Lapjes huid voor Vietnamese Kim
TV
WEER
De Kamer en Rusland
Zwanen
geven
kuiken
zwemles
Linda Wagenmakers stopt met stappen
VRIJDAG 12 MEI 2000
COMMENTAAR
Als het aan de buitenlandspecialisten van de Tweede Kamer ligt,
zullen de Russen zwaar moeten boeten voor het harde ingrijpen in
het opstandige Tsjetjenië. Een meerderheid van de Tweede Kamer
wil Rusland zelfs uit de Raad van Europa gooien als Moskou niet
serieus de schendingen van de mensenrechten gaat onderzoeken.
De opstelling van de Kamer getuigt van weinig realiteitszin en zet
ons land internationaal te kijk.
Vanzelfsprekend heeft de Kamer het recht en zelfs de plicht zich
een opinie aan te meten over ontwikkelingen in andere landen.
Vooral wanneer het om vermeende schendingen van de mensen
rechten gaat. Dat ons land klein is en dus relatief weinig invloed
heeft op de verloop van de wereldgeschiedenis, doet niet ter zake.
Nederland heeft in het verleden wel vaker de toon gezet en vele
andere landen met argumenten van het eigen gelijk kunnen over
tuigen.
Maar in het geval van Tsjetsjenië zit de Kamer toch echt op het
verkeerde spoor. De Russen hebben in Tsjetsjenië niet alleen te
maken met een 'opstandige deelrepubliek binnen de Russische Fe
deratie, maar ook nog eens met een fanatieke groep moslimterro
risten die van Tsjetsjenië een fundamentalistische staat willen ma
ken. Met andere woorden: met een tegenstander die niet voor rede
vatbaar is en met wie het uiterst lastig onderhandelen is.
Dat de Russen problemen hebben met het onafhankelijkheidsstre
ven van de Tsjetsjeense leiders is alleszins begrijpelijk. Dè ervaring
van de eerste oorlog in Tsjetsjenië leert dat grootschalig militair in
grijpen de enige manier is om de terroristen aan te pakken en de
verliezen aan eigen zijde tot een aanvaardbaar minimum te beper
ken. Op het meedogenloos optreden van de militairen is vanzelf
sprekend kritiek uit te oefenen, maar tegelijkertijd moeten de Rus
sen rekening houden met het thuisfront.
President Poetin is nog niet aan de macht of de Kamer wil de ui
terst gevoelige relaties met Rusland bevriezen. Een slechter medi
cijn voor het zieke Rusland, dat na eeuwen Tsaristische en com
munistische dictatuur uiterst moeizaam de eerste schreden op het
democratisch pad zet, is niet denkbaar. Daarom is het heel ver
standig geweest van minister Van Aartsen om de kwestie in
Straatsburg niet zo hoog te spelen.
De geest van Pipo
In een duister hutje aan de boorden van de koffiebruine Marowij-
nerivier heeft een winti-priester een ei stuk laten vallen op een wit
papiertje. Om te kijken of voorzitter Desi Bouterse van de Nieuwe
Democratische Partij van Suriname een voorspoedige bootreis zal
hebben.
Uit het ei komt een kip en de kip legt een ei en uit dat ei komt weer
een kip", orakelt de priester, in een kennelijk poging om uit te leg
gen waarom hij meent in het legsel van het pluimvee de toekomst te
kunnen zien. Het ei is helder, Bouta zal een voorspoedige reis heb
ben.
De EO had voor het programma Antenne een televisieploeg overzee
gestuurd om Bouterse te volgen op zijn verkiezingstoernee door de
binnenlanden van Suriname. Vrolijke optochten met veel trommels
en juichende mensen. De van cocaïnehandel verdachte voormalig
legerleider wil president worden. „En als het zover komt, dan ver
sieren we het wel", zei Bouterse. Wat hij dan ging versieren, dat ver
gat programmamaker Arjan Lock te vragen. Zoals Lock Bouterse
ook maar niet teveel vroeg over de 8 decembermoorden en de drugs
handel.
Nee, waar de belangstelling van de EO-verslaggever vooral naar uit
ging was de 'bekering' van Bouterse. De presidentskandidaat zou
zich bekeerd hebben tot het christendom. En inderdaad zit hij even
later op een verkiezingsbijeenkomst in een schuurtje, achtereen
ronde tafel met een vrolijk geel kleedje, wat mee te brommen met
een christelijk lied. Daar straalt alvast weinig overtuiging van uit.
