Hazes weigert oeuvreprijs u"p"ls v""r lA',ds "meel
Bikspolderkolder voor het hele gezin
Cultuur Kunst
Afgelastingen vragen om
Vieja Trova de Santiaguera: onbekommerd, zonnige muziek recht naar het hart
Thuishaven voor veel kunstenaars
RIJDAG 7 APRIL 2000
Hendriks finalist Christina Concours Edisons voor onder anderen AnoukVengaboys, Paul de Leeuw en Bl0f
nFRDORPTomas Hendriks uit Leiderdorp is morgen één van
le finalisten in de landelijke compositiefinale van het Prinses
Christina Concours. Het ingezonden stuk van de 14-jarige com-
lonist wordt in de Grote Zaal van de Raad van State in Den
laag uitgevoerd door het Nieuw Ensemble onder leiding van
icha Hamel. Hendriks won als 10-jarige al een eerste prijs in
•en compositiewedstrijd. Bovendien leverde hij de afgelopen
wee jaar als componist en arrangeur een bijdrage aan het
lieuwj aarsconcert van het Nederlands Blazers Ensemble.
g Diamond Teeth Mary overleden
riRCiNiA Amerikaanse blueszangeres Mary Smith McClain, be-
êr békend als Diamond Teeth Mary, is dinsdag overleden. Haar
eeftijd was niet precies bekend, ze is 97 of 98 jaar geworden. Ze
ie' rad op met blues- en jazzmuzikanten als B.B. King, Duke El-
e ington, Billife Holiday en Louis Armstrong.
a lands spelen sterren van de hemel
Oegstgeestse Night of the Proms
MUZIEK RECENSIE
LIDY VAN DER SPEK
ncert: 'Night of the Proms' door Rijn-
ds Lyceum Big Band, Jeugdsymfo-
orkest 'Rijnstreek' en Basic Big Band
de Streekmuziekschool Leiden Ge-
ord: 6/4, Rijnlands Lyceum, Oegst-
igstgeest had deze week zijn
»en Night of the Proms'. In
aula van het Rijnlands Ly-
um spetterde het twee dagen
de muziek. Want K&O
igstgeest bestaat 25 jaar en
ar moest op geklonken wor
sen. En het klonk fantastisch,
lasic Big Band Streekmuziek-
ool Leiden, Jeugdsymfo-
lorkest 'Rijnstreek' en Rijn-
ids Lyceum Big Band zorgen
lor een avondvullend pro-
ima. Met de Lyceum Big
id gaat de zaal terug naar de
ies, vooral rockend, raggend
zelfs rappend. Rens Twijn-
:a heeft de goeie swing, de
orre oudere Elvisstem en
afgeplakte haaltjes. In 'Shake
ar tailfeather' ratelt de pia-
;t ragtime met zo'n typisch
einaaldgeluid, de electrische
aren huilen. De blazers heb-
n een professionele sound en
wordt lekker in de diverse rit-
itjes gehangen.
7; Het Jeugdsymfonieorkest met
el strijkers heeft het niet mak-
lijk om tegen zoveel energiek
H ingend geweld op te boksen,
aar gewoon bij je zelf blijven
ids 'Lagrimas Negras', de
li van Sonia Herman Dolz,
n ze wereldberoemd. De vijf
ide tot stokoude Cubanen (de
n"a idste is achter in de tachtig)
fje j e samen de Vieja Trova de
,rde ntiaguera vormen, maken
'J
in totaal andere muziek uit an
dere tijden, dat werkt. Roffelen
de trommels, mooie dwarsflui
ten in de background in Willem
Teil, spannend pizzicato van de
violen in Grieg. De bekkens
slaan op tijd tegen elkaar in
Mozart.
'Pomp and circumstance nr
1van Elgar gaat zo goed dat ie
dereen al minstens meeneuriet.
Maar meezingen is voor 't laatst
bewaard. Turkse en Russische
invloeden in mineur en rinke
lende tamboerijn zijn te horen
in 'Procession of the Sardar'.
Mark Tempelaars en Eline Toe
bes dirigeren het vuur uit hun
schoenen.
En dan laat Paul van Egmond
met z'n basic Big Band even
horen en zien hoe het nu eigen
lijk allemaal echt moet. Zuid-
Amerikaanse 'dansstijl 'Latin' in
'Big spender' swingt meteen de
pan uit. Count Basie, de recla
metune van Nescafé, een balla
de met een heerlijk melige
drive, trompet- en drumsolo's;
het gaat allemaal even relaxed
en professioneel. Ook al is de
ene trompetsolo de andere niet.
