Minister gelast onderzoek 'De beelden zijn te erg om waar te zijn' 'Vuurwerkfabriek in woonwijk: schande' este raadsleden wisten ts van vuurwerkopslag j verzekeraars hulpdienst at de telefoon roodgloeiend Condoleances uit Frankrijk en Duitsland (AC 15 MEI 2000 iale internetpagina over ramp internet staat sinds gisteravond een speciale pagina ramp in Enschede. De bezoeker heeft toegang tot zo'n IC sover de ramp. Ooggetuigenverslagen, actueel nieuws, angstaanjagende videobeelden van de ramp zijn op de igte vinden. Initiatiefnemer van de pagina is D. van Ros- j is paginabeheerder bij het Amsterdamse internetbe- igeToStart B.V. „De bedoeling van de pagina laat zich ra- sct: !gt oprichter van het bedrijf A. de Raaf. „De mensen ge' behoefte aan informatie. Die verstrekken wij." De pagi- vanochtend ongeveer vijfhonderd bezoekers. Het adres //deramp.pagetostart.nl. Jerd tv-ploegen naar Enschede le! Meer dan honderd internationale televisieploegen, de Ve zélfs met meer dan één verslaggever, hebben zich sinds ev gmiddag in Enschede gemeld om de vuurwerkramp te er' i.Een voor Nederland bijna ongekend aantal. Vooral e" eeft de kijkers tot gistermiddag vrijwel onafgebroken ge- :erd. Zaterdag om middernacht waren op ten minste tten tegelijk beelden uit Enschede te zien: TV 2, Neder- 11 RTL 4 en 5, ARD, ZDF, CNN en de BBC. In veel landen ei n net de rechtstreekse uitzending van het Eurovisie itival afgelopen, die in Nederland om 22.00 uur werd •e® raaid 'omdat de situatie in Enschede erger bleek dan ls" werd vermoed'. De beelden die de NOS en RTL zaterdag 3 len waren in eerste instantie afkomstig van TV Oost en ateurfïlmer. Die laatste opnamen lieten duidelijk zien lFe nsen na de explosies probeerden een goed heenkomen uten' pe e vraag naar Twentsche Courant c: Verbijstering. Zo luidde de kop boven een paginabre- °J van vluchtende mensen op de voorpagina van de f che Courant Tubantia. Het regionale dagblad bracht gis- en extra editie uit naar aanleiding van de vuurwerkramp hede. De krant werd in een oplage van 180.000 exempla- et s-aan-huis verspreid in de stad en gedistribueerd onder mees buiten Enschede. „De vraag naar de extra editie antisch vertelt adjunct-hoofdredacteur André Vis. J belden op of ze meer exemplaren konden krijgen, we ihier zelfs mensen aan de deur die om een krant kwa- agen. We hebben extra pakken op enkele distributiepun- g' ooid, maar die waren ook binnen een mum van tijd ver- I' 1 n a werk door aangestoken branden j; ie» De brandweer van Enschede heeft in de afgelopen e kampen gehad met een geval van brandstichting. Bij i ld aan de Jupiterstraat werden twee brandhaarden ont- e brandweer had weinig moeite moet het blussen van de n. De brandstichting wakkert de onrust in Enschede aan. ad zijn de afgelopen tijd opmerkelijk veel branden ge- De afgelopen week werd de stad getroffen door twee gro- "j den die voor tonnen schade aanrichtten. De brandweer [geen conclusies trekken uit de brandstichting. emans controle vuurwerkopslag Het 'Bureau Advies Milieuvergunningen' van de Ko- Landmacht inspecteert in heel Nederland locaties als inschede op veiligheid. Er werken twee personeelsleden rcrzoek van gemeentebesturen 250 locaties pefjaar be- aldus een defensiewoordvoerder. Niet het Explosieven lingscommando (EOC) in Culemborg is verantwoorde- r de controle van grootschalige opslag van vuurwerk, ;t kleine BAM dat bureau houdt op het ministerie van rin Den Haag. Volgens een woordvoerder van het mi- houden de inspecties zich niet bezig met de vraag of van vuurwerk in een woonwijk verantwoord is. iinningen slechts 'hamerstuk' oorzitter