Geen wonder dat de EO achterdochtig is.
Alweer vraagt Lock niet aan Bouterse hoe het zit. Hij laat 'voorgan
ger' S. Meije aan het woord, die vertelt dat 'Bouta' in het verleden
wel aan winti-rituelen heeft deelgenomen. „Maar dat is afgoderij.
Nu hij christen is geworden zal hij daar niet meer aan doen. Dat
heeft hij mij beloofd", zegt de dominee. Hij is een goedgelovig mens.
Het kost Lock weinig moeite om Bouterse te 'ontmaskeren'. „Doet de
voorzitter nog aan winti", vraagt hij aan een partijgenoot. Die hem
onmiddellijk verraadt met de woorden. „Niet als zodanig. Maar het
is een cultuurpatroon en elk cultuurpatroon heeftz'n geheimpjes."
En dan is de camera weer in die duistere hut. Waar blijkt dat de
winti-priester van Bouterse ook een christen is. Hoor maar wat hij
zegt: Here Jezus, ik zit hier om de geest Pipo op te roepen.De
priester maakt duidelijk dat Bouterse een diep religieus mens is.
Waar hij ook komt, hij roept de goden op.De dominee kan dus
gerust zijn.
Meizomer houdt nog aan
Matige vorst de afgelopen
nacht in Lapland en zelfs gister
middag bleef de temperatuur
daar plaatselijk iets onder nul.
Hoewel de thermometers giste
ren ook bij ons, juist op de eer
ste dag van de IJsheiligen (Sint
Mamertius) een veertje moes
ten laten, houdt de glorieuze
meizomer waarschijnlijk tot en
met maandag aan. Daarna te
kent zich een duidelijke over
gang af naar aanmerkelijk min
der warm en wisselvallig weer.
Dat gebeurt onder auspiciën
van een IJslanddepressie die in
betekenis toeneemt en tot over
Scandinavië gaat uitdijen. In De
Bilt werd het gisteren trouwens
een zomerse dag met 25,1 gra
den.
In onze regio lukte het, in te
genstelling tot wat ik schreef,
niet meer. In Valkenburg werd
het 23,8 graden, in Nieuw-Ven-
nep 23,4, op Schiphol 23,2 en in
Bloemendaal 22,6 graden.
Doordat de lucht veel droger
was voelde het buiten wel aan
merkelijk prettiger aan.
Een tamelijk koele dag was het
in het noordelijk kustgebied.
Vlieland en Terschelling bleven
op 14,3 graden steken. Daar
kan men zich trouwens toch al
niet druk maken over de euforie
omtrent de zomerse dagen in
het midden van het land. Op
Terschelling is de thermometer
deze maand nog maar één keer
boven de 20 graden uitgeko
men. Wat verder opvalt zijn de
zware buien in Zeeland. In
Kloosterzande, Zeeuws-Vlaan-
deren is uit twee wolkbreuken
(zondag en woensdag) 82 mm
opgevangen. Dat is meer dan
wat er normaal in de hele
maand mei valt. Bij ons staat
mei slechts op een paar milli
meter regen.
Het Scandinavische hogedruk-
gebied is wat aan verbrokkelen
maar daar hebben we, temeer
omdat de atmosfeer op grote
hoogte nog op slot zit, weinig
last van. Morgen draait het op
nieuw om zon en in een zwakke
oostelijke stroming stijgt de
temperatuur zaterdagmiddag
tot circa 25 graden. Op zon
dag zijn er vergelijkbare
weersomstandigheden
maar is er wel een iets
grotere kans op een
regen of onweers-
bui. Ook op maan
dag is het nog
Oorlogschirurg Norman Merkeley zag de wereld branden
Binnenkort wordt hij 82 jaar. Norman Merkeley opereerde en amputeerde als piepjonge arts in
1944 en 1945 soms 36 uur achtereen honderden, meestal zwaar gewonde Amerikaanse, Canade
se of Engelse militairen. Ruim een kwart eeuw later ontfermde hij zich in een ziekenhuis aan de
rand van Saigon over het negenjarige Vietnamese meisje Phan Thi Kim Phuc. Een gesprek met
een geroutineerde oorlogschirurg.
Merkeley verzorgt op 8 juni
1972 de eerste hulp en verricht
in de weken daarna de eerste
huidtransplantaties vanaf de
benen naar het door Ameri
kaanse napalm ernstig verbran
de ruggetje van broodmagere
Kim.Het was moeilijk, heel
moeilijk stukjes gezonde huid
te vinden." De foto, die de
Amerikaanse journalist Nick Ut
van het naakte, hulpeloos ren
nende en huilende meisje
schoot in de vuurhaard van
Trang Bang, maakte hem én
Kim wereldberoemd.
