Marken als het verloren paradijs
Violist Nigel Kennedy stelt exorbitante eisen
Intieme avond met Opus Cuatro
Diepte en spanning in De Tweeling
Cultuur Kunst
Doe Maar
is klaar
voor Ahoy
Amhali is geestige
multi-culti cabaretier
Omstreden fotograaf weg bij Benetton
JjdAAI
.NDAG1 MEI 2000 <mi 1?M
De concertzaal die de bekende violist
Nigel Kennedy wil boeken, moet wel
wat te bieden hebben. De Britse musi
cus stelt bij de onderhandelingen met
de zalen die hem willen hebben tij
dens zijn tournee door Groot-Brittan-
nië volgend jaar extreem hoge en ei
genaardige eisen.
Het Amsterdamse Concertgebouw,
waar Kennedy morgen een concert
geeft, bevestigt dat de violist uitzon
derlijk veeleisend is.
De grote Britse concertzalen waar
Kennedy volgend jaar speelt kregen
van zijn manager onder meer de vol
gende wensen voorgelegd: de violist
wil dat er een dubbele presidentiële
suite voor hem wordt geboekt in een
5-sterren hotel. Hij moet overal over
internet kunnen beschikken. Op het
podium moet een vuilnisemmer aan
wezig zijn. Er moeten sushi, broodjes
en een gegrilde kip voor Kennedy
klaarstaan en ook twaalf flesjes lokaal
gebrouwen bier en een 'goede' fles ro
de wijn. Dit schrijft de krant The Inde
pendent on Sunday.
Daarnaast, en dat is de eis die de
meeste zalen echt in het verkeerde
keelgat is geschoten, wil Kennedy dat
bij elke ingang tot de zaal extra bewa
kers worden gestationeerd. Die moe
ten ook staan bij de mensen die het
licht en de geluidsapparatuur bedie
nen en bij alle toegangen tot het podi
um.
Dit soort eisen zijn misschien nor
maal in de wereld van de popsterren,
maar bij klassieke musici niet, aldus
een van de onderhandelaar. ,,Wat
voor publiek komt er naar vioolcon
certen luisteren? Toch geen mensen
die het podium opstormen en hem de
kleren van het lijf rukken."
Een medewerker van het Concert
gebouw in Amsterdam, die niet de de
tails uit het contract van Kennedy kon
noemen, zei dat de lijst met eisen van
de Brit langer en eigenaardiger is dan
van welke klassieke ster dan ook. Ken
nedy overtreft zelfs de sopraan lesse
Norman, die tot nu toe bekend stond
als de meest veeleisende diva van de
klassieke muziekwereld. Het Concert
gebouw heeft tijdens de onderhande
lingen van deze lijst 'gelukkig iets
kunnen schrappen'.
Werk Xavier Mellery in Van Gogh Museum
Wie nog nooit van de Bel
gische symbolist Xavier
Mellery (1845- 921) heeft
gehoord, hoeft zich niet te
schamen. Het Van Gogh
Museum oordeelt de tijd
pas nu rijp voor een her
ontdekking, na een laatste
overzichtstentoonstelling
die alweer van 1937 da
teert. Het verstrijken van
tientallen jaren anonimi
teit biedt de gelegenheid
met frisse blik te kijken,
zonder 'voorgebakken'
oordelen van de kunstkri
tiek in het achterhoofd.
Vooral zijn schilderijen en
tekeningen over het eiland
Marken zijn op deze expo
sitie intrigerende blikvan
gers omdat ze zo volstrekt
ongewoon zijn.
amsterdam
francoise ledeboer
Mellery maakte rond 1878 ken
nis met Marken nadat hij de
opdracht had aanvaard illustra
ties te maken bij een artikel van
Charles de Coster in diens blad
'Le tour de monde'. De kunste
naar raakte in de ban van de
geïsoleerde gemeenschap en
ging het eiland als verloren pa
radijs beschouwen. Hoezeer hij
Marken ophemelde, toont het
werk waarop hij in 1889 een va
der, moeder en kind in kleder
dracht uitbeeldde. Mellery voel
de geen enkele aandrang met
een paar doorgroefde gelaats
trekken, uit de lduiten gewassen
handen of ietwat doffe oogop
slag zelfs maar te 'hinten' naar
het harde vissersbestaan. In
plaats daarvan gaf hij het drie
tal een fiere oogopslag mee en
noemde het werk 'De heilige fa
milie'. Die titel alleen al zegt ge
noeg over hoe hij naar het ei
land keek.
