Koninginnedag
I*\otlinklijke Sporen
'Je weet nooit wat er gaat gebeuren'
'Eenige oogenblikken onderhield de
Koning zich met den burgemeester'
3 (jek op Oranje
or Smit verguld met zijn
tel als co-commentator
Johan Friso, de prins die liever op de achtergrond blijft
11
Een vooruitblik op de viering van
Koninginnedag 2000 in Katwijk en
Leiden, op zaterdag 29 april.
g<
as Romeyn (56 jaar), projectontwikkelaar te Lisse
de brieven van de (ex)vorstinnen Emma, Wilhel-
ina en Juliana bundelde.
her
k heb niet méér met het koningshuis dan ieder ander. Ik heb
de brieven die zijn gebundeld in het boek 'Drie vorstinnen'
:hte kocht als verzameling en niet met de bedoeling ze te bunde-
ech i. Van Beatrix heb ik niks. Ik heb wel jeugdbrieven van Wil-
Haa n-Alexander. Hele interessante. En van prins Bemhard.
orv «chiedenis is nog steeds een grote hobby van mij en ik weet
naa ij veel van het koningshuis af. Feit is dat de Gouden Eeuw gro-
ïdeels viel in de tijd dat Nederland een republiek was. Ik ben
en Oranjefanaat, maar bij gebrek aan grote genieën als Van
h denbarnevelt en Johan de Witt is het goed dat we een monar-
v ie hebben."
let Koninginnedag ga ik sowieso de Oranjemarkten af in Lis-
Dan koop ik elpees. Die liggen hier elk jaar in dikke stapels te
age op. Ik ken wel aardig de smaak van de mensen hier. James
hen st, Abba, Mantovani. Thuis hangen we de vlag uit. Ik ga niet
i w ar Leiden of Katwijk. Om een glimp van haar wipneusje te
in? Nee... Trouwens, wat moet ik tussen al die duizenden?
tarb n vriend in Amsterdam nodigt mij elk jaar uit, maar dat doe
:et z niet. Die krankzinnige drukte daar... Soms ben ik blij dat ik
ove jn schoenen nog aan heb, vanwege al die zakkenrollers."
n vi ls er nog wat prinsen gaan zaklopen, wil ik wel tv kijken,
adei lar dan hooguit een kwartiertje. Ik vind het schitterend om
vrouwelijke burgemeesters te zien met al die krankzinnige
isse eden en flodderjurken,
iter n moet ik aan het fre-
Hetschip Johanna Maria
m< nken. Potsierlijk is het.
iar dan amuseer ik me
L"
gist Is u me had gevraagd:
t heeft u met het ko-
ct ïgshuis? Dan had ik ge
jd: het is eeuwenoud,
lar het staat nog goed
poten. Wel is er wat
hterstallig onderhoud,
heb veel met het ko-
ïgshuis, ik ga het nog
tani knappen. Het moet
ïg z g flink worden gereno-
?rd. Maar dan bedoel ik
zw enlijk 't Koningshuys
helSassenheim. Grapje..."
kin
dacl ST CONNIE VAN UFFELEN
:t J( O DICK HOGEWONING
Smit doet in de Koningin
edag-uitzending van de
volgende week zaterdag
Leiden promotie. De 45-ja-
beleidsmedewerker Dienst
f~\ ju en Beheer zit als co-pre-
ator naast presentatrice
an Moolenaar. Smit is door
ïgsf OS geselecteerd als de gro-
[olla :nner van Leiden. In Kat-
vervult Ardi van Beelen die
I ils rechterhand van Henny
1.
wil is historicus en heeft zich
goe ecialiseerd in de geschie-
en actualiteit van zijn
nplaats. Smit is helemaal
van zijn stad: „Leiden heeft
ïtzettend veel te bieden."
wel hij zegt 'bijna alles' van
is if en te weten, verdiept hij
de laatste dagen in de ge-
re idenis van zijn stad. „Ik
naiiop zoek naar aardige anec-
aar s over bijvoorbeeld de Ster-
cht, de Hortus of de Pie-
ïodi erk." Als Beatrix daar pas-
seert, zal presentatrice Marjan
Moolenaar Smit om achter
grondinformatie vragen. Smit
zit dan paraat om zijn kennis te
spuien. Moolenaar is overigens
ook niet onbekend met Leiden,
want zij komt uit Oegstgeest.
Vier weken geleden kwam Smit
'rond' met de NOS. Hij was niet
de enige kandidaat. „Dat ik het
ben geworden vind ik erg leuk."
Moolenaar en Smit verrichten
de presentatie uit een kamer in
het stadhuis van Leiden. Stoel
en Van Beelen hebben een mo
biele studio aan de Boulevard
in Katwijk.
