>PORT
jevoel als kompas,
geluk als resultaat
Randje BUITENSPEL
©AG 15 APRIL 2000
Wim van Zwam heeft Katwijkse titeldroom binnen handbereik
Wim van Zwam staat voor een scharnierpunt in zijn loopbaan als trainer. De
43-jarige Bergschenhoeker, vgder van Yannick (anderhalfjaar) en Mikaël (7
maanden)begint in juli als oefenmeester van TOP Oss, zijn eerste profclub.
Daarvoor moet de trainer van Katwijk, die ook werkte bij Quick Boys, ARC en
UVS, zijn baan aan de Haagse Academie voor Lichamelijk Opvoeding
opgeven. Een risico? Niet voor Van Zwam, die zich bij beslissingen vaak laat
leiden door wat zijn gevoel hem ingeeft. En deze keuze voelt goed. „Maar tot
juli ben ik trainer van Katwijk. Als ik kampioen word met Katwijk, komt een
droom uit." Vanmiddag al kan dat gebeuren. Als de oranjehemden winnen
van Zwart Wit '28 en Rijnsburgse Boys zich verslikt in Ter Leede.
Vooraf: elf stellingen over voetbal, geluk en toeval voor een trainer die het
trainersvak mooier vindt dan hij aan anderen kan uitleggen.
Omdat in voetbal bijna alles door toe-
al bepaald wordt, hoef je als trainer
ooit bang te zijn voor een verkeerde
Bslissing.
moet sowieso nooit bang zijn voor een
eslissing, maar dat geldt voor ieder
lens. Als je op het moment van beslissen
id gevoel krijgt bij de keuze die je
aakt, kan het geen verkeerde-beslissing
jn. Ook al blijkt later dat die verkeerd
eeft uitgepakt. Belangrijker is nog dat je
iet bang bent om je fout toe te geven,
at is bijvoorbeeld gebeurd na de
uisnederlaag tegen Excelsior Maassluis,
maandag daarop ben ik in een groeps-
isprek zelf begonnen met aan te geven
aar ik misschien fouten in de voorberei-
ng of in de tactiek had gemaakt. Daarna
in ik de spelers afgegaan en heb hun die
agen gesteld. Daar is een hoop goeds
[gekomen.
maf het moment dat ik in mijn privéle-
n keuzes, echte keuzes, heb gemaakt en
gens voor ben gaan staan is het goed
et me gegaan. Daarvoor dacht ik dat ik
n prachtig leven had, maar ik hobbelde
genlijk maar achter alles aan. Laatst
vam ik iemand tegen die mij van vroe-
kende, die vertelde me dat ik toen zei
ik in principe niet wist wat nou geluk
Hij vroeg me of ik nu gelukkig was. Ik
n toen meteen zeggen 'ja ik ben geluk-
I Het is makkelijk om bij Katwijk te
rken dan bij UVS.
Js je naar de clubs sec kijkt, klopt dat
let. Het is wel zo dat het makkelijker is
Ij een club die bovenin meedraait. Suc-
s geeft je energie. Als handhaving je
bel is, heb je veel voldoening van je werk
b dat lukt. De voldoening is aan de an
door GERARD BAAS
dere kant veel groter als je kampioen
wordt met een ploeg waarmee je doel was
om bovenin mee te draaien. Het tegen
deel gaat ook op: degraderen met een
staartclub lijkt me veel verschrikkelijker
dan de titel missen met een topclub.
3. Het is makkelijker om bij TOP Oss te
werken dan bij Katwijk.
Er is méér mogelijk, dat is het enige dat ik
er van kan zeggen. Het grote voordeel zal
zijn dat ik zes a zeven keer per week kan
trainen. Dan kan ik meer overbrengen op
de groep. Verder moet ik het allemaal nog
meemaken.
4. De eerste training kan een trainer ma
ken of breken.
ik geloof niet dat die training mij kan bre
ken. Er zit wel een bepaalde spanning op.
Alleen al het feit dat ik er al over nage
dacht heb, is het bewijs daarvoor. Ik ben
in het profvoetbal beland zonder te lob
byen. Dat kan ik niet en dat wil ik niet. Ik
wil ook niet zo desperaat zijn dat ik een
lobby nodig heb om aan een club te ko
men.
