'Prestatieloon zorgt voor betrokkenheid'
Stadhuiskwestie vraagt vernieuwing politieke
Meningen
'De leugen regeert':
eens maar nooit weer
Dak- en thuislozenproj
niet 'door de strot gedu
Plan Vijf Meiplein is
bewoners niet
WOENSDAG 19 APRIL 2000
De pagina 'Meningen' staat open voor alle lezers. Bij uw brief gaarne vermelding van onderwerp en publicatiedatv rn van het artikel waarop u reageert. De redactie kan brieven bewerken, bekorten of weigeren. Alleen bri
met een volledige adressering komen voor plaatsing in aanmerking. Bijdragen sturen naar: Leidsch Dagblad, postbus 54,2300 AB Leiden, of faxen naar: 071 - 5321921, of e-mailen naar: redactie.ld@damiate.hdc.ni
UITGELICHT
In de recent weer opgelaaide
discussie over aanpassing
en/of modernisering van de
monarchie heeft niemand het
tot dusver over de moeilijkhe
den die de media hebben met
berichtgeving over het ko
ninklijk huis. De relatie tussen
het hof en de pers was eind
vorig jaar onderwerp van een
stormachtige discussie nadat
koningin Beatrix op de jubile
umbijeenkomst van het Ge
nootschap van Hoofdredac
teuren de hartenkreet slaakte
dat in de
journalis
tiek 'de
leugen re
geert'.
Die uit
spraak had
volgens
RVD-di-
recteur
Brouwers
niet mo
gen wor
den geno
teerd, om
dat uit in
formele bijeenkomsten met
de majesteit niet letterlijk mag
worden geciteerd. Volgens een
latere uitleg van premier Kok
bedoelde koningin Beatrix er
niet de journalistiek in alge
mene zin mee. Hoe dan ook:
de rapen waren gaar, want
veel van de aanwezige journa
listen was niets van enig voor
behoud bekend en ze zouden
er ook nooit mee hebben in
gestemd als hen dat van tevo
ren was gevraagd.
Afgelopen wijdag was het Ge
nootschap van Hoofdredac
teuren voor zijn jaarvergade
ring in Maastricht bijeen. Bij
de nabespreking van deze
kwestie bleek nogmaals hoe
gevoelig de omgang tussen
journalisten en het hof ligt.
Hoofdredacteuren zouden
graag met de Rijksvoorlich
tingsdienst willen praten over
meer openheid in de voorlich
ting over het koninklijk huis,
maar zijn niet bereid beper
kingen te aanvaarden bij ont
moetingen met de vorstin. In
zet zou juist moeten zijn dat
journalisten meer kunnen pu
bliceren, in plaats van minder.
Het wezen van de journalis
tiek is nu eenmaal de uitwis
seling van informatie en niet
het achterhouden daarvan. De
RVD is daar niet toe bereid.
Als het om het koninlijk huis
gaat, zijn vooral de oudere
hoofdredacteuren nog altijd
gefrustreerd door de beper
kingen die
nezers bij
wie konin
gin Juliana
te rade
ging en die
uiteinde
lijk een constitutionele crisis
te weeg wist te brengen. Het
nieuws daarover stond wel in
buitenlandse, maar niet in
Nederlandse kranten. Dat was
de laatste keer dat het Ge
nootschap van Hoofdredac
teuren afspraken maakte over
het verzwijgen van beschikba
re informatie.
Deze week reist een Leidse de
legatie met daarin twee minis
ters en kroonprins Willem-
Alexander door Japan. In hun
kielzog twee verslaggevers en
een fotograaf van deze krant.
Ik ben benieuwd naar hun er
varingen met de informele
omgang met de troonsopvol-
ger. Beperkende afspraken
heb ik in elk geval niet ge
maakt bij de accreditatie bij
de Rijksvoorlichtingsdienst.
TON VAN BRUSSEL
Afgelopen maandag bracht ik een be
zoek aan de bijna voltooide nieuw
bouw van de Vara en de NPS in Hil
versum. De architecte van de binnen
ruimte van dit ge
bouw is Trude
Hooykaas, dezelfde
architecte die ver
antwoordelijk is voor
de bouwkundige in
grepen in de ruimten van het Leidse
Stadhuis. Zowel in het Hilversumse
als in het Leidse project is haar 'vak
manschap' en architectonisch hand-
OPINIE
Leidenaar Cees Waal is
waarnemend burgemeester
van Castricum en
plaatsvervangend raadsheer in
het gerechtshof te Amsterdam.