In tegenstelling tot Van Beelen,
die bij de plaatselijke omroep
VLOK een tv-programma heeft,
heeft Smit geen televisie-erva
ring. „Ik heb ooit meegewerkt
aan een documentaire van de
NOT over Leiden. En ik ben
ooit geïnterviewd door Radio
West. Of ik nerveus ben? Op dit
moment nog niet."
Leiden en Katwijk zijn geen onbekenden voor het koninklijk
huis. Sommige Oranjes woonden er een tijdje. En met
regelmaat brachten de leden van het koninklijk huis een
officieel bezoek aan de twee gemeenten. In 'Koninklijke
sporen' duiken we weer even in de geschiedenis. Vandaag:
koning Willem III en koningin Emma die in 1874 een
bezoek brachten aan Leiden.
Ook dit bericht over een offi
cieel bezoek van het ko
ninklijk huis werd met veel
bombarie gebracht, in het
Leidsch Dagblad van 2 oktober
1874: 'Mede-ingezetenen van
Leiden! Zoo zal weldra de blij
de gedenking van het 3de
eeuwfeest van Leidens ontzet
aanbreken. Opgeluisterd door
de tegenwoordigheid van Z.M.
den Koning, H.M. de Koningin
en de Koninklijke Prinsen zul
len uwe straten en grachten
weergalmen van dankbare
vreugdetonen'.
Om even het geheugen op te
frissen, het betrof hier een be
zoekje van koning Willem III,
koningin Emma en de prinsen
Alexander en Hendrik.
En ook dit was een bliksembe
zoek, een bezoek van hooguit
een uur of drie, vier. Met een
ontvangst, iets na elven, bij de
voormalige Wittepoort. Uit de
krant van 3 oktober: 'De ko
ninklijke familie was in geslo
ten rijtuigen gezeten en begaf
zich onmiddellijk naar de Pie
terskerk'.
En wat deed Willem III daar?
'Eenige oogenblikken onder
hield de Koning zich met.den
burgemeester, wien hij harte
lijk en bij herhaling de hand
drukte: daarna gaf hij toestem
ming dat de plechtige feeste
lijkheid zou aanvangen.'
Die feestelijkheid bestond uit
koorzang en een lange rede
van hoogleraar C.P. Thiele over
Leidens Ontzet. Hierna trok de
stoet naar het stadhuis 'waar
den vorstelijken personen ver-
verschingen werden aangebo
den'. Tegen het decor van een
'optocht, een eerewacht der
Leidsche scherpschutters, be
neevens eene compagnie
schutterij.'
En dat was het dan. 'Z.M."de
Koning en H.M. de Koningin
verlieten te halfdrie met een
extra-trein de stad, Z.M. om
zich naar het Loo, H.M. om
zich naar het Huis ten Bosch te
begeven. Eene eerewacht van
het 4de regiment infanterie
met het muziekcorps bevond
zich aan het station, waar bur
gemeester en wethouders de
vorstelijke personen uitgeleide
deden. Overal waar de konink
lijke familie passeerde, werd ze
op de luidruchtigst en harte
lijkste wijze begroet en zeker is
't dat onze stadgenooten haar
langer in hun midden hadden
willen zien'.
HERMAN JOUSTRA»
Uitzending Koninginnedag voor NOS-regisseurs Chester te Nuijl en Rudolf Spoor grote inspanning
Als de koningin in Katwijk
volgende week zaterdag voet
aan de wal zet, begint voor de
NOS een Formule I-race. Ches
ter te Nuijl (49) en Rudolf Spoor
(61) zijn in de reportagewagens
in Katwijk en Leiden tot het ui
terste gespannen en zitten op
het puntje van hun stoel om
maar niets te missen van de ko
ninklijke stoet.
Er drukt een grote last op de re
gisseurs, want twee miljoen Ne
derlanders kijken zaterdag over
hun schouder mee. De uitzen
ding van Koninginnedag wordt
bij de NOS beschouwd als een
van de grootste inspanningen
van het jaar.
Zal Prins Claus wederom op de
fiets klimmen, net zoals hij vo
rig jaar deed in Houten? Gaan
de prinsen in Katwijk schaatsen
op de ijsbaan? Te Nuijl en
Spoor hopen op koninklijke
ontspannenheid en frivolitei
ten. 'Een klontje goud' noemt
Spoor liefkozend een prachtig,
emotioneel shot van de stoet,
die zich beweegt in de grote
menigte. Het is 'draaien' met
een hoge moeilijkheidsgraad.
Spoor: „Omdat je niet weet wat
er gaat gebeuren. Bij voetbal
weet je wat je kunt verwachten,
maar live-uitzendingen bevat
ten veel onverwachte elemen
ten."
