bruikbare goederen wor
den met vrachtwagens naar de Diek
manhal vervoerd en van daaruit gedis
tribueerd naar de vervangende wonin
gen voor de berooide inwoners van de
wijk", legt hij uit.
Het lange wachten in de zinderende
hitte kost de donateurs geen enkele
moeite. De saamhorigheid is groot. Ie
dereen helpt elkaar met uitladen. Niko
Wind, en zijn zoon Erik uit Lonneker
zijn met een aanhangwagen de wijk
rond geweest. „Dit is het resultaat",
zegt Niko. wijzend naar enkele pannen-
sets. vier eetkamerstoelen, een bank
stel, een opklapbed, een gasfornuis en
een antieke salontafel. „Die is nog van
oma. Twee jaar geleden overleden. Ze
zou het er vast mee eens zijn geweest
hem weg te geven.
Dirigent
Van Zweden
met schrik vrij
Jaap van Zweden is zaterdag
middag in Enschede met de
schrik vrij gekomen. Hij diri
geerde in het Muziekcentrum
in die stad een concert met 600
jonge strijkers toen ongeveer
achthonderd meter verder de
explosie in de vuurwerkfabriek
plaatsvond. „De eerste klap viel
niet eens zo op. U kunt zich wel
voorstellen: 600 kinderen tus
sen zes en twaalf, met 600 cel
lo's en violen, dat geeft aardig
wat lawaai. Maar die tweede
klap was verschrikkelijk, hel
leek wel een aardbeving. Ik
schrok zo enorm dat ik meteen
stopte. Het was onmiddellijk
pure paniek, al die kinderen
zetten het op een gillen." De ra
men van het muziekcentrum
overleefden de enorme explosie
overigens. Wel viel een groot
brokstuk op het dak, die een
grote scheur veroorzaakte.
Bierproductie
Grolsch ligt stil
enschede gpd
Brouwerij Grolsch dreigt met de
productie van bier voor pijpjes
en fusten in grote problemen te
komen. De productie in En
schede is ids gevolg van de
ramp volledig stil komen te lig
gen. Met name de horecabe
drijven waaraan wordt gele
verd, worden hiervan dc dupe
omdat de voorraden op fust be
perkt zijn.
Voorzitter J. Troch van de
raad van bestuur van Grolsch
heeft 'geen idee' wanneer de
productie in Enschede kan wor
den hervat. „Dat kan over enke
le weken zijn maar het kan even
goed enkele maanden duren."
Omdat het Grolsch-terrein
nog altijd niet is vrij gegeven,
hoefde hel personeel in elk ge
val vandaag niet op het werk te
verschijnen. Wanneer en in
welke mate de mensen weer
aan het werk kunnen staat niet
vast. Collega-brouwers in bin
nen- en buitenland zijn inmid
dels benaderd om een deel van
de productie over te nemen. De
getroffen brouwerij in Ensche
de verzorgt 60 procent van de
totale bierproductie van Grol
sch.
Het bedrijf is volgens Troch
door de catastrofe letterlijk en
figuurlijk in het hart getroffen.
„Dit is het ergste wat ons ooit is
overkomen." Hij schat de mate
riële schade op vele tientallen
miljoenen guldens. „Maar dat
valt allemaal weg als je ziet in
welke onbeschrijflijke ellende
de bewoners van de omliggen
de buurt terecht zijn gekomen."
In het centrale magazijn zijn
alle etiketten en verpakkingen
verbrand. Ook de complete
ruimte voor de technische
dienst is weggevaagd. De voor
raad kratten cn fusten is nage
noeg niet beschadigd. „Als die
kratten ook waren verbrand
was dat een bijkomende ramp
geworden", realiseert Troch
zich. Zwaar getroffen is het cen
trale brouwhuis voor de gisting
en de lagering. „De tanks en de
ketels staan er nog wel", zegt
Troch, „maar hoe erg ze zijn
beschadigd weet nog niemand.
Het is daar één grote puinhoop.
Ook de computerbesturing is
vernield en hoe de rest van het
gebouw eruit ziet weten we
evenmin." Het gebouw waar de
bierverwerking plaatsvindt - het
afvullen van flesjes en fusten -
is helemaal ontzet. Een deel van
de plafonds is naar beneden ge
komen.
