HIK- BASTENAKEN
Toerisme
Ïjf[f K RE isr'E^CH T E
a zonder
1 op je adem
te trappen
JAC 14 APRIL 2000
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTEEN -
n
Neem de boot
Bureau Euregio Rijn-Waal biedt op woensdag 19 april maxi
maal 1500 liefhebbers de kans de streek tussen Duisburg en
Wageningen vanaf het water te verkennen. Onder de noemer
'Neem de boot, je vaart er wel bij' is er een programma sa
mengesteld waaraan diverse rederijen deelnemen. Een van de
schepen vertrekt om 10.00 uur vanaf de Waalkade in Nijme
gen en is na een bezoek aan Emmerich (met Rheinmuseum)
om 18.00 weer terug. Een ander schip vertrekt om 11.00 uur
vanuit Tolkamer voor een twee uur durende tocht naar Arn
hem. Daar staat een bezoek aan het Historisch Museum op
het programma. Rondvaartbedrijf De Duffelt tenslotte vertrekt
om 10.30 uur vanuit Millingen en komt om 13.00 uur aan in
het Duitse Grieth. Daar staat een bus klaar om de passagiers
naar Kalkar te vervoeren voor een stadswandeling met gids.
Voor dit programma is een kleine twee uur gereserveerd. Het
schip is om 17.00 uur weer terug in Millingen. Alle tochten
worden gratis aangeboden en per persoon zijn er - zolang de
voorraad strekt - twee kaartjes beschikbaar. Verspreiding
gaat via onder meer de WV's van Nijmegen
(0900.112.23.44), Arnhem (0900.202.40.75), Ede
(0318.61.44.44) en Wageningen (0317.41.07.77).
Kindermuseum
Het Joods Historisch Museum aan het Jonas Daniël Meijer-
plein in Amsterdam krijgt een speciale kinderafdeling. Op de
Galerijen van de Nieuwe Sjoel wordt een als 'n joods huis in
gerichte expositie gehouden waarin kennis kan worden ge
maakt met alle aspecten van de joodse cultuur. Zo wordt in
de studeerkamer uitleg gegeven over de Tora en wordt elders
in het huis het thema 'herinneren en doorgeven' behandeld.
'In Mokum staat een Huis', zoals de tentoonstelling heet,
wordt geopend op 25 juni.
Informatie: Joods Historisch Museum, telefoon (020).625.42.29.
Cruisers
Rederij Royal Caribbean laat bij de Finse werf Kvaerner Masa
een vierde en vijfde cruiseschip in het zogenoemde
Eagle-project bouwen. De schepen meten 142.000 ton en
zijn daarmee de grootste cruisers van de wereld. Ze kunnen
bij een bezetting van twee personen per hut elk 3.118 passa
giers vervoeren. De oplevering van de nieuwe schepen staat
gepland voor 2002 en 2003. Met de order is een investering
gemoeid van 1,5 miljard dollar.
Safari
'Op Safari' is de titel van de nieuwe Zoo Informatie van het
Noorder Dierenpark in Emmen. Het boekje neemt de lezer
mee naar de Afrikaanse savanne en laat impala's, springbok-
ken, gnoes, zebra's en waterbokken de revue passeren.
Het verschijnen van het fraai geïllustreerde boekje valt samen
met het 25-jarig bestaan van de Afrikasavanne die het hart
van het Noorder Dierenpark vormt. Op de uitgestrekte gras
vlakte loopt een bonte verzameling Afrikaanse dieren rond.
Dat zij zich prima thuis voelen in Emmen blijkt uit de vele ge
neraties dierenbaby's die er zijn opgegroeid.
Drie savannebewoners - de neushoorn, giraffe en struisvogel -
maakten reeds eerder hun opwachting in de reeks Zoo Infor
matie. In het nieuwe deeltje draven de andere dieren op. Het
is te bestellen door 12 gulden over te maken op giro 927586
t.n.v. het Noorder Dierenpark, onder vermelding van 'Op Sa
fari'.
