De tuin vraagt nu alle aandacht
Papyrus zorgt voor vocht in huis
weelde in
Goudgele
de vijv
Kleine wormpjes ingezets
voor bestrijding van slakke:
Rijp en Groen
Groen en Pasen
VRIJDAG 21 APRIL 2000
REDACTIE: MARGOT KLOMPMAKER 023-i
VRAAG ANTWOORD
De heer van Rooyen uit Haarlem vraagt
welke plant het meest geschikt is om het
vochtigheidsgehalte in de kamer te ver
hogen. Hiervoor is maar een plant die je
onovertroffen kunt noemen inzake
vochtigheidsverspreiding en dat is de
zogenaamde papyrus, de Cyperus waar
van meerdere soorten bestaan. Zelf heb
ik ervaring met de C. alternifoius die ik
weg heb moeten doen omdat de kamer
te vochtig werd. Deze plant mag met pot
en al in een tot de rand met water gevul
de ompot staan. Dat water dient gere
geld aangevuld te worden en heel af en
toe moet er iets plantenmest bij.
De plant houdt van veel licht en kan ge
makkelijk vermeerderd worden door een
stengeleind ongeveer 10 cm lang af te
knippen met de paraplu eraan. Para
plublaadjes worden tot op een paar cen
timeter ingekort en dan gaat alles onder
steboven in het water. Er zullen heel
gauw worteltjes komen en dan kan er
opgepot worden. Overigens blijken kat
ten dol te zijn op deze plant.
J. Scheuteveld uit Zoeterwoude stuur
de mij in een enveloppe een aantal klei
ne zwarte beestjes met de vraag wat dat
voor diertjes zijn. Dus herhaal ik mijn
verzoek om mij nimmer levende have te
sturen hoe klein ook. Bij aankomst is
een en ander zo beschadigd dat ik nim
mer het juiste antwoord kan geven.
Hiervoor kan men beter terecht bij het
zogenaamde Groenspreekuur in Haar-
lem.Tel. 023-5114640.
M. Tebbens uit Vennep meldt dat er
helqas een oudere Clematis ten onder is
gegaan aan de zo gevreesde verwei-
tóngsziekte die steeds vaker voor schijnt
te komen. Hoewel ik de oorzaak niet
precies ken, vermoed ik dat de grond na
jaren in minder goede conditie was. Een
flinke laag goede compost elk jaar op de
voet had een en ander wellicht kunnen
voorkomen. In elk geval zou ik nimmer
een Clematis op dezelfde plaats zetten,
tenzij de grond totaal vernieuwd is.
Ten aanzien van de vraag van een klim
plant op een zuidmuur zou ik zeggen
dat dit een ideale plaats is voor een
klimroos, ook de Campsis en de blauwe
regen zullen goed voldoen. Tot slot is er
nog de fraaie Passiflora die helaas niet
helemaal winterhard is.
Een probleem met katten van buren in
de tuin heeft Steffi Grit uit Haarlem.
Hoe houd ik deze scharrelaars uit de
tuin luidt de vraag. Helaas heb ik op dit
punt geen enkele ervaring. Ik heb zelf
een zeer beminde kat, of die zich wel
licht bij buren misdraagt weet ik niet.
Van mensen die dezelfde klacht hebben
als Steffi Grit weet ik dat Kattenschrik
van de firma Ecostyle goed werkt mits
om de 14 dagen toegepast en ook na een
flinke regen. Het is wellicht wat werk
maar als katten eenmaal een andere
route hebben, komen ze niet meer in de
tuin.
Mijd overigens altijd het zogenaamde
kattenkruit, Nepeta mussini en Valeri
aan want deze planten trekken katten
aan met hun geur.
Hoewel ik steeds heel blij ben met
complimenten voor mijn rubriek ben ik
nog blijer met de instemming van lezers
bij mijn strijd tegen tegelwoestijnen in
plaats van groen en tegen de huidige
weggooitrend ten aanzien van planten.
Elly Kuipers uit Haarlem steunt me met
deze opvatting in haar brief.
Graag zou ik willen weten of er meer le
zers zijn die er zo over denken want als
ik zo om me heen kijk, vrees ik dat er
meer belangstelling is voor vertrutting
en verstening van de kostbare stukjes
grond die we tuin noemen dan ooit.
