Boogschieten is oefenen voor het leven
Geloof Samenleving
Protestanten evangeliseren onder katholieke pelgrims in Romi
Kom 200 keukens kijken
W
WÊÊÊÊÊÊmÊm
J-
b:
VRIJDAG 5 MEI 2000
VANDAAG
Vandaag 475 jaar geleden, op 5 mei 1525, stierf de
Saksische keurvorst Frederik III, bijgenaamd 'De
Wijze'. Hij stichtte de hogeschool van Wittenberg,
waar hij later de hervormers Luther en Melanchthon
liet doceren. Luther over wie in 1521 een ban was
uitgesproken, kreeg van Frederik een vrijgeleide naar Worms, waar
hij op de Wartburg in veiligheid kon verblijven. Toch bekeerde Fre
derik zich pas een jaar voor zijn dood tot het lutheranisme.
Eveneens op een 5 mei (in 1260) stierf de heilige Jutta van San-
gerhausen: een vrouw die haar man verloor aan een kruistocht, en
die zelf na een leven waarin ze zieken en armen verzorgde als bid
dende kluizenares uitblonk in haar verering van het heilige hart.
Klimpartij Sint Pietersplein
Dit hek op het Sint Pietersplein blijkt geen belemmering voor deze
non. Geholpen door omstanders en andere nonnen zoekt en vindt
ze lachend haar weg. foto ap
Duitser in arrest voor uitdelen bijbels
Istanbul Een 39-jarige Duitser en een 33-jarige Turk zijn in het
zuidoosten van Turkije gearresteerd, omdat ze bijbels hebben
uitgedeeld. De politie trof bij de mannen in totaal 114 bijbels
aan, zo meldde het Turkse persbureau Anatolië. De mannen
worden ervan verdacht zending te hebben bedreven. De politie
in Sanliurfa heeft de verdachten verhoord. De arrestatie vond
plaats op de dag waarop in Istanbul een internationale gods
dienstconferentie begon ter gelegenheid van de mogelijke toe
treding van Turkije tot de Europese Unie.
Paus krijgt tractor voor Derde Wereld
rome» Paus Johannes Paulus II heeft tijdens de algemene audi
ëntie een tractor gekregen. Het voertuig is volgens Italiaanse
media echter niet bestemd voor de 79-jarige kerkleider, maar
voor mensen in ontwikkelingslanden. De tractor was een ge
schenk van de Italiaanse industrieel Santé Bartolomasi. De paus
heeft het initiatief toegejuicht, aldus de media. Op de Dag van
de Arbeid, afgelopen maandag, kreeg het hoofd van de Rooms-
Katholieke Kerk een laptop van de Poolse vrije vakbond Solida
riteit. De draagbare computer was bedoeld voor eigen gebruik.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Stolwijk (wijkgem. 2), P. Vermeer te Epe.
Aangenomen: naar Doorwerth/Heveadorp (Ver. Prot. Gem.),
mw. P. Kamper, geref. pred. te Doesburg.
GEREFORMEERDE GEMEENTEN
I Beroepen: te Kampen, M. Karens te Werkendam.
emmeloord anp
De zendingsorganisatie Operatie Mobilisatie
(OM) in Italië houdt samen met protestantse ker
ken een evangelisatieactie onder de duizenden
rooms-katholieke pelgrims die dit jaar een be
zoek aan de Sint Pieter in Rome brengen. Vol
gens OM denken de pelgrims ten onrechte dat ze
bijdragen aan hun zielenheil als ze door de heili
ge deur van de basiliek lopen.
De actie in Rome maakt deel uit van een evan
gelisatiecampagne in heel Italië, waaraan hon
derd kerken deelnemen, zei directeur H. van
Baaren van OM-Nederland dinsdag. De interna
tionale organisatie heeft meer dan een miljoen
speciale exemplaren van het Nieuwe Testament
gedrukt, onder meer om onder de pelgrims te
verspreiden.
Met het project wil OM de boodschap van het
evangelie verkondigen, omdat de bijbel leert „dat
alleen Jezus Christus zonden wil en kan verge
ven". Het gaat er niet om de pelgrims te bekeren,
al kan dat wel een gevolg van de actie zijn, zei
Van Baaren. „We willen de bijbel onder hun aan
dacht brengen", benadrukte hij.
OM en de betrokken kerken gaan ervan uit dat
veel Italianen die rooms-katholiek zeggen te zijn
de bijbel niet lezen. Als ze dat wel doen, zullen ze
ontdekken dat alleen de „kruisdood van Chris
tus" tot vergeving van zonden leidt, aldus Van
Baaren. Het zendingsschip LOGOS II van OM ligt
nog tot en met juli in Italië om de evangelisatie
campagne te ondersteunen.