Eerder was hij onder andere
wethouder en loco
burgemeester van Leiden, lid
van provinciale staten van
Zuid-Holland en burgemeester
van Deventer Op verzoek van
deze krant schreef hij een
opinie over de
Stadhuiskwestie.
schrift duidelijk herkenbaar.
Anders dan bij het Leidse Stadhuis
zijn bij het (grotere) Vara/NPS-ge-
bouw de kosten goed in de hand ge
houden. Hoe- is dit
verschil te verkla
ren? Natuurlijk moet
nauwkeurig worden
onderzocht, hoe het
mogelijk is dut zich
bij de vernieuwing van het Leidse
Stadhuis een forse overschrijdin g van
mogelijk zo'n tien miljoen gulden
voordoet. Maar een aantal factoren
die het risico op een financieel deba
cle vergroten, is nu al te noemen.
De vernieuwing van het Leidse
Stadhuis kan worden toegevoegd aan
de reeks: Stopera in Amsterdam, de
stadhuizen in Den Haag en Apeldoorn
en andere gemeentelijke prestigepro
jecten (zoals theaters) met een finan
cieel rampzalige afloop. Op geen on
derwerp zijn zoveel wethouders poli
tiek gesneuveld, als op de realisering
van grote publieke gebouwen. Steveds
blijken de ambitie om prestigeprojec
ten te realiseren, politieke verdeeld
heid en financieel wanbeheer samen
te gaan.
Het gemeentebestuur van Leidlien
staat er al jaren om bekend dat wet
houders eigen winkeltjes hebben, on
derling niet of slecht samenwerken en
zich soms weer wel, maar soms ook
weer niet gedragen als ambtelijk
hoofd van dienst. Het is niet toevallig
dat veel topambtenaren zijn vertrok
ken. Verantwoordelijkheden zijn on
duidelijk; door de verkokering ont
breekt een éénduidige leiding aan de
gemeentelijke organisatie. De wet
houders hebben een cultuur gescha
pen, waarbinnen iedereen maar zijn
gang gaat. Daardoor gaat er nogal
eens wat mis; bij een ingewikkeld
bouwproces wordt dat pijnlijk zicht
baar. Anders gezegd: door hun werk
wijze hebben de wethouders een kli
maat gecreëerd, waarin het eens goed
fout moest gaan.
De laatste tijd - door de komst van
een nieuwe burgemeester en twee
nieuwe wethouders - wordt gepro
beerd het college van burgemeester
en wethouders als leidinggevend team
te laten functioneren. Het kan een be
gin zijn van een normalisering van de
bestuurlijke en politieke cultuur bin
nen burgemeester en wethouders.
Het debacle van de bouwkundige ver
nieuwing van het Stadhuis kan een
doorslaggevende stimulans voor echte
bestuurlijke en politieke vernieuwing
zijn. Het debacle als blessing in dis
guise
Raadsleden doen nu verontwaar-
Het vernieuwde Leidse Stadhuis.
digd over zowel de forse overschrij
ding als het te lang achterwege laten
van de relevante informatie daarover.
Het niet adequaat informeren van de
gemeenteraad geldt in Nederland als
'politieke doodzonde'. De gemeente
raad zou zich moeten afvragen of het
gedrag van wethouder Tjeerd van Rij,
over wie zij nu zo kritisch durven te
;rijn, niet (mede) door de gemeente
raad is uitgelokt.
Gemeenteraden krijgen de wethou
ders die zij verdienen. Hadden raads
leden niet te veel aandacht voor mo-
dhieuze zaken als een grand café in het
Stadhuis en te weinig voor de organi
satie en de regeling van verantwoor
de lijkheden bij het bouwproces? Heb-
ben zij echt niet begrepen dat in de
loop van de jaren het Stadhuisproject
ste eds ambiteuzer en dus steeds
duurder werd?