Ook op andere schilderijen
hulde hij zijn taferelen uit het
dorpse (even bij voorkeur in
een mysterieuze sfeer die niets
met de werkelijkheid van doen
had. Als hij twee vrouwen op
Vïi
'De heilige familie' van Xavier Mellery.
een terras uitbeeldt, zijn dat
geen moeders die snel weer te
rug moeten naar de wastobbe
of het vullen van hongerige
monden, maar ogen ze als het
archetype van de vrouw als rots
in de branding. Een ontroeren
de uitzondering is de krijtteke
ning waarop Mellery een begra
fenis uitbeeldde. Achter het
zwarte gat in de grond staat een
groep dorpelingen. In het mid
den wordt de weduwe getroost
door de innige omarming van
de man naast haar. De indrin
gende manier waarop de kun
stenaar op deze tekening wan
hoop over een eeuwig verlies
uitbeeldde, is hier van alle tij
den.
Mellery trad op jonge leeftijd
in dienst bij een schilder/deco
rateur, maar raakte al gauw uit
gekeken op het 'simpele' deco-
ratiewerk dat hij als leerling te
doen kreeg. Op zijn vijftiende
meldde hij zich bij de Brusselse
kunstacademie, waar hij zich zo
voorspoedig ontwikkelde dat
hij in 1870 een Prix de Rome
toelage in de wacht sleepte. Het
prijzengeld stelde hem in staat
vier jaar in Rome, Florence en
Venetië te verblijven, waar hij
zich volop laafde aan het werk
van grote meesters als Michel
angelo en Rafaël. Maar hij reali
seerde zich dat 'zichzelf blijven
tijdens studie en carrière de
mooiste, maar ook moeilijkste
opdracht van een kunstenaar
is'.
Vanaf het midden van de ja
ren tachtig streefde Mellery er
met grote gedrevenheid naar
een betekenis aan de alledaagse
voorwerpen om hem heen mee
te geven op zwart-wittekenin-
gen die een intrigerende, mys
terieuze sfeer uitstralen. Inspi
ratie vond hij vaak in zijn alle
daagse, huiselijke omgeving,
die figureert op tekeningen met
veelzeggende titels als 'Mijn
vestibule, lichteffect'. Dat hij
kleur een ondergeschikte rol
liet spelen - op deze intieme
werken is het altijd half duister
- blijkt opzet. „Wie de kleur en
de vorm kan laten vergeten ten
gunste van de emotie, heeft het
hoogste doel bereikt", verklaar
de Mellery zich nader.
De expositie 'Xavier Mellery:
de ziel der dingen. Schilderij
en en tekeningen' in het Van
Gogh Museum (Paulus Pot
terstraat 7, Amsterdam) duurt
tot en met 2 juli. De openings
tijden zijn van 10.00 tot 18.00
uur. De catalogus (uitgeverij
Waanders) telt 152 pagina's en
kost 39,50 gulden.
rotterdam anp
Doe Maar lijkt na acht inspeel-
concerten in Nederland en Bel-**,
gië klaar voor Ahoy Rotterdam.
Morgenavond begint om 20.00
uur het eerste concert van de
legendarische Nederpopband
in een reeks van zestien. Tus
sendoor treedt de band ook nog
op in het sportpaleis in Antwer
pen.
„De afgelopen maanden zijn
fantastisch geweest voor de
jongens", blikt Doe Maar-ma
nager Frank van der Meijden—
alvast terug. „Overal waar we
optraden was het feest. Nergens^,
incidenten, nergens een jong
publiek. Dat was erg prettig,
vooral gezien het verleden. Het
publiek verafgode niet, het luis
terde naar de muziek."
