De Laurier onder het mes
Rijp en Groen
Vij verplanten
Gids: Plant en plaag
Minituin op balkor
Snelle doorstroming van regenwater
Offer voor het milieu
Nationale Tuin- en Plantendagen in Boskoop
VRIJDAG 5 MEI 2000
960
In de serie milieuvriendelijk tui
nieren van Roodbont Uitgeverij
in Zutphen is de tweede, geheel
vernieuwde tuingids 'Plant en
Plaag' verschenen. De gids is
herschreven en opnieuw inge
deeld. Het resultaat is een nog
completere, overzichtelijkere
en handzamere tuingids. De
opzet van de gids is gedeeltelijk
afgeleid van de brochure 'Wat
heeft die plant?', die in 1987
voor het laatst werd uitgegeven
door het Ministerie van VROM.
Uitgangspunt van de vernieuw
de editie van 'Plant en Plaag' is
dat ziekten en plagen in de tuin
beter te voorkómen dan te ge
nezen zijn. Soms zit er niets an
ders op dan de ziekte of plaag
te beheersen of te bestrijden.
Welk middel kan dan worden
ingezet? De meest milieuvrien
delijke methode wordt steeds
als eerste uit de doeken gedaan,
gevolgd door eventuele 'biolo
gische bestrijdingsmiddelen'.
En, omdat als laatste redmiddel
toch soms de spuit wordt ge
hanteerd, volgt nog een lijst
met toegestane chemische
middelen.
'Plant en Plaag' (24,90 gulden), ge
schreven door Jan Nijman, geeft
samen met de deeltjes 'De milieu
vriendelijke moestuin' (19,90 gul
den) en "De milieuvriendelijke
siertuin' (19,90 gulden) een com
plete handleiding voor milieu
vriendelijk tuinieren. Inlichtingen:
Roodbont Uitgeverij, postbus
4103, 7200BC Zutphen, 0575-
54.56.88. Via e-mail of internet be
stellen kan ook: algemeen@
roodbont.nl of internet www.rood-
bont.nl
Een breed aanbod van planten en tuinbenodigdheden is te zien op de Nationale Tuin en Plantendagen in Boskoop.
Boskoop, het groene kwekers-
hart van Nederland, wordt van
19 tot en met 21 mei omgeto
verd tot één grote tuin. Drie da
gen lang staan de meest opval
lende tuinplanten centraal.
In het Plantariumgebouw pre
senteren zich dan ruim zestig
gespecialiseerde topkwekers
hun mooiste en nieuwste plan-
tencollecties. Aanverwante pro
ducten zoals potterie, tuinge
reedschap en kassen zijn er ook
te vinden. Voor de liefhebbers
zijn er verder demonstraties
snoeien, een plantenspreekuur
en een plantenveiling. Ook is
het mogelijk eigen tuingrond te
laten onderzoeken (300 gram
meenemen). Op de beurs zijn
verschillende deelexposities zo
als: Plantenkunst, Plantenemo-
ties, De organische tuin, Trend
kleur en Wereldtuinen.
In combinatie met beursbezoek
is er de mogelijkheid van aan
vullende arrangementen, met
uitstapjes naar tuinen, exposi
ties en kwekerijen. Op het pro
gramma staat onder meer het
Arboretum met bijna alle bloe
men en struiken die in ons kli
maat kunnen groeien. Ook is
hier de expositie 'Dromen over
Bomen' met onder meer aan
dacht voor fossiele bomen,
bladkleur van bomen en boom
kunst. Ook kan het Proefstation
worden bezocht, waar wordt
getoond hoe nieuwe planten
soorten ontwikkelend worden.
Het Boomkwekerijmuseum
schetst een beeld geschetst
wordt van het leven en werken
van kwekers in vroeger tijden.
Het Rosarium laat in een ro
mantische sfeer alles zien over
rozen. De Boskoopse kwekerij
en zijn ook tijdens een boot
tocht per oude punter vanaf het
water te bewonderen.
