aKinderen steeds langer en dikker
hre for Women heeft al veel bereikt
y
Leiden Regio
M*
fDERZOEK
30ZH3CIN0
Leerstoel als bindmiddel
ar Leidse Start
ei at
aan een finale is niet
reen een dagelijkse
Dus was het ook be
de deelnemers aan
an de Leidse Start in
chouwburg, die elk
ten hadden gekregen
en waarom van hun
eens toe te lichten,
dige zenuwen kamp-
>n had een strak ge-
nder versprak zich af
iar duidelijk was hun
11 elk geval wel.
jlausmeter moest na
aties de winnaar van
sprijs aanwijzen, wat
i|ndidaten nog een ui-
l :enuwslopende toe-
De meter weigerde
jk dienst, zodat pre-
ees Klerks nog even
de hoeveelheid ap-
r elke afzonderlijke
op gevoel vast te
rk|
Ie cwam het gelukkig
,n at dit nieuwigheidje
e dse Start uiteindelijk
te werken. Kiek in de
meter het verst uit-
dn de vier finalisten
10 e drijvende krachten
>ii ze zaak, Nico van
en Tineke van Bo-
voor de vlotste pre-
;o onderbraken figu-
af en toe de uitleg
ig edrijf, door doodleuk
01 ri op te lopen en een
jS op te nemen. Waarna
'lonkde klant steevast
met een hartelijk en
a id 'Tot kiek'. Uit
ei an Klerks ontvingen
Jdonk en Van Bohee-
beeldje van de Ro-
id Mercurius, de god
idel.
hoofdprijs velde de
r een ander bordeel,
si it nog Ton van Brus-
LEIDSE
START
Catherine Martens van Care for Women (rechts) krijgt felicitaties.
sel, van de hoofdredactie van
het Leidsch Dagblad, de kandi
daten afzonderlijk aan de tand
had gevoeld over hun bedrij
ven. Moeilijk was de keus wel,
ook de drie andere finalisten,
Teil More uit Alphen, een be
drijf dat in opdracht van uitge
verijen advertentieruimte ver
koopt in periodieken, speciale
uitgaven of nieuwe bladen, ex
pediteur Grayvis uit Hillegom
en de Leidse traiteur Ktek in de
Pot konden de go.edkeuring van
de jury wegdragen. Maar het
was toch uiteindelijk Care for
Women, dat als winnaar uit de
bus kwam.
Het bedrijf houdt zich bezig
met het op verschillende ma
nieren helpen van vrouwen in
de overgang. Volgens Martens
zijn er in Nederland alleen al
om en nabij de miljoen vrou
wen die hiermee te kampen
hebben. Dertig procent van hen
heeft zelfs zulke ernstige klach
ten, dat normaal functioneren,
bijvoorbeeld op het werk, niet
goed mogelijk is. Care for Wo
men heeft in korte tijd onder
andere een zelfhulpgids voor
deze vrouwen samengesteld,
verkoopt medicijnen die de li
chamelijke klachten moeten
FOTO MARK LAMERS
verminderen en leidt consulen
ten op die deze vrouwen advi
seren. Bovendien is er een raad
van wetenschappers die Care
for Women begeleidt. Dat bleek
genoeg om grote indruk op de
jury te maken.
DE ORGANISATOREN VAN DE LEIDSE START!
ABN AMRO
Arenthals Chaudron W.
accountants en belastingadviseurs
4^
VahC om-Klerk Groc
Wjr
HART VOOR DE ZAAK
DE CLEKCQ, VAN J&N WDLS ADVOCATEN
.„o.
Leidsch s® Dagblad
Overgewicht jonge volwassenen baart Jan-Maarten Wit zorgen
di het front der wetenschap, dat is het streven van de
|teit Leiden. En met succes. Niet zelden brengen Leidse
,a kers opmerkelijke resultaten onder de aandacht. Maar
iai(nderzoeken die minder opvallen dragen bij aan een
tg ichtelijker samenleving. In Onderzoek houdt een
df irsnede van de Leidse wetenschap tegen het licht. Elke
v srtelt een andere onderzoeker over zijn of haar werk.
