1WJ J 'Voor de waarheid ovej Lockerbie is het te laat *1S? MAANDAG 17 APRIL 2000 JVLÖÖ'. öjt majööui dim LL Skia*. cyn/tdiz^- Ld dn ulncdn dfad -trun znrt yzdd ffozxL Ld A\nd AiuAurn undn, ncedu/ccud fit u/cd Ld qjl nu AeyuddzALy/)<nn dun znn Axnudz, Auu^dcodduol? ffo'n nocJduiA é<unt u AwnA znrur-oudjy in/A^- dtfnnij tunn ndlynAd udirocucd nd fan zdAzynAd fad<A/iuu*Aii>udnrtd ntLrnytuu/fadnn Ln een cdcJduiAdAicdnzyr, oA znn ntucdAzJczpc. 2-, ScJ\nn4<> djxa/tnu tunn zjdAynAd Jjyu>urd>ö/znnduLööyi Lrt znn cdcJduiAj'Aud nd AzduL<4<mndn nund. y). SoAtnyt Aunnoyt -troc/tyiLcAdLy dn ud^occadrvtun. djid dc,A\nnrf<nrd. ffo AAunrnn dn dücdöyt zn dn ucLv-ocud wtooL ^zdc,A\nLclnn. 2- t/f vvtuuiïd dnyuudcccJdcaA A\nAz^vtuuA ujj~ wd znrt fad /uzJyn zn znrt Lnyzdmdnny.nu-Arxn-zL yi cLn nund -rnxn Ad- C^Aud. fnoodfa De borrel op z'n paasbest Coca-Cola Regular, light of cafeïnevrij. Fles 1,5 liter van 2.39 voor 1.99 I Krat a 10 flessen van 23.90 voor Smiths Superchips Naturel, paprika, pickles, Mexicano of Bolognese. Haust toast Kies uit snackcups, seacups, party extra of party hearts. Per pak van 1.79 voor Amstel bier Traditioneel gebrouwen pilsener. Krat 24 flesjes a 30 cl van 16.95 voor Appelsientje Puur sap. Pak 1.5 liter van 2.79 voor u? SS Epifine olijven Kies uit o.a. knoflook, party of oregano. Bakje 300 gram van 4.49 voor Abee scharreleiersalade Lekkere snacksalade bereid met scharreleieren. Bakje 200 gram van 2.99 voor Petit Brie Président Roombrie met een zachte, volle smaak. Doosje 500 gram van 8.99 voor ?en zachte, First Quality asperges Rol deze fijne asperges in een plakje ham en serveer ze bij de borrel. Pot 314 ml van 1.89 voor Petrella roomkaas Fijne roomkaas met bieslook f.j. of gerookte zalm. Cupje a 100 gram van 3.29 voor 11? •-/ El Picu f Tropische drank in de varianten Exotic Passion, Cocos Frui Puur of in een mix erg lekker. Fles 70 cl van 9.95 voor ssion, Lemon Lime of jit. I MB i mix erg lekke W Paceko quiche Hartige taarten in de smaken Lorraine, kaas of zalm. Vers in het foto P^T TVTTTXTT A XT I A AFP'Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP' j J JL X JL1/jL I V f~\ 1 N I J DPA Deutsche Presse Agentur CPD Geassocieerde Pers Dienste Geen drama en geen trauma meer in Schotse plaats Het terrein waar zestig van de 270 slachtoffers werden geborgen is nu een golfbaan. De cockpit van de Pan Am 103 die in Lockerbie neerstortte. Een Safeways supermarkt, een golf- en ijsbaan, drie kerken, twee Chinese afhaalrestaurants en een hand vol pubs langs het kruispunt dat het centrum vormt. Lockerbie is een doorsnee Schots dorp. En dat is pre cies wat het wil zijn. Maar opnieuw trekken er de ca meraploegen binnen, nu in mei het proces begint te gen de twee Libiërs die ervan worden beschuldigd dat zij op 21 december 1988 een Amerikaanse Boeing bo ven het dorp hebben opgeblazen. Al verstopt de plaat selijke bibliotheek haar documentatie over vlucht Pan Am 103 op de onderste planken, écht doorsnee wordt Lockerbie nooit meer. Want waar nu golfers op gladge schoren velden om narcissen zigzaggen, werden zestig van de 270 slachtoffers geborgen. De ijsbaan deed dienst als mortuarium. LOCKERBIE MARJOLUN DE COCQ ,,Er is niet zo bar veel te zien in Lockerbie." Robert Black, gids