De band rond de voormalige^
tieneridolen Henny Vrienten en
Ernst Jansz kijkt vol vertrouwen-*-"
uit naar Ahoy. Pers en publiek
reageerden de afgelopen maan--^,
den zeer positief op de rentree
van de groep die begin jaren '80
razendpopulair werd met hits
als De Bom en Pa.
Het nieuwe album Klaari
kwam half april op 1 binnen in^
de Album-top-100 en ging in-
middels meer dan 200.000 keer
over de toonbank. De single-5-'
Watje haalde de top-tien en de
band is inmiddels vereeuwigd
op postzegels. De belangstel
ling voor de acht inspeelcon-
certen was zo groot dat de in
ternetpagina van concertorga
nisator Mojo overbelast raakte.
Vrienten, Jansz, Hendriks en
Pijnenburg zetten op woensdag
7 juni na het laatste Ahoy-con-
cert definitief een streep onder
Doe Maar. „We zouden onge
loofwaardig zijn als we alsnog
besluiten door te gaan. Alle
bandleden hebben trouwens na
het laatste concert weer hun ei
gen projecten gepland. Daarom
acht ik de kans nihil dat ze lan
ger samen blijven spelen", zegt
Van der Meijden.
Eboman, alias jeroen Hofs,
tekent bij de concerten in Ahoy
voor het voorprogramma. In
1996 won Hofs de popprijs met
zijn opvallende danceact.
muziek recensie
maarten baanders
Concert: o a. 'La Misa Cnolla' door Opus
Cuatro en Projecta Musica o.l.v. Wim de
Ru. Gehoord: 29/4 Hooglandse kerk,
Leiden.
Hoewel de Hooglandse kerk
een ongewone omgeving moet
zijn voor Argentijnen, stonden
de vier zangers van Opus Cua
tro er alsof ze er wekelijks ko
men. Ze zongen een groot aan
tal Zuid-Amerikaanse fokloris-
tische liedjes en tango's in een
eigen arrangement en met so
bere begeleiding van gitaar,
slaginstrumenten en soms pia
no. De muziek kenden ze ajs
de spreekwoordelijke broek
zak. Met zichtbaar gemak
brachten ze het ene nummer
na het andere. Met hun zang-
plezier verspreidden ze een ge
moedelijke sfeer, waar het pu
bliek gemakkelijk in meeging.
Mede door het ingehouden vo
lume gaven ze de avond iets
intiems.
En intussen toontje het kwartet
heel wat vakmanschap. De
liedjes waren zonnig en ont
spannen, maar werden gedis
ciplineerd en met een mooie
timing uitgevoerd. De manier
waarop ze de akkoorden lieten
opbloeien om zich vervolgens
met grote precisie terug te
trekken in een heel laag volu
me: dat was echt spannend
musiceren!
Elke stem droeg zijn eigen
kleur bij aan het geheel: de hel
dere tenor Alberto Hassan, de
dramatische tenor Marcelo
Balsells, de warme bariton
Hernando Irahóla en de intri
gerend diepe bas Federico Ga-
liana. Gepassioneerd klonken
de solopartijen op een inge
houden begeleiding van lange,
soms zacht zoemende akkoor
den. Een specialiteit vormden
de nummers met een staccato
begeleiding, waarin de nootjes
net zo kernachtig klonken als
de geplukte tonen op een con
trabas.
De kroon op de avond kwam
aan het eind, toen Opus Cua
tro 'La Misa Criolla' van Ariel
Ramirez uitvoerde, bijgestaan
door het koor Projecta Musica,
speciaal voor dit concert bij
eengebracht door de Stichting
Leidse Koorprojecten. 'La Misa
Criolla' is een mis met Zuid-
Amerikaanse inslag, maar ook
met elementen die aansluiten
op de gangbare geestelijke
koormuziek in Europa. Som
mige onderdelen hebben een
ritme waar je direct op zou wil
len dansen.