Informatie: (0591). 61.88.00.
Madelief
Hoe planten en dieren door middel van geuren en kleuren,
geluid en gedrag met elkaar communiceren wordt op een sim
pele en creatieve manier duidelijk gemaakt in de tentoonstel
ling 'Hallo, met Madelief!' die tot 4 juni is te zien in het Na
tuurmuseum Nijmegen, Gerard Noodtstraat 121 in Nijme
gen. Via tekstballonnetjes komen de planten en dieren zelf
aan het woord over bijvoorbeeld het afbakenen van een terri
torium door zang, het versieren van een vrouwtje door te im
poneren met mooie kleuren en het hoofd te bieden aan vijan
den door camouflage. De tentoonstelling legt ook uit waarom
een hond tegen een paaltje piest, waarom een haan kraait en
hoe bloemen duidelijk maken dat zij bestoven willen worden.
Ook de communicatie tussen mensen komt aan bod. Ge
opend van naadag tot en met vrijdag van 10.00-17.00 uur en
op zondag van 13.00-17.00 uur.
Informatie: telefoon (024J.329.70.70.
COLUMN
GRIESMEELPUDDING
Mijn schoonouders waren laatst zestig jaar getrouwd. We heb
ben dat op bescheiden wijze gevierd. We hadden het tweetal -
net als tijdens het gouden huwelijksfeest - graag een leuk trip
je aangeboden. Maar als mijn schoonvader ergens een hekel
aan heeft, dan is het aan reizen.
Een keer is-ie met z 'n Johanna de grens over getrokken. Het
was meteen de laatste keer ook. In het hotel/restaurant waar
het reisbureau hem had ondergebracht, moest-ie elke keer
speciaal om jus vragen en het kussen op z'n bed - hij praat er
nog steeds met afgrijzen over - bestond uit een soort rol waar
op je zelfs een egel niet te slapen zou leggen.
'Duitsland was heel mooi', riep mijn schoonvader een uurtje
na zijn behouden thuiskomst tevreden een schaaltje gries
meelpudding leeg lepelend, 'maar ik zet geen voet meer over
de grens.
Toen hij tachtig werd heb ik - indachtig zijn voornemen -
hem proberen over te halen een rondvlucht te maken boven
zijn geboorteprovincie Noord-Holland.
Of ik dacht, dat hij gek was geworden.
Alleen het idee al.
In tien jaar tijd groeide de toeristische
branche uit tot de grootste industrie van
Nederland. Mijn schoonvader kan dat
onmogelijk worden verweten.
imbourg
Francorchamp#
Vleuxvitlfl,
IhXux
i Violaalm
Jl50km
ilmchltoau
RantV
d'Erezóo I
55km
Umgllre*
Marcour
)Bacl«ln
Öart-ognej
Longehampiii
jMichump»
etappes van ongeveer 80 kilo
meter elk. Van het voorbij Luik
gelegen Tilff naar Bertogne, van
Bertogne naar Stavelot en van
Stavelot weer terug naar Tilff.
Prachtige zomeravonden droe
gen bij tot een goede voorberei
ding, maar dan nog Afzien?
Geen moment. Op deze manier
is Luik - Bastenaken - Luik voor
iedere geoefende fietser te
doen. Wel noodzakelijk: een de-
railleur met daarop 'De Grote
Pijnstiller', zoals Tim Krabbé
een verzet van 39 tandjes vóór
en 26 of 28 tandjes échter eens
heeft genoemd. Daar namelijk
heeft zelfs de Redoute niet van
terug.
De Stockeu net zo min. Nog
steiler dan de Redoute en vol
gens de gezaghebbende 'Ency
clopedie Cotacol, 1000 hellin
gen van België' na de Haussire
Sud-Ouest (bij La Roche) de
zwaarste beklimming in de Ar
dennen. Hij zat officieel niet in
onze route en aan de overzijde
van de gorgelende Amblève
lonkten, knipogend in de schel
le middagzon, de terrasjes van
Stavelot. Maar er was ook een
bordje - op de hoek van de Rue
de Stockeu - dat verwees naar
de 'Stele Eddy Merckx'. Ook
nooit eerder gezien. En wat was
'stele'? 'Zuil' leerde het woor
denboek. Maar dan met een ac
cent grave op de eerste e.
