Ontgoocheling op Songfestival
WEER
Vuurwerkramp Enschede
Balvaardigheid voor jeugd sleutel tot Euro 2000
MAANDAG 15 MEI 2000
COMMENTAAR
De beelden van de weggevaagde woonwijk in Enschede roepen
herinneringen op aan de oorlog. Voor de generaties die het bom
bardement op Rotterdam, gisteren precies zestig jaar geleden, niet
bewust hebben meegemaakt, zijn het bijna on-Nederlandse beel
den. Een ramp van dergelijke proporties gebeurt meestal ver weg.
In Grozny. In Afghanistan. In Los Angeles. Maar niet hier om de
hoek.
Met enig cynisme moet je constateren dat de vuurwerkopslag
plaats in Enschede midden in een achterstandswijk stond. Ook an
dere vuurwerkbunkers in Nederland zijn omringd door sociale wo
ningbouw of woonwagenkampen. In Wassenaar of Bloemendaal
worden geen explosieven opgeslagen. Het is des te wranger dat de
meeste bewoners van de wijk dachten dat de bunkers opslagplaat
sen waren voor oud-papier.
Het is echter nog veel te vroeg voor conclusies inzake de schuld
vraag. Vooral het gemeentebestuur ligt nu zwaar onder vuur, om
dat de burgemeester en anderen persoonlijk niet op de hoogte wa
ren van de bestemming van het vuurwerkcomplex. De gemeente
Enschede was dat overigens wel. Er waren vergunningen voor de
opslag van vuurwerk afgegeven en Defensie inspecteerde de loca
tie nog in 1998.
Een les die wel onmiddellijk van de ramp te leren valt, is dat abso
lute veiligheid niet bestaat. De opslag van vuurwerk hoort daarom
niet thuis in een woonwijk, ook al deugen de vergunningen en
worden de explosieven volgens de regels bewaard. De ramp had
voorkomen kunnen worden als het vuurwerk buiten de stad was
opgeslagen. Ver van woonhuizen en bedrijfsterreinen.
Belangrijk is verder dat er een allesomvattend en volstrekt onaf
hankelijk onderzoek komt naar oorzaak en gevolg van de ramp.
Verondersteld mag worden dat die les wel geleerd is na de vlieg
rampen in de Bijlmer en in Eindhoven. De onderste steen moet
boven komen. Al was het maar om geen ruimte te bieden voor
speculatie, complottheorieën en geruchten waardoor nog jaren la
ter telkens opnieuw de pas geheelde wonden van slachtoffers wor
den opengereten.
Traag
Weer verandert drastisch
Het sneeuwde gisteravond in
Moskou en 's middags was het
er niet warmer geweest dan 5,8
graden. Bij ons werd het de
tiende zomerse dag op rij (De
Bilt) en vandaag werd de elfde
een feit. Drastische veranderin
gen zijn echter op komst. Het
oosten van Europa warmt op;
het westen koelt flink af. De
omslag naar ander weer vol
trekt zich morgenmiddag en
avond. Er komt meer bewolking
en later gaan het regen- en on
weersbuien ontstaan. Deze
kunnen, op de nadering van
een koufront, vooral tijdens de
avonduren en in de nacht van
dinsdag op woensdag zwaar
worden. Voor het gedonder be
gint, stijgt de temperatuur nog
tot waarden omstreeks 27-28,
in het binnenland lokaal 30 gra
den. Alleen in Zeeland blijft de
temperatuur waarschijnlijk op
ongeveer 23 graden steken.
Een temperatuur van meer dan
25 graden betekent voor De Bilt
automatisch de twaalf zomerse
dag in successie. Dat is een
reeks die in de maand mei
waarschijnlijk niet meer zal
worden overtroffen. Uniek is
verder de gemiddelde tempera
tuur over de eerste helft van de
maand. Deze wordt de hoogste
ooit. Dat 'ooit' slaat overigens
op de twintigste eeuw.
Woensdag trekken de onweers
buien naar het oosten weg. Het
klaart dan weer op maar in de
luchtmassa's die met een zuid
westenwind naar orts land wor
den getransporteerd wordt het
's middags niet warmer dan
circa 17 graden. De dagen
daarna, donderdag en
vrijdag, is het waar
schijnlijk nog iets koeler
en er kunnen wederom
enkele buien tot ont
wikkeling komen.