Dirigent Wim de Ru toonde
zijn veelzijdigheid: ook dit gen
re ging hem goed af. De wissel
werking tussen de solisten van
Opus Cuatro en het koor ver
liep in dezelfde ontspannen
sfeer als het voorgaande deel
van het programma. Achter de
extraverte, licht dramatische
solopartijen doemde prachtig
het koor op met pittige passa
ges of juist een zachte omstra
ling. Er gaat iets vrolijks,
warms en vitaals uit van deze
muziek. In die stemming von
den koor en solisten elkaar uit
stekend.
lorlog terug
jt jarenlange onderhandelin-
m zijn in het weekeinde 101
afieken en tekeningen uit.
island in Bremen terugge-
ierd. De kunstwerken, van on-
r anderen Albrecht Duerer en
nri Toulouse-Lautrec, beho-
aan de kunstvereniging van
Hanzestad en zullen daar
n 9 juli tot 27 augustus ten-
mgesteld worden.
De na de Tweede Wereldoor-
geroofde kunstwerken wer-
n in het weekeinde door bur-
neester Henning Scherf en
elstaatminister van cultuur
chael Naumann van een reis
Rusland meegenomen. Als
;enprestatie overhandigden
zaterdag aan president Vla-
nir Poetin een mozaïek en
i commode uit de even
lardevolle als legendarische
msteenkamer, die sinds het
ide van de oorlog zoek is.
Srebrenica-documentaire in Katwijk
e'se katwijk Aansluitend op de kranslegging bij het Katwijkse oor
den- logsmonument op donderdag 4 mei, wordt in jongerencentrum
ling Schuit een documentaire over de val van de moslim-enclave
Srebrenica vertoond. In deze prijswinnende documentaire 'A
'or~ cry from the grave' wordt deze tragedie, waarbij meer dan ze
venduizend moslim-mannen omkwamen, gereconstrueerd aan
de hand van amateurvideobeelden en ooggetuigensverslagen.
Cl Geïnteresseerden kunnen vanaf 20.30 uur in het centrum aan
de Voorstraat 59 terecht, alwaar de film om 21.00 begint. De
toegang is gratis.
IQ Toneelschrijver Vallejo overleden
madrid De Spaanse toneelschrijver Antonio Buero Vallejo is op
83-jarige leeftijd in Madrid overleden. De drager van de Cervan-
tesprijs en talloze andere belangrijke literaire onderscheidingen
gold als de belangrijkste vertegenwoordiger van het Spaanse so
ciaal-realistische drama. Vallejo genoot zijn grootste successen
tijdens het Franco-regime, met 'Geschiedenis van een Trap'
(1949) als hoogtepunt. Als prominent tegenstander van de dic
tatuur lukte het hem toch zijn stukken langs de censuur te krij
gen. Hij vocht als lid van de Communistische Partij in de
Spaanse Burgeroorlog. Na de nederlaag van de republiek kreeg
hij daarvoor de doodstraf, maar kwam er met zeven jaar cel
vanaf.
Literaire manifestatie in trek
brussel De literaire manifestatie Het Groot Beschrijf heeft gis
teren in Brussel ruim 6000 bezoekers getrokken. Ze bestond uit
optredens van Nederlandse en Vlaamse schrijvers, zoals Jeroen
Brouwers, Connie Palmen en Tom Lanoye, die op tientallen
jplaatsen in de Belgische hoofdstad plaatsvonden. Aan de ma-
Inifstatie namen ook politici deel, zoals de Belgische premier
Verhofstadt, die een gesprek voerde met auteur Hugo Claus. De
drukte was zo groot, dat er soms belangstellenden geweigerd
moesten worden. Het Groot Beschrijf werd dit jaar voor de der-
|de keer gehouden.
toneel recensie
susanne lammers
Voorstelling: De Tweeling naar de roman van Tessa de
Loo. Bewerking: Moniek Merkx. Regie: Mette Bouhuis
Spel Trudy de Jong, Yvonne van den Hurk, Els Ingeborg
Smits, Wivineke van Groningen. Gezien 29/4, Leidse
Schouwburg. Nog te zien: 3 en 4/5, Theater a/h Spui,
Den Haag.