Marijke van evens gemeenteraads- Enschede, wist niet in de woonwijk een plaats voor vuur- vas gevestigd. Volgens ees geldt dat voor de Enschedese gemeen- leden. Het verlenen sen van de noodzake gunningen was vooral ibtelijke aangelegen dus Van Hees gisteren tv-programma Buiten- de gemeenteraad wa- vergunningen voor de ilaats slechts „een ha- Als gemeente- heb je eenvoudig de idigheid niet om pre- beoordelen wat de risi- aldus Van Hees. ;t alleen dat daar door ialiseerde deskundigen goed naar wordt gekeken voordat er een vergunning wordt verleend. Op die des kundigheid moet je kunnen vertrouwén. In alle Neder landse steden bevinden zich terreinen met explosieve stof fen, bijvoorbeeld al die LPG- tanks bij benzinestations." Ook veel bewoners van de rampwijk in Enschede wisten niet dat er een vuurwerkop slagplaats bij hen om de hoek stond. Dat wordt duidelijk in de Diekmanhal, waar mensen worden opgevangen die ver moedelijk geen huis meer hebben. L. Brand van de huuradvies- raad: „Ik wist niet eens dat daar een opslagplaats voor vuurwerk was. Als ik dat had geweten was ik naar de burge meester gestapt om te vertel len dat ik dat belachelijk vind. Ik stel de burgemeester per soonlijk aansprakelijk." Pronk wil duidelijkheid over vergunningen vuurwerkbedrijf in Enschede Minister Pronk van milieubeheer heeft een onderzoek gelast naar de vergunningen van het Enschedese vuur werkbedrijf S.E. Fireworks. Hij heeft de Inspectie Milieu hygiëne opgedragen te kijken of de juiste procedure is gevolgd bij het verlenen van de vergunningen en of de bepalingen van de vergunningen voldoende zijn nage leefd. „Op basis van de bevindingen van de onderzoe kers zal worden gekeken of nadere maatregelen nodig zijn", aldus een woordvoerder van het ministerie. Raad voor de Verkeersveilig heid. Die moet bij rampen één gedegen onderzoek laten uit voeren, omdat incidentele on- derzoekjes meestal weinig ople veren. Een bedrijf als Fireworks in Enschede heeft zich te houden aan de Wet Milieubeheer en de den haag gpd-anp Om te voorkomen dat allerlei verschillende overheidsdien sten allemaal eigen onderzoe ken gaan uitvoeren naar natio nale rampen, wordt binnenkort waarschijnlijk een aparte raad opgericht, vergelijkbaar met de Wet Gevaarlijke Stoffen, waarin opgenomen het Besluit Opslag Vuurwerk dat de eisen opsomt voor opslagplaatsen van vuur werk Op grond van de eerstge noemde wet wordt een algeme ne vergunning verleend, die vroeger onder de Hinderwet viel. Genoemde wetten worden door regering en parlement op gesteld, maar de uitvoering er van is helemaal in handen van de gemeenten. Volgens loco-burgemeester E. Helder van Enschede kon het bedrijf geen vergunning wor den geweigerd Het voldeed aan alle voorschriften. Ook bij con troles eind vorig jaar en afgelo pen woensdag zijn geen onre gelmatigheden gevonden, aldus de plaatsvervangend burge meester. Volgens Helder is in 1977 voor het eerst een vergun ning gegeven aan S.E. Fire works voor de opslag van vuur werk. Toen ging het alleen nog om een vergunning voor klein vuurwerk. In 1979 is de vergunning ver lengd en drie jaar geleden heeft het bedrijf een nieuwe vergun ning gekregen, toen voor pro fessioneel vuurwerk. Bij deze laatste aanpassing was een ad vies van de Koninklijke Land macht verplicht. Dat advies is ook gekomen, aldus Helder. De landmacht heeft gekeken naar de veiligheid, ook met betrek king tot de bewoonde omge ving. „Ik wil benadrukken dat de Koninklijke Landmacht in 1997 en in 1999 een positief ad vies heeft uitgebracht." Helder wees erop dat de ge meente bezig was de bedrijven op het bedrijventerrein