0cj Vandaag Jan-Maarten Wit.
d dat we ons zorgen
ken. De nationale
lie, die onlangs voor
keer in de geschiede-
uitgevoerd, beschrijft
deringen in gewicht
van Nederlanders
ul en twintig jaar. Via
tscheepse steekproef
'eranderingen nauw-
kaart worden ge-
5 an-Maarten Wit, hoog-
ïdergeneeskunde aan
Universitair Medisch
nam met collega
8{/erloove-Vanhorick
Preventie en Ge
en Kindergeneeskun-
et LUMC het initiatief
ENi ;rde groeistudie. Uit-
utochtone Nederland
en worden steeds lan-
eeds dikker,
ïrlandse kinderen lan
en is geen nieuws. De
oeistudie. die stamt uit
vatte dezelfde bood-
lengte van Nederlan-
(x mt ieder decennium
1' :entimeter toe. Toch is
maar toenemende
0 >merkelijk, zegt Wit.
lei Scandinavische landen
anderen steeds langer,
ir is het optimum on-
vintig jaar geleden be-
twijl Scandinaviërs
Le elijk tot de langste
ter wereld behoorden,
dit opzicht inmiddels
oots voorbijgestreefd
lerlanders. En ik ver-
ït die toename in ons
rlopig doorgaat."
^en aanwijzingen dat
toenemende lengte
ke gevolgen kan heb-
de volksgezondheid,
ïn bewijs van de toe-
e welvaart in ons land.
adelen: extreem lange
ondervinden hinder
lengte en die groep
wordt telkens ietsje groter.
Toenemende lengte vergt bo
vendien aanpassingen: we
worden langer en hebben dus
meer beenruimte nodig in de
schouwburg, in de auto of aan
het bureau. Maar buiten die
factoren zie ik niet hoe de toe
nemende lengte schadelijk kan
zijn voor de volksgezondheid."
Wat Wit wél zorgen baart, is
het toenemende gewicht van
Nederlandse kinderen. „Als
kinderen langer worden, wor
den ze ook zwaarder. Maar de
ze studie toont voor het eerst
aan dat kinderen ook in ver
houding tot hun lengte zwaar
der worden." Via de Body
Mass Index (BMI), een metho
de waarbij gewicht tegen leng
te wordt afgezet, stellen de on
derzoekers vast dat meer dan
dertien procent van jonge vol
wassenen lijdt aan overge
wicht. „Absoluut zorgelijk", al
dus Wit. „Natuurlijk hebben
we het over een luxeprobleem.
Maar de hogere BMI onder
kinderen zal vrijwel zeker scha
delijke gevolgen hebben voor
de volksgezondheid. Het ver
hoogt de kans op hartziekten
en gewricht'saandoeningen op
latere leeftijd aanzienlijk."
Als kinderarts doet Wit in de
praktijk weinig tegen de ge
wichtstoename van kinderen.
„Behandeling is moeilijk- je
moet de ontwikkeling voor
zijn. Ik pleit voor betere voor
lichting op scholen. Via cam
pagnes moeten we ouders dui
delijk maken dat er iets moet
veranderen. Minder snacken
en meer bewegen, dat is het
credo. Het klinkt vanzelfspre
kend, maar dat is het voor veel
ouders blijkbaar niet." De vier
de groeistudie was een tijdro
vend project. Ruim 14.500 kin
deren werden onderzocht om
een representatief beeld van de
Jan-Maarten Wit.
Nederlandse jeugd te geven.
Wit: „De resultaten van het on
derzoek moeten betrouwbaar
zijn. Daarom hebben we zo'n
grote groep kinderen onder
zocht. Die kinderen moeten
bovendien een representatieve
groep vormen en bij de keuze
van Itinderen zijn we dan ook
uiterst nauwkeurig te werk ge
gaan."
De voorbereidingen zijn al in
1994 begonnen, maar het be
gin van het onderzoek vond
pas in 1997 plaats. De studie
zelf nam uiteindelijk ook meer
dan twee jaar in beslag. Vooral
de studie naar kinderen van
veertien jaar en ouder verliep
stroef, vertelt De Wit. „Onder-
FOTO HIELCO KUIPERS
zoek naar pubers is lastig. Je
schrijft kinderen aan en hoopt
dat ze komen: pubers laten het
dan echter vaak afweten. Van
de genodigde zeventienjarigen
weigerde zelfs meer dan zestig
procent om aan de meting mee
te werken. Daarom moesten
we naar die kinderen toe. Zo
zijn we naar de EO-jongeren-
dag geweest om pubers te kun
nen onderzoeken. Uiteindelijk
hebben we de gewenste aantal
len wel gehaald."