Tijdens het afgelo
pen weekeinde
draaide het om zon,
zee en zaligheid.
Zowel zaterdag als
zondag steeg de
temperatuur op veel
plaatsen tot boven de
25 graden: gisteren
zelfs ruimschoots. Op
plekken met 'tuinbroei'
werd het lokaal zelfs 30
graden. De lucht was
bijzonder droog het
geen tot uiting kwam in
het Mediterrane blauw.
Nieuws over ramp dringt langzaam door in Stockholm
De ontgoocheling bij de Nederlanders op het Eurovisie Songfestival in Stockholm is groot. Terwijl het liedjes
festival op volle toeren draait, dringt het nieuws over de ramp met de vuurwerkfabriek in Enschede langzaam
door. Op de jurering let vrijwel niemand. Ook zangeres Linda Wagenmakers, die met het liedje 'No goodbyes'
ons land vertegenwoordigt, is zichtbaar aangeslagen. ,,Wat in Enschede is gebeurd, overschaduwt alles", zegt
de 24-jarige zangeres.
Dat de nachtegaaltjes daar in Zweden blijkbaar flink verkouden
waren geworden. En dat dat ook niet zo verwonderlijk was, gezien
het aantal zichtbare navels van de deelnemers. En dat het repertoire
ook weer van een allerbedroevendst niveau was, zo'n repertoire
waarvan de vullingen uit je kiezen klappen. Dat het commentaar
op de radio van Dik Voormekaar voorspelbaar en flauw was. En het
commentaar van Willem van Beusekom op televisie saai. Kortom,
dat het songfestival wederom een ramp was, dat had ik allemaal
willen schrijven. Maar ja, met die ramp hoefik nu natuurlijk niet
meer aan te komen, na Enschede.
De echte ramp dus, daar draaide het dit weekeinde om. Alleen
vreemd dat de verslaggeving pas erg laat op gang kwam, alsof de
dames en heren met tegenzin uit hun luie tuinstoel waren gestapt
en met een oude fiets naar Enschede waren gefietst. En pas halver
wege het songfestival in de gaten hadden hoe erg het was. Traag
dus.
Dat gold ook voor de andere Nederlandse zenders. Maar toen de
boel eenmaal op gang was gekomen, bleek dat RTL5 net even iets
eerder de nieuwtjes en de verschillende deskundigen in de studio
had. En RTL had zondagochtend ook een doorlopende uitzending
met de meest recente ontwikkelingen. Zo was vrijwel meteen te zien
hoe een zichtbaar ontdane koningin Beatrix in het gezelschap van
Wim Kok tussen de puinhopen stapte. De NOS had dat pas een uur
tje later.
Maar hoe informatief al die uitzendingen ook waren (al lijkt het
mij nou ook niet nodig om de schokkende beelden van de amateur
filmer om de haverklap uit te zenden), niet alles wat je zou willen
weten, kom je ook te weten. Bijvoorbeeld:
- Hoe is het afgelopen met de man die op het filmpje het portiek in
vluchtte? Vlak voor de grote knal holde hij weg. Leeft die man nog?
- En hoe zit het met de vrouw die vrijwel tegelijkertijd de straat in-
rende, vlak voor de grote knal. in de richting van de opslagplaats?
- En weet de man met die mitella, die zijn vrouw vlak voor de grote
klap om hulp hoorde roepen, inmiddels of zijn vrouw leeft?
Dat zijn van die losse eindjes waar je als kijker de hele tijd mee
blijft zitten. Vooral omdat je tussen al die ellende ook wel eens even
een klein vonkje geluk zou willen zien. En waarom kunnen die
hulpverleners nou niet 's nachts doorzoeken?
Dat er iets ernstigs aan de hand
is in Nederland, was al doorge
drongen in Stockholm. De con
touren van die ramp worden
echter uiterst langzaam duide
lijk. Pas wanneer radiopresen
tator Ron Stoeltie een telefoon
tje krijgt tijdens het liedje van
IJsland dat de rechtstreekse uit
zending van het festival in Ne
derland zal worden stopgezet,
zijn de poppen aan het dansen.
De rest van de internationale
pers kijkt met verbazing naar
hoe chaos zich meester maakt
van de Nederlanders.