De Nationale Tuin- en
Plantendagen worden van vrijdag
19 tot en met zondag 21 mei
gehouden van 10 tot 18 uur.
Beginpunt is het
Plantariumgebouw in Boskoop.
Toegangsprijs voor de beurs 12,50
gulden (kinaeren 7,50).
Aanvullend arrangement 12,50
gulden (kinderen 7,50) De
boottocht kost 10 gulden.
Plantarium is per auto te vinden
door in Boskoop de borden 'ITC-
terrein' te volgen. Treinreizigers
stappen uit bij station Boskoop en
nemen de pendelbus of lijn 187.
Adressenboek van 'Mijn Tu
Het tijdschrift 'Mijn Tuin' komt
met het eerste tuinadressen-
boek van Nederland. Een inspi
rerend en praktisch overzicht
van decoratie-specialisten.
Of het nu gaat om een balkon,
dakterras, kleine, royale of hele
grote tuin: decoratie-ideeën
zijn altijd waardevol. Daarom
verzamelde en selecteerde
'Mijn Tuin' 154 toonaangeven
de sfeermakers op het gebied
van terras- en tuindecoratie.
Naast adressen, assortiments
informatie en openingstijden
geeft het boek diverse ideeën,
aanwijzingen, wetenswaardig
heden en uitgaanstips. D
alleen een naslagwerk, n
ook een decoratie-stijlgir
de echte tuinliefhebber.
In het inspiratie-adresse
zijn de specialisten ingec
naai' hoofdstukken, zoal!
'groendecoraties', 'hekke
poorten' en 'speciale kw
De titel van het boek is 'I
ren: Tuin Terras, 154 u
inspiratie-adressen' van
ver Mijn Tuin/VNU Tijd:
ten. Het 100 pagina's teil
boek is verkrijgbaar bij a
kooppunten van tijdschi
en kost 14,95 gulden.
Cryptogram
Horizontaal: 1. Vermogen volgens de letter (8); 5 Opgezet als een roker (8);
6. Hieraan heeft men ruzie gekregen (4); 8. De omtrek van Zuid-Afrika (4); 10. Net uit
bed om voor de baby te zorgen (5); 12 Niet te geloven, wat een concentratie (5).
Verticaal: 1. Een hen komt met een laadbak (6); 2. Geruchtmakend op krediet kopen
(6); 3. Dit oogje is weer niet veel soeps (5); 4. Zin om het meisje achteruit te zetten
(5); 7. Bovenste puntje van een kledingstuk (5); 9. Vreemde edelen zijn erg zacht (4);
11. Harig dier'(3).
Oplossing van donderdag:
HORIZONTAAL: 1. Rijm; 4. cru; 6. aloha; 9. looneis; 11. si; 12. ene; 13. op; 15. aver;
17. memo; 19. nor; 20. gat; 21. tras; 23. hole; 24. en; 25. asa; 27. in; 28. offerte;
32. oempa; 34. vip; 35. pel.
VERTICAAL: 1. Rij; 2. Mao; 3. Bonn; 4. cai; 5. uw, 7. loer; 8 heem; 9. Livorno;
10. Somalië; 11. santé; 14. poten; 16. era; 18. ego, 22. safe, 23 harp; 26. semi;
29. fop; 30 tap; 31. tv; 33. tl
Benzinemaaiers zijn nooit mi
lieuvriendelijk. Dat worden ze
ook niet met de als zodanig
aangeprezen, speciaal voor de
ze apparaten ontwikkelde
brandstof Stihl Motoplus-4.
Maar volgens de fabrikant
scheelt het toch behoorlijk in
de uitstoot van schadelijke stof
fen.