Misschien is de plotselinge flink
heid van de raadsleden nu ingegeven
doior een slecht geweten over het ver
waarlozen van de kerntaak van raads
leden: het kritisch volgen van burge
meester en wethouders. Zeker wordt
de flinkheid ingegeven door de publi
citeit (zelfs landelijk) rond het financi
ële debacle en de honende kritiek van
de burgers in de stad. Nog jaren zul
len burgers de politici de Stadhuisaf
faire nadragen. Dat is minder erg, als
raadsleden kunnen uitleggen hoe zij
hun eigen functioneren hebben ver
beterd. En waarborgen tegen herha
ling hebben geschapen.
Vorig jaar trad onze stadgenoot Arie
de Jong af als gedeputeerde van Zuid-
Holland, omdat hij verantwoordelijk
heid nam voor de fouten van zijn
voorganger in de Ceteco-zaak. Hij wist
bij zijn aantreden als gedeputeerde
van niets; hem was niets te verwijten.
Meer gedeputeerden aan wie niets te
verwijten was, traden af. Het gaat niet
om schuld of verwijtbaarheid, zoals
sommige raadsleden lijken te denken.
Alsof wethouders bewust of met opzet
de zaak uit de hand laten
gaat om verantwoordelijke
Het hanteren van het
rium zou voor een snelle
ming van een aantal Leidse
ders zorgen. Het siert
dat hij de politieke courage oj jj°L
om zich overduidelijk als
meest verantwoordelijke wei |e(j€
op te stellen, daardoor zijn
uit de wind houdend. Van
tien jaar wethouder. Het is ee arte
politieke wetmatigheid, dat es itiet
tiek bestuurder die zich sterk
teert, na een jaar of tien het
zijn politieke goodwill
wetmatigheid kan zelfs
zich niet onttrekken. Het is i
tijdig zelf de conclusie te trek ïn J
je de eer aan jezelf moet
gelopen nacht heeft de
Tjeerd van Rij de ruimte
dat te doen.
Ik ben toch wat verbaasd over
de ongewoon eenzijdige be
richtgeving over de ophef die is
ontstaan over het dak-en thuis-
lozenproject. Via het internet
heb ik zojuist uw weergave ge
lezen van de opvattingen van
de bewoners ('Komst van dag
opvang wekt woede' - LD 6
april).
Het Leidsch Dagblad meldt
dat bewoners een kijkje zijn
gaan nemen in het pand van de
Buurtwerkmaatschappij. De
beperkte verbouwing die daar
gaande is, wordt door hen ten
onrechte gerelateerd aan de
komst van het daklozenproject.
De krant neemt dat klakkeloos
over. Even navragen had kun
nen leren dat die verbouwing in
verband staat met de fusie tus
sen de twee Leidse buurtwerk
maatschappijen: Noord en De
Gracht. De Gracht zit, zoals het
LD kan weten, al jaren op die
plek. Een aantal 'betrokken'
buurtbewoners was daar blijk
baar niet van op de hoogte.
Een tweede punt betreft de
dagstructurering. Hier spreekt
het artikel telkens over 'dagop
vang' terwijl even de moeite
doen om uit te vinden waarvan
nu eigenlijk sprake is, zou leren
dat het gebruik van het woord
'opvang' hier misplaatst is. Dat
moet natuurlijk wel even wor
den nagevraagd, maar ik ver
moed dat de deadline te snel
naderde. Bovendien zou dat
een genuanceerde weergave le
veren waar het Leidsch Dag-
kent
blad blijkbaar niet op
Tot slot nog even
raadscommissie is he it pi
van het project aan de
weest. Het project he
schappelijk herstel ei
voldoende politieke
schappelijke steun
Het is ook een project
richt op een groep di
kens nog buiten de
Dat dit project er koi
door van groot maal
belang. Een tweede
echter waar dit projj
op dagstructurering
scholing, werk) gaat
den en wordt gehui
vraag is nog niet afdo
antwoord.
Er is om vele rede
voorkeur voor een
catie: het LDM-comp
de buurtwerkmaatsd jL|j
gevestigd. Voordat t Ji
werkelijk de locatie we r
echter nog de norma
dure worden doorli
wordt afgerond met e
sing door het democra
kozen orgaan: de g
raad.