Het angstaanjagende beeld
bracht de halve wereld in op
stand tegen de Amerikaanse
bombardementen op Vietnam
en veranderde de loop van die
oorlogsgeschiedenis. Kim Puc,
nu bijna 40 en moeder van twee
kinderen, bleef wereldnieuws,
ook onlangs nog, bij de 25ste
herdenking van het einde van
die oorlog in 1975.
Pas twee jaar geleden ontmoet
te Kim de Canadese 'recon
structiechirurg' Merkeley, die
haar kritiek verbrande lichaam
destijds redde met lapjes eigen
huid van ongeveer tien bij vijf
tien centimeter. In Winnipeg,
vlak bij z'n huidige woonplaats
Portage la Prairie. „We hebben
gepraat", beperkt Merkeley zijn
antwoorden op vragen over die
ontmoeting. Vochtige ogen ver
raden meer.
Norman Merkeley, binnenkort
82, werd geen wereldnieuws
maar wél een wereldburger met
een meer dan indrukwekkende
medische carrière in vrijwel alle
brandhaarden die onze aardbol
ook na de Tweede Wereldoor
log teisterden. Vorige week arri
veerde hij voor een bezoek aan
Nederland om de dodenher
denking en bevrijdingsdag mee
te maken. En voor een paar da
gen vakantie.
De foto, die de Amerikaanse journalist Nick Ut van het naakte, hulpeloos rennende en huilende meisje
schoot in de vuurhaard van Trang Bang, maakte hem én Kim wereldberoemd. Het angstaanjagende beeld
bracht de halve wereld in opstand tegen de Amerikaanse bombardementen op Vietnam, foto ap nick ut
Een uurtje kan Merkeley daar
nog net vrijmaken in zijn over
volle agenda. Veel te kort eigen
lijk om zijn verbazingwekkende
levensverhaal compleet uit de
doeken te doen. Maar op de
tweezitsbank, met een 'paaipje'
pils als spraakwater, dwingt ook
de vogelvlucht respect af.
Na de meer dan vreselijke
maanden in de Tweede Wereld
oorlog ('Op onze allereerste
werkdag na de landing hielpen
we al 1.500 gewonden') had
Norman of 'Norm' Merkeley
nog lang niet genoeg van het
chirurgenwerk onder extreem
moeilijke omstandigheden. Het
reguliere specialistenbestaan in
eigen land hield Merkeley al vrij
snel voor gezien. „De regering
ging bepalen waar ik moest
werken en wat ik moest doen.
Maar ik ben geen arts geworden
om mijn leven door anderen te
laten regelen."
Merkeley wordt uiteindelijk
'freelancer'. Eindelijk onafhan
kelijk. Vrijwel alle internationa
le hulporganisaties leren hem
snel kennen, waarna Merkeley
begint aan de verwezenlijking
van zijn persoonlijke werk- en
levensideaal: „Hulp bieden aan
mensen die het 't hardst nodig
hebben. Wanneer dan ook en
waar dan ook", kijkt de vete-'
raan terug. Het brengt hem
naar bijvoorbeeld Maleisië, In
donesië, Thailand, Jordanië
('daar zag ik voor het eerst van
m'n leven kogels die ledematen
volledig verbrijzelden of zelfs
wegschoten'), Oost-Afrika ('als
flying doctor'), Nepal en Viet
nam. De Koreaanse oorlog
sloeg hij over: „Ze rekenden er
op dat ik daar ook een uniform
aantrok en meemarcheerde.
Niet dus, no way."
Aan stoppen dacht Merkeley
nooit. Natuurlijk werden de
hulpperiodes in verre buiten
landen naarmate de leeftijd
hoog werd wel wat korter, maar
pas een paar jaar geleden kwam
er een einde aan tenminste drie
of vier maanden per jaar chi
rurgie ergens op de aardbol.
Brandwonden en amputaties
werden min of meer z'n specia
liteit. „Ik hielp vooral kinderen,
hele jonge kinderen vaak. Voor
al in Vietnam waren verbran
dingen schering en inslag.
Soms door napalm, maar
meestal omdat huizen en hut
ten in vlammen opgingen."
In Nicaragua maakte Merkeley
tussen het oorlogsletsel door
honderden jonge meisjes ge
lukkig: „Veel hazenlipjes daar.
