'Dirty war' lijkt vergeten
ZATERDAG 29 APRIL 2000
Vietnamese jeugd sluit oude 'vijand' Amerika in de armen
De wat oudere generaties zijn de beelden uit de Vietnam-oorlog niet vergeten. Op 29 april 1975 verlieten de laatste Amerikanen het
land hals over kop. David overwon Goliath, en dat wordt nu, een kwart eeuw later groots gevierd. Maar wel door een minderheid.
Want nu heeft David Goliath eigenlijk harder nodig dan hij wil toegeven. Zestig procent van de bevolking is geboren na 1975 en
vindt het kapitalistische systeem in de Verenigde Staten 'een grootgoed', al was het alleen maar vanwege de dollars, Michael Jackson
en internet. De 'dirty war' lijkt vergeten, nu het communisme nog.
stricties naar de Verenigde Staten kan expor
teren. Maar de leiders van de Communisti
sche Partij kunnen de consequenties van het
handelsakkoord in de huidige vorm niet he
lemaal overzien. De Verenigde Staten eisen
een vrijere markteconomie in Vietnam. Dat
zou de staatsbedrijven de kop kunnen kos
ten. Wat weer een enorme werkloosheid tot
gevolg zou kunnen hebben. En sociale on
rust. „Amerikaanse bedrijven zijn al lang
welkom, maar we zouden de oorlog alsnog
verliezen met de ondertekening van het ak
koord", zegt partijsecretaris Le Kha Phieu in
de Vietnam News van 4 april.
De leiders zouden er toch goed aan doen
het handelsakkoord met de Amerikanen te
tekenen. Europa is al tien jaar een belangrij
ke koper van Vietnamese rijst, schoenen en
textiel, maar het levert het land niet genoeg
geld op. Vietnam heeft de banden met ande
re Aziatische landen stevig aangehaald, voor
al met Korea, Japan en China en is ook kan
didaat-lid van het bondgenootschap ASEAN.
Maar door de Aziatische crisis in 1996 kan
het geld nu niet van de buurlanden komen.
Bezinnen
De Communistische Partij lijkt zich te bezin
nen. Ze doet haar best in het binnenland het
tij van de zelfverrijking te keren. Staatskran
ten manen de jeugd om de nationale erfenis
in ere te herstellen, publicisten roepen op tot
terugkeer naar de aloude deugden van plicht
en zelfverzaking. En er wordt veel geld gesto
ken in opleidingen. Bovendien doet de over
heid er nu echt alles aan het goede voor
beeld te stellen. In Hanoi zijn al grote cor
ruptieprocessen voor de rechtbank gevoerd.
Het gekozen parlement, dat overigens voor
tachtig procent uit Partijleden bestaat, krijgt
steeds meer te vertellen. En er is minder in
menging van de Partij in ieders persoonlijke
leven dan vijf jaar geleden.
Boudewijn Poldermans ziet de toekomst
van het land dan ook niet zo somber: „Sprin
ters komen niet ver in Vietnam, marathonlo
pers wel. Vietnam krabbelt wel weer uit het
dal. Het land heeft door de economische cri
sis in Azië minder te lijden dan de buurlan
den, domweg omdat er geen aandelenmarkt
is en de munt niet internationaal inwissel
baar. Economisch groeit het land nog steeds.
Privé-ondernemingen schieten als padde
stoelen uit de grond. Mensen werken nu nog
wel vaak bij een staatsbedrijf, vanwege de
gratis sociale voorzieningen, maar stoppen
halverwege de dag om dan voor zichzelf au
to's te gaan uitdeuken en 's avonds in het
restaurant van hun vrouw te werken."
Hij denkt dat het niet lang meer duurt of
de handelsovereenkomst met de Amerika
nen wordt getekend. De Partijleiders geven
achter de schermen al lang toe dat het land
het niet alleen van de jeugd moet hebben.
Gids Cuong heeft laatst iemand van de
'Peoples Committee' op bezoek gehad die
vroeg of hij lid wilde worden van de Partij en
zich in de toekomst verkiesbaar zou willen
stellen voor het Parlement. Cuong peinst er
niet over: „Je moet dan vrijwilligerswerk
doen en allerlei idiote ideologiecursussen
volgen. Daarvoor heb ik geen tijd. Ik verdien
twintig dollar per dag als ik vertaal voor een
buitenlandse onderneming. Een vriend van
mij is sinds kort een beetje actief in het Par
lement. Dat is leuk, maar hij vraagt mij wel
geld om eten te kopen. Nee, laten die vips uit
de Partij nou maar eens met die Amerikanen
serieus rond de tafel gaan zitten. Van de Ko-
reanen en de Russen moeten we het niet
meer hebben. Amerika betekent geld. Ko
men er nog meer oorlogsveteranen snotte
ren in het Armymuseum. En kan ik eindelijk
een nieuwe computer kopen."
