'Een advocaat kan zich geen kapsones veroorloven'
kunstenaars als aap en regenworm
fylensentief
Opera 'Katja Kabanova'
als een ziek vogeltje
Leiden Regio
Reizende kunsttrein staat maanden stil
-to
IDAG 8 MEI 2000
Bob Heeren over de overeenkomst tussen de advocatuur en de smartlap
lari
t.1 je lief, zo lieeeefklinkt in het par
iah im van Oegstgeest. Bob Heeren, de
vi le advocaat, staat stevig op het to
ri stem zweeft tussen een bas en
iton, is geschoold en tegelijkertijd
Na twee strofen vormt zich een wa-
jnstekers worden uit chique tasjes
Een rookmachine zorgt voor extra
et publiek, leden van de Leidse
Tafel, geniet en laat zich door Hee-
enemen naar een Plek onder de Zon
and van Maas en Waal.
ordje emotie, daar draait het bij Bob
did j(37) om. In zijn werk, in zijn vrije
n 1 ;ijn gezin. Heeren kan en wil de
igt nooit en te nimmer ontwijken. „Je
eri ordt bepaald doordat je in staat
sl zo vaak mogelijk goed te voelen. Ik
Of uurlijk genoeg plichtsbesef om mijn
bf ijd naar behoren te doen, maar
ui Marieke en de kinderen zou het
•n saaie boel zijn. Mijn gevoel is dus
otste rijkdom en tegelijkertijd mijn
wehandicap."
ge mslied, is de filosofie van Heeren,
lijl les om die gevoelens te kanaliseren,
oss rtlap geeft alle ingrediënten die de
ihtmuzikaal gebied nodig heeft. In
bijv tlap kan de Oegstgeestenaar, veel
al in in het klassieke lied, ook zijn ei-
en zaligheid leggen,
zijn studententijd in Leiden - 'ik
ing al de hele dag te zingen'-nam hij
loe issieke zangles. Zong missen van
ee en veel close harmony. Mooi, herin-
zich, maar de ontroering bleef uit.
c van het zingen zat voor mij veel
het samen iets tot stand brengen
vefie zang op zich."
p de het roer dus maar rigoureus om
e (zangles bij Jules Schaap, de broer
vof ;e (van het duo Saskia en Serge).
»f a krijgt hij nog steeds les in presen-
I interpretatie. „Ik leer nu, veel meer
eger, een tekst te doorleven. Mijn
doi door die veranderende aanpak ook
Iers reeglijker geworden, zeg maar min-
G ar."
raag of de smartlap wel past bij het
e itmago van de advocaat, moet hij la-
Iet aureool van de advocaat is hele-
;t chique. Een advocaat moet iede-
ak) unnen spreken en daar hoort ook
ran de smartlap bij. Een advocaat
geen kapsones veroorloven."
bracht zijn jeugd door in de Achter-
Eibergen. In het land, waar de le
de popgroep Normaal de muzikale
igaven. „De sterke gemeenschaps
die streek zie ik hier in Rijnsburg,
q verk, terug. Ik vond Normaal vroe-
(4 lardig, maar de waarde van de tek-
ik pas later gaan waarderen. Dat
lak in mijn leven, ik registreer heel
maar voel later, soms na een paar
oms na een paar jaar, de emotie
indruk verdient. Ik kan nu van
e teksten van Normaal zelfs kip-
rijgen. Want het is, weet ik nu, op-
luziek. Het gaat over de manier
te leven, over kameraadschap
Mr. drs. R.P. Heeren is
advocaat bij De Ruijter de
Wildt De Vroom
Advocaten in Rijnsburg.
Soms is hij in zijn werk
scherp en bot, soms
invoelend en meelevend.
In zijn vrije tijd is de
advocaat zanger. Van
smartlappen wel te
verstaan, want juist het
levenslied geeft de ware
emotie weer, vindt hij. Op
bruiloften en partijen zingt
hij graag. Hij maakt dan
zelf teksten op bestaande
melodieën. „Ik ben als
advocaat en als zanger de
manipulator. Ik werk in
beide gevallen met taal. Ik
dein mee met de gevoelens
van mijn cliënt en van mijn
publiek."
door IRENE NIEUWENHUIJSE
FOTO HENK BOUWMAN
vooral en dat kleine beetje afeetten tegen
het establishment is voor de goede ver
staander geen punt. Ik houd ook van die
platte, die pure, die soms hoekige manier
van de liefde verklaren. Want daar gaat het
toch allemaal om in het leven! Er voor uit
komen wie je bent en waar je voor staat!"