Het heeft ook te maken met mijn verle
genheid, een eigenschap die lijnrecht te
genover mijn uitstraling staat. Ik schijn
nogal arrogant over te komen. Ik heb pas
laat geaccepteerd dat dat de eerste indruk
is die ik op mensen maak. Soms is dat
hartstikke lastig. Dan vraag je je af of je je
misschien moet aanpassen of moet ik het
accepteren dat mensen de tijd moeten
nemen om mij te leren kennen.
Bij andere mensen kijk ik zelf tegenwoor
dig verder dan de eerste indruk die ze ma
ken, omdat je daar vaak de fout mee in
gaat. Je komt vaak verder als je je afvraagt
waarom iemand zich zo gedraagt. Dat pas
Wim van Zwam.
ik ook toe bij het lesgeven. Dat kan heel
confronterend zijn als je 18 of 19 bent,
maar misschien doe ik dat wel omdat ik,
toen ik zo oud was, graag zo iemand was
tegengekomen. Dan had ik een aantal
stappen misschien wel eerder gezet.
5. Voor een trainer is het belangrijker
dat hij bij zijn nieuwe club goed met het
bestuur overweg kan dan met de spe
lersgroep.
Voor een trainer is een goede relatie met
de belangrijke mensen binnen het be
stuur noodzakelijk. Je moet van het be
stuur wel bepaalde dingen gedaan kun
nen krijgen. Je zal er niet aan ontkomen
om sommige mensen wat langer te woord
staan en meer tijd te nemen om zaken uit
te leggen dan je eigenlijk wil. Zo kan je
voorkomen dat een klein brandje een
groot vuur wordt. Het is wel zaak óm te
voorkomen dat het spanningsveld tussen
je persoonlijkheid en het belang van de
clubprestaties ten koste van jou gaat. De
grens die ik daarbij trek die ligt binnen het
voetbal verder dan in mijn privéleven.
6. Wim van Zwam moet zich aanpassen
aan het macho-voetbalsfeertje.
Je moet je altijd aanpassen als je bij een
nieuwe club gaat werken. TOP Oss is gro
ter dan Katwijk, dat weer groter was dan
UVS. En hoe groter de club, des te meer
wordt alles uitvergroot. Overal waar veel
geld omgaat en waar meer belangen zijn,
is er sprake van meer glitter en glamour.
Sommigen gaan zich daar naar gedragen
en daar moet ik ook mee leren omgaan.
Het is bijvoorbeeld gek om te zien dat het
voor Teletekst interessant is om te weten
wie de nieuwe trainer van Top Oss wordt.
In de weken dat het speelde, werd ik con
stant gebeld. Ik heb een heel klein beetje
een idee gekregen wat Co Adriaanse mee
maakte toen hij de nieuwe trainer van
Ajax zou worden.
7. Psychologisch inzicht is voor een trai
ner belangrijker dan tactisch inzicht.
Dat gaat steeds meer op. Het op de juiste
manier beïnvloeden van spelers is het
grootste deel van mijn werk. Als je spelers
in een dal zitten, vergeten ze alles wat je
als trainer erin probeert te krijgen. Tactiek
is een houvast waar ze op terug kunnen
grijpen als het niet loopt, maar zelfs dat
raak je kwijt als je de zoveelste nederlaag
lijdt. Dan wordt trainen een heel andere
klus., Dan gaat het maar om één ding: hoe
draai je de negatieve spiraal om. De sleu
tel om die negatieve spiraal om te draaien
heb je nooit in handen, zelfs niet als je ze
ker weet dat het omslagpunt er aan zit te
komen.
8.Trainer zijn is een heel emotioneel
vak.
Klopt. Iets wat me heel erg heeft geraakt is
het feit dat bij Katwijk de totale club bezig
is met het eerste efltal. Iedereen binnen
de vereniging, en ook veel mensen in het
dorp, voelen een ontzettend grote binding
met Katwijk. Zo waren we gewend om op
maandag met de totale groep te trainen.