AGAATH GARSCHAGEN
De tuin van het Museum van de
Revolutie is erg geliefd bij
bruidsparen in Ho Chi
nhstad, het vroegere Saigon. Fotografen
den de paartjes behendig tussen de raket-
een Chinook-helikopter en machinege-
iren door, op zoek naar een plekje waar de
lelderige bruidsjurk en Lotusbloemen het
st tot hun recht komen.
Oorlogsveteraan Harry Collins uit Alaba-
i (55), kijkt met verbazing naar het tafe-
il. Hij heeft veel maten verloren in de Me-
ng-delta en is voor het eerst weer terug in
am'. „Ik loop veel te huilen. De Vietname-
n kijken me dan allemaal aan of ik gek
D."
Tuan (25) en Tuyet (24) interesseert het
ilemaal niets' dat er van die grote blanke
mber kijkende mannen om hen heen lo-
n, die even later in het museum speuren
ar bekenden op ontelbare horrorfoto's. O
ze weten wel dat 'de dirty war' menig
ïerikaan een oorlogstrauma heeft be-
:gd. „Mijn moeder kan ook nog wel eens
gelijk kijken als ze praat over die tijd",
;t Tuyet. „En mijn vader heeft in een her-
voedingskamp gezeten na de oorlog. Dat
lijnt niet zo leuk geweest te zijn. Maar wat
>eurd is, is gebeurd. Het gaat ons heel
ed. We gaan op huwelijksreis naar Frank-
Daar hebben we veel familieleden wo-
Jegentienhonderd kilometer verderop in
noi zijn de twee vrouwen van middelbare
ftijd Binh en Phuong - afkomstig uit het
ivinciestadje Ninh Binh - zeer geëmotio-
;rd als ze Ho Chi Minh in het mausoleum
n. Hij geeft bijna licht, de grote leider,
ar goed, hij is het tenslotte die het land op
Fransen heeft heroverd en de oorlog met
Amerikanen durfde aangaan. De vader
Binh is gesneuveld in de beruchte Cu
i-tunnels tijdens de Amerikaanse oorlog,
denk aan mijn vader als ik Ho Chi Minh
liggen. Beiden hebben hun leven gegeven
Dr het land. Amerika weggejaagd. Dat is
oi", zegt Binh.
)e 25-jarige gids/tolk Cuong - „noem me
iar Mister Diamond, want ik heb Engels,
inees en Russisch gestudeerd en ga een
jden toekomst tegemoet" - heeft geen
;d woord over voor de twee vrouwen uit
provincie. „Ze zijn heel simpel, staan de
e dag te lijden in de rijstvelden, ze zijn
n en spreken geen Engels. Zo kom je niet
in Vietnam. Heb je The Beach al gelezen
de Titanic gezien?"
Ho Chi Minhstad landt de ene na de an-
re 747 vol reizigers die - gehuld in een
>d shirt met gele ster - vooral op zoek gaan
ir het verleden. Fransen zijn geïnteres-
rd in het Indochine van Marguerite Duras
wanen zich in de oude Franse villa's van
noi en Dalat in de koloniale tijd. Oorlogs-
eranen praten tijdens het landen van het
ïgtuig nergens anders over dan de vele
nkraters die ze vanuit de lucht goed kun-
i zien en zeggen 'Good morning Vietnam'
en elkaar. Chinezen hebben de grensoor-
nog vers in het geheugen. En de jonge
[zaktoeristen willen, behalve authentieke
atjes van de jonken in de Halong-baai en
folkloristisch aangeklede Cham-minder-
len in de groene bergen rond Sapa, toch
c graag naar de beruchte Cu Chi-tunnels
i de Vietcong - ten gerieve van de Wester
toeristen iets hoger en wijder gemaakt -
I er met een AK 47 (een dollar per kogel)
een kartonnen pop te schieten en er een
•po te kopen met de inscriptie 'Live by
mee, love by choice'. Of naar de Cambod-
nse grens trekken waar 'het nog span-
id is vanwege de landmijnen'.
Cynisch
bewoners zelf zijn behoorlijk cynisch
•r hun land. Ze genieten van de militaire
ades, optochten, optredens en vuurwerk
een reportage maken in het buitenland."
