Moeder
in the
picture.
Hezbollah treft noorden
Israël met raketaanval
Tsjetsjenen hebben keuze tussen niets en bijna niets
Inwoners van Lockerbie getuigen over trauma van vliegramp
Hamburger rukt op
in het pastaparadijs
Buitenland
Rebellen verdelen
gijzelaars in groepen
Oostenrijk herdenkt
bevrijding van nazi's
IJDAC 5 MEI 2000
i laat Iraakse krijgsgevangenen vrij
iUNDHARIya Iran heeft gisteren 480 Iraakse krijgsgevangenen
de eerste Golfoorlog van 1980-88 vrijgelaten en aan Irak
rgedragen. De vermoeid ogende gevangenen werden aan de
>ns met omhelzingen en snoepwaar door familie verwel-
id. De vrijlating kwam tot stand na bemiddeling van het Ro-
Kruis. Alhoewel de oorlog in 1988 na bemiddeling van de
enigde Naties eindigde, hebben de twee landen nooit een
•desverdrag getekend. Sinds de oorlog zijn in totaal 100.000
Ijgsgevangenen vrijgelaten door beide staten. Over het aantal
Jérgebleven gevangenen zijn Bagdad en Teheran het echter
Ljlt eens. foto reuters faleh kheiber
Napoleon
gedood door vergiftiging
jfcus Napoleon, de voormalige keizer/veldheer van Frankrijk
[de 19de eeuw, is op 51-jarige leeftijd gestorven aan een arse-
tumvergiftiging. Dat hebben beroemde toxicologen gisteren
2jkend gemaakt. Napoleon stierf op 5 mei 1821, toen hij in bal-
Tjgschap op het eiland St. Helena verbleef. De arsenicumver-
Zïiging werd nog versterkt door een overdosis laxeermiddel.
Hrder werd er van uitgegaan dat de kleine keizer was gestorven
ti maagkanker. Autopsie op zijn lichaam liet een zweer in dat
haamsdeel zien. Enkele jaren geleden werd arsenicum op een
|ar van hem gevonden. Vanaf dat moment dachten weten-
happers aan vergiftiging.
tojectiel uit WO II doodt Oekraïner
Een 40-jarige Oekraïner is omgekomen toen een projectiel
1 de Tweede Wereldoorlog dat hij wilde ontmantelen plotse-
lg tot ontploffing kwam. Het ministerie voor rampenbestrij-
ng heeft dat gisteren bekendgemaakt. De man zou het stuk
Schut woensdag hebben gevonden in de oostelijke regio
oipropetrovsk. Elders in Oekraïne raakte een 15-jarige jongen
Mensdag zwaar gewond toen hij in de buik werd getroffen
lor een stuk oorlogsmunitie dat ontplofte nadat hij het in het
lur had gegooid. Er worden jaarlijks nog tientallen projectie-
)0p uit de Tweede Wereldoorlog gevonden in Oekraïne. In het
jid werd hevig gevochten tussen de Duitse troepen en het Ro-
leger.
n (roen worstje wordt nationale zaak
v. friDENDe Schotse Alison McKenzie is overspoeld met reacties
[dat zij bij de gezondheidsdiensten had geklaagd over een
enben uitgeslagen worstje. Door een storing in een computer
n British Telecom kwam de klacht bij talrijke politiebureaus
Jop duizenden antwoordapparaten terecht. McKenzie had
chorizoworstje bij de plaatselijke supermarkt Safeway ge-
:ht. Zij belde medewerkers van gezondheidsdiensten en liet
i op het antwoordapparaat weten dat het product 'absoluut
en was uitgeslagen'. McKenzie was het voorval vrijwel verge-
toen zij telefoontjes uit heel Groot-Brittannië kreeg. Artsen,
pleegkundigen en politieagenten vroegen zich af hoe zij haar
—Inden helpen. De politie van Hampshire ontdekte dat het pro-
Bem bij British Telecom lag.