voor één dag, zegt het bijna ver ontschuldigend. De hoogleraar Schots recht uit Edinburgh is praatgraag op het zelfgenoegza me af en heeft een voorkeur voor extreme stropdassen. On danks zijn dubbele band met Lockerbie voelt hij niets van be klemming in het dorp dat syno niem is voor de vliegramp. Saaie witgepleisterde villa's in Sherwood Crescent, de straat waar in 1988 twee huizen, met elf inwoners, compleet werden weggevaagd in een vuurzee van brandende kerosine. Onaange daan inspecteert Black de ge denksteen, de kaartjes bij de bossen bloemen in het parkje waar, vlak langs.de snelweg, de vliegtuigvleugels een diepe kra ter sloegen. ,,Het was geen ramp voor Lockerbie. Het was een ramp voor de mensen die het persoonlijk aanging: de slachtoffers en hun families." De krater werd na een korte herdenkingsceremonie al in ja nuari 1989 opgevuld om de pers te verjagen. De monumen ten en monumentjes in en rond het dorp heeft Black nooit eer der bezocht. Geen behoefte. Hij werd geboren in Lockerbie, woonde er tot zijn zeventiende en kwam er tot de dood van zijn vader vijf jaar geleden met regelmaat. Maar gesprekson derwerp was de aanslag amper. De 52-jarige Black schetst het typisch Schotse flegma. De in woners die niks konden doen, onttrokken zich aan de com motie. Ze vierden thuis kerst en probeerden vooral niemand in de weg te lopen. „De reactie van de mensen was opmerke lijk omdat die zo onopmerkelijk was." Geen drama, geen storm loop op de traumateams. Alleen moest Blacks vader zijn dage lijkse wandelroute verleggen om de met lijken en brokstuk ken bezaaide golfvelden te om zeilen. „Lockerbie is voor mij niet de crash", benadrukt Black. Loc kerbie is Lockerbie. De woor den blijven opmerkelijk woor den uit de mond van een man die van de crash zijn carrière heeft gemaakt. Black was zeer nadrukkelijk tegenwoordig in het voortraject van het proces tegen de Libiërs. Tweemaal werd hij bij hun leider Khadaffi ontboden om het Schotse rechtssysteem uit te leggen. En het plan voor een Lockerbie- proces op neutraal grondgebied - uiteindelijk de voormalige vliegbasis Kamp van Zeist bij Scesterberg - komt uit zijn ko ker. Zuiver toeval, zegt Black. Zijn Lockerbie-verleden is niet de reden dat hij betrokken is geraakt. Wel is het 'een van de redenen' dat hij de zaak niet kon laten rusten, toen een in ternationaal proces in eerste in stantie werd weggehoond. „Ik wilde niet dat die schoften ermee weg zouden komen." Hij doelt op de Britse en Ameri kaanse regeringen, die bewijs over de aanslag zouden achter houden en zelfs ronduit over de toedracht zouden liegen. De Li bische connectie, voorspelt Black, houdt tijdens het proces geen stand. „Je kunt niet met de Lockerbie-zaak bezig zijn zonder je bewust te worden van de samenzweringen." Vooral in de Verenigde Staten wordt Black zijn 'heulen' met het Libische regime aangewre ven. Hij constateert het met zichtbaar genoegen, dist het telkens opnieuw op voor vers gehoor. Het proces moet de epiloog worden voor het boek waaraan Black werkt over de in ternationale implicaties van de ramp. Maar of de waarheid over Lockerbie ooit helemaal Robert Black, hoogleraar Schots recht uit Edinburgh, foto gpd boven tafel komt? „Daarvoor is het nu te laat." Black had