Dat is lastig controleerbaar. De
fabrikant heeft het bij voor
beeld over een lagere damp-
spanning, waardoor bij het tan
ken minder vluchtige stoffen
ontsnappen. En dat moet sche
len in de irritatie van het men
selijk slijmvlies. De natuur zou
baat hebben bij het nagenoeg
afwezig zijn van schadeli
aromaten en zwavel in d
brandstof. Daar profiteer
de maaier zelf van, zo be
de fabrikant. Het hoge o<
gehalte (een soort koolw
stof) zorgt namelijk voor
ger brandstofverbruik en
verhindert het 'pingelen'
ren) van de motor.
Wat in elk geval vaststaat
Stihl Motoplus-4 flink sc
de portemonnee. Naar b
dan: Een jerrycan met vi
kost 35 gulden.
Informatie A. Stihl, Maai
030-241.04.60.
ALEX VAN HOOF
Tuinbezitters laten hun groene
gazons steeds vaker veranderen
in terrassen, maar na een
plensbui kan op de stenen een
aardige plas ontstaan. Om na
de regen geen natte voeten te
krijgen, komen misschien de
stenen Canalston of Aquaston
van pas. De fabrikant om
schrijft ze als regenwater-door
latende sierbestrating.
In de Canalston zijn speciale
voegen verwerkt, die het water
snel naar de bodem afvoeren.
Bij de Aquaston zorgen daar
voor de verschillende poreuze
betonlagen. Naast snelle afvoer
wordt bovendien voorkomen
dat regenwater in het rio
rechtkomt en dat is weer
delig voor een goede gro
terstand.
De Aquaston en Canalsti
zowel voorradig in een s
ofwel lineaire vorm en in
trommelde versie, waart
een verweerd uiterlijk he
De prijzen variëren tusse
45 en 60 gulden per vierl
meter.
Voor meer informatie: KI
mann BV, Dronten, 0321
31.43.50.
ALEX VAN HOOF
Vivarium, zo noemden de
Romeinen de met water ge
vulde kuil in de buurt van
hun woonhuizen. Die plas
water was bedoeld om vis
sen levend te houden, van
daar. Romei
nen waren
lekkerbekken
en wilden
hun eetge
woonten
blijven be
houden. In
de loop van
de eeuwen
werd vivari
um eenvou
diger en
hadden we
het over een
vijver terwijl
de Duitsers
er een Wei
her van ge
maakt heb
ben. Maar
wij gebrui
ken de vijver
niet om er
consumptie-
vissen in te
doen, integendeel we koes
teren er onze levende sier
vissen in.
Nu we het toch over vissen
hebben: heel vaak zijn er te
veel vissen in de vijver en
blijkt het te grote aantal
veel verontreiniging met
zich mee te brengen. Vis
sen hebben immers ook
een stofwisseling en schei
den dus afvalstoffen af. Sa
men met een tekort aan
zuurstof kunnen de norma
lerwijze kleurloze zweefal-
gen groen kleuren en de
gevreesde erwtensoep ver
oorzaken. De allerstrengste
regel luidt: slechts 2 vissen
per 5 vierkante meter, maar
uiteraard speelt de afme
ting van de vis ook een rol.
Zelf ben ik in het bezit van
een klein blijvend soort
goudvis en ik heb er dus
meer. Overigens is volgens
deskundigen de goudwinde
de beste siervis omdat de
goudwinde niet in de bo
dem woelt wat van goud
vissen niet gezegd kan wor
den.
En nu komt een belangrijk
vijverthema: de beplanting.
Velen denken hierbij vooral
een mooie bloeiende plan
ten zoals waterlelies. Be
langrijker voor het even
wicht in de vijver zijn ech
ter de zogenaamde zuur
stofplanten die we, een
maal geplant, nauwelijks
meer zien. Maar met hun
onder waterleven zorgen ze
wel voor voldoende zuur
stof in het water en dat is
van het allergrootste be
lang. Momenteel zijn in alle
tuincentra zuur
stofplanten in
busseltjes te
koop want be
gin mei is de tijd
bij uitstek om
de vijver te be
planten. Als het
goed is dan zor
gen we voor vier
bosjes zoge
naamde zuur
stofplanten per
100 liter water.