De één is een Duitse, opgegroeid in een
achterlijk katholiek dorpje, getreiterd door
haar tante en geslagen door haar oom, mis
handeld door de geschiedenis. De ander is
een Nederlandse, en ook haar leven blijkt
nog altijd getekend door de oorlog. Ze
staan lijnrecht tegenover elkaar, en toch
zijn het zusjes. Tweelingzusjes, die toen ze
zes waren hun ouders verloren en uit el
kaar werden gehaald.
De Tweeling van Tessa de Loo brengt de
onmenselijkheid van de oorlog op een heel
persoonlijk niveau. Twee volken worden
tegenover elkaar gezet in een zustertwist,
die niet alleen over het onrecht van de oor
log gaat, maar ook over in de steek gelaten
worden, eenzaamheid en uit elkaar groei
en. Over een tweeling die in niets op elkaar
lijkt.
De twee artritische oude dames die elkaar
in een kuuroord tegenkomen, in gesprek
raken en dan ontdekken eikaars tweeling
helften te zijn, worden gespeeld door vier
vrouwen. De witte bloesjes met de grijze
vestjes spelen de Hollandse Lotte, de zwar
te bloesjes zijn de Duitse Anna. Hun ge
sprekken worden - soms iets te overdadig
- geïllustreerd met geluidsfragmenten en
videobeelden die op een enorm tweeluik
geprojecteerd worden. Dat doet een beetje
afbreuk aan de intimiteit, die door de keuze
om de tweeling door vier vrouwen te laten
spelen sowieso niet zo groot is. Maar het
larmoyante, dat door het onderwerp voort
durend op de loer ligt, blijft daardoor wel
op gepaste afstand.
De levensverhalen, waar de botte bijl van
de geschiedenis danig huisgehouden heeft,
zijn schokkend en daarbij komt dan nog
het intense spel van vier topactrices. Trudy
de Jong speelt haar Anna rauw en ze maakt
er simpelweg een sympathieke doordouw-
ster van. Haar mede-Anna, Yvonne van™"
den Hurk, houdt het iets kleiner. Bij haar
sijpelt er wat meer ironie en humor door,
wat de indruk van een vierkant wijf met het^.
hart op de goedé plaats nog versterkt.
Tegenover deze twee Anna's staan de ge-'
lijkhebberige Lottes van Els Ingeborg Smits11
en Wivineke van Groningen.Van Groningen7
neemt de gekwetste kant van Lotte voof
haar rekening, Smits verdiept het persona
ge. De tegenstelling tussen Lotte en Anna
loïjgt door haar vorm. Zij bewaart subtiel
het evenwicht tussen morele superioriteit,
eigen schuldgevoelens en onverzoenlijk-™*
heid jegens de ander, waardoor de ge
kwetstheid van de beide meisjes en de
wrangheid van hun lot het duidelijkst gaan^,
spreken. Dat geeft de voorstelling diepte en
spanning.
Toen alles nog koek en ei was bij Benneton had Oliviero Toscani (I.) de grootste pret. foto ap
De fotograaf Oliviero Toscani vertrekt na achttien
jaar bij Benetton. Hij bedacht omstreden publici
teitscampagnes voor het Italiaanse modecon
cern, waarin onder meer foto's van hiv-patiënten
en recentelijk ter dood veroordeelden werden ge
bruikt.
Een reden voor het opstappen is niet gegeven,
wel benadrukten beide partijen in hun verklarin
gen dat het gaat om een gemeenschappelijk be
sluit. „Goed dat niets eeuwig duurt en je de
moed hebt met iets te stoppen dat prachtig was",
zei Toscani.
Toscani (1942) wist vanuit de Fabrica-studio's
in het Noord-Italiaanse Ponzano voortdurend de
aandacht te trekken met controversiële en shoc
kerende foto's. Critici vonden het smakeloos re
clame voor kleding te maken met afbeeldingen
van stervende aids-patiënten of met bloed door
drenkte kleding van een gesneuvelde soldaat.
Zijn laatste campagne toonde gevangenen in
Amerikaanse dodencellen. Uit woede over die re
clame besloot de tweede grootste warenhuiske
ten van de VS, Sears, met de verkoop van Benet-
ton-kleren te stoppen. Voorstanders van Toscani
meenden echter dat hij op een pakkende wijze
belangrijke thema's als aids, oorlog, racisme en
intolerantie aansneed.