Er wordt dus niets
strot geduwd. Er is
recht en mogelijkhei
spraak en er zal een
afweging van belange
Kortom een voorbeeld
kende lokale democral
Hai
(voorz. Stichting D
Het Vijf Meiplein moet worden
opgeknapt, daar is iedereen het
over eens. Het laatste plan (één
laag winkels op de plaats waar
nu de dagwinkels staan, daarop
twee woonlagen en daaronder
parkeergelegenheid) zien de
winkeliers graag uitgevoerd.
Toch heeft een aantal winke
liers zich laten ontvallen dat als
zij er zouden wonen zij bijzon
der veel bezwaar zouden heb
ben tegen dit plan.
Voor de bewoners is het dan
ook onacceptabel. Als dit plan
wordt gerealiseerd, gaat dat ten
koste van ons woongenot, uit
zicht en privacy. Van een Vijf
Meiplein zal geen sprake meer
zijn, hooguit Vijf Meisteeg.
Lost de gemeente
door zou
bleem van
ring van de flats op-
we, als bewoners,
Zeer veel
overigens nog steeds
op het Vijf Meipleir
men boodschappen
bert Heijn wordt dat
combineerd met
aan de winkels van
plein en Vijf Meiple
Als het huidig
doorgevoerd, zijn
ten einde raad.
M. Herruer en
(bewoners Vijf
i?f^
Philips wil het
beloningssysteem
drastisch wijzigen. De
loonsverhoging voor
iedereen moet
verdwijnen. Het concern
wil de salarisschalen wel
collectief verhogen, maar
daarna pas beslissen of
iemand op grond van zijn
prestaties ook naar een
hogere schaal mag. Daar
bovenop wil Philips een
bonusregeling invoeren.
De CAO-onderhandelin-
gen tussen Philips en de
vakbonden zijn op niets
uitgelopen. De vakbon
den CNV en FNV blijven
namelijk tegen deze vorm
van prestatiebeloning.
Mag je mensen belonen
naar hun presteren? En
wat doet dat met
werknemers en bedrijf?
G. van Doorn, woordvoerder
van Philips: ,,Het gaat niet om
de omzet, maar de inzet. Phi
lips wil tot de top behoren en
daarvoor moet iedereen zich
optimaal inzetten. Dat kan zijn
bij de productie, maar ook bij
de ontwikkeling van het bedrijf.
Als iemand aan de lopende
band zijn bijdrage levert voor
het verbeteren van het proces,
dan moet dat worden beloond.
Het is dan wel geen promotie,
want hij neemt meneer Philips
niet persoonlijk over. Maar hij
wordt wel gewaardeerd voor
wat hij doet. Tevens stimuleer
je iedereen om zich voor de vol
le honderd procent in te zetten
voor het bedrijf."
J. Immerzeel, persvoorlichter
namens CNV metaal en elek-
tro: ,,De keefzijde van presta
tieloon is dat mensen zich on
dergewaardeerd gaan voelen.
Terwijl zij denken goed te pres
teren, komt dat vervolgens toch
niet tot uitdrukking in hun sala
ris. Dat leidt tot frustraties on
der de werknemers, waardoor
het uiteindelijk alleen maar ten
koste van het bedrijf gaat. Je
Het zorgt ook voor meer be
trokkenheid bij het bedrijf. Ik
kan mij dus heel goed voorstel
len dat Philips zoiets wil."
Van Berge Henegouwen, eige
naar van televisie en radio-
handel Van Berge Henegou
wen in Leiden: ,,Je gaat weer
terug in de tijd. De sterken te
gen de niet-sterken. Het komt
op mij over als de horeca-im
stelling. Hoe harder je loopt,
hoe meer tip je ontvangt. Ik zou
nooit prestatieloon kunnen in
stellen in mijn winkel. Of ze
nou meer Philips of Sony ver
kopen dat ligt aan de consu
ment. Daar kun je mensen niet
naar belonen."