Dat wordt dus
even rekenen.
Sommige zuur
stofplanten, zo
als bijvoorbeeld
waterpest (Elo-
da) en hoorn
blad (Ceratop-
hyllum), kun
nen we, eventu
eel verzwaard,
zo in het water
gooien. Met hun lange wor
tels zoeken ze zelf wel naar
voeding in het water. Er
zijn ook zuurstofplanten
die beter gedijen als we ze
in een mandje zetten. Fa
voriet hierbij is fontein
kruid (Potamogeton). Hier
voor vullen we een klein
vijvermandje met goede
aarde endaarin doen we de
wortels. Daarna een laag
van rond 4 cm rolgrind of
scherp zand om ervoor te
zorgen dat de aarde niet
weg kan spoelen. Kies voor
dit doel nimmer scherp
steenslag. Daarmee zou de
vijverwand beschadigd
kunnen worden. Het is dui
delijk dat ook andere vij-
verplanten zoals de veel ge
prezen waterlelie, op de-
zelfdewijze. maar dan wel
in royale vijvermandjes ge
plant kunnen worden.
Tot slot nog een kort woord
over de zuurgraad die in de
vijver zo neutraal mogelijk
moet zijn, ongeveer Ph 6.
Er zijn veel methoden om
de zuurgraad te meten. Bo
ven Ph 6 kunnen zakjes turf
in de vijver worden ge
bracht. Als de zuurgraad
aanmerkelijk lager is, kleine
schepjes vijverkalktoevoe-
gen tot de juiste Ph bereikt
is en vooral afblijven van
chemische troep die de vij-
vër zogenaamd schoon
houdt.
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar
POSTBUS 507
3002 PA HAARLEM
De blauwe brandstof van Stihl zou het milieu minder belas
ten, maar is wel een aanslag op de portemonnee, foto
Poreuze stenen voeren regenwater snel af. foto cpd
Jack (I) en Carl Goossens kijken hoe hun snoeimachine in hoog tempo laurierboompjes bewerken.
foto gpd maurice nelwan
Ze zijn kostbaar, maar 'in'.
Laurierboompjes in elke
vorm, vooral als bol op stam
en als piramide. Ze zijn fraai,
maar mooi houden is een
kunst. Gova, de grootste kwe
ker van 'Laurus nobilis' in Eu
ropa, heeft er een speciaal
snoei- apparaat voor laten
ontwerpen, dat in een mum
van tijd de bomen scant, uitte
kent en daarna knipt.
Het voorjaar is de tijd van de
tuin. De rechtgeaarde doe-het-
zelver is inmiddels dan ook
weer aan de slag, stoeit naar ei
gen inzicht met het raadsel der
natuur. Beetje schoffelen en
mesten, dat is geen punt. Gaten
opvullen die te vroeg gesneu
velde planten hebben achterge
laten, dat vraagt meer overleg.
En dan het snoeien -altijd las
tig-
De laurierboom bijvoorbeeld.
De Laurus nobilis bestaat in ve
le soorten en maten (en prij
zen): het gladde bolletje, de
strakke piramide of elk ander fi
guur, al dan niet met gedraaide
stam. Een klassieke plant is het,
van een tijdloze schoonheid,
die zich de laatste jaren in de
toenemende populariteit mag
verheugen. Menig deur wordt
aan weerszijden opgesierd met
deze 'groene bodyguards'.
Maar hoe hou je de bij het tuin
centrum aangeschafte laurier in
zijn fraaie vorm? Eén verkeerde
knip en de bol is een lekke bal
en de piramide net zo scheef als
de toren van Pisa. De kweker
zelf, Gova uit Nispen, brengt
voor strak snoeiwerk sinds kort
meer dan alleen vakmanschap
en handvaardigheid in.
Met handmatig knipwerk gin
gen de ouders van Jack en
Charl Goossens jaar in jaar uit
aan de slag. Tijdrovend en kost
baar werk, inderdaad. Het ver
klaart waarom de laurier niet
het goedkoopste boompje in de
tuin is.