Not attractive. Na een operatie
keken de jongemannen ineens
wel naar ze om. Dat is ook
mooi, hè."
Dat elke oorlog waanzin is,
weet hij als geen ander. „Maar
door dat te roepen, voorkom je
ze niet. Ze laaien altijd wel er
gens op. Altijd triest, onnodig
en overbodig, maar je ogen er
voor sluiten is zinloos. Erheen
gaan en helpen, alleen dat heeft
dan nog zin. Kijk, ik ben maar
een gewoon mens, maar toeval
lig wel chirurg. Die hebben ze
in oorlogen nodig. En steeds
weer gaf het mij veel voldoe
ning. It just feels good, that is
all."
GERARD BERENDSEN
Vertederend lente
beeld in het Engelse
New Forest, thuisha
ven van de zwarte
zwanen Romeo (r) en
Julia. Zij gaven hun
kuiken de eerste
zwemles in de Exbury
Gardens, waar het
paar nu sinds een jaar
vertoeft. foto ap
Linda Wagenmakers stopt met stappen.
De Nederlandse troef op het Eurovisie
Songfestival kreeg na een boottrip gis
termiddag last van opkomende ver
koudheid. Tot de finale zaterdagavond
laat Wagenmakers zich daarom niet
meer zien in de kroegen en disco's van
de Zweedse hoofdstad.
„Mijn stem lijdt er nog niet onder, maar
ik voel dat het beter is om het even wat
rustiger aan te doen", aldus Wagenma
kers na afloop van een kort optreden in
een Iers café in Stockholm. In een fel
rood strak rokje en jasje zong ze Water
loo, Ding-a-Dong en No Goodbyes.
Voor de gelegenheid was Getty de Frel,
25 jaar geleden met Teach In winnaar
van het liedjesfestijn, overgevlogen naar
de havenstad aan de Zweedse oostkust.
Teach In won destijds met Ding-a-Dong
in Stockholm. Daarna behaalde Neder
land geen zeges meer op het het Eurovi
sie Songfestival.
De Frel noemt de belangstelling van Ne
derlandse pers en publiek overweldi
gend, „dat was in onze tijd toch an
ders". De zangeres overdrijft niet. Van
Privé en SBS6 tot Netwerk en NRC Han
delsblad, iedereen wil bij het songfesti
val aanwezig zijn. De kans dat Wagen
makers zich zaterdagavond kan laten
kronen tot nieuwe Eurovisie-koningin, is
volgens de zangeres zelf „best aanwe
zig".
Wagenmakers: „In de internetpolls
Staan we tweede. Iedereen hier in Stock
holm zegt dat we het goed gaan doen.
Vanaf het begin hebben we geprobeerd
op te vallen en dat is aardig gelukt. Ie
dereen ging in normale kleding naar de
City Hall, wij droegen galakleding en
maakten meteen een spectaculaire en-
Taxi 's
Wees maar blij, krijg ik regelmatig te horen, dat je
dankzij de geldwolven Heeneman en Douwes je rij
bewijs niet hebt kunnen halen. Autorijden is peper
duur! Van het geld dat je uitspaart kun je het hele
jaar door taxi's nemen.
Een taxi nemen. Waarom heb ik daar bitter weinig
trek in? Omdat het zo duur is? Maar ik merk
steeds weer dat ik ook niet graag op andermans
kosten in taxi's zit. Regelmatig word ik door de
omroepen uitgenodigd om naar Hilversum te
komen. 'Wij betalen een taxi', roepen ze dan.
'Liever declareer ik een treinkaartje eerste klas
Leiden-Hilversum roep ik dan.
In de trein zit je rustig heb je geen last van fi
les, en hoefje - en dat is het allerbelangrijkste
- niet te praten met de chauffeur. Dat vind ik
het grote probleem van een taxi. Je komt naast
iemand te zitten die je niet kent en rpet wie je
puur uit beleefdheid toch een gesprek probeert
te voeren. Goed, je kunt achterin gaan zitten,
maar dan heb ik 't gevoel dat ik zo'n man discri
mineer, dus dat doe je ook niet.
Laatst zat ik toch naast een taxichauffeur van
mijn leeftijd. Kwam uit Amsterdam. Was van de
TCA.
MAARTEN 'T HART
'Hoe zit 't nou toch met die taxioorlog?', vroeg ik.
