ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
7
Isch Dagblad
Eindexamenkandidaten kijken terug op hun middelbare schooltijd
Als ze minister van onderwijs waren, dan wisten ze het wel. Houden zo, dat systeem. Alleen dat vermaledijde studiehuis, daar mag
de slopersbal in. Zelf ontsnappen ze aan deze en andere veranderingen in het onderwijs, voorspellen ze want ze staan er na de
schoolonderzoeken goed voor. Kim Nies, die haar kansen op 70 procent schat, is het minst optimistisch. Acht middelbare scholieren
uit Leiden en omgeving blikken aan de vooravond van hun eindexamen, dat komende week begint, terug op hun schoolperiode. Het
Leidsch Dagblad volgt dit groepje en brengt verslag uit over hun belevenissen in de rubriek Examentijd.
Naam: Kim Nies
Leeftijd: 16
Woonplaats: Alphen aan den Rijn
School: Groene Hart Lyceum
Eindexamen: VBO verzorging
Slagingskans: Mijn docenten zeg
gen dat ik slaag. Ik geef mijzelf 70
kans
Vervolgopleiding: Activiteitenbe
geleiding aan het Castellum
Naam: Daniëlle de Best
Leeftijd: 16
Woonplaats: Katwijk
School: Andreascollege lokatie
Pieter Groen
Eindexamen: Mavo
Slagingskans: 90
Vervolgopleiding: Sociaal juri
disch medewerkster aan het
R.O.C. Leiderdorp
Naam: Bas van der Weijden
Leeftijd: 18
Woonplaats: Leiden
School: Visser 't Hooft Lyceum
Eindexamen: Havo
Slagingskans: 100 Het wordt
tijd na 7 jaar
Vervolgopleiding: Journalistiek
aan de Hogeschool van Utrecht
Naam: Jolan Belt
Leeftijd: 17
Woonplaats: Leiden
School: Da Vinei College
Eindexamen: Havo
Slagingskans: 95
Vervolgopleiding: Communicatie
aan een HBO
e zijn alle acht best te spreken
jover hun school, maar als ze
straks de poort uitlopen met hun
diploma's op zak zullen er geen tranen vloei
en. Manon Sandee, leerling van het Alphense
Groene Hart Lyceum, zegt aan de vooravond
van haar eindexamen atheneum dat ze het
zat is. Dat gevoel heeft ze eigenlijk al het hele
schooljaar. Bas van der Weijden, havist van
het Leidse Visser 't Hooft, knikt instemmend.
Ook hij heeft het gehad. Nu het einde in
zicht is, neemt de school haar ware gedaante
weer aan, die van doorgangshuis.
Alle acht zeggen ze veel aan hun school te
hebben gehad. Zelfs Ruud Berg, die in eerste
instantie stoer vertelt dat hij niet heeft ge
merkt dat hij iets heeft opgestoken op het
vbo (transport en logistiek) van het Leidse
Da Vinei College, neemt toch aan dat hem
wel het een en ander is bijgebracht dat later
van pas komt. Zo'n 70 procent van de lesstof
is zinvol, schat het octet. Die andere 30 pro
cent moet echt de prullenbak in en liever
nog vandaag dan morgen, klinkt het toch
wat opstandig. Zo kan Jolan Belt, havo-eind
examenkandidate van het Leidse Da Vinei
College, zich niet voorstellen dat ze later ooit
nog eens 'de elasticiteit van iets', zoals ze bij
economie leert, zal berekenen. Erger nog zijn
de 'studiemappen' huiswerk die ze heeft
moeten doorworstelen. „Van de huiswerk
lessen kreeg je nog huiswerk mee ook, zat je
thuis te leren hoe je- huiswerk moest ma
ken.".
Dat ze een periode afsluiten betekent niet
in alle gevallen dat ze afscheid nemen, zegt
Kim Nies, vbo'er verzorging van het Groene
Hart Lyceum, want menig Was- en schoolge-
noot van haar slaat na de middelbare school
dezelfde studierichting in. Jolan, haviste van
het Leidse Da Vinei College heeft eveneens
vertrouwen in de vriendschappen die ze de
afgelopen jaren heeft opgebouwd, maar ach,
als de bestaande relaties verwateren is er nog
geen man overboord want je krijgt er nieuwe
voor terug.
Het is deze nuchtere toon die gedurende
het hele gesprek de boventoon voert. Nuch
ter zijn ze, de acht eindexamenkandidaten.
En realistisch. Ze zijn kritisch over hun
school, hun leraren en het onderwijssysteem
maar sparen ook zichzelf niet. Veelzeggend
in dit verband is de opmerWng van Bas dat
hijzelf voor geen goud voor zijn eigen Was
zou willen staan. Het kan een erg lastige
groep zijn, zegt hij schuldbewust. Maar aan
de leraren schort ook het een en ander. Hij
krijgt veel bijval van de rest van de groep.