te ver plaatsen. Enschede wilde na melijk woningen bouwen op deze plek. „We wilden de be drijven verplaatsen naar de bui tenkant van de stad. Ons stre ven was dat binnen een paar jaar voor elkaar te krijgen." Een Duitse deskundige noemde een explosieramp zo als in Enschede in Duitsland nauwelijks voorstelbaar. „Een depot van die grootte zou bij ons zeker enige honderden me ters van woonbebouwing moe ten liggen." Journalist Guus Ferrée wilde verslag doen van een uitslaan de brand in de Enschedese bin nenstad. Een journalistieke routineklus werd een helle tocht. Zijn relaas. enschede guus ferrée „De laatste klus van de dag. Een verslag over de jubileumuitzen ding van de televisieomroep van het zorgcentrum 't Bouwhuis zit er op en ik fiets op mijn gemak naar de redactie. Vanaf de 01- denzaalsestraat is een grote zwarte rookwolk te zien. Het zal toch niet waar zijn? De derde brand in één week die Enschede teistert? De politie meldt een be ginnende brand in de Tollens straat. Het begin is spectaculair. Het lijkt wel een reprise van oude jaarsnacht. Vuurpijlen, sterre tjes, de blauwe hemel ziet er schitterend uit. Het publiek komt massaal op het gratis vuurwerk af. Ik wurm me met de fiets door de menigte heen en kom bij de dienstdoende officier van de brandweer terecht. Hij is druk in overleg met Jan Bakker, een van de mede-eigenaren van S.E. Fireworks, de vuurwerkop slag waarvan twee van de drie bunkers inmiddels zijn ontploft. „De derde bunker staat op springen, dus er kan nog wat aankomen. En ik heb net ge hoord dat er gasflessen in de buurt staan. Die moeten we nu nat gaan houden. Het is een bij zonder vreemde brand, ik weet niet wat ik ervan moet denken", zegt de brandweerman. Ik wissel een paar woorden met Bakker. Die is danig aange slagen. Even later gaat de in houd van bunker nummer drie de lucht in. Dan, een paar mi nuten later, ontstaat een'infer no. Een geweldige explosie maakt een bouwpakket van het kantoor van de vuurwerkfabriek. Brokstukken vallen op mijn hoofd en mijn rug, ik zie een paar mensen met bebloed höofd vallen, in een paar secon den is de hemel verduisterd. Je zus, wat nu. Opeens staat foto graaf Reinier van Willigen naast me, met verwilderde ogen, ver doofd door de klap, zijn camera onder stof. Verder lijkt alles god dank oké. Instinctief zet ik het op een rennen, de Tollensstraat uit. De beelden zijn te erg om waar te zijn, bijna surrealistisch.. Geen enkel raam zit meer in sponnin gen, daken zijn hun dakpannen kwijt, mensen lopen huilend en schreeuwend rond. De brok- Eén van de dodelijke slachtoffers van de vuurwerkramp, een brandweerman, wordt door collega's weggebracht op een brancard. FOTO ANP MARCEL ANTONISSE stukken vliegen me om de oren. Op het kruispunt met de Nachtegaalstraat duik ik naast een brandweerman die achter een dikke boom dekking heeft gezocht. Ik voel bloed op m'n gezicht, maar so what, er lopen mensen met flinke japen in hun lijf. Verderop wordt gevloekt. In het Turks, in meerdere talen. Een jongen staat rustig in de deuropening. Ik vraag hem om een glas water en of hij even naar mijn wond wil kijken. Het valt mee en het water smaakt als champagne. Zijn huis is een ravage. Alles wat maar van glas is, is verwoest. De ramen, de kopjes, het koffiezetapparaat, het is een bende. Hij wijst naar het plafond. Door de klap van de ontploffing zijn de spijkers door de panlatten geslagen en steken uit het gips. Terug in de Nachtegaalstraat kijk ik om. De horizon bestaat uit dikke rookwolken, het vuur raast overal. Wat een puinhoop. Auto's zijn bedolven onder dak pannen, de banden kapot, de