Hij is een zondagskind, weet hij voor hon
derd procent zeker. „Ook nog letterlijk,
want ik ben op zondag geboren. De Schep
per heeft me wel heel veel gegeven." Zo
kreeg hij als enig kind alle gelegenheid zijn
fantasie te ontwikkelen. Zijn ouders stimu
leerden zowel zijn intellectuele als zijn cre
atieve gaven. Een toetsenbord gaf hem op
z'n twaalfde de mogelijkheid zijn eerste
openbare optreden te doen. Hij maakte een
tekst op een bestaande melodie, de werk
wijze die hij nog steeds toepast, voor een
schoolvriendje. Tijdens dat schoolfeestje
ontdekte hij vooral hoe leuk het is om te
zingen voor anderen.
Van zijn vader kreeg hij daarnaast de liefde
voor de muziek van Frank Sinatra mee.
Heeren is tweemaal met z'n vader naar een
optreden van The Voice geweest. „Die man
was echt magistraal en heeft een charisma
van jewelste.Toen ik hem zag, was hij vol
gens mij al volkomen dement. Vroeg bij
voorbeeld waar-ie was, in Marokko of in
Parijs, maar het was Antwerpen. Maar wat
hebben we genoten, vooral omdat we sa
men wisten wanneer Frank een beetje af
week van de oorspronkelijke tekst. Dan ke
ken we naar elkaar, zo van 'hoor je het
ook'."
Dat niet alles in het leven beheersbaar is,
ervoer hij vorig jaar tijdens een routineon-
derzoek bij de huisarts. Paniek in een mi
nuut. Zaadbalkanker, was de diagnose.
„Binnen drie uur lag ik op de operatietafel.
Ik besefte pas wat er gebeurd was toen Ma
rieke en de kinderen 's avonds kwamen.
Het was echt ongelooflijk. Toen na twee
dagen het bericht kwam dat er geen uit
zaaiingen waren, besefte ik nog intenser
hoe gelukkig ik was en hoe breekbaar je
bent als mens."
Zijn godsbesef is door deze ervaring niet
toegenomen. „Ik ben gelovig. Van huis uit
hervormd, terwijl Marieke uit een katholiek
bolwerk komt. Ik geniet van die roomse
vrolijkheid. Ik heb door mijn geloof het ge
voel nooit alleen te zijn. Ik kan immers al
mijn vragen tot Hem richten. Ik mag mijn
wensen en gedachten uitspreken en naar
het universum zenden. Doordat je dat
kunt, word je al sterker, want je hebt dan
geloof in jezelf."
Heeren heeft desondanks een droom. Hij
zou dolgraag een eigen televisie- of radio
show a la Dean Martin hebben. De presen
tatie zou alleen al een feest zijn, want op
toneel improviseren is zijn lust en zijn le
ven. „Met een glaasje whisky in de hand,
zittend in zo'n mooie stoel, zelf een liedje
zingen en dan af en toe eens iemand langs
laten komen die iets moois te vertellen
heeft." Voor de Lionsclub doet hij wel eens
een dergelijke show. „Die wens komt na
tuurlijk ook voort uit een vorm van ijdel-
heid, maar als ik mensen kan ontroeren,
voel ik me echt in mijn element. Die ijdel-
heid van mij is dus vooral gebaseerd op in
houd, op sentiment die uit het hart komt.
Het liedje van Don Maclean over de hoop
zijn publiek even te laten dansen, dat is
voor mij de kern van de drang op het to
neel te willen staan."
De overstap van zijn passie naar zijn werk
is een vloeiende. Want ook in zijn beroep,
houdt hij van zaken met veel emotie. Ont
dekken waar die emotie in het conflict zit,
ziet hij als zijn hoofdtaak. „Het gaat er niet
om gelijk maar te gaan regelen en te proce
deren, maar om te kijken of die emotie te
neutraliseren is. Soms kan dat door de cli
ënt zelf een brief te laten schrijven, soms
moet je hem aansporen het woordje 'sorry'
te zeggen."
In de beginperiode bij De Ruijter de Wildt
deed hij straf- en echtscheidingszaken.