Een correspondentschap in de Verenigde
Staten is het hoogste doel. Zijn Honda-
brommer, waarop hij zich levensgevaarlijk
door het verkeer van Hanoi een weg baant,
verruilt hij voor een BMW.
Altijd gelijk
Aziëspecialist Boudewijn Poldermans, die de
kantoren van de ABN AMRO-bank in Viet
nam heeft opgezet, adviseert tegenwoordig
bedrijven hoe ze zaken moeten doen in heel
Zuidoost Azië. Moeiteloos somt hij de oorza
ken op van de malaise waarin het land ver
keert: „De toenemende corruptie, de smok-
kelpraktijken, een gebrek aan concurrentie,
een enorme bureaucratie en wantrouwen
aan de top van de Communistische Partij
over de mate en snelheid van openstelling
van het land aan buitenlandse concurrentie.
De ABN AMRO financiert buitenlandse on
dernemingen en de top-10 van de lokale on
dernemingen zoals Vietnam Post Telecom
munication, Vietnam Airlines en Petro Viet
nam. Met andere kun je nog geen zaken
doen. Je hebt geen garantie dat ze leningen
kunnen terugbetalen. Naar de rechtbank kun
je namelijk niet gaan, want er is geen rechter
te vinden in Vietnam die rechten heeft gestu
deerd, überhaupt een juridische achtergrond
heeft. Bovendien krijgt de Vietnamees altijd
gelijk."
Zijn de leiders van de Communistische
Partij inderdaad te incompetent om het tij te
keren? Willen ze veranderingen niet door
voeren, omdat ze in de Verenigde Staten nog
steeds de vijand zien? Na 1975 werden de
banden met de communistische landen in
de wereld aangehaald. De jeugd trok in gro
ten getale naar de Sovjet-Unie, Tjechoslowa-
kije en Oost-Duitsland om er te studeren
(vooral technische vakken). Meer dan twee
miljoen Zuid-Vietnamezen, onder wie veel
ondernemers, vluchtten naar de Verenigde
Staten, Canada en Frankrijk.
Van zakendoen en dienstverlenen heeft de
jeugd noch de leiders van de Communisti
sche Partij verstand. Er is onvoldoende intel
lect en ervaring in het land om een gedegen
politiek beleid te voeren, zeggen buitenland
se waarnemers. Bovendien willen de leiding
onrust koste wat het kost voorkomen. Viet
nam heeft genoeg van oorlog.
Handelsakkoord
De relaties met de Verenigde Staten zijn
sinds 1994, toen het handelsembargo werd
ingetrokken, sterk verbeterd. Het bezoek van
defensieminister William Cohen was in 1999
een hoogtepunt. Het wachten is op het han
delsakkoord, waardoor Vietnam zonder re
Een bruidspaar laat zich fotograferen in de tuin van het Museum van de Revolutie in Ho Chi Minhstad.
deze maand, dat wel. De Vietnamese tijger
liet zich 25 jaar geleden toch maar even van
zijn beste kant zien. David overwon Goliath.
Maar nu heeft David Goliath eigenlijk harder
nodig dan hij wil toegeven. In Vietnam tiert
de corruptie weliger dan ooit, een kwart van
de bevolking leeft onder de armoedegrens en
buitenlandse investeerders die zich begin ja
ren negentig nog rijk rekenden toen de doi
moi van kracht werd (de economische en
politieke hervormingen die nodig waren na
het afbrokkelen van het communistisch im
perium), trekken zich terug.
Bedroeg de economische groei in 1994
nog acht tot tien procent, in 1999 lag het
groeipercentage op 4.2 procent. De buiten
landse investeringen liepen in dezelfde jaren
terug van twee miljard dollar tot vierhonderd
miljoen dollar. De omliggende landen die
goed waren voor tweederde van de investe
ringen zijn de Aziëcrisis nog nauwelijks te
boven.
Er wordt in het hele land gemopperd op
de Communistische Partij, die, zo luidt een
populaire grap onder de nieuwe rijken in de
cafés van Hanoi, „gedragen wordt door geri
atrische patiënten die niets van het dagelijks
leven begrijpen. Zij willen weer dat we in een
Lada of op de fiets naar het werk gaan, ter
wijl wij een Hugo Boss-overhemd kopen en
een capuccino bestellen op het terras van
Diva." De nieuwe rijken zijn bijna allemaal
eigen baas of werken bij een buitenlandse
onderneming.
Zelfs de arme bevolking op het platteland
klaagt over de incompetentie van de Partij
leiding, vooral in de provincie waar tachtig
procent van de bevolking woont en waar de
meeste armoede is. Opstandjes tegen de
macht van de 'Peoples Committee' zijn geen
uitzondering. Maar die 'geriatrische patiën
ten' hebben, of de jeugd dat nou wil of niet,
nog steeds de touwtjes stevig in handen.