Ruurd Bierman, directeur radio
en televisie van de NOS, moet
uit de zaal van de Globe Arena
geplukt en bijgepraat worden.
Getty Kaspers, zangeres van de
groep Teach In die 25 jaar gele
den voor het laatst voor Neder
land het songfestival won, barst
in tranen uit. „Enschede is onze
stad geweest", verklaart Kas
pers in de persruimte. „Ik ben
bang dat er mensen bij betrok
ken zijn die ik ken."
Beetje bij beetje druppelen de
nieuwsfeiten binnen. Maar als
iemand van internet de eerste
foto's van de ramp plukt, is alle
aandacht voor het liedjescircus
weg. Er bestaat nog enige tijd
onzekerheid over de vraag of
Nederland zich alsnog zou
moeten terugtrekken. Dat blijkt
niet te kunnen, want het song
festival is dan al bijna een uur
bezig. Vlak voordat de uitzen
ding in de Nederlandse huiska
mers van de buis verdwijnt, is
in Stockholm al bekend dat de
schaduwjury in Hilversum de
punten moet gaan verdelen in
plaats van het televoten.
Ruurd Bierman geeft even later
op de gang de laatste stand van
zaken door. „Er is pas laat een
besluit genomen om de uitzen
ding te stoppen omdat ook pas
laat bekend werd dat de om
vang van de ramp veel groter is
dan gedacht. Het ziet er naar
uit dat deze ramp erger is dan
die in de Bijlmer."
Er worden meteen oplossingen
gesmeed voor het geval dat Lin
da Wagenmakers zou gaan win
nen. Probleem is dat Linda's
managers en choreograaf Stan
ley Burleson haar niet kunnen
Linda Wagenmakers was zichtbaar aangeslagen na het Songfestival. „Wat in Enschede is gebeurd, over
schaduwt alles." foto
bereiken in de hermetisch afge
sloten green room waar alle ar
tiesten de avond doorbrengen.
Inmiddels heeft de Zweedse
omroep SVT een persbericht
verspreid. Daarin staat dat Ne
derland de uitzending heeft ge
staakt naar aanleiding van de
ontploffing in de vuurwerkfa
briek in hartje Enschede.
Achter de schermen is het een
drukte van belang. De pers wil
weten waarom de NOS niet eer
der op de avond heeft besloten
om zich terug te trekken uit het
songfestival gezien de situatie
in Enschede. Er zitten zes uur
tussen het begin van de ramp
en het stopzetten van de live
uitzending. Ruurd Bierman legt
het uit: „Natuurlijk liggen er
draaiboeken voor dit soort cala
miteiten, maar je kunt nooit
precies aangeven wanneer je
een uitzending moet stopzet
ten. Er was een enorme paniek
in Nederland; beelden van de
ramp kwamen daar ook laat
binnen."
De stemming in de Nederland
se delegatie is inmiddels tot het
vriespunt gedaald. Ook al beseft
iedereen dat 'we' in Stockholm
op dit moment niets kunnen
uithalen. De laatste twaalf lied
jes worden nauwelijks nog ge
volgd en de puntentelling
dringt niet echt meer door.
In de kelder van de Globe Arena
is het wachten totdat de deuren
naar de zaal opengaan voor de
ontmoeting met de winnaars.
Opgewonden Deense journalis
ten zorgen voor hilariteit. Lo
gisch, maar het hoofd van de
Nederlanders staat daar niet
naar. Uiteindelijk komt Linda
Wagenmakers tevoorschijn. Zij
vertelt dat ze slechts als der
tiende is geëindigd. Ze blijkt
pas aan het begin van de pun
tentelling van de ramp op de
hoogte te zijn gebracht.
„Jan Aarntzen wilde het eerst
niet zeggen", herinnert ze zich.
„We waren heel terneergesla
gen. Er gebeurde van alles om
ons heen, maar wij zaten stil op
de bank. Je ziet meteen de be
trekkelijkheid van alles in: wij
zijn hier met een muzikale
wedstrijd bezig en elders gaan
mensen dood. Als ik dit eerder
had geweten, had ik misschien
niet opgetreden. Ik voel me niet
opgelaten doordat ik lekker
stond te swingen terwijl in Ne
derland die vreselijke ramp be-,
zig was. Gewoon omdat ik het
op dat moment niet wist."