Het is niet duidelijk wat Toscani nu gaat doen.
Zijn foto's legden Benetton geen windeieren. Het
door de gelijknamig familie geleide concern zag
zijn winst in 1999 met bijna 10 procent groeien
naar 367 miljoen gulden.
et meisjeskoor van Collegium
bei uit Alphen aan den Rijn
ieft afgelopen zaterdag de
rste prijs gewonnen op het
iropees Muziekfestival voor
Jeugd in Neerpelt, België. Zij
vamen uit in de hoogste cate-
irie, de 'wimpelreeks' ge
tarnd. In de Sint Niklaaskerk
ng het meisjeskoor acht
eerstemmige a capella wer-
n. Aan het festival deden
eer dan honderd koren mee,
comstig uit 22 Europese lan-
!n.
tremen krijgt
;unst uit
theater recensie
wunand zeilstra
teni, vidi, vici', soloprogramma van en
oor Najib Amhali. Gezien 29/4, Kapel
zaal Leiden.
jefeliciteerd' zegt een glimla-
hende Najib Amhali tegen zijn
lubliek bij aanvang van het
rogramma. Het is de enige
pespeling op koninginnedag,
iiist van hem zou je meer ver-
rachten, hij combineert im-
lers met gemak de genres van
labaret' en 'stand up comedy',
ie actualiteit ligt hier voor het
rijpen. Kennelijk weet hij er
bhter niets over te melden,
'an maar beter van niet, Am-
ali is uiteindelijk toch meer de
abaretier geworden die zijn ei-
en, min of meer vastliggende
erhaal vertelt.
fat bij zijn overwinning van
èt Leids Cabaretfestival in
998 al opviel, is nog steeds zijn
;erke punt. Met alledaagse ver
alen boeit hij moeiteloos zijn
jeschouwers. Die kwaliteit is
ebleven, ook nu hioj voor het
ferst avondvullend is gegaan,
h hij heeft nauwelijks materi
al uit zijn toenmalige festival-
ijdrage hergebruikt. Hij is de
ngedwongen prater die er vro-
|k op los babbelt. En dan bab-
elen in de positieve en onge-
Dmpliceerde zin van het
•oord.
'oem het vooral geen 'alloch-
inencabaret'. Amhalf zou
aartegen heftig protesteren,
'et is ook niet juist. Zijn Ma-
jkkaanse achtergrond is welis-
Meisjeskoor
lit Alphen wint
irijs in België
waar onmiskenbaar in zijn ver
halen aanwezig, maar het gaat
zeker niet om een problemati
sering hiervan. Integendeel, als
het er op aankomt, liggen zijn
'roots' evenzeer in Krommenie
als in Marokko.
Zo kan hij bijvoorbeeld perfect
een Rotterdams accent imite
ren. Als je per se wilt classifice
ren, kom je uit bij
multi-culti-cabaret, want deze
cabaretier hanteert een multi
cultureel perspectief. Aan de
ene kant schetst hij het beeld
uit zijn jeugd, waarin het telefo
neren naar Marokko door zijn
vader een ware gebeurtenis in
gezinsverband was. Hij geeft
zijn commentaar op de onzin
nige aspecten van het moderne
mobiel-bellen ('Waar ben je?'),
vertelt over de financiële onbe
reikbaarheid van de Flevohof,
over zijn semi-criminele jeugd
vriendjes en over zijn droom
van een voetbalcarrière onder
leiding van Frank Rijkaard.
En als het moet, vertelt hij met
ironische lach een vooroordeel-
bevestigende grap of geeft hij
commentaar op oerhollandse
liedjes. 'Kunnen jullie door een
waterkraan?', is bijvoorbeeld de
weinig intelligente vraag van
Vader Abraham aan zijn smur
fen die Najib Amhali belachelijk
maakt. Toch gebruikt hij de
vraalg zelf, als zijn jeugdvriend
jes in de gevangenis blijken te
zitten en hem naar vluchtmo-
gelijkheden vragen. Zulk soort
kwajongensachtige humor is
kenmerkend voor Amhali.