Het land exploiteert het verleden om toe
risten te trekken, maar heeft de grootst mo
gelijke moeite met het heden en weet niet
goed hoe de toekomst eruit moet zien. De
jeugd in de stad heeft geld en is veelal goed
opgeleid, maar is niet geïnteresseerd in de
turbulente jaren van vroeger, noch in de
Communistische Partij en heeft zelfverrij
king, wat corruptie in de hand werkt, tot
deugd verheven.
Corruptie
De corruptie is net als in China en Rusland
tot op het laagste niveau vertakt. Druk de
chauffeur van een toeristenbusje in Hué een
paar dollar in handen en je bent als guest-
house-eigenaar verzekerd van een paar gas
ten. Geef je de onderwijzeres in Dalat een
dure fles parfum, dan is je kind verzekerd
van een goed cijfer. Schotelantennes zijn in
Hanoi alleen toegestaan vanaf het niveau
van de onderminister, maar tienduizenden
hebben er een: zolang je het wijkcomité
maar af en toe uitnodigt om naar het voet
ballen te kijken, zitje goed.
Gids Cuong geeft toe ook zelf niet hele
maal eerlijk te zijn. „Eerlijk zijn betekent een
lege portemonnee. De mensen die lid zijn
van de Partij geven trouwens een slecht
voorbeeld. Zij zijn corrupt."
In de Press Club, achter het Sofitel in Ha
noi, waar tegenwoordig elke week een 'good-
bye-party' wordt gehouden, klagen de expats
steen en been. De een is bedrogen door een
lokale partner, de ander kan maar drie dagen
per week productief zijn omdat de stroom
telkens uitvalt. Een derde leidt grote verlie
zen omdat vanuit China eenzelfde product,
tegen veel scherpere prijzen, het land wordt
binnengesmokkeld. Coca Cola en Proctor
and Gamble houden rekening met 'enorme
verliezen', nu ze verwikkeld zijn in conflicten
met hun joint-venture-partners. Het tele-
combedrijf Cable and Wireless dat 'na vijf
jaar diplomatiek overleg op het hoogste ni
veau' de juiste papieren wist te bemachtigen
die mobiel telefoonverkeer mogelijk maak
ten, is er niet helemaal zeker van dat het
contract ook van kracht blijft. Mercedes
Benz verkocht sinds 1996 maar vijfhonderd
auto's en ook Daewoo zag de verkoopcijfers
dalen. Telefoons worden zelfs privé afgeluis
terd door de Partij en voor een gesprek met
het buitenland moet zeven dollar per minuut
worden neergeteld.
„Het handelscontract tussen Vietnam en
de Verenigde Staten had er al lang moeten
zijn, zodat Vietnam had kunnen toetreden
tot de Wereld Handels Organisatie (WTO)",
zeggen de expats. Maar Le Kha Phieu, de
conservatieve partijsecretaris die sinds 1996
de politieke koers bepaalt van de Commu
nistische Partij, vond het opeens eng dat de
voormalige vijand te veel macht kreeg in zijn
land en besloot 'dat vreemde profane cultu
ren' ofwel 'sociaal kwaad en cultureel gif be
streden moesten worden. China heeft wel
overeenstemming bereikt om toe te treden
tot de WTO en met China gaat het nu dan
ook een stuk beter, ondanks de economische
crisis. De Vietnamezen kunnen alleen nog
hun hoofd boven water houden als ze bui
tenlanders en landgenoten afknijpen.
Ook gids Cuong vindt dat zijn land de ban
den met de Verenigde Staten meer moet
aanhalen, wil de toekomst er wat rooskleuri
ger uitzien. Hij vertoeft met vrienden graag
in de New Century, een trendy disco in Ha
noi, drinkt er Jack Daniels en danst er op The
Back Street Boys. Amerika lijkt al lang bin
nen. Zijn twee kamers in het huis van zijn
ouders puilen uit van de buitenlandse boe
ken, hij heeft een computer (met internet
verbinding), een stereo-installatie en een
kast vol (illegale) computerspelletjes. Hij wil
graag journalist worden en voor de Vietna
mese televisie gaan werken, „want dan kan
je na drie jaar werken op het platteland eens
Op 30 april 1975 rennen - een paar uur voordat Saigon in handen van de communisten valt -
Noord Vietnamese soldaten langs brandende vliegtuigen op het vliegveld van Saigon.
FOTO ARCHIEF AFP