De huidige eigenaren van het
familiebedrijf doen het anders.
Handwerk blijft nodig, maar
vooral als finishing touch. Want
sinds enige tijd wordt gretig ge
bruik gemaakt van een zelf ont
wikkelde, en dus unieke, lau
rierboomsnoeier. Volledig com
putergestuurd is knippen van
het kweekgoed -een miljoen
exemplaren- een peulenschil
geworden. En het resultaat als
nooit tevoren: bomen in exact
dezelfde vorm.
Net buiten Nispen, een Bra
bants dorpje onder Roosendaal,
strekken 25 hectaren land
bouwgrond zich uit tot aan de
Belgische grens. In twintig jaar
tijd hebben de Goossens zich
van bijna niks opgewerkt tot de
grootste laurierkweker van Eu
ropa. Een miljoen planten, van
één tot tientallen jaren oud, en
zo'n 600.000 stekjes sieren de
binnendoorweg naar de Zui
derburen.
,,Mijn ouders", legt lack uit,
„zochten een teelt die niemand
anders deed. Omdat we relatief
ver van de veiling liggen, moest
er een reden zijn om speciaal
naar ons te komen. Die reden is
de laurier geworden".
Het is een bedrijf dat is ge
grondvest op engelengeduld,
een eigenschap die menig tui
nier te weinig aan de dag legt.
Opkweken en direct verkopen
is er hier niet bij. „Het is een
langetermijninvestering. De
stek die we nu opzetten, wordt
pas over tien jaar verkocht. Dat
is het probleem én het voordeel
van laurier: je kunt er niet zo
maar even mee op de markt ko
men".
Twee jaar geleden namen de
zonen het bedrijf (Gova), ver
noemd naar vader Goossens en
moeder Van Aert, over. Charl
wist al dat het zijn roeping was,
Jack gaf er zijn driedelig grijs uit
zijn bankiersbestaan voor op.
Ze hebben de ideeën van hun
generatie erop los gelaten, zijn
het grootschaliger gaan aan
pakken, gaan moderniseren en
automatiseren. Zo staan de
potplanten 'verankerd' in spe
ciaal ontworpen betonblokken
op containervelden (geen
boom staat in moedertje aarde)
met anti-worteldoek. Ze pre
senteren zich per cd-rom en op
het internet (www.gova.nl).
Het meest ingrijpend en inno
vatief is evenwel de aanschaf
van de twee laurierboomsnoei
ers, één voor de bolvorm, één
voor de piramiden. Zijn vader,
zegt Jack Goossens, vond het in
eerste instantie maar niks. Het
edele ambacht der snoeiers ver
vangen door een 'zelfdenkend'
en volautomatisch knipma-
chien?
Dat het niet onmogelijk en on
denkbaar is, bewijst het appa
raat dagelijks. Via een lopende
band worden de bomen aange
voerd. Een digitale camera
scant de laurierboom en schiet
een stuk of acht foto's. Vervol
gens berekent de snoeier zelf
standig de ideale lijn, omvang
en vorm, waarna robotarmpjes
met scharen actief worden om
in een handomdraai het klusje
te klaren. Tot slot wordt de
plant ook nog eens voorzien
van een label met informatie.
Het resultaat is ongeëvenaard
voor mensenhanden: rijen pira
miden en bollen, groter naar
gelang de leeftijd vordert, van
identieke vorm. „Goed snoeien
is een vak, maar als je maanden
bezig bent wil het wel eens een
keer even niet recht gaan", we
ten ze bij Gova uit ervaring.
Op één dag worden zesduizend
bomen geknipt en geschoren.
Dat zijn er enkele honderddui
zenden per jaar. „Vroeger
snoeiden we die met vijftien
man vijf maanden achtereen.
Nu zijn er nog acht man bij be
trokken die in tien weken klaar
zijn", vertelt Jack. Want op het
moment dat een laurier ge
schikt is voor de verkoop na
minimaal tien jaar dus wordt-
ie nog éénmaal handmatig ge
snoeid.