Overigens meldt deze briefschrijfster
niet alleen dat ook zij succes heeft met
het zaaien van Clivia's, maar heeft ze me
ook nog een fraaie foto toe doen komen
van de eigen plantenweelde.
De Clivia kent veel liefhebbers. Ook
Trui van Vlijmen uit Heemstede heeft
gewonnen zaad gezaaid en nu vraagt ze
wanneer die planten gaan bloeien.
Dankzij het schrijven van Elly Kuipers
ken ik het antwoord en dat is dan na 5
jaar. Zo leren we van elkaar. Leny Jans
sen van der Pijl uit Leiderdorp meldt
dat haar Cliviazaad pas na 12 weken te
kenen van leven begon te tonen maar
dat de moederplant na een rustperiode
weer prachtig bloeit. Alleen met de aza
lea ging het mis: verdord blad. Er zijn
twee mogelijkheden, te veel water in de
potgrond waardoor de wortels verrotten
of een te snelle overgang van buiten
naar binnen. Volgend jaar beter.
Hoewel een laagje modder op de bo
dem prima is voor vis en plant kan het
soms te veel worden. Dan is er nu een
zuiger die de modder in een tank zuigt.
Alleen doen als het echt nodig is. Het
water wordt er niet helderder door,
daarvoor zijn stofplanten. Voor de lief
hebbers, de naam luidt Pontovac.
GREET BUCHNER
Pasen valt elk jaar op een ande
re datum en deze keer extra laat
in het jaar. Dat komt omdat ze
in 325 op het Concilie van Ni-
caea besloten hebben dat het
Christelijk Paasfeest, afgeleid
van het Joodse Pesac, gevierd
zal worden op de eerste zondag
na de eerste volle maan na het
begin van de lente. Laat die vol
le maan dit jaar nu vallen op
een dag voor het begin van de
lente, dus vieren we Pasen op
23 april. Voor liefhebbers van
veel groen en voorjaarsbloe
men tijdens de feestdagen mooi
meegenomen. Ik kan me nog
paasdagen herinneren waarop
ik wanhopig de tuin afzocht
naar wat groen en een enkele
bloem ter versiering van de
paastafel. Mooi niet van het jaar
nu alles bloeit en groeit.
Traditiegetrouw hoort buxus-
groen bij Pasen, omdat in vroe
ger jaren gebundelde takjes
buxus op palmzondag gewijd
werden om daarna een plaatsje
in huis te krijgen mede ter be
scherming van het huis. Waar
om zouden we buxus niet ook
in onze tijd met Pasen gebrui
ken, al is het maar om een oude
traditie min of meer in stand te
houden.
Daarom stel ik voor om dit jaar
een eivormige krans van buxus
te maken. Is er helemaal geen
mogelijkheid om aan buxus te
komen, kijk dan naar ander
groenblijvend blad van liguster
of klimop. Naalden horen meer
bij de midwinterfeesten.
Voor de ondergrond nemen we
een buigzame krans zoals deze
wel in de handel zijn, anders
maken we een eivormige krans
van stevig ijzerdraad en omwik
kelen deze met vele stroken tex
tiel of schuimplastic. We leggen
de krans eerst een paar uur in
water, zodat textiel of schuim
plastic zich vol kan zuigen. De
takken groen bundelen we in
kleine bosjes en die maken we
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar.
POSTBUS 507
3002 PA HAARLEM
met dun ijzerdraad of stevig ga
ren vast en wel zo dat een vol
gend bosje de uiteinden van het
eerste bedekt enzovoorts.
Als dat klaar is steken we naar
wens nog wat bloemen of an
dere sier in onze krans en dan
hangen we hem op bij de voor
deur of in de kamer.
Daarna gaan we nog op zoek
naar madelieven, speenkruid of
andere kleine bloemen. Ge
rangschikt in borrelglaasjes ver
sieren we er de ontbijttafel mee
op een natuurlijke manier.
Waarmee niet gezegd is dat de
genen die ver van de natuur le
ven niet ook met succes in de
bloemenwinkel de nodige voor
jaarsbloemen kunnen kopen.
Als er maar groen en bloem in
huis is op het lentefeest bij uit
stek.
April als tweede lentemaand betekent
een periode die extra aandacht voor de
tuin vraagt. Profiteer dus van elke goe
de gelegenheid om de nodige karwei
tjes te doen.