Hoewel Wit geen reden ziet om
een einde van de lengtetoena
me te voorspellen, zullen de re
sultaten van de volgende groei
studie waarschijnlijk anders
uitwijzen. Allochtone kinderen
werden in deze studie namelijk
nog niet meegerekend. „In de
studies van 1955,1965 en 1980
was dat ook zo en juist de ver
gelijking met die studies is in
teressant. Daarom hebben we
deze methode dit keer nog
aangehouden." Maar de vol
gende groeistudie zal die groep
waarschijnlijk wel meenemen,
zegt Wit. „Hoe lang noem je
die groep nog allochtoon? De
kinderen van immigranten ne
men we nu nog niet mee in de
test, maar hun kinderen kun je
toch moeilijk nog allochtonen
noemen." En dat zal de resul
taten van de volgende studie
zeker beïnvloeden: Turkse en
Marokkaanse kinderen zijn
aanmerkelijk kleiner dan au
tochtone Nederlandse kinde
ren. Volgroeid scheelt het on
geveer tien centimeter.
Kinderarts Wit behandelt in
het LUMC ook kinderen die 'te
klein' zijn. Die groep blijft, on
danks de toenemende gemid
delde lengte van Nederlandse
kinderen, even groot. „We noe
men kinderen te klein wanneer
ze tot de kleinste 0,6 procent
van hun generatie behoren.
Die groep blijft numeriek dus
altijd even groot."
Groeiachterstand kan veroor
zaakt worden door afwijkende
groeischijven, maar ongeveer
even vaak is een te lage hoe
veelheid groeihormoon de oor
zaak. In dat geval is het toedie
nen van groeihormoon een op
tie. Ook als er geen tekort aan
groeihormoon aantoonbaar is,
blijkt het toedienen van extra
groeihormoon wel invloed te
hebben op de groei. „Dat zorgt
voor een toename van de eind-
lengte van drie tot negen centi
meter", vertelt Wit. „Toch zijn
we er in Nederland voorzichtig
mee: het toedienen van groei
hormoon is duur. Het is in elk
apart geval weer een moeilijke
beslissing; er is geen minimale
hoeveelheid hormonen die een
kind moet hebben. Het verschil
met de Verenigde Staten is dat
wij in principe niet behandelen
en Amerikaanse artsen in prin
cipe wel. Een verschil in in
zicht."
ACHTERGROND
LEIDEN PETER GROENENDIJK
Het startsein voor de discussie
over de nieuwe leerstoel werd
in het voorjaar van 1999
gegeven door de Leidse WD-
fractie, die het idee tijdens het
vaststellen van de
Perspectievennota lanceerde.
Volgens raadslid Alexander
Geertsema werd het hoog tijd
dat Leiden en de universiteit
nader tot elkaar komen. „Die
relatie was er op dat moment
niet best aan toe", zegt
Geertsema nu. „Ik heb er nooit
veel van begrepen, maar een
goede verhouding tussen de
stad en de universiteit ontstaat
blijkbaar niet vanzelf. Terwijl
die twee zo veel aan elkaar
kunnen hebben."
Frits van Oostrom, decaan
van de faculteit Letteren van de
universiteit, deelt Geertsema's
zorg. Hij spreekt van een 'idiote
scheiding' tussen zijn werkgever
en de stad. „De universiteit is
een apart instituut, dat te
weinig een geheel vormt met de
inwoners van de stad. In mijn
voormalige werkplaats, Utrecht,
is de relatie tussen stad en
universiteit veel hechter."
Als voorbeeld van wat stad en
universiteit aan elkaar kunnen
hebben noemt Geertsema de
huidige
samenwerkingsverbanden in
het kader van het Japanjaar. Via
lezingen, concerten en andere
evenementen komen
Leidenaars in 2000 veel te weten
over Japan. „Dat stemt tot
tevredenheid", zegt Geertsema.
„Blijkbaar zorgt een
gezamenlijk project wel voor
goede samenwerking."
En daar moet de leerstoel
Leidse geschiedenis een nieuw
voorbeeld van worden. Achter
de schermen wordt inmiddels
al gewerkt aan de invulling van
de nieuwe functie. Van
Oostrom voert namens de
universiteit sinds enige tijd
overleg met Ariele Netiv van het
Leidse gemeentearchief. Op
aandringen van de universiteit
zal de nieuwe hoogleraar zich in
het onderzoek niet beperken tot
de Leidse geschiedenis. Netiv:
„We zoeken iemand die zich
gaat verdiepen in algemene
stadsgeschiedenis, met de
nadruk op Leiden. Voor de
universiteit is dat interessanter
dan iemand die zich alleen
maar met onze stad bezighoudt.