Momenteel is dat voornamelijk arbeids
recht. „Arbeidszaken en echtscheidingsza
ken lijken erg op elkaar, ze hebben beide
de nasleep van een rouwproces. Er moet
een periode los worden gelaten."
De overeenkomsten van zijn beroep met de
zang zijn legio. „Soms is de advocatuur
zacht en breekbaar, dan weer rauw en
hard. Soms moet ik echt scherp, naar en
bot zijn en gaat het mes op tafel, radicaal.
Soms ben ik heel invoelend en
meedeinend. De advocatuur is dus een tac
tisch spel en ik probeer altijd snel te vatten
wat effectief is. Ik voel me daarom voor vijf
tig procent advocaat, terwijl het uitoefenen
van de psychologie de andere helft van
mijn werkzaamheden behelst."
Zijn toekomst ziet hij niet zozeer in de ad
vocatuur, maar gaat langzaam maar zeker
in de richting van de rechterlijke macht.
„Maar ik ben nog jong, ik denk dat ik pas
na mijn veertigste die kant op kan gaan. Als
rechter heb je namelijk heel veel maat
schappelijke en emotionele bagage nodig.
Ik denk niet dat ik dat nu al aankan. En
rechter is ook een eenzaam beroep. Ik zou,
denk ik, de interactie met mijn cliënten
heel erg missen."
Niet de eerste ontmoeting met Marieke,
zijn vrouw, maar het moment dat hij wist
dat ze dezelfde zielsverwantschap hadden,
staat scherp in zijn geheugen gegrift. „We
waren in een Amsterdamse discotheek
aangeland op het moment dat je elkaar de
eerste zoen geeft. Ineens zag ik haar in een
soort UFO-achtig wit licht. Ik registreerde
het, maar later - ik zat op kantoor - besefte
ik de emotionele waarde daarvan. Ik was
toen al dertig en had natuurlijk al eerder re
laties met vrouwen gehad, maar altijd ge
wacht op deze ervaring. Zij is dus mijn gro
te liefde. En nu was het er ineens, onweer
legbaar, overweldigend, totaal. Het was het
moment ook dat de onrust uit mijn lijf ver
dween, terwijl verliefdheid niets anders is
dan onrust en spanning."
Hij vond het daarom ook de natuurlijkste
zaak van de wereld om te trouwen. „Er ver
andert dan echt heel veel in je relatie: het
geeft je samenzijn een extra dimensie. Er
komt een soort magisch sausje over. Het is
ook iets sacraals, want je geeft in het open
baar aan dat je van elkaar houdt." Dat hij
over de ring, het symbool van die verbon
denheid een liedje heeft gemaakt, ligt voor
de hand. „De tekst van 'Een Ring en een
Ring' is simpel, maar zo kernachtig als
maar kan: het gaat over mijn dieptste ge
voel..."
derd zelfportretten in Stedelijk Museum
een museum op infor-
over een expositie re-
wordt in het Stedelijk
>idjm voor één keer niet op
r enken bediend. Op de
ye istelling 'Face to Face'
naast de honderd (zelf)
ten van hedendaagse
naars alleen summiere
irdjes met namen, titels
van ontstaan,
gierigheid naar de ach-
iden van deze werken
lier uit de collectie van
aan Braun van Museum
illand wordt zo niet be-
maar het voordeel is
de bezoeker er zonder
3 50 istorische ballast lustig
can fantaseren,
lologische speculaties
ruim baan en die stem-
leestal niet vrolijk. Waar-
iakte Rosemarie Trockel
bijvoorbeeld een 'Zelf-
als aap'? En waarom
dde Thierry de Cordier
in 1991 als regen-
Uit zelfspot? Gebrek
lfrespect of ander diep
nlijk leed? Of wilden ze
ïsheid vooral een spiegel
iderigheid voorhouden?