herzien dodental in Sierra Leone
yv york-freetown De Verenigde Naties hebben gisteren het
idental door aanvallen op VN-vredesmilitairen en -waarne-
ers in Sierra Leone bijgesteld van zeven naar waarschijnlijk
er. Tegelijkertijd waarschuwde secretaris-generaal van de VN
)fi Annan dat het geweld in Sierra Leone gevolgen dreigt te
ibben voor de geplande vredesoperatie in Congo. VN-woord-
lerster Marie Okabe zei op het hoofdkantoor van de VN in
tw York dat vier VN'ers worden vermist en vermoedelijk zijn
tigekomen. Zij verklaarde verder dat het aantal VN-medewer-
ts dat in vier dagen van gevechten door het Verenigd Revolu-
inair Front (RUF) gevangen is genomen, is opgelopen van vijf-
j tot ten minste 69. Zij benadrukte dat de situatie van uur tot
ir verandert.
Vidsvirus kan therapeutisch werken'
tus Het aidsvirus zou binnenkort kunnen dienen voor de
handeling van erfelijke ziekten, kanker en zelfs mogelijk aids.
it is volgens onderzoekers van het Parijse Institut Pasteur mo-
lijk als het virus kunstmatig is verzwakt. De wetenschappers
nden dat een 'spectalucaire omwenteling'. Als het aidsvirus is
tdaan van alle gevaarlijke elementen, kan het dienen als
ansportmiddel' voor geneesmiddelen bij gentherapie. Als het
ed is, zeggen de wetenschappers, is het slechts nodig het in-
tieve aidsvirus eenmaal toe te dienen. De getransporteerde
neesmiddelen kunnen dan hun werk doen tegen erfelijke
kten, tegen kanker of in de stamcellen van het bloed van
Ispatiënten.
Hebt u nog geen idee wat u uw moeder geeft op zondag 14 mei?
Bel dan gratis met VoiceMail Actueel van KPN Telecom.
Maar liefst duizend bellers maken kans op twee kaartjes
voor de speciale VoiceMail Actueel-voorpremière van het
filmdrama 'Music of the Heart' met Meryl Streep. Of bestel
via VoiceMail Actueel een speciaal Moederdagboeket bij
Teleflora. Verder vindt u op VoiceMail Actueel de Moeder-
dag-ontbijt-op-bed-tips, leuke aanbiedingen, nieuws en het
dagelijkse weerbericht. VoiqeMail Actueel hoort u na uw
eigen VoiceMai'-berichten. B«l gratis 0842-333.
soesterberg marjolun de cocq
„We waren gewaarschuwd dat het
zwaar zou worden. Maar dit is ijzing
wekkend." Aangeslagen reageerden
Amerikaanse nabestaanden gisteren
op de eerste verhalen van ooggetuigen
van de Lockerbie-ramp voor het
Schots gerechtshof op Kamp Zeist. De
voormalige luchtmachtbasis bij Soes-
terberg is vanaf begin deze week to
neel van het proces tegen twee Libiërs
die worden verdacht van de bomaan
slag op vlucht PanAm 103 boven Loc
kerbie, waarbij elfenhalf jaar geleden
270 doden vielen. De tragiek van het
Schotse stadje waar het op 21 decem
ber 1988 lijken en wrakstukken regen
de, werd gisteren in volle omvang dui
delijk. Lockerbie raakte in een shock,
zegt getuige Stuart Kirkpatrick. „Er be
gon een lange tijd van sombere ge
zichten, zonder lach." Tot op de dag
van vandaag gaan de inwoners gebukt
onder trauma. „Ik probeer er maar zo
min mogelijk over na te denken", al
dus Kirkpatrick. Zijn buurman Ian
Wood heeft nog steeds paniekaanval
len en slikt medicijnen. „Soms begint
mijn haar ineens uit te vallen." De be
heersing en soms zelfs stuursheid
waarmee de getuigen hun verhaal
doen, dragen bij tot het drama in de
rechtszaal. Soms klinkt een diepe
zucht. „Iedereen heeft zijn eigen trage
die", erkent de vader van een van de
189 Amerikaanse slachtoffers. „Maar
nu besef je pas goed dat ook de men
sen op de grond hebben geleden."
Bij Sherwood Crescent, in een van de
buitenwijken van Lockerbie, sloeg een
van de vliegtuigvleugels een krater.