Paus Johannes Paulus II opende in de
kerstnacht de heilige deur van de Sint Pieter.
Daarmee gaf hij het startsein van het jubeljaar
2000, waarin de Rooms-Katholieke Kerk de twee
duizendste verjaardag van Jezus Christus viert.
Tijdens het Heilig Jaar kunnen de gelovigi
leumaflaten verdienen, onder meer door e
grimsreis te maken naar een 'heilige' pl
Rome.
Een aflaat is een kwijtschelding van
straffen die na de vergeving van zond||
moeten worden uitgeboet. Protestanten
de herinvoering van de aflaat af, omdat z
ven dat Jezus de enige is die zonden kan
ven. De mens kan door goede werken
hen niets aan die verlossing bijdragen. Oi
250 medewerkers van OM zijn betrokkei
evangelisatieactie in Italië.
5 idra<
!t do
bi
idoi
nf- ;1
Japans handboogschieten, ofte wel 'kyodo', is meer dan
zomaar een recreatieve sport. Het is een levensfilosofie,
'een weg', zegt kyodo-leraar Jimmy Frederiksz (1952). Er
zitten volgens hem elementen in deze concentratiesport
van zenboeddhisme en shintoïsme (Japanse oer- en na
tuurgodsdienst). Frederiksz die de vijfde 'dan' heeft ge
haaid en daarmee de gradueel hoogste kyodoka in Ne
derland is, zegt: „De beoefening van kyodo gaat om veel
meer dan louter de technische handeling van het schie
ten. Je moet leren je hoofd vrij van gedachten te maken,
je te concentreren, doelgericht te zijn en volledige aan
dacht te schenken aan waar je op dat moment mee bezig
bent."
LEIDEN ONNO VAN T KLOOSTER
Twee keer per week op doorde
weekse avonden oefent de
Leidse kyodo-afdeling (onge
veer tien mensen) in een gym-
zaaltje van een school. De
meeste Leidse kyodoka man
nen en vrouwen beoefenen het
Japanse handboogschieten al
enige jaren. In eerste instantie
merkje dat niet, maar zodra ze
zich gaan omkleden blijken er
duidelijke hiërarchische ver
schillen. Degene die het laatst is
toegetreden moet het nog doen
met een eenvoudig wit T-shirt
en zwarte joggingbroek. De an
deren dragen traditionele Ja
panse kledij. Een relatief nieuw
lid heeft een zwarte wijde
broekrok (hakama), met een wit
shirt (dogi) en witte sokken (ta-
bi). En een gevorderde draagt
een zwarte kimono. Jimmy Fre
deriksz zelfheeft een grijze ki
mono. Het is de kleding waarin
hij demonstraties geeft. Hij is al
vijftien jaar een beoefenaar van
kyodo en gaat vrijwel ieder jaar
naar Japan voor bijscholings
cursussen.
Behalve de nieuweling heeft ie
dereen uiteraard een handboog
bij zich. De nieuweling moet
wachten met aanschaf totdat
de leraar hem toestemming
geeft er één te kopen. Dat kan
maar zo zes maanden tot een
jaar duren. Hetzelfde geldt voor
de kleding. In de kleedkamer
blijken de bogen helemaal in
stof gewikkeld te zijn. Ze wor
den met veel rust en aandacht
uit hun verpakking gehaald.
Aan één van de deuren hangt
een houten malletje waarin het
uiteinde van een boog past. De
kyodoka plaatsen hem erin en
buigen langzaam de boog om
het touw, eigenlijk 'pees', te
kunnen spannen. Kyodo wordt
beoefend met bogen van 220
centimeter die een trekkracht
hebben variërend van 10 tot 30
kilo. Ter vergelijking: handbo
gen die voor de olympische
spelen worden gebruikt hebben
een trekkracht van 12,5 tot 21
kilo. Om een dergelijk zwaar ge
spannen pees te kunnen trek
ken moeten de kyodoka een
speciale leren handschoen met
verharde duim dragen.
Voordat de training kan begin
nen prepareren de leden van de
Leidse afdeling de zaal. Alles
wordt met rituele rust en aan
dacht uitgevoerd. Zo hangen ze
een doek op met vier doelen
(mato) ervoor waaraan een ge
wicht zodat de mato bij impact
met de pijl niet te ver naar ach
teren schiet. Er komen twee
strobalen op schragen om op te
oefenen. Een rekje waarin de
bogen kunnen worden gezet.