„We dachten eerst dat prins
Bernhard overleden was. Maar
dit is iets zoveel groters, zo ver
nietigend. Dat overschaduwt
alles wat hier gebeurt. Dan is
het niet meer belangrijk hoe die
puntentelling verloopt. Je denkt
alleen maar aan wat er in Ne
derland gebeurt."
Toch staat Linda even stil bij
haar lage eindklassering. „Na
tuurlijk is het jammer dat onze
act niet gewerkt heeft. Blijkbaar
is het publiek aan iets anders
toe. Ik ben trots op wat we hier
hebben neergezet. We hebben
er met zijn allen super hard
voor gewerkt. Maar zo'n
ramp.... Stel dat we hadden ge
wonnen, dan hadden we niet
opgetreden. Daar is het een te
vrolijk nummer voor. Mis
schien hadden we om een mi
nuut stilte moeten vragen.
Maai- dat vonden we niet ge
noeg. We hebben de regisseur
gevraagd om in dat geval de vi
deoclip te draaien."
Inmiddels is in Stockholm het
grote slotfeest begonnen. Be
halve de Nederlanders lijkt er
niemand stil te staan bij de el
lende in Enschede. In de bus
naar het hotel zorgt een Zweed
se mevrouw voor de nodige op
hef. Ze zit nog helemaal in de
luchtbel die Eurovisie Songfes
tival heet en die voor ons al
lang wreed uiteen gespat is. En
die dertiende plaats? Ach, nie
mand die zich daar druk over
maakt.
Het ziet er niet naar uit dat het
Eurovisie Songfestival 2000 als
nog een keer op de Nederland
se beeldbuis komt. „Daarover
moet nog een besluit genomen
worden", zegt persvoorlichter
Fred de Vries van de NOS.
„Maar als je kijkt naar wat er op
dit moment in Nederland gaan
de is, denk ik niet dat we het
festival alsnog een keer gaan
uitzenden."
MARTIN HERMENS
Deense b
geven je
het naki
Ze waren zelf missel
meest verrast. Jörgei
Niels (46) Olsen vod
ineens weer twee jon
met gitaren. De Olse
uit Denemarken woi
dagavond het 45ste i
Songfestival met hei
on the wings of love'
betoon aan oudere v
Met een verpletterei
in totaal 195 punten
twee broers (sinds IS
muziek) de jeugd hei
De 16-jarige Alsou ii
bleef met 155 puntei
de winnaar.
Het is de tweede kee
marken het Eurovisii
val wint. De eerste ki
1963 met het liedje'I
van het echtpaar Gri
gen Ingmann.
De overwinning van
broers rekent in elkg
het feit dat je niet pei
hoeft te zijn of een th
moet presenteren ot
visie Songfestival tel
winnen. Gewoon een
gen zonder al te veel
omheen kan voldoet
De volledige uitslag*
rovisie Songfestival 2
1. Denemarken, 195;
Rusland, 155 pnt; 3.1
136 pnt; 4. Estland, 9
Duitsland, 96 pnt; 6,
pnt; 7. Zweden, 88 pt
ta, 73 pnt; 9. Kroatië,
Turkije, 59 pnt; 11. N
57 pnt; 12. IJsland, 4j
Nederland, 40 pnt; 1
rijk, 34 pnt; 15. Mace
pnt; 16. Engeland, 28
Roemenië, 25 pnt; 18
18 pnt; 19. Finland, 1
Zwitserland, 14 pnt;i
8 pnt; 22. Israël, 7 pm
Frankrijk, 5 pnt; 24. E
pnt.
Vreugde bij de Deense Olsen Brothers na hun overwinning
Songfestival. „Voor ons betekent dit de top van onze carrit
Balvaardigheid,
Euro 2000.
daar ging het om tijdens de selectiedag voor ballenjongens en -meisjes voor
foto gpd
Ze dromen ervan de bal precies voor
de voeten van Patrick Kluivert te
trappen of Dennis Bergkamp de per
fecte ingooi te laten zien. Ruim ne
genhonderd kinderen tussen 11 en
15 jaar streden gisteren in de ArenA
om deelname aan EURO 2000. Niet
als speler van Oranje, maar wel heel
dichtbij de groten van het Europees
voetbal: als ballenjongen of -meisje
tijdens het Europees Kampioen
schap.