»aul maakte in 1997 een
nder de titel 'Kunstcriti-
er pc i werkelijk pijn' met een
pos1 id gezicht dat van woe-
ida a uit e^aar sPat- Al 'uidt
ertitel 'Maar ik vecht te-
cas ekt het meteen de stelli-
:e' uk dat deze kunstenaar
an nuitroeibare frustraties
to (ebrek aan erkenning
be
Museum Overholland
lect t Museumplein alweer
ik aantal jaren geleden
D; uren sloot omdat Braun
>eg van had dat op het
geregeld evenementen
ile duizenden bezoekers
i georganiseerd, wordt
kunstliefhebbers nog
betreurd omdat er de
in een oase hing. Maar
g gaf directeur Fuchs de
ond^elaar een paar jaar g
n eigen 'Kabinet Over-
naast de erezaal. Daar
eerder juweeltjes van
^stellingen met werken
>ier van René Daniëls,
'«RT CRITICS
RE ALLY HURT f
B LOT B«T I j
richt BRCK
'Art critics really hurt'. Zelfportret van Peter Saul uit 1997.
Willem de Kooning en Thomas
Schütte te zien.
Voor de expositie 'Face to
Face' kreeg Braun ook de be
schikking over het prentenka
binet op de tussenverdieping.
Zo kon hij ruimhartig putten
uit zijn collectie (zelfportret
ten waarvan alleen al de reeks
beroemde namen doet duize
len. Maar ook de kwaliteit van
wat hij verzamelde is uitzon
derlijk. Van Willem de Kooning
hangt er een wonderbaarlijk
mooie 'Kruisiging' uit 1966. Uit
vage contouren doemt het ge
kwelde gezicht van de geknii-
sigde op, die hier eerder aan
een anonieme schuldeloze
doet denken dan aan een
Christus.
Marlène Dumas is onder
meer present met 'Kind' uit
1985. Grimassend en met één
blind oog lijkt het symbool te
staan voor alle lijdende kinde
ren op deze wereld. Maar zon
der nadere toelichting mag ook
bij dit werk iedereen zijn eigen
interpretatie bedenken.
Met werken van in totaal 55
kunstenaars, onder wie Sigmar
Polke, Bruce Nauman, Philip
Akkerman en Arnulf Rainer,
getuigt deze 'Face to Face' van
Brauns uitgelezen smaak. Op
een tekening 'Zonder titel' van
Schütte uit 1996 kijkt de verza
melaar zelf de bezoeker ineens
onverwacht indringend aan.
Dat is een terecht eerbetoon
voor een collectioneur die op
zijn tentoonstellingen na, te
genwoordig bij voorkeur uit de
publicitaire schijnwerpers
blijft.
De expositie Face to Face' in
het Stedelijk Museum (Paulus
Potterstraat 13, Amsterdam)
duurt tot en met 18 juni. De
openingstijden zijn dagelijks
van 10.00 tot 18.00 uur.
MUZIEK RECENSIE
AAD VAN DER VEN
De Nederlandse Opera met 'Katja Kabanova' van Janacek Muzi
kale leiding. Edo de Waart. Regie Willy Decker Gehoord 5 mei.
Amsterdam (Muziektheater) Herhalingen 8, 11. 13. 17, 20, 22,
25. 28 en 30 mei
Er zijn een paar opera's van Janacek, die nog
steeds schreeuwen om een goede voorstelling in
Nederland, maar voor het gros van die werken
bestaat de laatste tijd toch een behoorlijke be
langstelling. 'Katja Kabanova' werd twee jaar ge
leden door de Nationale Reisopera gepresen
teerd. Lang genoeg geleden om een nieuwe pro
ductie te rechtvaardigen. Maar niet lang genoeg
om die 'Katja' van de Reisopera te kunnen verge
ten. De vergelijking valt in het nadeel van de
nieuwe enscenering van de Nederlandse Opera
uit, hoe hecht het regieconcept ook is, hoe goed
er ook gezongen wordt en hoe fraai Edo de Waart
ook het Radio Filharmonisch Orkest laat spelen.
Hadden we die door Erik Vos geregisseerde
voorstelling van twee jaar geleden niet onder
gaan, dan hadden we misschien wel geloofd dat
de manier waarop Willy Decker nu deze opera
aanpakt de juiste is. Decker heeft een stevige
greep op deze sterk in symbolen gedachte pro
ductie. Zo stevig, dat hij zich forceert in deze tra
gedie over een jonge vrouw, die zich van haar be
nauwende omgeving wil losmaken, overspel en
zelfmoord pleegt.
De zeer bewogen sopraan Susan Chilcott - een
uur en drie kwartier met half open mond wanho
pig kijkend - is al meteen een tikje psychopa-
tisch. Ook voor de andere personages geldt, dat
zij gedurende de hele voorstelling met een gelijk
blijvende intensiteit, overnadrukkelijk acteren.