Dertig man van het eerste, het tweede en
drie A-junioren. Op zo'n maandag komt
Armand Corijn, speler van het tweede
naar me toe en hij zegt dat hij iets mist in
de beleving van het eerste en dat ze zo ze
ker geen kampioen zouden worden. Hij
stelde voor om de groep te splitsen, om
dat het tweede toch nergens meer voor
voetbalde. 'Als het eerste zich gewoon al
leen met elkaar bezig houdt, hebben ze er
toch veel meer aan, trainer'. Dat vond ik
hartstikke mooi. Dat een jongen van het
tweede, voor wie het leuk is om met spe
lers van het eerste te trainen, aangeeft dat
ik geen rekening hoef te houden met het
tweede. Sinds die dag traint het eerste
apart van het tweede.
9. Trainer zijn is mooier dan je van tevo
ren kunt bedenken.
Ja. Er zit sowieso meer in voetbal dan
mensen denken. En in het trainersvak zit
nog meer. Het vak van een trainer is zo
bijzonder dat je dat niet aan buitenstaan
ders kunt uitleggen. Als ik aan mensen
vertel dat ik een voetbalclub train, zeggen
ze 'goh, wat leuk', ze halen hun schouders
op en gaan weer verder. Maar zou ik zeg
gen dat ik manager ben, de leiding heb
over dertig mensen, dat we elke week be
paalde omzetcijfers moeten halen en dat
ik door externe factoren nooit weet wat
me te wachten staat, dan zouden diezelf
de mensen vol bewondering staan te kij
ken. Er zijn zo veel factoren waar je geen
invloed op hebt, zo veel verschillende ka
rakters die je met elkaar moet verenigen.
Ik kan me geen vak voorstellen waar je zo
snel zo veel leert. En toch. Het feit dat je
lot kan afhangen van externe factoren is
iets waar je nooit aan kan wennen. Toen
ik bij ARC trainde, hing mijn positie op
een gegeven moment aan een zijden
draadje. We moesten winnen, anders
vloog ik eruit. ARC won niet en op zon
dagochtend kreeg ik een telefoontje. Als
trainer heb je niet alles in de hand en toch
moet je er mee a&n de slag.
FOTO KEES VAN HOOGDALEM
Nee, kampioen worden met Katwijk is een
droom voor mij. Dit jaar had ik heel sterk
het gevoel dat het ongelooflijk mooi zou
zijn om met Katwijk kampioen te worden.
Je komt ergens en dan ga je filosoferen
wat er mogelijk is. Die mogelijkheid, het
kampioenschap, is een heel sterke wens
van me geworden. Zo sterk dat het me af
en toe helemaal heeft opgeslokt. Op mijn
werk gaat de afgelopen tijd elke vrije ge
dachte naar voetbal.
11. De keuze voor TOP Oss is een enorm
risico voor een 43-jarige trainer van een
topamateurclub zonder ervaring in het
betaalde voetbal en met een leuke baan
in het onderwijs.
Ik heb veel reacties gehad en bijna alle
maal waren ze positief. Er was maar een
enkeling die het over een risico had om
dat ik mijn baan bij de Haagse Academie
voor Lichamelijke Opvoeding moet opge
ven. Dat zie ik zelf totaal niet als risico,
omdat het werk meer en meer verschoof
in de richting van een bureaufunctie. Dat
ging me zo tegenstaan dat ik voelde dat
het tijd werd voor iets anders. Dat gevoel
knaagde ook aan mij toen ik een jaar of
vijftien geleden een baan had als artsen
bezoeker. Ooit was ik op een mooie dag
op weg naar een afspraak, met een pak
aan en een stropdas om. Ik keek een beet
je om me heen en ik zag een schoolklas
aan het softballen. Ik heb toen een tijdje
gebiologeerd staan kijken en opeens wist
ik het zeker: ik moest gewoon aan de an
dere kant van het hek zijn. Als sportleraar.
Hoewel de banen in het onderwijs in die
tijd niet voor het oprapen lagen, duurde
het niet lang voor ik ontslag had geno
men. Toen ging ik als part-time gymleraar
mijn lesuurtjes bij elkaar sprokkelen.