Het onderwerp docenten maakt de tongen
los. Even lijkt het erop dat de kwaliteit van
het lerarenkorps zeer te wensen overlaat,
maar de nuances volgen rap. „Er zijn veel
goede leraren, hoor", stelt Daniëlle de Best,
die de mavo volgt op het Andreas College
„Maar er is een klein aantal dat het gemid
delde enorm naar beneden haalt." Als de
acht hun docenten een cijfer moeten geven
komt dat tussen de zes en de zeven uit.
Gevraagd naar de criteria, reageert als eer
ste Zoeterwoudenaar Ruud: een leraar moet
vooral goed gehumeurd voor de Was ver
schijnen. „Als hij chagrijnig is, houdt alles
op, want dan word je om het minste of ge
ringste de Was uitgestuurd."
Daniëlle kent het probleem. Het grote ver
schil is dat haar Wasgenoten zelf opstappen
als de les niet bevalt of de docent geen orde
kan houden. De represailles die daar op
staan wuift ze weg. „Dan krijg je een gele
kaart ofeo, en pas bij vijf gele kaarten volgt
een maatregel. Ik heb er nooit een gehad
hoor, maar bij sommige anderen lijkt het wel
alsof ze ze sparen."
De Leiderdorpse gymnaste Frédérique van
Kauuwen heeft wat meer begrip voor hu
meurige leraren. „Je kan toch niet van ie
mand verlangen dat-ie altijd opgewekt voor
de Was staat. Moet je ons soms zélf zien zit
ten. Wij zijn ook niet altijd even vrolijk."
Jolan vindt inlevingsvermogen en toleran
tie belangrijke vereisten. Zij kent docenten
die met nog geen stok uit hun eigen denkwe
reld zijn te slaan en die alles, maar dan ook
alles, volgens het boekje willen doen. „Soms
kun je er echt niets aan doen dat je te laat
bent, we zijn ook maar mensen. En als je dan
toch een briefje moet halen..."
Er wordt een grof onderscheid gemaakt
tussen jonge en oude leraren. Veel oudere
draaien hun verhaal af, beperken zich tot
kennisoverdracht. De jongere zijn meer ge
neigd het gezellig te maken in de Was en
doen meer hun best te boeien, door bij voor
beeld te vertellen over hun eigen belevenis
sen. Klikt het met een docent, dan wordt het
vak er vaak leuker op en doen de leerlingen
beter hun best. Maar ook dat effect moet niet
worden overdreven, zeggen Manon, Frédéri
que en Danielle. Als een vak je echt niet ligt
kan de man of vrouw voor de Was nog zo
sympathiek zijn, warm zullen ze er niet voor
lopen. Of het moet zijn om een onvoldoende
te voorkomen.
Een collectieve ergernis is de belofte aan
het begin van elk schooljaar dat leerlingen zo
veel mogen vragen als ze zelf maar willen.
„Wij zijn hier om jullie vragen te beantwoor
den", is een veelgehoord citaat. Maar wee de
leerling die na de tweede uitleg nog niet be
grijpt hoe de vork in de steel zit en om een
derde poging vraagt.
De verstandhoudingen tussen sommige
leraren en sommige Wassen zijn ronduit
slecht. Ruimte om daarover een gesprek te
voeren, is er wel maar als het puntje bij het
paaltje komt, krijgt de docent toch gelijk. En
verandert er niets, zo is de ervaring. Dat is
toch de wereld op zijn kop,want het is lasti
ger om dertig leerlingen zich aan één leraar
te laten aanpassen dan andersom. Maar om
daar nou een agendapunt voor de leerlin-
genraad van te maken... Je zit in de eerste
plaats op school om te leren en niet om
vriend te worden met de leerkracht, luidt de
nuchtere slotsom. En dan is het toch eigen
lijk wel logisch dat leerlingen aan het kortste
eind trekken.
De vervolgopleiding zal beter bevallen,
denken ze. „Dan krijg je echt alleen nog
maar vakken waar je zelf voor hebt geko
zen", meent Kim. De middelbare school
heeft de meeste leerlingen nauwelijks beïn
vloed in hun keuze. Hooguit hebben de sta
ges die sommigen volgden een stempel ge
drukt. Ze weten daardoor wat ze niet willen.
Zoals Wilma de Jong vbo'er groen aan het
Rijnsburgse Groen College die meeliep in
een bloemenzaak en zich nu richt op een se
cretaresse-opleiding, Kim die na haar stage
in de Wnderopvang West voor activiteitenbe
geleiding en Daniëlle die op het gemeente
huis ontdeWe dat ze toch iets directer met
mensen wil werken.
Bas' zijn vervolgopleiding is wel ingegeven
door school, zij het dan door de schoolkrant.