Leiden krijgt een leerstoel
Leidse geschiedenis. Dat
staat in een nota die bur
gemeester Postma onlangs
openbaar maakte. De
leerstoel, een samenwer
kingsverband tussen de
Universiteit Leiden en de
gemeente, moet de relatie
tussen de stad en de uni
versiteit verbeteren. Wat
kunnen we van de nieuwe
hoogleraar verwachten?
Maar ook voor de gemeente is
het boeiend om meer te leren
over de ontwikkeling van de
positie van Leiden ten opzichte
van andere steden."
Welke periode uit de Leidse
geschiedenis in het onderzoek
de nadruk zal krijgen, ligt
volgens Van Oostrom aan de
hoogleraar die de leerstoel gaat
bekleden. „Iedere
wetenschapper heeft eigen
specialismen en interesses. De
nieuwe hoogleraar kan zich
verdiepen in de Leidse
Middeleeuwen, maar het kan
bijvoorbeeld ook interessant
zijn om te bekijken hoe Leiden
de boot van de industrialisatie
heeft gemist. Wij zullen
oppassen voor een te enge
profielschets waaraan
kandidaten voor deze post
moeten voldoen."
De nieuwe hoogleraar zal aan
Leidse studenten college geven
over de geschiedenis van de
stad. Belangrijker nog is echter
dat de gehele Leidse bevolking
meer over het eigen verleden te
weten komt. De hoogleraar
krijgt de taak om de studie naar
de Leidse historie onder de
aandacht van een groot publiek
te brengen. Geertsema: „Die
belangstelling kan worden
gewekt via culturele
evenementen, maar ook door
activiteiten binnen de
universiteit. Dat ligt ook aan de
hoogleraar zelf." Geertsema
bestrijdt trouwens dat om die
reden een persoon met grote
bekendheid in de stad de
voorkeur verdient om de
leerstoel te bekleden. „Goede
ideeën en inzichten zijn
belangrijker dan een grote
naam. De hoogleraar zal de
aandacht van het grote publiek
moeten trekken met goed
onderzoek en interessante
bevindingen."
Leiden is niet de eerste stad
die via een dergelijke leerstoel
de aandacht voor de
geschiedenis van de eigen stad
wil vergroten. Utrecht en
Rotterdam gingen Leiden voor.
Peter van de l,aar, sinds 1997
bijzonder hoogleraar
Geschiedenis van Rotterdam
aan de Erasmus Universiteit, is
positief over de functie. „In de
afgelopen drie jaar heb ik als
bijzonder hoogleraar kunnen
bijdragen aan een nieuwe
stadsgeschiedenis van
Rotterdam, die inmiddels is
verschenen. Daarnaast heb ik
colleges over de geschiedenis
van de stad gegeven, die zeer
goed zijn bezocht." Van de Laar
keek, zoals dat ook in Leiden de
bedoeling is, niet alleen naar de
geschiedenis van de eigen stad.
„Ik heb gekeken naar
Rotterdam vanuit een bredere
visie op stadsontwikkeling en
maatschappelijke factoren. Zo
zijn we meer te weten gekomen
over de invloed van de
industrialisatie in Engeland en
de groei van het Duitse
keizerrijk in de negentiende
eeuw op Rotterdam. Die brede
blik op de geschiedenis van de
stad heeft gezorgd voor nieuwe
inzichten. Voor Van de Laar is
het populariseren van de studie
naar de Rotterdamse
geschiedenis ook een belangrijk
doel. Via een driemaandelijkse
column in het Rotterdams
Dagblad en door het geven van
lezingen voor allerlei
verschillende gezelschappen
creëerde hij meer aandacht
voor de geschiedenis van 'zijn'
stad. Zijn pogingen waren
succesvol: waarschijnlijk wordt
zijn bijzonder hoogleraarschap
binnenkort met drie jaar
verlengd. „De functie kan veel
betekenen voor de interesse in
de geschiedenis van de stad."
Het zal nog wel even duren
voor de hoogleraar definitief
wordt aangesteld. Voor de
vorming van de leerstoel
worden nu voorbereidingen
getroffen door gemeente en
universiteit. Daarna moet de
gemeenteraad akkoord gaan en
zal de financiering moeten
worden geregeld. Volgens Ariele
Netiv duurt het nog 'zeker een
jaar' voor de hoogleraar wordt
aangesteld.
uit de Leidsch Dagblad
ANNO 1900
Donderdag 10 Mei
GEMENGD NIEUWS - De Vesuvius, de trots en de
schrik van Napels, die bijna 30 jaren gezwegen
heeft, is nu weder in volle werking. Een rollend ge
rommel is tot op verre afstanden hoorbaar. Groote
lava-massa's vloeien uit zijn krater.