Matten op de grond. Genum
merde houten blokjes op een
lijn geven aan waar de schutters
straks moeten staan. En aan de
muur komt een bordje te han
gen met de naam foto en rang,
of'graduatie', van elke boog
schieten Een beginner opereert
twee of drie jaar op één van de
vijf kyu niveaus. Pas dan mag
hij examen doen voor de eerste
'dan', of graad. Het hoogste wat
iemand kan bereiken is tiende
'dan'. Maar dat kan je bijna een
leven kosten om zover te ko
men. Jimmy is na vijftien jaar
vijfde dan en daarmee, samen
met één andere leraar, de hoog
ste kyodoka in Nederland. Ei
genlijk mag je pas vanaf de vijf
de dan les geven. Maar elders in
Nederland geven ook leraren
les die nog niet zover zijn ge
vorderd. Het aantal kyodoka
beoefenaren in Nederland is
gering. Ongeveer zestig. Leiden
heeft de grootste afdeling.
Tussen de gymtoestellen in de
Leidse oefengymzaal staat ook
nog een kast met allerlei Japan
se spulletjes. Het blijkt een
soort heiligdom te zijn, want ie
dere keer wanneer iemand de
zaal in of uitloopt draait hij zich
in de richting van de kast en
maakt een korte buiging. Jimmy
Frederiksz zit in een hoekje en
verfijnt de afstelling van zijn
boog. „Ik zie dat er niet geveegd
schutters in de oorlog nii
nauwelijks meer gebruik°P
den omdat er nieuwe en en
wapens kwamen. Alle be 3r-L
gen en voorschiften stam ïo®c
uit die tijd. Het is ook no
wat. Voordat de groep va en)
my een schot heeft gelos Per:
ruim een uur lestijd versiiC"°
„Normaal beginnen we t r8ar
met schieten, maar vanc
fenen we voor een demo
tie", legt hij uit. Statig lai J
schuifelen vier van de zer
aanwezigen in hun kimopwoi
witte sokjes door de gym«chre
De anderen kijken toe. I< 1 en
been-, arm- en hoofdbev e eil
duurt seconden. De houfnpai
moet 'gericht' zijn. De bl n all
en zeker. Niet nadenken
het devies weer. Ze moeten i
vaak synchroon bewegei ie ei
daarom moet je de routiïei
is", zegt hij tegen het nieuwste
lid van de afdeling. „Veeg jij de
gymzaal even schoon." De
nieuweling weet dat er wel zo
juist is geveegd en zegt dat te
gen de leraar. Die hoort het wel,
maar verblikt of verbloost niet.
Hij verwacht dat er zonder te
gensputteren wordt geluisterd.
Ook wanneer de les begint ver
telt hij z'n leerlingen dat ze
moeten leren te luisteren. Niet
zelf nadenken, gewoon blind
doen wat de leraar zegt. Het
doet wat vreemd aan. Neder
landers in traditionele Japanse
kleding die zich voor even ge
dragen alsof ze Oosterse boed
dhisten zijn in een autoritair
klooster. Later legt Jimmy uit
dat de beoefening van kyodo
altijd gepaard gaat met strenge
discipline in de trainingsruim
ten. Zelfdiscipline is een voor
waarde. Iedere handeling en
beweging ligt vast en moet vol
gens bepaalde regels worden
uitgevoerd. Het nut daarvan is,
zegt Jimmy, dat je leert je er
gens volledig op te richten. Je
oefent een grote controle uit op
je lichaam, je ademhaling en
denken. In die zin zit er een link
naar het boeddhisme, shintoïs
me, yoga en zen. Het is volgens
hem daarom dat je kyodo niet
alleen moet zien als boogschie
ten, maar als oefening voor al
les wat je doet in het leven. „Je
moet leven in aandacht. Alles
Kyodo wordt
beoefend
met bogen
van 220 cen
timeter die
een trek
kracht heb
ben varië
rend van 10
tot 30 kilo.
foto
mark lamers
wat je doet, moet je met dezelf
de onverdeelde aandacht doen,
of het nu gaat om koffie in
schenken of een boog inpak
ken. Je moet er volledig 'bij
zijn'. Niet haastig op je doel af
gaan. Voor een kyodoka geldt
dat het niet belangrijk is of hij
raak schiet. Het gaat erom 'hoe'
je schiet. Zo leer ik mensen om
naar zichzelf te kijken als pro
ces. Vooral in het Westen, zon
der overigens het Oosten te wil
len idealiseren, zijn we meestel
erg op het resultaat gericht, en
zijn maar weinig mensen zich
bewust van hun lichaam."