Prof. H. Thierry, van de vak
groep Arbeids- en Organisatie
psychologie van de KU Bra
bant: „Belonen naar prestatie
gebeurt al lange tijd en op grote
schaal. Het past geheel in de
cultuur van mensen afrekenen
op hun resultaten. Of het wel of
niet verantwoord is, hangt af
van verschillende factoren. Je
moet het ten eerste zo uitwer
ken dat het is afgestemd op de
lokale omstandigheden. Tevens
moet je naar je naar duidelijke
doelen werken. Werknemers
moeten weten wat de plannen
zijn en wat er van hen wordt
verwacht. Ook moet je een dui
delijk verschil maken tussen
mensen die individueel werken
of in groepsverband. Je moet bij
mensen kunnen voorspellen
wat hun werk is. Als je dit niet
kunt dan is het handig om hen
prestatieloon te geven, zodat ze
in ieder geval hun best doen.
Zo'n beloningssysteem werkt
trouwens alleen door middel
van goed overleg met je werk
nemers. Als je als bedrijf gericht
bent op 'pas op de plaats' dan
kun je naar de functie belonen,
maar niet naar prestatie. Als je
puur gericht bent op de ontwik
keling van een bedrijf dan zul je
toch een beloningssysteem
moeten hebben om dit te ver
sterken."
Paulus, Silvanus en Timoteüs
in hun tweede brief aan de
Tessalonicenzen: ,,Wil iemand
niet werken, dan zal hij ook niet
eten."
HATASJA AUGUSTINUS
moet belonen in het belang van
het bedrijf en de werknemer.
Philips doet dat alleen in het
belang van de ondernemer. Zij
zien de werknemers als kosten
post in plaats van als kapitaal.
Het is duidelijk dat Philips on
der het mom van vernieuwing,
verslechtering tegemoet gaat."
Minister Vermeend van Socia
le Zaken zaterdag in Vara-ra
dioprogramma Spijkers met
koppen: ,,Ik heb mijn twijfels
over de invoering van zo'n sys
teem. Uit onderzoek naar de in
voering van een dergelijk sys
teem, waarbij werknemers met
dezelfde functie verschillend
worden beloond, is gebleken
dat dat altijd problemen ople
vert. Als een afdelingshoofd aan
het eind van het jaar het geld
verdeelt, zal hij terugschrikken
om de ene werknemer wel
loonsverhoging te geven en een
ander niet. Dus kiest een lei
dinggevende vaak uiteindelijk
voor een gemiddelde loonsver
hoging voor iedereen. Doet hij
dat niet, dan is er ruzie in de
tent."
De centrale ondernemings
raad (COR) van Philips in de
Volkskrant van zaterdag: ,,Wij
voelen niets voor de belonings-
voorstellen van Philips. In de
beleving van de COR-leden
suggereren dergelijke voorstel
len een gebrek aan vertrouwen
jegens de werknemers. Die
hebben als weinig anderen ge
toond van Philips opnieuw een
gezond concern te willen ma
ken."
C. Zandwijk, bollenteler in
Noordwijk: ,,Hoe meer bloem
bollen je pelt, des te meer je
verdient. Zo gaat het bij ons al
jaren. Het moedigt de mensen
aan om hard te werken. Maar
het zijn meestal de enthousias
telingen die met zo'n voorstel
komen. En de zwakkeren heb
ben het onderspit te delven. Ik
kan u vertellen, de sfeer wordt
er op de langere termijn niet
beter van. Daarom proberen
wij zoveel mogelijk afspraken
over betalingen vast te stellen
en daar met zijn drieën of vie
ren naar toe te werken. Dan
weet je in ieder geval wat je aan
elkaar hebt."
H. van Gennip, directeur van
Ouwehand rederij en visver
werking in Katwijk: „Wij pro
beren al jaren met de plaatselij
ke vakverenigingen tot zo'n re
geling te komen. Maar net als
de nationale vakbonden willen
zij nog niet op ons verzoek in
gaan. Ik vind dat degenen die
meer gemotiveerd zijn dan an
deren dit in hun loon terug
moeten zien. In een eenmalige
salariscorrectie komt dit niet
genoeg tot uiting. De vraag is
dan natuurlijk wie wel en wie
niet. Het is aan de chef om
hierover te rapporteren. De
werknemers moeten in ieder
geval tot het inzicht komen dat
zij een tegenprestatie moeten
leveren, voor een hoger loon.
In de bloembollensector is prestatieloon heel gebruikelijk. Hoe meer bollen gepeld of bloemen gekopt, hoe hoger het loon.
ARCHIEFFOTO LOEK ZUYDERDL'i'N