De voorbereidingen zijn al
maanden aan de gang. Te Nuijl
en Spoor hebben al ellenlange
wandelingen in de uitverkoren
plaatsen achter de rug en ge
sprekken met de gemeenten.
Alles is in kaart gebracht. Met
alles wordt rekening gehouden.
Ook met het negatieve. Routi
nier Spoor, hij regisseert Konin
ginnedag al voor de 19de keer
(Te Nuijl, geleend van de NPS,
begint aan zijn negende keer),
hoopt op een uitzending met
prachtige televisie, maar zal
niet schromen beelden te
schieten van eventuele inciden
ten.
Spoor zou het verschrikkelijk
vinden als het zover komt.
„Denk maar eens aan die beel
den van de trouwerij van Claus
en Beatrix in Amsterdam. Vre
selijk. Koninginnedag betekent
blijheid. De manier waarop dat
hier wordt gevierd, is uniek in
de wereld en daar moeten we
zuinig op zijn."
Spoor is al veertig jaar in vaste
dienst van de NOS. Hij begon
De grote vraag is bij de NOS: zorgt Claus weer voor capriolen, zoals hij vorig jaar deed in Houten? Bij de omroep houden ze er in elk geval reke
ning mee. foto gpd
als cameraman. Nu regisseert
hij evenementen als de intocht
van sinterklaas - 'al twintig jaar'
- programma's die met het ko
ninklijk huis te maken hebben
en Prinsjesdag. Het zijn uitzen
dingen die met Koninginnedag
behoren in de A-categorie.
Hij verwacht veel van de repor
tage in Leiden. „Omdat die stad
van zichzelf al verschrikkelijk
mooi is." Om niets te missen
van het koninklijk bezoek, zet
de NOS in Leiden een helikop
ter in. Daarvoor heeft de om
roep speciale toestemming ge
kregen, want het luchtruim is
tijdens het bezoek van Beatrix
hermetisch afgesloten. De heli
kopter wordt alleen gebruikt
om een signaal van de grond
door te geven en vliegt hoog
boven Leiden. Spoor: „Als Bea
trix door Leiden vaart, zijn dat
de mooiste plaatjes. We hebben
gevraagd om met een camera
aan boord te mogen. Om de te
levisiekijker te laten meebele
ven, wat de koningin ziet. De
kijker zit als het ware achterop.
Dat worden hele mooie beel
den."
Leiden wordt voor Spoor een
van de moeilijkste operaties.
„Dat komt door de vaarroute.
Normaal gesproken is de route
de helft korter. Dat betekent
een grote inspanning om alles
goed in beeld te krijgen." De
NOS zet in Leiden tien camera's
in, die op negentien locaties
moeten 'draaien.' „Als Beatrix
bij de Witte Singel een camera
positie is voorbij gevaren, pak
ken we de boel als de wiede
weerga in en rijden, onder poli
tiebegeleiding, naar een nieuwe
plek. En dan moet je maar ho
pen dat alles goed gaat. Het zal
een gekrioel worden van ren
nende cameramensen en ge
luidstechnici."
Ten behoeve van de televisie
beelden laat de gemeente Lei
den op verzoek van Spoor ver
keersborden weghalen en
wordt de straatverlichting bij de
Vliet aangestoken. Op die plek
laat Spoor een hoogwerker aan
rukken om de mooiste plaatjes
te kunnen schieten. „Het moe
ten vooral schone beelden wor
den."
In Katwijk ligt de zaak volgens
Chester te Nuijl aanmerkelijk
minder gecompliceerd. De re
gisseur ondervond wat hobbels
in het feestprogramma, maar
heeft die, na gesprekken met de
organisatie, kunnen wegne
men. Te Nuijl: „Vandaar wij het
belangrijk vinden alles te we
ten, wat er speelt. Daar hebben
organisaties het soms moeilijk
mee. In Katwijk bleek dat zich
twee onderdelen van het pro
gramma in een tent afspeelden.
Dat kunnen we dan niet filmen,
want dan is het te donker. De
tenten worden nu wegge
haald."
Te Nuijl vond in de ontbijtzaal
van Hotel Noordzee aan de
Boulevard een schitterende stu
dio voor presentatrice Henny
Stoel, maar de eigenaar moest
tot zijn teleurstelling nee verko
pen omdat het hotel bomvol zit
met Oranje-aanhangers. Er
wordt nu op het parkeerterrein
aan de overkant een mobiele
studio gebouwd. In Leiden zit
presentatrice Marjan Moole
naar (met copresentator Cor
Smit) in het stadhuis.