Als klap op de vuurpijl spelen
de drie 'bands' de sterren van
de hemel in 'Night of the Proms
2000', een variatie op het thema
'Land of hope and glory1. De
hele zaal mag nu meezingen.
Het tripel-orkest speelt oorver
dovend schitterend.
'We're going to Ibiza' van Vengaboys werd tot beste single van het jaar uitgeroepen.
Volkszanger André Hazes heeft gisteren de Edison Oeu
vreprijs 2000 Nationaal geweigerd. Hazes wil de prijs niet
aannemen omdat hij ,,door onjuiste berichtgeving in de
media aan het twijfelen is gebracht", aldus woordvoer
der J. Boesjes van de Edison Stichting.
zou hebben geweigerd om in
het tv-programma rond de Edi-
son-uitreiking op te treden, een
voorwaarde om een Edison te
HILVERSUM ANP
Voor de oeuvreprijs waren vier
Nederlandse artiesten geselec
teerd, onder wie Hazes en de
popgroep Doe Maar. Volgens
de organisatie is in de media
gesuggereerd dat Doe Maar de
eerste kandidaat was. Die groep
mogen ontvangen.
„Wij vinden het heel erg jam
mer dat André Hazes de prijs
weigert. Wat ons betreft is hij
de winnaar. Wij hadden hem
graag de super-Edison gegeven
voor zijn indrukwekkende oeu
vre en zijn bijzondere betekenis
voor de Nederlandse lichte mu
ziek", aldus Boesjes.
Er werden gisteravond in to
taal negentien Edison Music
Awards uitgereikt. De Haagse
zangers Anouk werd door het
publiek tot artiest van het jaar
gekozen en kreeg tevens een
Edison in de categorie Beste
Zangers Nationaal. Het num
mer We're going to Ibiza van
Vengaboys werd tot beste single
van het jaar uitgeroepen. Paul
de Leeuw en Blof kregen een
Edison als respectievelijk beste
Nederlandstalige zanger en
beste Nederlandse groep.
De andere Edisons gingen
onder andere naar Acda De
Munnik (categorie kleinkunst)
en Stef Bos (luisterlied). Ook in
ternationale artiesten als Macy
Gray, Shania Twain, Live en Ba
sement Jaxx werden met een
Music Award onderscheiden.
De uitreiking van de Edisons
wordt morgenavond op RTL 4
uitgezonden, aanvang 21.00
MUZIEK RECENSIE
SUSANNE LAMMERS
weer onverstoorbaar muziek.
Onbekommerde, zonnige mu
ziek voor volle en adorerende
zalen. Muziek waarop je eigen
lijk niet stil kan blijven zitten.
De Vieja Trova spelen vrijwel
uitsluitend vrolijke liedjes,
waarvan de charme voor een
groot deel ligt in het - op het
oog - ontbreken van een stre
ven naar perfectie. Ze hebben
zich al bewezen, nu hoeft alleen
nog maar geoogst te worden.
Hoe oud en breekbaar ze zijn,
zie je vooral als ze opkomen en
afgaan. Voetje voor voetje
schuifelen ze en de bassist lijkt
zich staande te houden met zijn
bas. Toch moet dat ook een
beetje kokketterie zijn, want
hun spel ontbreekt het niet aan
vitaliteit en souplesse.
De stemmen zijn wat aange
tast door de tijd, in het voluit
uitgalmen van de echte pathos
slaagt niet iedereen even glans
rijk, maar de rest doet het nog
goed. Een lichte heupbeweging
suggereert al veel. Reinaldo
Creach Verane, die de claves
(ritmestokjes) hanteert, brengt
het - met een stok - zelfs tot
een koddig, hitsig dansje en
daarmee pakt de tweeëntach-
tigjarige het publiek volledig in.
Een staalkaart aan dansvor
men spelen ze: sones, bolero's,
guaracha's, chachacha's, waar
bij veel uitleg wordt gegeven.
Helaas is die voor de niet-
Spaanssprekenden niet altijd
even goed te volgen. En wie de
taal maar een beetje beheerst,
vangt van de grapjes ook niet
meer dan een enkel woord op.