Drie huizen en elf inwoners verdwe
nen hier in de verzengende hitte van
de explosie die de kerosine van de
Boeing 747 veroorzaakte. „Net als de
atoombom op de televisie", beschrij
ven getuigen de paddestoel van vuur
en rook. Dora en Maurice Henry beho
ren tot de voor altijd vermisten. „We
hoorden dat hun huis was opgeblazen.
En ze zijn nooit teruggevonden", aldus
zwager William Pattié.
Getuige Jasmine Bell werd op Sher
wood Crescent net op tijd door haar
broer naar binnen getrokken. „Alles
stond in brand. De daken, de heggen,
de bomen. Ik dacht dat ik ook zou ver
branden." Toen haar zoontje bij dag
licht vroeg wat de schroeiende zwarte
hoopjes buiten waren, antwoordde ze
automatisch: „Vlees." Pas later reali
seerde ze zich dat het menselijke res
ten waren. Met witte lakens bedekte
haar broer de lichaamsdelen waarmee
zijn tuin was bezaaid.
De ooggetuigenissen uit Lockerbie zijn
niet belastend voor de Libische ver
dachten. Abdelbaset Ali Al-Megrahi en
Al Amin Khalifah Fhirnah. Die worden
ervan beschuldigd dat zij namens de
Libische geheime dienst een semtex-
bom via Malta en Frankfurt aan boord
van PanAm 103 hebben gesmokkeld.
Volgens Schotse juristen willen de
aanklagers met de Lockerbie-verhalen
vooral 'het geheugen opfrissen' over
de schaal van de ramp. die de grootste
massamoord in de Schotse geschiede
nis wordt genoemd.
Libanese guerrillastrijders hebben gisteren katjoesja-ra-
ketten afgevuurd op dè Noord-Israëlische grensplaats
Kiryat Shemona. De raketten hebben aanzienlijke scha
de aangericht in het dorp. De sjiitische guerrillabewe
ging Hezbollah eiste de verantwoordelijkheid voor de ra
ketaanval op. Het Israëlische leger wilde niet zeggen of
het van plan was direct vergeldingsaanvallen uit te voe
ren.
kiryat shemona-beiroet ap
Meteen na de raketinslagen
brak er brand uit in Kiryat She
mona. Israëlische soldaten
haastten zich naar de plaatsen
waar de projectielen waren in
geslagen, waaronder een ap
partementencomplex. Zes
mensen raakten gewond.
Ook andere delen van de Is
raëlische grensstreek werden
getroffen door de raketten van
de Hezbollah. Langs de gehele
grenslijn werden Israëlische
dorpelingen - enkele tiendui
zenden in totaal - gemaand de
schuilkelders op te zoeken.
Het lijkt erop dat de guerrilla
strijders met hun aanvallen rea
geerden op Israëlische aanval
len op doelen in Zuid-Libanon.
Een artilleriebeschieting op een
vrijwel verlaten dorp in de
buurt van de frontlinie in Zuid-
Libanon had eerder gisteren
twee slapende vrouwen het le
ven gekost. Volgens dorpsoud
ste Makhoul was dat het werk
van Israël.
Het onder vuur genomen
dorp, Qotrani, werd in juli vorig
jaar geëvacueerd door de door
Israël gefinancierde en bewa
pende Zuid-Libanese leger SLA.
Qotrani ligt enkele kilometers
verwijderd van de plek waar Is
raëlische gevechtshelikopters
en -vliegtuigen woensdagavond
strijders van de Hezbollah be
stookten.
Israël is van plan zich in juli
terug te trekken uit Zuid-Liba
non, waar het sinds 1985 een
zogenoemde veiligheidszone
instelde om guerrilla-aanvallen
over de Israëlische grens te ver
hinderen. VN-gezant Terje
Roed-Larsen kwam woensdag
avond in Beiroet aan om met
Libanese leiders te praten over
handhaving van de vrede in
Zuid-Libanon na de Israëlische
terugtrekking. In Zuid-Libanon
is sinds 1978 een VN-vredes
macht (UNIFIL) gestationeerd.