Er kan geen twijfel over be
staan: het indrukwekkendste
wielermonument ter wereld is
dat van Tom Simpson, onge
veer 1600 meter onder de top
van de Mont Ventoux. Het lach
wekkendste is dat van Eddy
Merckx op een onaanzienlijke
driesprong aan de Rue de Stoc
keu in Stavelot. De Quasimodo-
-bochel van de grootste wieler
kampioen die de wereld ooit
kende, valt het meest op. Maar
die 'zit' doet je ook van pijn in
eenkrimpen. Zo, op deze wijze
afgebeeld, komt geen coureur
omhoog. Maar je moet de
bronzen Merckx - in al zijn le
lijkheid - wel ééns in je leven
hebben gezien hebben.
En dat kan je natuurlijk verge
ten als je Luik - Bastenaken -
Luik met duizenden tegelijk in
één dag wilt afleggen.
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
De eerste 'grote' helling in Luik-
Bastenaken-Lu ik, de Cöte de
Wanne. Links, tussen de twee te
legraafpalen, het steilste gedeel
te.
FOTO'S ROB
VAN DEN DOBBELSTEEN
FEITEN
CIJFERS
Het traject van Luik - Bas
tenaken - Luik werd geba
seerd op een routebeschrij
ving van toerclub Le
Champion uit 1994. Start
en fïnishplaats was het per
auto simpel te bereiken
Tilff, even buiten Luik. De
globale route: Tilff - Em-
bourg - Aywaille - Awan -
Barveaux - Pont d' Erezée -
Beffe - Marcourt - La Roehe
- Bertogne - Bastogne - Ma-
geret - Arloncourt - Bourcy
- Boeur - Cherain - Baclain
- Joubleval - Salmchateau -
Vielsalm - Grand Halleux -
Wanne - Stavelot - richting
Spa - bij bordje 'Ski' links
af - Ruy - La Gleize - Crep-
pe - Winamplanche - La
Reid - Remouchamps - Re
doute - Sprimont - Lou-
veigne - Les Forges -
Dolembreux - Mery - Tilff.
Informatie-adressen:
Belgisch Verkeersbureau
voor de Ardennen Brus
sel, Kennemerplein 3, 2011
MH Haarlem, telefoon
(023).534.09.78 of (0900)
.202.01.07. Toerclub Le
Champion, De Wagemaker
16a, 1850 PX Heiloo,
telefoon (072).533.81.36.
jgen
itp.d
Morgen - zondag 16 april - wordt Luik -
Bastenaken - Luik gereden. De oudste
wielerklassieker ter wereld is zeer populair
bij Nederlandse toerfietsers. Die raffelen
(op le pinksterdag en op de 2e zaterdag
van augustus) met duizenden tegelijk de
bijna tweehonderdvijftig kilometer in één
ruk af. Maar hoe mooi de Belgische
Ardennen zijn, zie je pas als je het traject
over meerdere etappes verdeelt.
De aan Eddy Merckx gewijde ge
denksteen in Stavelot.
X.
LUIK (Liege)
Anale
Beaufay*
SpHmontV
Aywaille
Bongoumo
Stavelot
lVuv
BRUSSEL
Het wielermonumentje op de top van La
Redoute.
dobilisten hebben geen
espeét voor fietsers.