De NOS heeft onder bepaalde
voorwaarden vrij spel. Een van
de spelregels is dat gesprekken
van de koningin niet te beluis
teren zijn voor de televisiekij
ker. Hengelniicrofoons zijn uit
den boze. Spoor: „Het is al heel
wat beter dan vroeger. Er is een
tijd geweest dat alles mocht en
later weer niets. Over alles is
overleg. Tijdens de voorberei
dingen zijn de hofdame en de
adjudant van de koningin bij de
gesprekken betrokken. Dan
wordt zo'n kwestie als het in
zetten van een meevarende ca
mera en een helikopter bespro
ken. Dan moet je als regisseur
met een overtuigend praatje
komen. Dat we bijvoorbeeld
zonder die helikopter hele
mooie plaatjes zouden missen.
Meestal horen we bij een vol
gende bespreking dat het ak
koord is."
De voorbereidingen voor de
uitzending zitten er bijna op.
De regisseurs schatten dat de
uitzending van zaterdag 'enkele
tonnen' gaat kosten. Leiden is
vanwege het inzetten van een
helikopter en hoogwerkers
duurder dan gebruikelijk. De
producers Mike van Breemen
en Jan Dijk (de 'kwartierma
kers', volgens de regisseurs)
hebben de zaken in Leiden en
Katwijk zoveel mogelijk gere
geld. Donderdag verplaatst de
televisiekaravaan zich naar Kat
wijk en Leiden. Vrijdagmiddag
om 14.00 uur is de grote gene
rale repetitie. „En dan is het ho
pen dat alles het doet."
Een dag later flitst het licht van
de Formule I-race op groen.
ROB ONDERWATER
Zijne koninklijke hoogheid prins Jo
han Friso Bemhard Christiaan Da
vid, prins der Nederlanden, prins van
Oranje Nassau, jonkheer van Ams-
berg (31), is de tweede zoon van ko
ningin Beatrix en prins Claus. Hij
houdt er niet van om op de voor
grond te treden, maar waar hij voor
gaande edities van Koninginnedag
om die reden nogal eens aan zich
voorbij liet gaan, is hij er deze keer in
Katwijk en Leiden bij.
Johan Friso werd op 25 september
1968 in Utrecht geboren en woonde
zijn eerste levensjaren op kasteel
Drakesteyn in Lage Vuursche. Hij
volgde basisonderwijs aan de Nieuwe
Baarnse School en bezocht daarna
het Baams Lyceum. Maar omdat zijn
moeder in 1980 de troon besteeg èn
het gezin naar Paleis Huis ten Bosch
in Den Haag verhuisde, maakte hij
zijn middelbare
schoolopleiding af
aan het Eerste Vrij
zinnig Christelijk Ly
ceum in de residen
tiestad.
Nadat hij zijn vwo-
diploma had be
haald, verhuisde de
prins in 1986 naar
Berkely in de Ver
enigde Staten waar
hij aan de University
of California mecha
nical engineering
studeerde. In twee
jaar tijd rondde Jo
han Friso deze stu
die af.
Johan Friso blijkt,
behalve een liefheb
ber van de golfsport en van duiken,
een enthousiast student. Na het uit
stapje naar Ameri
ka deed hij tot en
met 1994 lucht- en
ruimtevaartech
niek aan de Tech
nische Universiteit
Delft. Een belang
rijk deel van die
tijd deed hij er nog
een studie be
drijfseconomie
aan de Erasmus
UniversiteiJ naast.
Met een doctoraal
en een ingenieurs
diploma op zak
trad de prins in
1995 als fellow in
dienst van de fir
ma McKinsey
Company. Hij
bleef er ruim en jaar en deed daarna
nog maar weer eens een studie be
drijfseconomie aan het European In
stitute of Business Administration in
Fontainebleau in Frankrijk.
Naar verluidt moet Johan Friso er
niet aan denken ooit de troon te be
stijgen. Toch volgde hij in het verle
den lessen Nederlands recht en par
lementaire geschiedenis om enigs
zins voorbereid te zijn. Maar zolang
de kroonprins Willem-Alexander
niets overkomt, kan diens jongere
broer zich aan zijn carrière blijven
wijden.
Johan Friso werkt sinds 1 augustus
1998 bij de investeringsbank Gold-
nian, Sachs Co. in Londen. Zo op
het oog heeft hij dus gespreksstof ge
noeg tijdens ontmoetingen met de
vriendin van zijn oudere broer, die -
zoals heel Nederland inmiddels weet
- ook in het bankwezen zit.
FOTO CAPITAL PHOTOS
Chester te Nuijl (links) en Rinus Spoor in de regiekamer: „De manier waarop dat hier wordt gevierd, is uniek
in de wereld en daar moeten we zuinig op zijn." foto ton kastermans