'Ach, meneer,' zei de chauffeur, 'het is zo gruwelijk
onrechtvaardig. Wij hebben voorgoed geld een dure
vergunning moeten kopen en nu kunnen we die ver
gunning niet meer overdoen. Ik wou in de vut gaan.
Dat had gekund, als ik mijn vergunning had kun
nen verkopen, maar nu moet ik tiog twee jaar blij
ven rijden. En ik moet toch de kosten eruit hebben
die ik indertijd gemaakt heb om die vergunning te
kopen, dus wat ga ik doen? Ik ga tiuee jaar zwart rij
den. Besteelt de regering mij, dan steel ik op mijn
beurt alles terug.
Hij zweeg eventjes, bewoog nerveus z'n vingers. Je
kon zien dat hij eigenlijk dolgraag een sigaretje had
willen opsteken. En daar zie je nog een probleem als
je een taxi neemt. Haast alle taxicfiaujfeurs zijn
zware rokers. Meestal ontwaren ze meteen dat jij
niet rookt, en mokkend zien zeer dan vanaf om een
sigaret op te steken. Soms vragen ze echter doodge
moedereerd: 'Hebt u er bezwaar tegen als ik een siga
ret opsteek?' Wat moet je dan zeggen? Ik zeg dan
toch maar eerlijk: 'Ja, ik heb er last van, tenzij u alle
ramen tegen elkaar openzet. 'Dus rij je dan in bloed-
kou naast een roker.
'Meneer', zei de chauffeur, 'indertijd moest je als be
ginnend arts voor veel geld een praktijk overnemen
van een dokter die stopte. Nu mag je zo beginnen. De
regering heeft toen een heel goede regeling getroffen
voor al die artsen die daardoor dat overname-geld
misliepen. Waarom wordt er voor ons nou niet net
De man begon vreselijk te hoesten. Het was zo'n ech
te rochelende rokershoest. Terwijl hij er ongeveer in
bleef, stuurde hij de taxi desondanks volautomatisch
door de Schipholtunnel Ik zei: 'Ik hoop dat u de
nieuwe aardappels nog haalt.
'Ach, meneer', zei hij, 'alleen al dit jaar hebben we
dertig collega's van onder de vijftig moeten wegbren
gen. Zo hard komt 't aan dat we zo genaaid worden.
'Dertig jonge knullen', riep ik verbaasd, 'zeker alle
maal zware rokers?'
'Wat zou je in dit vak moeten beginnen zonder de
troost van een saffie', zei de chauffeur, 'ik ben d'r on
dertussen hard aan toe, hebt u d'r last van?'
'Niet als u alle ramen tegen elkaar openzet.
En dus werd ik een poos later verkleumd tot op het
bot bij een studio afgezet.
MENS]
Zeven 'op papier' g
ders. Dat is het voo
taat van de zoekacl
dingskinderen na;
sche vader. De VEI
BEVRIJDINGSKIN
de op zondag 7 me
de veteranen uit
reldoorlog die de a
voor het laatst mas
land bezochten. Df
namen tijdens het
filé in Apeldoorn d
met informatie ove
meraden bereidwil
vangst. Een Canad
dat zijn drie jaar:
den zwager werd
re veteranen meld(
voorlichtingsstand
en interessante inf
den medewerking
sporen van kamera
doorn melden ziel
bevrijdingskindere
zijn naar hun vadei
Popzangeres
BRITNEY
SPEARS is
bovenaan ge
ëindigd op
een lijst van
de meest ge
hate zangers
in de Verenig
de Staten.
Radioluiste
raars mochten e
gen op de muzikar
liefst nooit meerz<
Op de door popzan
de lijst staan ook 'i
Dion en de Backst QT
tree. De concurrentie was hartstikke ja
loers."
De zangeres zegt niet te kunnen wach
ten tot de finale zaterdagavond. „Lang
zamerhand wordt het tijd om echt iets te
laten zien." Met de komst donderdag
van danser Gino Emnes is het team rond
Wagenmakers compleet. Emnes kon
niet eerder naar Stockholm komen we
gens verplichtingen aan de musical Fa
me.
LEAH RABIN
weduwe van
de in 1995
vermoorde Is- F
raëlische
premier Yitz- I
hak Rabin, W
lijdt aan 8
longkanker. pr
Dat schrijft
de krant Ha'aretz.
Rabin wordt in Nei
zocht om vast te sti
beste behandeling
is, zei haar schoon
soff tegen de krant
ontbrak zondag bij
komst in Washingtf
worden geëerd vooi
aan het vredesproc
den-Oosten.