15-Jals ze in de Ardennen een
de Cöte des Forges zien
5, holen, gaat de duim om-
ijost En bij 'n kermende, in z'n
versnelling omhoog
ide Citroën wordt zelfs
'PJe
madame, allez!'
iren vanochtend uit Sta-
hotei ertrokken. Laatste etappe
d:0S{ i reeks van drie. Een par-
als een achtbaan. De
•I Levée, de Rosier, de Ma-
J d, de Redoute, de Forges.
helling verbergt de an-
9" let circuit van de Grote
ioenen, de Dwangarbei-
ffllO
f in de Weg. Hier in de
e van Luik - Bastenaken
is de weg geplaveid met
;etelijke verhalen. Kreeg
nse wielrenner Gerard
Bo1' iet in een sneeuwstorm
k0' d koud dat hij over z'n
ve% plaste om z'n vingers te
m (1957).
iet is eind augustus nu,
J] is warm. Te warm? Bij
tbijt, de bekende discus-
1 it er in de bidon moest
Las n gedaan. Dominique Le-
,f m raadde ons thee aan.
iuiker en een uitgeperste.
1 L 'Da's het beste voor te-
jn dorst, hè', sprak de pa-
jr in Hotel d'Orange, de
5411 iwde herberg voor iedere
andse toerfietser die in
>t slaapt. 'Isostar met een
4 extra zout wordt bij dit
rige weer ook wel ge-
j Maar daar moet uw
egen kunnen.'
3c! o leidingwater. Omdat
tta di tonder problemen over je
aad kunt gieten. Op de eerste
40 a »en we van Tilff naar Ber-
vooi) fietsten, was dat niet no-
rmcx veest. Zo'n grijze, wat
k (Zi ge dag waarin hemel en
ïaadloos in elkaar over-
npert n waarop geen zuchtje
/ag.l laat. Verrukkelijk fiets-
In 1971, toen de toertocht
gp n Bastenaken - Luik nog
059 e' 'n groepsverband
fgelegd, regende het hier
de spartelende Ourthe -
^Btelen. En werd er in het
wijgend doorpeddelende
gemompeld, dat er op
ine - 150 kilometer ver-
sneeuw lag. Wat klopte,
s de eerste Luik - Bas-
n - Luik die ik reed en
i ook de wreedste. Vlak
Rosier, op het open
i de driesprong, hagelde
ytf1 agel die zich in je wan-
it en die je ogen deed
In Spa moest ik van de
ergeven en op de Redou-
öl1 ik bijna van mijn fiets
m'n benen opgestijfd
tot keihard ijs. Mooie
eringen. Achteraf. Maar j
loier is de Redoute op
ïdige zomerochtend. Als j
'yy z'n tweetjes in alle rust
f] 'g zwoegt en boven - zit-
wT J het fameuze bankje -
%^i uit Remouchamps
oerd pak karnemelk, stil
van één van de schitte-
vergezichten van de Ar-
ste wielerklassieker: 'lei, les
plus grands champions cyclis-
tes forgèrent leurs victoires
dans Liege - Bastogne - Liege'.
Ofwel (vrij vertaald): 'Hier leg
den de grote wielerkampioenen
de basis voor hun overwinning
in Luik - Bastenaken - Luik.'
Ongehoord
Is dat zo? En dq.Cótc des Forges
dan? De brede helling die zich
in horten*en stoten naar boven
wrikt, was tot voor kort de laat
ste grote hindernis van het par
koers. Steven Rooks (1983) be
gon er ooit aan een winnende
solo en op de Forges ook staat
het standbeeld van Stanneke
Ockers. Ongehoord: de kleine
Vlaming won in 1955 - midden
in Wallonië - op één en hetzelf
de weekeinde, zowel Luik -
Bastenaken - Luik als de Waal
se Pijl, de andere Ardennen-
klassieker. Ockers overleed an
derhalf jaar later na een val in
het Antwerps Sportpaleis en is
niettemin nog steeds een held.
Kijk maar. Tussen de wielen
van zijn stenen fiets liggen bijna
altijd bloemen.