De selectiedag leek door de ramp in
Enschede niet door te gaan, maar or
ganisator Coca-Cola vond het niet
haalbaar duizend kinderen in één
avond af te bellen. Enschedese scho
len die 48 deelnemers aan de selec
tiedag zouden afvaardigen, belden
w^l af. De drankfabrikant, verant
woordelijk voor het jeugdprogramma
van EURO 2000, laste aan het begin
van de selectiedag een minuut stilte
in om de slachtoffers in Enschede te
herdenken. Daarnaast werd het uit
bundige deel van de dag, met optre
dens van artiesten, geschrapt.
Voor deze dag selecteerde Coca-Cola
kinderen via schooltoernooien en
door een actie in samenwerking met
Albert Heyn. Van de duizenden kin
deren die daarop reageerden, moch
ten er duizend gisteren in de ArenA
meedoen. Van hen bleven 218 jonge
ren over die bij de wedstrijden in de
Nederlandse stadions aan de zijlijn
mogen staan.
De jongeren moesten op het ArenA-
gras tonen dat ze goed met een bal
kunnen omgaan. Niet alleen de tref
fers en de kunstjes, maar ook het so
ciaal gedrag telde bij de uitverkiezing
door Coca-Cola. De frisdrankfirma is
niet alleen verantwoordelijk voor de
ballenjongens en -meisjes, de spon
sor van EURO 2000 selecteert wereld
wijd ook 682 kinderen van 7 tot 11
jaar om de voetballers op het veld te
begeleiden. Die kinderen mogen in
een elftalshirt voor de spelers staan
tijdens het spelen van de volksliede
ren en worden geselecteerd via de
jeugdelftallen van de grote voetbal
clubs. „Kinderen zijn er heel vol van
als ze aan zo'n evenement mogen
deelnemen", weet een woordvoerster
van de sponsor. „Het is een ervaring
die ze niet meer vergeten."
Het gevecht tegen de marinade
Zelf vind ik de gele biesjes die de firma Asics op mijn
hardloopschoenen heeft geplakt al aan de frivole
kant, maar mijn vader snelt naast mij onbekom
merd voort in een shirt dat een prijskanarie een
minderiuaardigheidscomplex zou bezorgen. Het
niergruisgeel zet zich onbeschaamd voort in de kor
te legging die hij onder het shirt draagt. Om zijn
grijze krullen heeft hij een brede, witte zweetband
getrokken, waardoor hij er uitziet als iemand die
zojuist de afdeling hersenchirurgie van een regio
naal ziekenhuis is ontvlucht. Maar vergeleken
met de paars/roze kledij waarin hij zich tot
voor kort als een zuurstok-op-leeftijd door het
dorp bewoog, vinden wij als familie dat hij er
behoorlijk op vooruit is gegaan.
We hollen al een kwartier over een bospad
en hij hijgt nog niet eens. Zelf heb ik last
van wat mijn laatste avondinaal is geweest:
spinazie a la crème met een hardgekookt ei
en een speklap. Een gemarineerde speklap.
Wat er precies omhoog wil komen zou een
maagechoscopie moeten uitwijzen, maar voor
mijn gevoel loop ik in die eerste kilometers
i vooral liters marinade weg te slikken.
Het is bijna tien jaar geleden dat ik voor het
laatst met mijn vader hardliep. Daar had ik een
aantal goede redenen voor. Na mijn laatste ma
rathon zwoer ik nooit meer een hardloopschoen
aan te trekken, liet mijn lichaamsgewicht met
DICK VAN DER PLAS
achttien kilo toenemen en maakte serieus werk van
de verhoging van mijn bloeddruk. Mijn vader zag
zich ondertussen gesterkt door een plaats in de vete
ranen top vijf van een kwarttriathlon voor gemeen
te-ambtenaren, schafte zich behalve loopschoenen
ook een racefiets aan en ging in zijn lunchpauze
zwemmen met vrouwelijke collega's die zijn doch
ters hadden kunnen zijn.