Libanon heeft eerder gezegd er
op te vertrouwen dat UNIFIL
het machtsvacuüm opvult dat
na de Israëlische terugtrekking
in het zuiden van het land zal
ontstaan.
MANILA-JOLO AFP-Rtr-DPA
De rebellen van de moslim
groepering Abu Sayyaf die op
het Filipijnse eiland Jolo 21
mensen in gijzeling houden,
hebben hun gijzelaars in vijf
groepen opgedeeld. Zij probe
ren met hen door het kordon
van het leger te breken. De uit-
braakpogingen leiden volgens
minister Mercado van defensie
herhaaldelijk tot vuurgevechten
tussen de rebellen en militai
ren.
De vijf groepen met de gijze
laars zijn volgens Mercado in
middels gelokaliseerd. Mercado
sprak het bericht uit legerkrin-
gen tegen dat de leider van de
rebellen, Galib Mujid, bij een
vuurgevecht met militairen is
omgekomen.
Eerder hebben de rebellen
dat twee gijzelaars bij
vuurgevechten tussen hen en
militairen zijn omgekomen,
maar Mercado sprak ook dat te
gen. Ook een contactpersoon
van Nur Misuari, die namens
de regering in Manila probeert
te bemiddelen, zegt dat allen
nog in leven zijn. Twee gijze
laars zouden bij vuurgevechten
tussen rebellen en militairen
lichtgewond zijn geraakt. Er
zijn volgens de contactpersoon
voldoende medicamenten voor
hun behandeling.
De regering in Manila heeft
volgens Maleisië verzekerd dat
ze geen geweld zal gebruiken
om de 21 gijzelaars te bevrij
den. Evenals de regeringen van
andere landen waaruit de gijze
laars afkomstig zijn, heeft Kuala
Lumpur bij Manila erop aange
drongen een vreedzame oplos
sing na te streven.
WENEN AP
Het Oostenrijkse parlement
heeft gisteren - de dag dat 55
jaar geleden het concentratie
kamp Mauthausen door de
Amerikanen werd bevrijd - de
bevolking opgeroepen te leren
uit het verleden. De intocht van
de Amerikanen in Mauthausen
is in Oostenrijk gekozen als be
vrijdingsdag van het nazisme.
„Wij zijn diep geraakt door
het feit dat een aanzienlijk aan
tal Oostenrijkers heeft deelge
nomen aan de misdaden en
onmenselijkheden van het na
zi-regime en wij schamen ons
daarvoor", zei parlementsvoor
zitter Heinz Fischer, die opriep
tot een 'onvoorwaardelijke ver
oordeling van het nationaal-so-
cialisme in alle vormen en fa
cetten'. De Oostenrijkers ston
den als één man achter Hitier,
die de alpenrepubliek in 1938
annexeerde. De commotie rond
de vroegere bondspresident
Kurt Waldheim, wiens duistere
oorlogsverleden tot isolatie van
zijn land leidde, zette de men
sen aan het denken. De recente
coalitie tussen de conservatieve
ÖVP en de rechts-extremisti-
sche FPÖ heeft de discussie op
nieuw aangezwengeld. Haider,
de man die de FPÖ groot maak
te, werd berucht om uitspraken
waarin hij het arbeidsbeleid van
de nazi's prees en SS'ers eerba
re mannen noemde.
ROME HANS GELEUNSE
tuzla Mensen staan in de rij om het nieuwe beeld van de voormalige Joegoslavische leider Josip Broz Tito aan te raken. Het beeld staat in de
Bosnische plaats Tuzla. Een paar duizend mensen zijn gisteren bijeengekomen om de Tito te herdenken. Tito's dood, twintig jaar geleden, leid
de indirect tot het uiteenvallen van het land. Er werden speeches gehouden en schoolkinderen zongen liederen over Tito. De communist Tito
werd na een burgeroorlog tegen royalistische Joegoslaven en de strijd tegen de Duitse en Italiaanse bezetters van Joegoslavië in 1945 presi
dent van het land, dat uit zes deelrepublieken bestond. Hij regeerde dictatoriaal tot aan zijn dood op 88-jarige leeftijd op 4 mei 1980.
foto ap amel emric
CORRESPONDENT
Gastronomisch Italië slaat
alarm. Eetfabrieken McDo
nald's en Burger King maken
zich op om het pastaparadijs te
veroveren. Binnen twee jaar wil
de Amerikaanse hamburgerko
ning het aantal hamburgerten
ten in Italië verdubbelen tot
vijfhonderd. Burger King, dat
nog niet in Italië present is, wil
niet achterblijven en smijt er
honderd eetplekken tegenaan.