De enorme tijdwinst heeft het
apparaat, dat van de grond af
aan moest worden ontwikkeld,
ontworpen, gebouwd en getest,
betaalbaar gemaakt. „De ma
chine weegt op tegen de loon
kosten die we nu besparen".
Het element van bezuiniging is
daarbij mooi meegenomen,
maar ondergeschikt aan de
constante waag naar personeel,
dat Gova met name uit de om
geving van Rotterdam en Den
Haag haalt. Op de arbeidsmarkt
van de 21ste eeuw is het vinden
en behouden van werknemers
een moeizaam proces. De beide
laurierboomsnoeiers echter
hebben de speurtocht naar me
dewerkers, nu achttien man in
vaste dienst plus ruim dertig
uitzendkrachten, in één klap op
een laag pitje gezet.
Met particulieren laten de ge
broeders zich niet in. De groot
handelsbedrijven, tuincentra
zoals Intratuinen, bouwmark
ten, zijn de afnemers van Gova.
Jack Goossens: „Nederland is te
klein voor ons. Het produkt
heeft weliswaar een kleine
markt, maar er zijn ook weinig
aanbieders. In Nederland zijn
wij eigenlijk de enige. Het
meeste is voor de export be
stemd. Zeventig procent gaat
naar het buitenland, vooral En
geland, Frankrijk en Duitsland.
Daar zitten de grote ketens. Die
bestellen geen duizend planten,
maar tienduizend tegelijk".
COCK RUNEVEEN
Met beperkte middelen kan van balkon of terras een
wordpp gemaakt. foto
Tuinieren op balkon en terras is
de nieuwe zomertrend. Met
éénjarige zomerbloeiers kan elk
grijs en grauw betonnen balkon
worden omgetoverd tot een
kleurrijk onderkomen. In de
maand mei, met een minieme
kans op nachtvorst, is er een
overvloedig aanbod van éénja
rige zomerbloeiers en kuip-
planten.
De ingrediënten voor goed 'bal
konnieren' zijn potten en bak
ken in diverse maten, potgrond,
éénjarige zomerbloeiers in
combinatie met kuipplanten,
zoals Solanum en Lantana, met
als basis groenblijvers. Voor het
zonnige balkon of terras is de
keuze bijna onbeperkt. De
meeste zomerbloeiers komen
immers van origine uit zuidelij
ke landen, zoals Solanum,
Cestrum en Brugmansia, waar
door ze tevens zorgen voor een
tropische sfeer en een vakantie
gevoel. Vlijtig Liesje, Fuchsia en
Abutilon prefereren een balkon
of terras aan de schaduwzijde.
Een scala van roze, rode, paarse
en lila geraniums doet het
schitterend op het balkon. Kies
één of twee hoofdkleuren en
zoek daarbij planten in dezelfde
tinten. Omdat nooit helemaal
dezelfde kleuren te vinde
ontstaat al snel een
natuurlijk tableau van
die net allemaal een tintj
ders zijn, maar perfect oj
kaar zijn afgestemd. De
tinten van de klokjesbloe
(Campanula) en
samensmelten met diep!
Solanum geeft een natui
geheel. Door toevoeging
een kuipplant zoals Abut
met gele hangende klokv
bloemen, bereikt men ee
speels effect.
Juist omdat op het balko
ruimte beperkt is, is het j
om de hoogte in te kunn
werken. Om het kale plal
maskeren zijn er slag gaj
'hanging baskets', inmid
een bekend fenomeen. V
baskets met éénjarige zo
bloeiers die zo uitbundig
en dat er een waterval va
men ontstaat. Niet alleei
Lobelia is zo'n dankbare
er, maar ook de gele Bidt
de roodpaarse Ijzerhard
bena) zorgt voor een zon
lang kleur.
Voor meer informatie:
www.kuipplanten.com