IE SI l'
MOOIER dan GOUD
Er zijn drie dingen die ik heel belangrijk vind. Dat zijn
mijn familie en vrienden en alle mensen die altijd voor
me klaar staan, het plezier dat ik heb in de sport 'en mijn
opleiding. Het zou wel leuk zijn als je je hele leven kon
fietsen, maar dat kan niet. Op een gegeven moment houd je
nee op en het is goed als je dan een opleiding hebt gedaan,
op de foto met mijn schoolboeken. Ik zit op het Bonaventura
mavo 4. Als ik mijn examen haal, dan ga ik naar het
PLAN n Leiden. Daar heb ik me ingeschreven voor een vooroplei -
F ADI oor de politie. Die duurt een jaar. Ik moet een jaar overbrug-
AERO ndat je 17,5 jaar oud moet zijn om te kunnen solliciteren bij
WERI tjg
kt me leuk om bij de politie te gaan werken. Ik vind het leuk
RKEI mensen om te Saan en ik houd van afwisselend werk. Bij de
^un Je van a^es doen. Het lijkt me helemaal leuk om als mo
lt wielerwedstrijden te begeleiden. Ik wil graag bij de politie
I Hollands-Midden solliciteren, dat is hier lekker in de buurt.
te vooropleiding heb je meer kans om aangenomen te wor-
leren je er om door de selectie heen te komen, je wordt ei-
gjlUl helemaal klaargestoomd, je haalt in dat jaar je beveiligings-
E ici, en dat is ook goed voor je sollicitatie bij de politie. Het is
RCA Leiden, eerst kon je deze vooropleiding alleen doen in Den
Mf n Rotterdam.
wiskunde, economie, Duits, Nederlands, Engels, scheikunde
uurkiinde in mijn pakket. Je hóeft maar zes vakken te ne-
]0I mar een zevenc^e vak gekozen. Ik heb nu bijna alle
EN (j wis gehad en voor de meeste vakken sta ik een voldoende, al-
AR 1 'or economie sta ik een 5,6. Eerst vond ik gym altijd het leuk
maar dat hebben we nu niet meer. Nu vind ik Engels het
wenturd is wel een leuke school, maar ik vind
wel prettig om naar een andere opleiding te gaan,
idat dat toch is wat ik echt wil gaan doen. J
Suzanne de Goede voetbalde bij SJZ, maar koos twee jaar
jr eden voor het wielrennen. Zij is lid van Swift en rijdt in de
I ategorie nieuwelingen-dames. De mooiste prijs won zij in
|l september vorig jaar, toen ze de klassieker de Omloop van
len op haar naam schreef, nadat ze acht kilometer voor de
in haar eentje was weggesprongen. Volgend jaar wil zij bij
uniorenselectie komen. Haar uiteindelijke doel is om een
te rijden. Suzanne de Goede viert morgen haar zestiende
verjaardag. Ze woont samen met haar ouders en haar zus
argreet in haar geboortedorp Zoeterwoude-Dorp, waar zij
nooit meer weg wil.
Hoe bizar kan het toeval zijn.
Zaterdagavond zat ik bij mij
thuis aan de eettafel met be
vriende journalisten te kouten
over de vraag of je van hard
werken gelukkiger wordt. Die
zelfde avond stierf in Compièg-
ne Johan Woldendorp, sportver
slaggever van het dagblad
Trouw. Johan was een werk
paard en hoe harder hij er voor
zijn krant aan trok, hoe pretti
ger hij zich voelde. Ook al wist
hij dat al dat gejakker niet goed
voor zijn hart was.
Aan de vooravond van de wie
lerklassieker Parijs-Roubaix
brak bij Johan het lijntje. Zon
dagmiddag heb ik een tijdje ver
slagen naar zijn overlijdensbe
richt op Teletekst zitten staren.
Denkend aan wat een van mijn
vrienden de vorige avond had
opgemerkt: dat journalisten
hun werk te serieus nemen, dat
ze hun stukjes in de krant van
het grootste belang achten, ter
wijl die er doorgaans niet of
nauwelijks toe doen. We had
den hem gelijk gegeven. Mis
schien wel precies op het mo
ment dat aan het leven van Jo
han Woldendorp (53) abrupt
een einde kwam.
In de jaren dat ikzelf vaak en
langdurig op pad was voor De
Volkskrant trok ik geregeld met
Johan op. Ik stond versteld van
zijn ijver en nauwgezetheid.
Zijn vingers roffelden uren ach
tereen op de toetsen van zijn
laptop. En als de vermoeidheid
toesloeg dan ging het reusachti
ge lijf steeds schuiner hangen,
maar de kastijding van het toet
senbord hield overminderd aan.