Het eerste werk is het schoonmaken
van de tuin. Rapen van dode stengels
en bladeren; takjes van berken ge
waaid. Alles kan op de composthoop.
Bij dit werk kom je ook dode planten
tegen. En die zullen vervangen moeten
worden. Of maak van de gelegenheid
gebruik om op die plek eens iets an
ders te planten. Dat kan deze maand
nog met groenblijvende heesters. En
natuurlijk ook met vaste planten, in
dien ze in pot zijn gekweekt.
Maak een breed plantgat en verwijder
voorzichtig het gaas om de wortellduit.
Voelt de kluit nogal droog aan, zet de
ze dan een poosje in een emmer wa
ter. De naakte wortels van een rozen
struik doopt u eerst in een modder-
papje. De oculatie (het punt waar de
rozentakken ontspringen) moet zo'n 5
cm onder het grondoppervlak komen.
De aangebrachte goede aarde trapt u
licht aan, waarbij de tenen naar het
stammetje wijzen. De hak maakt een
gietgeultje.
Hoe je kunt zien of een tak dood is?
Verwijder met de duimnagel een klein
stukje van de bruine bast. Ziet u daar
achter wit hout, dan is dat deel van de
plant nog levend. Bruin hout betekent
het tegendeel.
Wilt u wat meer kleur in uw tuin bren
gen, koop dan wat zaden van eenjari-
Heerlijk zo'n vijvertje met fris
groene planten, oranjegele vis
sen en een klaterend fonteintje
pal naast je terras. Er zijn maar
weinig mensen die zó'n grote
tuin hebben dat ze een grote
natuurlijke vijver kunnen aan
leggen. Geen probleem, want
ook op een paar vierkante me
ter kan deze idylle werkelijk
heid worden. Zelfs op het bal
kon is een oase van rust te creë
ren. Een halve regenton of een
cementkuip kan al dienst doen
als vijver. Er zijn zelfs kant-en-
klare terrasvijvers bij het tuin
centrum te koop.
In een vijver kunnen vissen
worden uitgezet. Ook een fon
tein of een waterval kunnen de
vijver opfleuren. Maar een vij
ver zonder planten is geen vij
ver. De planten houden het wa
ter leefbaar voor vissen en zijn
vooral mooi om te zien.
Voor elke plek in de vijver zijn
speciale planten. Zo zijn er drij
vende waterplanten zoals de
zuurstof producerende water
pest of tókkerbeet. Ook zijn er
veel planten die wortelen in de
(ondiepe) oever of in het moer
asgedeelte. Dat doen de gele lis
en de lisdodde. Tot slot zijn er
nog waterplanten die in de die
pere gedeelten van de vijver
vastwortelen zoals de waterle
lie. De Plant van de Maand, de
watei gentiaan (Nymphoides
peltata), houdt zelfvan enige
'diepgang'.
De watergentiaan lijkt veel op
de waterlelie, totdat hij gaat
bloeien. De bloemetjes zijn na
melijk heel anders van vorm en
veel kleiner dan die van de wa
terlelie. Ze vallen echter niet
minder op, want ze staan op
ongeveer tien centimeter hoge
steeltjes in kleine groepjes bo
ven het water. Behalve de bloe
men is ook het blad wat kleiner
dan dat van de waterlelie.
In 25 tot 80 centimeter diep wa
ter voelt de watergentiaan zich
snel thuis. Dit uit zich niet al
leen in een rijke bloei, maar
vooral ook in een uitbundigé
groei. In een grote vijver is dit
uitstekend. Als hij hier in een
middeldiep gedeelte staat,
groeit hij lekker, totdat het wa
ter hem wat te diep of te ondiep
wordt. In een kleinere vijver
past de groei van de watergen
tiaan zich enigszins aan de be
perkte diepte aan.
In een kleine vijver kan de vij-
vermand uitkomst bieden. In
ondiep water of in een kuip op
terras of balkon kan de water
gentiaan namelijk de winter
moeilijk doorkomen. Haal hem
tegen de winter met vijvermand
en al uit het water. In een em
mer met water in de garage of
kelder kan de plant gemakkelijk
overwinteren.