Hoewel voor de huizen en villa's, die zich aan de
hellingen van den berg bevinden, voorloopig nog
geen gevaar dreigt, verkeeren de bewoners aldaar in
den grootste angst. In het jaar 1871 kondigde de
berg - die nooit geheel zwijgt - door gelijkelijke ver
schijnselen als nu een groote uitbarsting aan. In
April 1872 begonnen toen de groote gloeiende lava-
stroomen langs alle zijden van den berg te vloeien.
De plaatsjes Massa en S.-Sebastiano werden voor
het grootste gedeelte vernield. Dertig mijlen ver
werd de asch door den wind voortgedragen, een
1300 meter hooge rookzuil steeg op tot het firma
ment. Ondanks de groote overeenkomst, die de ver
schijnselen met die van 1871 aantoonen, gelooven
de geleerden van het Vesuvius-observatorium niet,
dat er groot gevaar bestaat. Niettemin zijn de bewo
ners der om den berg gelegen plaatsjes ten zeerste
opgewonden.
In Torre del Greco verlieten de bewoners, ver
schrikt door het geweldige geraas van de eerste uit
barsting, schreeuwend en gillend hun huizen.
ANNO 1975
Zaterdag 10 mei
LEIDEN - Waarschijnlijk nog deze maand wordt be
slist over het lot van de twaalf over het gehele land
verspreide Juweel Bakkerijen, waarvan er één in Lei
den (Rooseveltstraat) is gevestigd.
De directie van Koninklijke Scholten Honig (KSH)
van welk concern Juweel BV deel uit maakt, heeft
het voornemen alle vestigingen te sluiten. Bij Juweel
werken in totaal 800 man in volledige dienst, daar
naast telt het bedrijf nog 140 part-time medewer
kers. In Leiden werken ongeveer 50 personen. Twee
jaar geleden, toen KSH Co-op Leiden overnam werk
ten er nog 125 man.
Vorige maand werd bekendgemaakt dat ook de
Leidse Brood Fabriek vrijwel zeker zal sluiten.
De directie van KSH heeft de bakkerijen voorge
dragen voor sanering bij de zg. Structuurcommissie
Bakkerij, die sinds vorig jaar bestaat. Deze commis
sie is ingesteld om na te gaan op welke wijze de
kwijnende bakkersbranche in Nederland kan worden
geherstructureerd. Drie ministeries, werkgevers,
werknemers en vakbonden zijn in de commissie ver
tegenwoordigd.
Als gevolg van de overcapaciteit in de-branche
hebben de Juweel Bakkerijen de afgelopen twee jaar
forse verliezen geleden, die over de periode '73 - '74
op tien miljoen worden geraamd. Voor het huidige
boekjaar wordt een even groot verlies verwacht. Het
voortbestaan van de Juweel Bakkerijen zou volgens
de directie van KSH ook de rest van het concern in
gevaar kunnen brengen. Sluiting van de bedrijven
nu heeft als voordeel, dat via de Structuurcommissie
Bakkerij voor de te ontslagen medewerkers een aan
zienlijk gunstiger afvloeiingsregeling te verkrijgen is
dan anders het geval zou zijn. De regering is bereid
om geld te stoppen in de sanering van de bakkersbe
drijven. De directie van KSH heeft ook overwogen
om de Juweel Bakkerijen intern te saneren, waar
door in eerste instantie drie bedrijven gesloten zou
den moeten worden en 270 man zouden moeten af
vloeien.
LEIDEN - Het
rad van avon
tuur draaide
lustig tijdens de
kinderkennis
die gisteravond
in clubhuis De
Mirt aan de La
ge Rijndijk werd
gehouden. De
opbrengst van
deze kermis was
voor de hart
stichting en de
kankerbestrij
ding en met dat
goede doel voor
ogen wilde deze
jongeman best
een gokje wa
gen.
FOTO ARCHIEF
ft LEIDSCH DAGBLAD
Fold's In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een Ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 61) 18 In zwart wit) op te sturen naar bet Leidsch
Dagblad, La.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AH Ifiden of door contante betaling aan de balie van het Leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