ruiten eruit. Het lijkt op een bombardement maar dan zon der kraters. Sommige mensen dragen hun hond om te voorkomen dat het dier de poten openhaalt aan de vele glasscherven. Op de hoek van de Putterstraat staan vijf op elkaar gestapelde plastic bakken met cavia's en twee sierkippen. Iets verderop staat het overblijfsel van wat eens een mooie Japanse auto was. Achterin ligt een nog gave bos bloemen met een grote rode sticker: Voor Moeder. Het is een geschifte situatie. Fotograaf Reinier van Willi gen komt aanlopen. Bloed gutst uit zijn linkerhand en zijn rech terarm bungelt er bij - die is ge broken. Toch fotografeert hij door, het zijn de platen van de dag. Het wordt me te gortig: ik wil wel verder voor hem foto graferen, maar dat wil hij niet. Daarop houd ik twee oudere mensen aan die met een auto zonder ruiten willen wegrijden. De chauffeur kijkt bedremmeld, ik vraag hem dringend om de fotograaf naar het ziekenhuis te brengen. In de lege huizen rinkelen te lefoons. Ik neem aan dat de eerste radiouitzendingen de ether ingaan. En dat vrienden en bekenden willen weten hoe de situatie ter plekke is. Nie mand neemt op. Twee agenten dwingen de achterblijvers in de richting van een schoolplein. Het vuur is onbeheersbaar en er wordt voor gasontploffingen gevreesd. Toch rennen of fietsen enkele mensen, in blinde paniek, rich ting vuurzee. Ze zijn op zoek naar moeders en kinderen. Een politieman troost een meisje dat volledig verdwaald rond fietst. Hij heeft zijn verbrande blauwe blouse nat laten spuiten nadat zijn kleding vlam had ge vat bij het redden van een kind. Ik loop verder en zie dat het vuur richting Grolsch waait. De zwarte rookwolken zorgen een paar minuten voor een sinistere zonsverduistering. Opeens komt een oranje bal te voor schijn. Het winkelcentrum aan de Fazantstraat biedt een deso late aanblik. Grote winkelruiten liggen eruit. Bij het postkantoor vraag ik om een telefoon want met de gsm kan ik niemand be reiken. Maar het telefoonnet blijkt helemaal plat te liggen. De beheerder biedt twee be kertjes water aan en een nieuw kladblok, want daar heb ik drin gend behoefte aan. Om vijf uur rijdt een politiewagen voorbij die iedereen oproept richting Vliegbasis Twenthe te gaan we gens ontploffingsgevaar. Op het gras van het Van Heekpark komt een reddingshelikopter van de Vliegbasis Leeuwarden aan. Overal staan traumateams klaar. Ik meld me bij drie aller aardigste vrouwen van de EHBO. Ze hechten mijn hoofd wond met een paar zwaluw staartjes. Ze blijven goed zitten. Soms is het een voordeel dat je kaal wordt." S.E.Fireworks zou in 2002 zijn vertrokken enschede anp S.E. Fireworks is een bekend en vooraanstaand bedrijf in de vuurwerkbranche. De on derneming verzorgt vuur werkspektakels voor festi vals, sportmanifestaties en (pop-)concerten, waaronder optredens in de Kuip in Rot terdam en de ArenA in Am sterdam door allerlei arties ten, van Lee Towers tot Pink Floyd. Ook particulieren kunnen S.E. Fireworks huren voor een vuurwerkshow. De onderneming ontwikkelt zelf vuurwerkrecepturen. Het vuurwerk wordt in een eigen fabriek in China geprodu ceerd. Niemand van de directie wilde het afgelopen weekend commentaar geven. Het be drijf, dat sinds 1977 aan de Tollensstraat in Enschede- Noord is gevestigd, had een vergunning voor het opslaan van vuurwerk tot 2002. Daar na zou S.E. Fireworks van de gemeente moeten verkassen omdat de 'historisch ge groeide' opslag van vuur werk in een woonwijk onge wenst werd geacht. Het Twentse bedrijf begon in de jaren vijftig als handel in klein consumentenvuur werk. Door de jaren heen maakte dat steeds