Met de bloemen als uitzonde
ring, lijkt de watergentiaan veel
op een waterlelie. Toch zijn ze
geen familie. Een waterplant
die wel uit de familie van de
watergentiaan komt is het wa-
terdrieblad (Menyanthes
ata), al zou je dat op het e 9
gezicht niet zeggen. De w
bloemetjes steken net zoi
driedelige, gesteelde blad
in pluimen boven het wal
Doordat deze planten allt
wat van elkaar hebben, ki
ze uitstekend worden gei
neerd: langs de rand heti
drieblad, daarnaast de w«
gentiaan en in het diepe j
deelte een waterlelie.
De watergentiaan komt n
de gele plomp (Nuphar li
van nature in Nederland
Hierdoor past hij, samen
tókkerbeet en de gele ploi
een natuurlijke aangelegi
tuin. Langs de randen vai
vijver in zo'n tuin kunnei
terbloemen en boterbloe
worden aangeplant om a
mooi geel geheel te krijge
Het andere uiterste is een
ke bedrijfstuin. Ook in ee
ver die onderdeel uitmaal 1
zo'n architectonisch lijne I
is de watergentiaan op zij
plaats. Het is een Plant va
Maand die met zich laats ï!I
Tip: ondanks dat de wate[EV
tiaan een zeer sterke plan
mag hij nooit dicht bij eein
tein of een watervalletje s jn
Alle waterplanten met dr 'es
de bladeren (ook de wate ?te
en de gele plomp) hebbe ik 1
hekel aan bewegend watiw
ne
(Bron: Plant Publicity Ho
n
anl
Cryptogram
Horizontaal: 1Het eten van vader? (8); 5. De schoenen van boemelaars (8); 6. Wat een
kolder, er ontbreekt een wapenl (4); 8. Maar korte tijd deelbaar (4); 10. Niet (in orde) (5);
12. Voedsel van een omnivoor (5).
Verticaal: 1Hartstocht is eindeloos lijdelijk (6); 2. Dakluis (6); 3. Een volwassen krant is er
weg van (5); 4. Reeds onder de grond van het gebergte (5); 7. Misbaksel (5); 9. In die ster
ziet men een rivier terug (4); 11. Verhelp de dorst naar kennis! (3).
Oplossing van donderdag:
HORIZONTAAL: 1. Sero; 4. loei; 7. ar; 8. mep; 10. in; 13. Edinburgh; 16. we; 17. Ur;
18. merk; 19. stil; 20. lo; 22. al; 23. vloerbalk; 25. mij; 27 atm; 29. ge; 30. plus; 31. evoe.
VERTICAAL: 1. Safe; 2. er; 3. om; 4. lp; 5. ei; 6. inch; 9. ehbo; 11. wierook; 12. brutaal;
14. dweil; 15. grill; 21. krot; 23. vamp; 24. kree; 26. ijl; 27. as; 28. me; 29. go.
HEINZ
Slakken worden meestal aangepakt met pestici
den, maar kleine wormpjes werken beter. De
biologische bestrijding is weliswaar nog tien keer
duurder, maar met een dosering kan het alterna
tief concurrerend worden. Voor de berekening
van populaties en hun verspreiding is de hulp in
geroepen van wiskundigen van de universiteit
van Surrey.
„Slakken zijn een groot probleem voor land
en tuinbouw", zegt projectleider Martin Bees.
„Ze kunnen een gewas compleet vernielen of on
verkoopbaar maken." De chemische korrels
waarmee ze worden bestreden breken slecht af
in het milieu en vernietigen bovendien ook de
natuurlijke vijanden van de slak.
De biologische bestrijdingsmethode maakt ge
bruik van microscopisch kleine wormpjes of ne-
matoden die parasiteren op de slak. De parasie-
tjes vallen alleen slakken aan en als die er niet
zijn, kunnen ze niet overleven. Daardoor kunnen
ze zelf nooit een plaag worden.
In Engeland worden de beestjes al commerci
eel gekweekt. In het onderzoeksproject wordt na
gegaan hoe de nematoden het beste over het
veld kunnen worden uitgezet. „Gekeken wordt
hoe de populatie van de slakken varieert in aan
tal en hoe ze zich in de loop van de tijd over het
,°P
titai
veld bewegen. Eerdere gegevens tonen aailec
een grote schommeling bestaat in het
slakken over het jaar. Ook zijn er pieken di
wel drie jaar kunnen duren", zegt F
De voortplanting van de slakken hangt
de temperatuur, en die hangt nauw sam
de tijd van het jaar. Verder heeft de slak
maanden nodig om volwassen te worden
ren te kunnen leggen. Een andere invloed
aantal vormt de aanwezigheid van kevert
veld die leven van slakken.