Hij wil volgend jaar de HBO opleiding jour
nalistiek gaan doen. Frédérique is ook door
school op het spoor gezet. Zij gaat door in
het enige vak dat ze leuk vindt: lichamelijke
opvoeding.
Ook al vervult hun school de rol van weg-*
wijzer niet of nauwelijks, 'het systeem' hoeft
van de zes meisjes en twee jongens niet op
de schop. De wereldhit 'Another brick in the
wall' uit 1979 van Pink Floyd, met tekstregels
als 'We don't need no education We don't
need no thought control No dark sarcasm
in the class room Teachers, leave us Wds
alone', blijkt behoorlijk generatiegebonden
te zijn. Het nummer staat in elk geval mijlen
ver af van deze acht jongeren, die zeggen dat
ze redelijk representatief zijn voor de rest
van de schoolbevolking.
Internet als aanjager van een omwenteling
in het onderwijssysteem? Ze moeten er niet
aan denken. Daarvoor is hun zelfkennis te
groot: scholieren hebben een stok achter de
deur nodig. En het vermeende grote voor
deel van een personal computer, dat je hem
op zelf gekozen momenten kunt aan- en uit
zetten en je dus nooit te Iaat voor welke les
dan ook bent, is in de praktijk juist de dood
steek voor de toch al geringe zelfdiscipline.
Ze hebben liever schoolmuren om zich heen
dan dat ze alle vrijheid genieten in de virtu
ele werkelijkheid. Nee, cyberspace is niet de
toekomst voor het onderwijs.
Op dat moment gaat de gsm van Daniëlle
af. Ze krijgt het toestel maar moeilijk uitge
schakeld. Van hilariteit is nauwelijks sprake.
Het tafereeltje is de gewoonste zaak van de
wereld. „Op school moet-ie uit", zegt ze met
enige spijt in haar stem. Een 06-nummer is
voor scholieren een groter goed dan een in-
ternet-aansluiting.
Ja, voor uittreksels, werkstukken en boek
besprekingen is internet wel handig. Maar
voor kennisoverdracht is een mens van vlees
en bloed nodig. Bovendien kunnen ze niet
buiten de sociale contacten op school. Kim:
.Andere leerlingen stimuleren je om dingen
te doen." En ook de sociale vaardigheden die
je op school leert zijn uiterst waardevol,
vindt Bas. „Je moet het op school doen met
de mensen die daar zitten. En er zitten er bij
die je niet aardig vindt. Toch zul je ook met
die mensen iets moeten. Het is goed om dat
nu al te leren, later zal het niet veel anders
zijn."
Dat dergelijke vaardigheden aan het einde
van de rit niet worden meegewogen, wordt
wel betreurd maar toch vooral geaccepteerd.
Natuurlijk is het wrang dat de sympathieke
klasgenoot, die zich ondanks zijn moeilijke
thuissituatie dikwijls voor de groep heeft in
gezet, straks zakt en de grote treiteraar, van
een paar banken verderop, met vlag en wim
pel slaagt. Maar je privé-leven is je privé-le-
ven en je bent niet op school om de wereld
te verbeteren. „Als je je inzet voor anderen,
gesprekken aanknoopt met de rector om een
probleem op te lossen, is dat mooi, maar
niemand verplicht je daartoe", zegt Jolan.
Niemand spreekt haar tegen. Kim: „Het gaat
uiteindelijk om het diploma. Je krijgt een
eindcijfer voor je vakken en je karakter is
geen vak."
MARIJN KRAMP
WIM KOEVOET
Naam: Wilma de Jong
Leeftijd: 16
Woonplaats: Katwijk
School: AOC Groen College
Rijnsburg
Eindexamen: VBO groen
Slagingskans: 100
Vervolgopleiding:
Secretaresseopleiding van
Schroevers
Naam: Frédérique van Kauuwen
Leeftijd: 18
Woonplaats: Leiderdorp
School: Stedelijk Gymnasium
Eindexamen: Gymnasium
Slagingskans: 100 Ik ga niet
nog een keer zakken
Vervolgopleiding: Haagse Acade
mie lichamelijke opvoeding
Naam: Manon Sandee
Leeftijd: 18
Woonplaats: Alphen aan den Rijn
School: Groene Hart Lyceum
Eindexamen: VWO
Slagingskans: Ik denk dat ik het
wel in een keer haal
Vervolgopleiding: Theater, film
en televisiewetenschappen in
Rijksuniversiteit Utrecht
Naam: Ruud Berg
Leeftijd: 17
Woonplaats: Zoeterwoude
School: Da Vinei College
Eindexamen: VBO Transport en
Logistiek
Slagingskans: 80
Vervolgopleiding: Chauffeursop
leiding. Geen, ik wil een baan in
de transport
530
ZATERDAG