het voorspeld: kom je in Lockerbie, dan duikt Jimmy op. Op alle beelden van de her denkingsdienst die op 4 januari 1989 werd gehouden in de Dry- fesdale Church, steekt de gees telijk enigszins achtergebleven ex-klasgenoot van Black zijn hoofd voor de camera. En hij heeft een ingebouwde radar voor bezoek. „Hallo Robbie", schiet hij de weg over naar de parkeerplaats van hotel-restau rant The Kings Arms. Wist Rob bie al dat 'The Arms' van eige naar is gewisseld? En wist Rob bie al van de rel over de plaat selijke pedofiel? Black is terug op basis. De wekelijks verschij nende Annandale Herald meet de campagne van de 'bezorgde ouders van Lockerbie' tegen de pedofiel breed uit, geen woord over het speciale Schots ge rechtshof dat zojuist in Kamp van Zeist in gereedheid is ge bracht. Met ongeveer vierduizend in woners strekt de laagbouw van Lockerbie, centrum van scha- penhandel, zich uit tussen de heuvels van Dumfries Gallo way. Brokstukken van het vlieg tuig en menselijke resten wer den vele kilometers rondom het dorp gevonden. „Het is een ab soluut wonder dat er aan de grond maar elf mensen zijn omgekomen", zegt Black. „Het hele dorp had kunnen explode ren met al die kerosine." Onuitwisbaar is het beeld van de afgebroken cockpit in een veld een paar kilometer ten oosten van Lockerbie, twee li chamen onder oranje dekens, de rest van de bemanning bin nen in de stoelen vastgegespt. Black is even onzeker precieze ligging van he paarden van Tundergi draven naast het verva! je dat nu als bedevaart] s'e dient voor vooral Amei nabestaanden. Er is een speciale herdize' kamer ingericht op het met gedenkplaat, gaste en een namenregisteri slachtoffers. „Ze hebbi lukkig simpel gehoude doedelzakken of orgels foto wil Black niet in Ti arth. „Ik heb er geen gevoel bij. Ik niet." Biji inspectie blijkt hij we ter te hebben opengesl Flora Swire, dochter v< te van de Britse nabestaa hem actief hebben ges1 zijn bemiddeling met A Langs het pad op het ru een kleine zwarte steei Helga Mosey, dochter een medestrijder. Lod heeft meer van die ont de tributen aan slachti 11 een bank met koperen plaatje voor een 22-jarim pleegster op de golfba: modernistisch gravelp Maar de jacht op Loc monumenten dreigt gi worden, als Black halt een gedenkteken op ei dat een prijs blijkt vooi >er genbouwers van Locki:or Alles aan Black straalti uit als hij 's middags strekte Dryfesdale beg betreedt. Hij is de moi 'e tour moe en heeft geei emoties te veinzen bij denkingstuin die hier1 'Lockerbie Air Disastei richt. 'Gras glibberig ir. toestand', waarschuw jes her en der. „Zeker1 Amerikanen". Black-h de automatische piloo niemand aanspralcelijl stellen als ze uitglijden Maar bij het monumei aangekomen wordt BI: '^e lengs zwijgzamer. Hij voorover om de name op stenen en plaquetti milieleden hebben lat:ort brengen, verzinkt in g: >en de in donkergrijze nat uitgehouwen namenli onder een plastic beei wacht houdt. Op de grond klinkt het gestai pen van twee grafdelvi tuin is ter herinnering 270 slachtoffers uit 21 wier leeftijden varieer twee maanden tot 82 j staat als uitleg bij de fessor Black zwijgt. En Dan, afgemeten: „Hiei ',t( het tot je door. 7 rd v -.,-,7--

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2000 | | pagina 6