Met een blijmoedigheid die mij
wel eens verbijsterde, sleepte
Woldendorp zich van evene
ment naar evenement. Ab hem
werd gevraagd of hij niet eens
een Tour de France of Olympi
sche Spelen kon overslaan dan
klonk het verontwaardigd: 'Om
de dooie dood niet'.
Ooit heb ik het zelf eens zo bont
gemaakt als Johan Woldendorp
wel vaker deed. Toen de Tour de
France van 1992 op een zondag
middag de Alp van Huez aan
deed, en de ronde er voor twee-
f
Je denkt nu dat je
de krant een enorme
dienst hebt bewezen,
maar we hadden het
ook wel gered als jij
je wat minder
had uitgesloofd
derde opzat, liet ik mij maan
dagochtend afzetten op het
vliegveld van Lyon. Ik vloog
naar Barcelona om verslag te
doen van de Olympische Spelen.
Na vijf weken aan één stuk te
hebben gewerkt, keerde ik terug
op de krant. Ik vertelde mijn
chef dat ik na het voltooien van
mijn tour de force op het strand
van Barceloneta in slaap was
gevallen. Ik was zo uitgeput dat
ik zelfs een tijdlang in de stro
mende regen had liggen pitten.
Mijn chef bracht me tot bezin
ning. 'Ik had je willen verbieden
de Tour én de Spelen te doen.
Omdat dat gekkenwerk is. Maar
je was niet te houden. Je denkt
nu dat je de krant een enorme
dienst hebt bewezen, maar we
hadden het ook wel gered ab jij
je wat minder had uitgesloofd.
Ik hoop dat je voortaan wat
voorzichtiger bent'.
Bij Trouw hebben ze Johan
Woldendorp herhaaldelijk op
het hart gedrukt het wat kalmer
aan te doen. Maar Johan sloeg
elke waarschuwing in de wind.
Diep in hem woelde de onrust
en die wilde maar niet tot beda
ren komen. Hij kon er mee le
ven, vooral als hij voor Trouw
aan het werk was. Het liefst in
een buitenland. De aimabele
Woldendorp was een geliefde
collega over wie deze week aar
dige stukjes zijn geschreven.
Maar in sommige necrologieën
is de indruk gewekt dal hij door
zijn krant over de kling is ge
jaagd. En dat is niet terecht.
Want het was Johan zelf die
zich dat hebe ritme oplegde.
Toeval was ook dat uitgerekend
Alfons Groenendijk zondag met
een daverende knal Leo Been
hakker aan het wankelen
bracht. 'De clon' viel vervolgens
om toen een andere regiogenoot
in dienst van FC Utrecht, Kat-
wijker Dirk Kuijt, de winnende
treffer tegen Feyenoorcl maakte.
Beenhakker was uitgeteld en
diende van cle weeromstuit zijn
ontslag in.
Leicletiaar Groenendijk werd
negen jaar geleden door de trai
ner van de kwinkslag naar Ajax
gehacdcl. Met zijn linkerbeen
kan de middenvelder op leeftijd
(op 17 mei wordt hij 36) nog al
tijd prachtige dingen doen.
Beenhakker ondervond dat zon
dag bij Feyenoord-FC Utrecht
(tan den lijve. Na Groenenclijks
heerlijke volley zuchtte Leo ab
nooit tevoren: het was het begin
van het einde. Woensdagavond
had ik 'Leidse Fons' aan de lijn
en ik kreeg sterk de indruk dat
hij gaat terugkomen op zijn be
sluit om na dit seizoen zijn car
rière af te sluiten. Groenendijk
zei dat hij het lullig vond dat
zijn hoogstandje tegen Feyen
oorcl een 'fijne vent'ab Been
hakker mede de kop had gekost.
Maar het gelukzalige gevoel van
een vol op de wreef genomen bal
waarop zelfs een wereldkeeper
als Dudek geen antwoord heul,
gloeide woensdag nog altijd na
in het hart van de liefhebber.
Fons hinkt op twee gedachten,
maar met zo'n linker moet je
pas stoppen als hel gevoel er uit
verdwenen is.
JAAP VISSER