Zijn motief lag niet in de positieve effecten van li
chaamsbeweging, hij raakte verslaafd aan de com
petitie. Iemand die hem inhaalde, of het nu met lo
pen. zwemmen of fietsen was, ging nooit meer har
der dan de grijze schaduw die zich als kleefpasta
aan hem of haar hechtte. En als er geen tegenstan
der in de buurt was, reed hij op de fiets tegen zijn
kilometerteller. Dat werd wat minder toen hij een
keer door een ambulance met een dubbele sleutel
beenbreuk moest worden afgevoerd omdat hij meer
aandacht voorde verspringende digitale cijfers had
dan voor zijn medeweggebruikers. Als ik op vakan
ties recreatief een stukje met hem mee fietste pro
beerde hij me er nog op elke helling af te rijden. En
met de beschrijving van de enkele keren dat ik zo
overmoedig was een stukje met hem te gaan hollen,
kreeg hij op verjaardagen jarenlang de lachers op
zijn hand.
Maar nu, na tien jaar, voel ik me weer goed genoeg
om een trainingsrondje van een uur met hem af te
werken. Ik ben meer dan elf kilo afgevallen, oefen al
een tijdje voorde halve marathon en ben na maan
den van tobben eindelijk blessurevrij. En aanvanke
lijk heb ik ook van weinig meer last dan van wat a
la crème, wat spinazie, een hardgekookt ei en een
speklap (in die volgorde en alles doordrenkt in de
marinade) dat zich uit heimwee van mijn maag te
rug naar mijn strottenhoofd probeert te verplaatsen.
De eerste drie kwartier kan ik. tussen het wegslikken
van dit avondmaal door, zelfs nog wat terugzeggen
op de dialogen die moeiteloos uit de mond van mijn
hardloopmaat lijken te komen. Maar daarna, daar
na gaat alle aandacht uit naar het zeurende gevoel
in de achillespees van mijn linkervoet die moeite
heeft met de combinatie van asfalt, hobbelig bospad
en grindweg. 'Luister naar je lichaam', is mij de af
gelopen maanden bij elke marathonclinic voorge
houden. 'Als je een pijntje voelt, stop dan.
In dit gezond-verstand-scenario is geen rekening
gehouden metal eerder vernederde zoons die naast
hun competitieve vader lopen. En al lijkt de pees
met elke stap een centimeter korter te worden, tot
we ons rondje hebben voltooid geef ik geen krimp.
Zodra mijn kwelgeest uit het zicht is, strompel ik
naar huis, in de wetenschap dat ik vijf weken voor
de marathon weer voor minimaal drie weken ben
uitgeschakeld. Het 'Het ging wel aardig met je, hè',
van mijn vader klinkt nog na in mijn oren.
Over tien jaar pak ik hem terug. Dan is hij 75.
MENSEL
De hon
derdste ver
jaardag van
de Britse
QUEEN
MOTHER
op 4 augus
tus is reden
voor een
feestje,
maar niet
op kosten
van de Britse regering
viteiten kosten zo'n 1,
gulden, een bedragdi
Blairerniet voor wil u
meldt de Britse Sundi
graph. Voorde publiel
lijkheden worden daai
zitpplaatsen in specia
verkocht voor zo'n 185
per stuk. Er komen dei
boxen met twintig stoé
gens de krant zal de m
koningin Elizabeth me
met verkoop. Zij wil de
ten gratis naar haar fa
nen. De organisatie vé
telijkheden op 19 juli
dense Horse Guards te
aan dat bedrijven diei
stoelen 'kopen' geenn
tingen mogen aanbren
tribune. Prins William
zoon van prins Charles
naar aanleiding van he
voor het eerst op een p
meldt The Sunday Tin
gel vertegenwoordigte
van 27 pence.
JIMMY GULZAR, de N
se ex-man van SpiceC
nie Brown, heeft eene
presentator te worden
muziekstation MTV Ei
de hand gewezen. Gul
huwelijk op nieuwjaar
klippen liep, zegt dat:
naar feestjes en recep
dan dat hij programm;
teert. Om zijn luxueuz
stijl staat de dansera
kend als 'Goldcard Jir
gen het Britse showbi:
reau WENN zegt de vc
danser, die sinds 199
meer heeft gewerkt, d
zin heeft in het lezen'
cues. ,,lk wil iets mee
gelukkig met wat ik ni
maar een beetje rondl
mijn vrienden." Gulzz
zijn scheiding van zijr
een bedrag van ruim!
gulden en een flat inl
had ruim 10,8 miljoei
geëist.