Voorvechters van het traditio
nele Italiaanse eten kreunen.
Walter Musso van de beweging
Slowfood waarschuwt tegen
'sluipende Amerikanisering van
onze keuken'. Het dagblad La
Repubblica stuurde gastro
noom Edoardo Raspelli naar
een McDonald's vestiging. Het
werd, hoe verrassend, een mar
teling voor de fijne Italiaanse
smaakpapillen. Met vette gra
fieken opgeluisterd maakt zijn
verhaal duidelijk dat er negen
tig seconden verloren gaan tus
sen order en serveren en dat er
slechts tien minuten nodig zijn
om het bordkarton te eten.
Tot afgrijzen van vooral oudere
Italianen introduceerde McDo
nald's recentelijk in Noord-Ita-
lië (waar de pizza-cultuur min
der krachtig is) een pizzahapje
met de naam Pizza Mia (mijn
pizza). De echt fanatieke tegen
standers verweren zich tegen
deze aanval van het 'Ameri
kaanse grootkapitaal' met bom
meldingen en molotov-cock-
tails.
Italië is binnen de Europese
Unie het laatste (bijna) ham-
burgerloze land. I Iet marktaan
deel van McDonald's is krap vijf
procent, tegen 25 procent ge
middeld in de rest van Europa.
ZNAMENSKOE FRANK HENDRIKX
CORRESPONDENT
De moeder van het zieke kind Hadiz-
hat Arsanbieva leeft nu al meer dan
een half jaar in tent 12, rij 1 van het
noordelijk kamp 1 in Znamenskoe.
Koortsachtig blijft de vrouw deze in
formatie herhalen. Het is haar laatste
hoop. „Mijn dochter is ziek. Ze heeft
dringend hulp nodig. Schrijf het op.
Tent 12, rij 1, noorderlijk kamp 1, Zna
menskoe."
Sinds de eerste Russische bombarde
menten kan Hadizhat Arsanbieva niet
meer horen. Waarschijnlijk als gevolg
van een trauma heeft het 15-jarige
meisje een zenuwontsteking in het lin
keroor opgelopen. Medische hulp is
gewenst, maar in Tsjetsjenië zijn geen
specialisten en er is geen medische ap
paratuur. De laatste zin van de door
een Russische arts op schrift gestelde
diagnose luidt: „Het meisje heeft be
handeling buiten de republiek Tsje
tsjenië nodig."
De moeder van Hadizhat Arsanbieva
kent echter niemand buiten de repu
bliek. Ze heeft geen vervoer en geen
geld voor een behandeling. Waar
schijnlijk tegen beter weten in, hoopt
ze op hulp uit 'Europa'. „Ik heb niets
meer, geen huis, geen bezittingen,
niets, maar mijn dochter moet behan
deld worden."
In vluchtelingenkamp van Znamens
koe zijn meer zieke kinderen en meer
hopeloze moeders. Al meer dan een
half jaar leven enkele honderden vrou
wen, kinderen en bejaarden uit Groz
ny in dit dorpje dat is gesitueerd in het
vlakke gedeelte van Tsjetsjenië, noor
delijk van de rivier Terek. Ze slapen
dicht op elkaar in legertenten. Door de
plotselinge komst van de zomer heb
ben de 'tijdelijke' onderkomens ken
merken van een broeikas aangeno
men. De diepe plas bruin water in het
stoffige kamp herinnert aan de laatste
verfrissende regenbui. De komende
maanden zal neerslag steeds zeldza
mer worden.