Kyodo als concentratiesport is
in de zestiende eeuw ontstaan.
Ongeveer in de tijd dat boog-
kj
One
el- e
buiten kennen. Ga je deijieer
dan ben je al te laat. Voo asbc
vier op hun plek zitten zi
allerlei rituelen achter de
Een schot wordt vooraf {klpi
door een aantal handelii
waaronder het ontblotegpoRp
arm en schouder, om gen op
der te ondervinden tijde ers 1
schieten. Pas dan gaat d^ndt
schutter rechtop staan njguld
boog en twee pijlen in d skui
Hij kijkt opzij naar het d ind
draait z'n hoofd weer rei
spreidt z'n benen - doet
boog naar voren - neem Af
van de pijlen onder z'n
arm - legt de andere pijl jqrp
boog - kijkt weer naar h< de o
en draait z'n hoofd weerjien.
tilt de pijl en boog bovei kost
hoofd - kijkt opzij - span r eei
boog en komt daarbij iel or d<
beneden met de boog to de g
wang - dan pas volgt hel egge
Het geheel duurt meer diord
minuut. Als toeschouwe san
geneigd je adem in te ho an c
Niet ieder schot is raak.
Jimmy verbiedt het om
gesteld te zuchten of 'sh |kr
zeggen. De blik moet on
daan op oneindig blijvei
trage rituele bewegingedjder
ten ook na het schot ven30 1
bracht worden, want ee 'den
gelijke zelfdiscipline kerf°'dt
immers de ware kyodokfes 1
rbre
Jimmy Frederiksz heeft mst
met zijn vrouw Patricia
man vijfjaar geleden cepj-Q
'Gong' geopend. Ze bie<
allerlei cursussen, work >orp
en behandelingen aan c Wou
gebied van yoga, klank rlam
sage. Patricia is de yoga ij mi
massage expert, Jimmy lrijd
dgeridoo-lessen klank :k ei
ges en kyodo-training. ïnce
meer informatie, tel: 07L>e w
5224545. L
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht HWS
Geldig tot en met vrijdag.
Noorwegen:
In het zuiden droog en perioden met
zon. In de noordelijk helft meest be
wolkt en buien, landinwaarts misschien
met sneeuw, zaterdag vanuit het zuiden
droger. Maxima uiteenlopend van 4 gra
den in het noorden tot 17 bij Oslo.
Zweden:
Perioden met zon. In het noorden meer
wolkenvelden en kans op wat regen.
Middagtemperatuur uiteenlopend van
een graad of 8 in het noorden tot 18 in
het zuiden,
Finland:
Wolkenvelden, in het zuiden af en toe
zon, vooral in het noorden nu en dan re
gen. Maxima tussen 6 en 12 graden.
Denemarken:
Droog weer en geregeld zon. Middag-
temperatuur rond 19 graden.
Engeland, Schotland, Wales, Ierland:
Rustig weer met zonnige perioden. In
de nacht en ochtend kans op mist. In
de zuidelijke helft ook enkele wolken
velden, maar meest droog. Middagtem
peratuur uiteenlopend van 12 graden in
het noordwesten tot 20 in de omgeving
van Londen.
België en Luxemburg:
Meer zon, maar vooral in het zuiden ook
kans op een regen of -onweersbui. Mid
dagtemperatuur verder oplopend tot
rond 22 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Perioden met zon, maar ook enkele sta
pelwolken en kans op een enkele regen-
of onweersbui. Middagtemperatuur om
streeks 23 graden
Zuid-Frankrijk:
Meer wolken en enkele regen- of on
weersbuien. Maxima omstreeks 21 gra-
Spanje:
Veel bewolking en enkele regen- of on
weersbuien. Langs de zuidelijke Costa's
meer zon, maar ook daar kans op een
bui Middagtemperatuur veelal tussen
20 en 25 graden.
Portugal:
Wisselend bewolkt met soms zon, maar
ook enkele (onweers)buien. Maxima on
geveer 20 graden.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Wolken, maar ook zonnige perioden en
kans op een bui. Middagtemperatuur
ongeveer 23 graden.
Marokko:
Westkust: perioden met zon, maar vlak
aan zee soms wolkenvelden en nu en
dan een bui, mogelijk met onweer.
Maxima rond 22 graden.
Tunesië:
Flink veel zon en zo goed als droog.
Maxima rond 26 graden.
Lente in de bol?
KAATSHEUVEL
WOERDENÜ&SS
Rechtvaart 8, tel. 0416-279269. Finse Golf 2, tel. 0348-480460.