meer plaats voor groot feestvuur- werk. De vergunningen die daarvoor waren verleend, waren allemaal in orde. Volgens vuurwerkspecia list K. Haarman uit Enschede zijn de regels .uiterst streng: „De normen worden wereld wijd voortdurend getest en bijgesteld. De opslagplaatsen moeten ook zodanig zijn in gericht dat bij een brand niet dergelijke rampen kunnen plaatsvinden. Het gaat daar bij onder meer om bunkers die uit verschillende com partimenten bestaan, waar door een brand altijd be perkt zou moeten blijven." Op het bedrijfsterrein van S.E. Fireworks stond een grote centrale bunker met dertien compartimenten. Daaromheen stonden nog eens veertien containers waarin een beperkte hoe veelheid vuurwerk lag. Haarman is er dan ook van overtuigd dat er in de op slagplaats iets anders dan gewoon vuurwerk moet heb ben gelegen. „En dat wil he lemaal niet zeggen dat ze il legaal bezig zijn geweest. Je krijgt pallets vol vuurwerk binnen en daar neem je steekproeven van. Maar er kan best door een fout iets tussen zitten wat levensge vaarlijk is. Dat zou bijvoor beeld los buskruit geweest kunnen zijn. Daar krijg je in grote hoeveelheden enorme explosies van." i'jaapnuuten lis is weg, help me', hoort hij. Jan Ko- alarmwacht van de VHD (Verzeke- ulpdienst) weet het even niet meer. n rijf minuten daarvoor heeft hij een Ie vader te woord gestaan die met zijn nden oude dochter in de armen, in- tnaar zijn echtgenote die al meer iur vermist is. matig, hij heeft inmiddels vele tien- 'lefoontjes van slachtoffers uit het bied in Enschede op de Apeldoornse gerwerkt, staat hij de beller te Straat, huisnummer en de situatie 'pstallen zijn de belangrijkste vragen lijst. Het liefst zou hij op dat moment 'aar Enschede vertrekken om de fers, waarmee hij na vijf minuten aan non al een band voelt, persoonlijk te .Je weet ook wel dat dat niet kan. at ik de laatste uren meemaak kan ik mand navertellen", zegt hij. De me- arvan de alarmcentrale heeft maar Dom te praten. In korte tijd verwerkt alp vragen van drie Libanese families en haard verloren hebben, gen ervoor dat alle gegevens van de Iers op tijd bij de verzekeringsmaat- jen terecht komen, maar meer kun- dgenlijk niet doen." En hij zou zo- *rwillen doen, zegt hij. „Maar verder °or te zorgen dat er bij slachtoffers direct een glaszetter voor de deur staat om nieuwe ruiten te plaatsen, komen we niet." De vermoeidheid straalt van zijn gezicht. On der normale omstandigheden doet de cen trale dat op zondag met zeven mensen, giste ren zaten er 25. Omdat de centrale ook die binnenkomende gesprekken van Salvage (hulpverleners die bij een ramp namens de verzekeringsmaatschappijen direct in actie kómen) verwerkt, stond de telefoon rood gloeiend. Geen telefoongesprekjes die even snel kon den worden afgehandeld. „Nee, huilende en zeer geëmotioneerde mensen die hun ver haal kwijt wilden en dringend hulp nodig hadden om ze werkelijk alles kwijt zijn." De afwikkeling en zo nodig oplossen van de dra matische verhalen is niet de taak van de alarmcentrale. „Hoe graag we dat ook zou den willen, we kunnen niet. Maar als de slachtoffers hun verhaal kwijt zijn en weten dat er aan hun zaak gewerkt wordt, wil ook nog wel eens helpen. Maar meer dan een schrale troost is het niet." Bijna vijftienhonderd telefoontjes kwamen gisteren bij de VHD binnen. In ruim 800 ge vallen ging het daarbij om slachtoffers en be woners die directe financiële schade hebben ondervonden. Vandaag vergaderen alle Nederlandse verze keraars gemeenschappelijk om de afhande ling van de ramp verzekerings-technisch zo goed en soepel mogelijk te laten verlopen. Plattegrond van het rampgebied in Enschede. Het omlijnde gebied is voorlopig tot verboden terrein verklaard. INFOGRAFIEK ROB TACONIS/JEROEN LUIZINK enschede gpd Een man loopt schreeuwend door de straat. 