Het verrukkelijke van het rijden
van een wielerklassieker, ver
deeld over drie dagen. Je hoeft -
zoals de Belgen dat zeggen -
nooit op je adem te trappen. En
je ziet nog eens wat. In de eer
ste plaats de Ardennen zelf. In
de ochtend helder, in de mid
dag gesluierd, in de avond ver
guld. Naar boven fietsen is het
mooist. Eerst - diep in het dal -
het ruige, langs de oevers'van
een riviertje omhoog kruipende
woud, dan een scherpe haar
speld en uiteindelijk - zilver op
lichtend in de witte zomerzon -
de tot aan de einder voort-
deinende weilanden met ver
spreid over de ruimte grote
boerenhofsteden, groepjes bo
men en grazende koeien. In de
berm bloeiende bramenstrui
ken.
'Bonjour', riep bij Winamplan
che een boer die midden op de
door bos en beemd buitelende
weg een melkbus waste. 'Bon
jour', riepen we terug. Het
schuim vlokte sloom over het
naar koeienmest geurende as
falt en kroop met lange tongen
naar een in kalkletters geschre
ven waarschuwing: 'Pas Op!!!!!'.
Wordt hier dan uitsluitend door
Nederlanders gefietst?
Daar lijkt het wel op. Aan de
Belgische editie van de toer
tocht Luik- Bastenaken - Luik
.(elk jaar op le Pinksterdag)
doen er gemiddeld zo'n 5000
mee. En de rit van de Neder
landse toerclub Le Champion -
medio augustus - trekt ook nog
eens 3300 deelnemers. Dus zien
we op de hellingen naast 'Hup
Zoetemelk' leuzen als 'Amers
foort', 'Pappa Sjeng', 'Dood of
la Rochc\
Orthoi»
BASTENAKEN Ég}
(Bastogne) it>3km
de gladiolen' en 'Na klimmen
komt afdalen'. Verder werden
ook genoteerd: 'Controlepost
na 500 meter', 'Ouf'Allez les
Hollandais', '39x27' 'water, wa
ter, water' en - er moet zich in
het peloton ooit ook een intel
lectueel hebben opgehouden -
'Nil Desperandum' (wanhoop
nooit).
Forelletje
Déden we ook niet. Wij - rustig
doorpeddelend - hadden de
hele dag de tijd. Citeerden met
de voeten boven de trappers de
enige regels van Jacques Perk
(de dichter van de Ardennen),
die we naast 'Ik ween om bloe
men in de knop gebroken' nog
uit ons hoofd kennen - 'Om
steen en stronken waaiert zich
de varen zefier kust geuren uit
de rozen los' - en aten tussen
de middag op ons gemak een
forelletje in Pont d'Erezée. En -
de dag erna - een forelletje in
Vielsalm. En - om de tocht op
de laatste etappe feestelijk te
besluiten - een forelletje in Re
mouchamps.
Die in Pont d'Erezée moest nog
worden gevangen. Met tegen
zin, want toen de waardin haar
zoons riep, waren ze net in de
bongerd aan het goal schieten.
Viens ici, kom hier.' Ze kregen
een schepnet in hun handen
geduwd en werden richting vij
ver geduwd. Vijf minuten later
keerden ze terug. Met ieder één
reuzenforel. Of de visjes flink
genoeg waren. Bien sur. We
hadden nog nooit zulke grote
gezien.
Overigens ontdekten we l'Eau
Blanche - dat forellenrestau-
rant dus - bij toeval. De route
hadden we met behulp van een
oude routebeschrijving van Le
Champion al in mei vastgelegd
- samen met de hotels - maar
hier en daar weken we er van
af. Omdat daar niet aan te ont
komen viel. In de verlaten heu
vels tussen Bastogne en Tavig-
ny bijvoorbeeld staan nauwe
lijks bordjes. Maar daar stond
een midden op de weg gepar
keerd hert tegenover. Het van
een enorm gewei voorziene dier
hief het hoofd, rilde, keek nog
eens, leek pas toen net zo hard
te schrikken als wij en dook na
een roffelende ren over het as
falt met een snoekduik het kra
kende bos in. Vervolgens was
het weer net zo stil als daar
voor.
Luik - Bastenaken - Luik in drie