Madeira:
Wisselend bewolkt, nu en dan een bui,
maar ook perioden met zon. Maxima
rond 19 graden.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon, Aan de noordkant
van de eilanden meer wolken en ook
kans op een bui. Middagtemperatuur
rond 24 graden.
Duitsland:
Flinke perioden met zon, maar eerst in
het zuiden meer wolken en enkele re
gen- of onweersbuien. Middagtempera
tuur tussen 20 en 25 graden.
Oostenrijk:
Perioden met zon. Naar het westen toe
meer bewolking en kans op regen- of
onweer. Maxima rond 24 graden.
Zwitserland:
Afwisselend zon, wolken en nu en dan
een bui, misschien met onweer. Mid
dagtemperatuur rond 23 graden.
Polen:
Flink veel zon en droog. Zachter met
temperaturen rond de 20 graden. In het
zuidwesten iets warmer.
Tsjechië en Slowakije:
Perioden met zon en op de meeste
plaatsen droog. In het zuidwesten van
Tsjechi meer wolkenvelden en een en
kele regen- of onweersbui. Warmer met
maxima tussen de 20 en 25 graden
Hongarije:
Veel zon en droog lenteweer. Middag
temperatuur oplopend naar 25 graden
op zaterdag.
Italië:
Perioden met zon, maar ook enkele sta
pelwolken en hier en daar een regen- of
onweersbui. Maxima rond 23 graden.
Corsica en Sardinië:
Perioden met zon en een kleine kans op
een bui. Maxima rond 23 graden.
Griekenland en Kreta:
Zonnig en droog. Middagtemperatuur
ongeveer 21 graden.
Malta:
Perioden met zon, ook soms wolkenvel
den en het blijft meest droog. Maxima
rond 23 graden.
Turkije en Cyprus:
in het noordwesten perioden met zon
en droog. In het zuidoosten en op Cy
prus meer bewolking en enkele buien,
mogelijk met onweer. Minder wind en
een middagtemperatuur rond de 19
graden.
ZATERDAG 6 MEI 2000
Zon- en maanstanden
Zon op 06.01 Zon onder 21.12
Maan op 07.51 Maan onder22.53
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 05.55 18 19 05 28 17.52
Laag 01.34 14.04 01.15 13.45
Weerrapporten 040517 uur:
wind temp neersl
Amsterdam
De Bilt
half bew.
licht bew
Rotterdam
Vlisangen
Maastricht
Aberdeen
Barcelona
Boedapest
Brussel
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Innsbruck
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Luxemburg
Madrid
Mallorca
Malta
C O L
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
r-rZX
bewolkt
2^,
onweer
W warmtefront
regen
opklaringen
jL.
sneeuw
V koufront
lagedruk
zonnig
19
windrichting
temperatuur
hogedruk
luchtdruk in
1000 hect0 pascal
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
A Maandag, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508
Familieberichten: 023- 5317 3ÉEST»
023-5320216 FSAR
Redactie: 071- 5321 921 j
Hoofdredactie: 071-5315 921
ADVERTENTIES lva"
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tops. C
071- 5356 230
RUBRIEKSADVERTENTI
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tc
071-5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per halfjaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging vtN
het automatisch afschrijven v<
abonnements- geld, ontvangen 1,
betaling.
VERZENDING PER POSTF'
Voor abonnementen die per post (bifcte l
worden verzonden geldt een toeslagëst C
aan portokosten per verschijndag. oecy
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSE^nPe
Voor mensen die moeilijk lezen, s 'Cu
hebben of blind zijn (of een andei in
leeshandicap hebben), is een sami tgr
van het regionale nieuws uit het
Dagblad op geluidscassette besch
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur
dor
27 16 0.0 Nice
22 13 4.0 Oslo
23 12 0.1 Panis
11 8 0.0 Praag
18 12 4.5 Rome
22 11 0.0 Split
22 16 2 0 Stockholm
28 18 0.0 Warschau
- 13 0.0 Wenen
0 00 ZQrich
16 13 0.8 Bangkok
20 17 0.0 Buenos Aires .zwaar bew
16 5 0.0 Casablanca hall bew.
Johannesburg halt bew.
Los Angeles zwaar bew.
New Orleans licht bew
New York zwaar bew
TelAviv zwaar bew.
13 11 0.0
- 7 0.0
- 12 00
- 13 0.0
13
0.0 Tokyo
licht be
- 10 0.0
24 10 0.0
34 24 142,0
12 9 83
23 15 1.0
15 10 21.0"
21 16 0.0
28 20 0.0
18 11 0.0
32 24 00
22 14 2.0
18 5 0.0
25 13 0.0
13 7 56
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