Niemand weet hoe lang de vluchtelin
gen nog in het kamp van Znamenskoe
moeten leven. Ooit hadden ze de hoop
op een terugkeer naar Grozny, maar
sinds een aantal kampbewoners de
stad heeft bezocht, weten ze dat er
niets is om naar terug te keren. De
vluchtelingen moeten kiezen tussen
het niets van Grozny en het bijna niets
van het vluchtelingenkamp. Ze zijn ge
vangen in een uitzichtloze situatie
„Ik heb te weinig eten, te weinig water
en te weinig kleding", klaagt een
vrouw, die zoals iedere vrouw in Tsje
tsjenië jonger is dan ze eruit ziet. „Ie
dereen hier is zo moe van de oorlog.
We willen dat het stopt. Waarom val
len er bommen op ons huis? We zijn
onschuldig." De vrouwen verdringen
zich voor de tent en beginnen wild
door elkaar te praten. Ze hebben alle
maal dezelfde klacht: Te weinig eten,
te weinig water, te weinig kleding. Een
militair zegt dat hij doet wat mogelijk
is. „Het is moeilijk."
Znamenskoe heeft niet verschrikkelijk
geleden onder de oorlog. De meeste
gebouwen zijn redelijk ongeschonden.
De opstandelingen waren kansloos te
gen de militaire overmacht van de
Russen. Een guerrillastrijd is in deze
regio moeilijk, omdat er door het ge
brek aan bebossing nauwelijks schuil
plaatsen zijn. Sinds november zijn er
zelden gevechten. Duizenden verdre
venen uit Grozny trokken daarop naar
deze veilige zone.
Znamenskoe maakt nu deel uit van de
Russische rechtvaardiging voor de
oorlog. Voor de komst van de 'bevrij
ders' gold hier de wet van het wapen
en was er totale bandeloosheid, zeg
gen de militairen. Nu is de orde her-
steld. „De elektriciteit werkt weer, het
gas is aangesloten, de scholen en zie
kenhuizen functioneren", verklaart de
Russische bevelhebber Achmed Zo-
vgajev. .Alles is weer normaal." Alleen
de twee kampen met vluchtelingen uit
Grozny herinneren er aan dat de mili
taire operatie niet overal 'normaal'
verloopt. De bewoners zijn zonder uit
zondering uitgeput door de barre le
vensomstandigheden en door het ge
brek aan hygiëne. „We willen onze
huizen terug", verwoordt een vrouw
het onmogelijke. In Grozny zijn geen
huizen meer.
De vluchtelingen weten niet wie ze de
schuld moeten geven van hun lot.
„Het zijn de Russische militairen",
zegt een bijna tandeloze man. „Ze
hebben alles geprovoceerd en ver
moorden nu onschuldige mannen."
De vrouwen weten het niet meer. Ze
heffen slechts de handen ten hemel en
zeggen dat 'de politici' schuldig zijn.
„Iemand profiteert van deze situatie,
maar wij weten niet wie." Zoals overal
in Tsjetsjenië zijn mannen in Zna
menskoe nagenoeg afwezig. Ze verblij
ven in Ingoesjetië en Georgië, zeggen
de vrouwen.
Geen gezonde Tsjetsjeense man durft
zijn lot in handen te leggen van een
Rus. Omgekeerd vertrouwt geen Kus
een gezonde Tsjetsjeense man. Het is
onduidelijk hoe de autoriteiten de
'normaliteit' willen herstellen, zolang
deze patsstelling bestaat. „Vraag het
Poetin", schreeuwen de vrouwen die
zich verdringen voor de tenten. „Er is
nog steeds steun voor de rebellen en
dat zal blijven zolang de Russen hier
zijn."
Moeder Arsanbieva interesseert zich
niet meer voor oorlog. Ze wil alleen
dat haar zieke dochter een medische
behandeling krijgt. Ze vraagt nog een
keer of Europa kan helpen, maar haar
blik verraadt weinig hoop. De ellende
in Tsjetsjenië is zo groot dat een ziek,
doof. 15-jarige meisje niet tot de ern
stige gevallen behoort. De moeder
schrijft nog snel iets op papier. I Iet is
wederom dezelfde boodschap. „Hadi
zhat Arsanbieva. Tent 12, rij 1, noor
derlijk kamp 1 in Znamenskoe."