„Er is ook een ruimtelijke factor", zeg
„Het blijkt dat slakken zich in concentrisc
ven over het veld bewegen. Hun aantal
plek varieert steeds. Daarom is het al mei 0 l
complex probleem." I
Een van de technieken om het populi
loop onder de knie te krijgen is met d 0 I
noemde Fourier-analyse. Deze numerie
thode kan tijdschalen halen uit een mass
vens. „Deze techniek kan ons over een la
riode vertellen, wanneer en waar de meesf
ken in het veld zitten. Hierdoor kan er
richt worden bestreden met nematodenf
door de kosten beperkt blijven", aldus Bet 5 f
PETER DE JAEGER
'NOU, VAN PA
--/£ VK/jCVé
ILLUSTRATIE HAN VAN DER VEN
gen die u in de vensterbank (of in uw
kasje!) gaat opkweken, zodat u ze vol
gende maand op tevoren gespitte en
gemeste bedjes kunt uitplanten. Ge
droogde koemest is prima.
In de kas of platte bak kunt u de knol
len van de begonia's en de dahlia's te
voorschijn halen. Gooi verslijmde
knollen weg (in de groencontainer,
nooit in de compostbak).
Het gazon zal afgelopen winter weinig
te lijden hebben gehad. Dat kunt u
straks maaien. Houd de afstelling van
de machine aan de hoge kant. Paarde
bloemen en weegbree kunnen het best
diep met een mes worden afgestoken.
Wie een gazon wil zaaien, kiest een
mengsel dat is afgestemd op het ge
bruik. U hebt 1 kilo graszaad nodig
voor 50 m2.
Het is weer zover: eind van deze
maand moeten de balkonbakken wor
den schoongemaakt. Misschien moe
ten ze worden geschilderd? Ook kun
nen eind van de maand de zomerbloe
men worden gezaaid, zoals slaapmuts
je, zonnebloemen, bosliefje, kanarie
kers, korenbloemen, juffertje-in-'t-
groen, die na de bloei leuke zaaddozen
te zien geven die voor het bloemschik
ken kunnen worden gebruikt.
In de gebruikstuin kunnen diverse ge
wassen zoals sla, spinazie, radijs, en
zovoort, voor de tweede - soms zelfs
voor de derde - keer worden gezaaid.
Kies nu de zogenoemde volgrassen,
die tegen de voorjaarswarmte bestand
zijn. Tuinbonen moeten niet meer na
half april worden gezaaid. Zaai er wel
bonenkruid en dille in de buurt. De
laatste, dille, zou tegen de zwarte luis
helpen.
Wie in januari sla in de platte bak heeft
gezaaid, kan nu de eerste kropjes oog
sten! Vroege oost van stamslaboontjes
is ook mogelijk als de boontjes onder
glas worden gezaaid.
Kruiden kunnen dicht bij de keuken
worden gezaaid in een met mest opge
maakt bedje. De meest gebruikte 'krui
den' zijn peterselie, snijselderij, basili
cum, rozemarijn, dille, kervel, bieslook
en lavas of maggi-plant.
Nog tot in mei moet rekening worden
gehouden met nachtvorsten. Heb be
schermend materiaal bij de hand.
Vaak is een lap plastic voldoende om
schade te voorkomen.
Het doet zich wel eens voor dat jonge
vruchtbomen overvloedig bloeien. Het
beste is een groot aantal vruchtjes weg
te nemen.
Let op aantastingen zoals kanker in uw
bomen. Snijd de plek tot op het witte
hout uit en dek de wond af met een
beschermend middel.
In het voorjaar komt het vaak voor dat
er langdurige droogte optreedt. De tui
nier met hart voor zijn plantjes is dan
al gauw geneigd om te gaan sproeien.
Stel dat moment zo lang mogelijk uit.
Als de capillaire (vochtdoorlatende)
werking in uw tuingrond goed is, dan
wordt er uit de ondergrond voldoende
water aangevoerd.
Wilt u toch graag spuiten, doe het in
het voorjaar dan niet 's avonds - de
grond blijft dan te lang koud van het
leidingwater. Sproei tegen de middag,
dan heeft de zon nog tijd om de bo
dem te verwarmen: de groei stag
dan niet.
FRANS WEGMAN