'Het is verdomme een schande. Een vuurwerkfabriek in een woonwijk. Wie gaat dat betalen. We zijn alles kwijten natuurlijk de lui.' Hij weet niet waar zijn kinde ren zijn en weet niet meer waar hij het zoeken moet. 'Waar zijn ze nou? In de straat is het een chaos. Er is in elk geval een vrouw gewond door rondvliegend glas. Er is geen ruit meer heel en de straat ligt bezaaid met dakpannen. Bij veel huizen zijn de deuren ontzet en zijn sponnin gen van ramen als lucifertjes gebro ken door de luchtdruk bij de explo sies. In kamers liggen meubels onderste boven, gordijnen zijn van hun rails gereten. Ook veel auto's zijn be schadigd door rondvliegende brok stukken. „We zijn blij dat we nog le ven. Het leek wel oorlog", zegt een geëmotioneerde buurtbewoner. „Op het moment van de eerste ex plosie stond ik met mijn zoon voor het raam. De luchtdruk was zo he vig dat we steil achterover sloegen. Ik viel op het bed, maar wonder bo ven wonder hebben we niets. Bij de twee nog zwaardere explosies vlogen de laatste ruiten er ook uit." Boven is in de slaapkamer de mid- denbalk van het kozijn geknakt. .Achter in de tuin ligt een enorm stuk staal. Dat is hier met een nood- vaart over het dak gevlogen. We zijn echt aan de dood ontsnapt." Zijn zoon ijsbeert heen en weer. „Ik ben hier alleen maar op bezoek. Het is toch ongelofelijk. Je bent hier je le ven niet zeker. Wat komt er nog meer?" Heel veel mensen pakken daarom waardevolle spullen in, pakken vo gelkooien en huisdieren en willen weg. Anderen juist niet. „Want wie let er op onze spullen? Straks wordt alles geplunderd." Een man staart met lege ogen naar buiten, naar de chaos voor zijn deur. „Ik wil wel weg, maar mijn auto doet het niet meer." De ruiten van zijn Ford zijn nog heel. Maar boven op de wagen liggen twee deuren van een garagebedrijf aan de overkant. Veel bewoners zijn perplex dat er een vuurwerkopslag zo dicht bij een woonwijk kan liggen. „Ik wist het niet. Als we het hier hadden gewe ten. dan hadden we misschien wel actie ondernomen. Maar ja, nou is het te laat." De Franse president Jacques Chirac heeft gisteren de Neder landse premier Wim Kok een condoleanceboodschap ge stuurd naar aanleiding van de vuurwerkexplosie. Chirac schrijft dat hij „tot zijn grote ontsteltenis" heeft verno men van de ramp in Enschede. Hij zegt er prijs op te stellen om op dit „trieste moment" voor -Nederland, „mijn condoleances over te brengen uit naam van mijzelf en uit naam van het Franse volk". De president schrijft „zeer aangedaan" te zijn van het nieuws. Ook de Duitse minister van buitenlandse zaken Fischer heeft een condoleancebrief ge schreven. Fischer spreekt de hoop uit dat de Duitse hulp een bijdrage levert aan het beper ken van de schade. Geen rust voor personeel dierenambulance Sinds het begin van de ramp hebben de dierenambulan ces nog geen moment stil gestaan in Enschede. Het personeel heeft de handen vol aan de opvang van dieren die net als hun baasjes hun huis kwijt zijn of zo geschrokken zijn van de explosies dat ze zijn gaan zwerven. „Het is heel druk. We hebben nog geen mo ment rust gehad", zegt Theo Bakker van de Dierenbe scherming Enschede. Tot nu toe zijn ongeveer 150 dieren ondergebracht in opvangcentra. Explosie bij SE Fireworks Brouwerij Grolsch Brouwerijstr, i Almelo Oldenzaal Ontploffing in vuurwerkopslagplaats

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2000 | | pagina 3