Zeker de vreselijke schoonmoeder Kabanicha, op
een heks-achtige manier en met een snerpende
stem uitgebeeld door Josephine Barstow, wordt
op deze manier ongeloofwaardig.
In het tweede bedrijf komt er even iets meer
lucht in deze voorstelling, mede dankzij het aan
deel van Varvara (Charlotte Hellekant) en Kudr-
jas (Rainer Trost), die bij alle grauwheid en ellen
de voor een licht contrapunt zorgen. Maar als ge
heel kunnen we zeggen dat Decker zijn kaarten
overspeelt.
Hoe anders deed Erik Vos dat. Bij hem maak
ten de zangers niet de indruk, dat ze aan het re
gieconcept vastgeklonken waren. Opperste in
tensiteit werd gereserveerd voor de momenten,
die er in deze opera werkelijk toe doen. En Mi
randa van Kralingen als Katja bezat een zekere
trots, was niet het zieke vogeltje, dat nu bij de
Nederlandse Opera ten onder gaat.
Dat laatste, die larmoyante aanpak, valt Susan
Chilcott niet te verwijten. Net zo min als de an
dere solisten iets te verwijten valt. Er wordt, be
halve door Josephine Barstow, op zichzelf goed
gezongen en geacteerd. Zo zijn er zeer geslaagde
typeringen van David Kuebler (Boris), Hubert
Delemboye (Tichon), Kuligin (Robert Poultonlen
Corinne Romijn (Glasa). De laatste was er ook
twee jaar geleden bij, maar toen in de meer pro
minente rol van Varvara.
Decker en zijn decorontwerper Gussmann
hebben een grauwe, dóosvormige ruimte op het
toneel gezet, waarvan zowel de horizontale als de
verticale vlakken kunnen bewegen. Zo wordt af
en toe iets gesuggereerd van de vrijheid waarnaar
Katja hunkert. Het slotbeeld, wanneer we na haar
zelfmoord een vogel zien wegvliegen (de vogel
die zij zelf had willen zijn), zullen we niet snel
vergeten.
Edo de Waart, de nieuwe chefdirigent van de
Nederlandse Opera, leidt de voorstelling met de
zekerheid en de doeltreffendheid die we van hem
kennen. De klankschoonheid van het orkest gaat
echter iets ten koste van de scherpte en de ge
spierdheid van de Janacek-ritmen.
LEEUWARDEN
De reizende kunsttrein, de Eu-
ropatrain, staat al sinds sep
tember vast op het station in
Leeuwarden. Volgens de orga
nisatie van het kunstproject,
omdat de Nederlandse Spoor
wegen tegenwerkt. Volgens
woordvoerder J. Krijgsman van
de NS klopt die beschuldiging
niet. Het probleem van de orga
nisatie heeft volgens hem sim
pelweg met financiële proble
men te maken.
De kunsttrein, een initiatief
van stichting De Blinde Schil
ders uit Amsterdam, is in 1997
in Griekenland aan zijn reis be
gonnen. De trein bestaat uit
wagons uit verschillende Euro
pese landen. In d^ wagons is
werk te zien van kunstenaars
uit heel Europa. Om de gewone
mens ook van kunst te laten ge
nieten, ging de trein naar sta
tions in grote Europese steden.
Zo kwam de trein in Joegosla
vië, Hongarije en Oostenrijk.
Sinds het culturele evene
ment Sirkus Ljouwert in sep
tember staat de trein in Leeu
warden. „Wij komen hier niet
weg omdat de NS ons alleen
voor drie ton wil vervoeren en
dat hebben we niet", zegt Fred
Kramers van stichting De Blin
de Schilders. „Inderdaad willen
wij tegen vergoeding de trein
wel vervoerenzegt de NS-
woordvoerder. „Maar aange
zien ze dat geld niet hebben en
wij hen geen subsidie willen ge
ven, worden wij beschuldigd
van tegenwerking." De stich
ting verdenkt de NS er verder
van de eigenaars van de buiten
landse wagons tegen het pro
ject op te zetten. „Van de Joe-
goslaven hoorden we dat de NS
hen had benaderd de wagon te
rug te vragen. Dat is duidelijke
tegenwerking", zegt advocaat
Beltman van de stichting.