Maar die wordt toch wel tevre
den gesteld met de 'universele
taal van de muziek, de taal van
het hart'. Die is simpel en goed
te verstaan, maar bepaald niet
saai. Daarvoor zijn de liedjes te
veel hartverwarmertjes en an
ders zorgen de quasi-solistische
intermezzi, waarin de gitaren
een totaal ander ritme kiezen
dan de claves en de maracas,
daar wel voor.
Recht naar het hart, gaat deze
muziek. En door naar de be-
De Leidse Schouwburg heeft in
korte tijd drie Vlaamse toneel
voorstellingen afgelast omdat de
belangstelling te gering was.
Volgens schouwburgdirecteur
Van Mossel is daarvoor een
aantal redenen: te veel Belgische
stukken in korte tijd, teleurstel
lende vorige
producties, ge
hannes in de
leiding en met
de titels van
stukken waar
door de thea
terbezoeker het
spoor bijster is,
om maar wat
te noemen.
Uiteraard
gaat het niet
alleen om
Vlaamse stuk
ken waarvoor
de belangstel
ling terug
loopt. In het
pamflet 'De
toekomst van
het toneelbe-
stel' spraken
negen theater
makers in
1998 al hun
zorg uit over het toneelland
schap in Nederland. Met name
de vergrijzing van het publiek
en het wegblijven van de jeugd
wordt ervaren als een verontrus
tend fenomeen. Staatssecretaris
Van der Ploeg deed er vorig jaar
nog een schepje bovenop, in de
nota 'Cultuur als confrontatie',
gaf hij aan dat de podiumkun
sten uberhaiipt het toneel zijn
geworden van veertigplussers.
Voor de staatssecretaris reden
om te streven naar een breder en
gevarieerder publiek.
Het Nederlandse toneelbestel
wordt net als het Vlaamse nogal
eens gekwalificeerd als verstard.
In het hiervoor genoemde pam
flet, geschreven in opdracht van
de Vereniging van Nederlandse
Theatergezelschappen (VNT),
wordt onder meer gepleit voor
een doorstroming van jonge the
atermakers en voor de instelling
van twee nationale gezelschap
pen (één groot repertoire gezel
schap in Amsterdam en één reis
gezelschap) en voor het verstrek
ken van stedelijke opdrachten
waaruit een hechte band tussen
de gezelschappen en de eigen
stad kan ontstaan.
Met zes theaterproducties van
verschillende Vlaamse gezel
schappen die dit seizoen in de
Leidse Schouwburg geprogram
meerd stonden, lijkt dat laatste
verre van gegarandeerd. Maar
er zijn wel degelijk toneelvoor
stellingen die een groot publiek
trekken. Niet alleen vrije pro
ducties als 'Wilhelmina' (meer
dan 100.000 bezoekers) of 'Op
JAN RIJSDAM
bezoek bij meneer Green' (bin
nenkort wegens groot succes nog
een keer te zien in Leiden), maar
ook een semi-professioneel,
Leids theatergezelschap als Het
Arsenaal weet, 's zomers op De
Burcht, met Nederlandse histo
riestukken een fyreed en jong
publiek te be
reiken. Een
aanpak die
bovendien
spoort met het
idee van het
VNT om een
binding tus
sen stad en
theatergezel
schap te creë
ren.
De artistiek
leider van Het
Arsenaal,
Ruud Wessels,
heeft in deze
krant al eens
gesignaleerd
dat de op De
Burcht ge
speelde stuk
ken van Het 1
Arsenaal on
dertussen veel
bekender zijn
dan de toneelgroep zelf. Andere
stukken die in het LAKtheater
worden opgevoerd, trekken
maar een fractie van de bezoe
kers die naar de Burchtheuvel
komen. Toch moet Het Arsenaal 1
in staat worden geacht zich ar
tistiek te ontwikkelen tot een ge
zelschap dat ook met zijn pro
ducties in het theater nieuwsgie
righeid wekt. Daarvoor is een
aantal ingrediënten nodig: ide
alen en artistieke ambitie bij het
toneelgezelschap zelf, een ambi
tieus stedelijk cultuurbeleid van
de verantwoordelijk wethouder
en een Leidse Schouwburg die
net zoveel ambitie aan de dag
legt om een impuls te geven aan
het Leidse toneel als waarmee ze
dat doet voor het toneel van
Vlaamse bodem.
Er is, kortom, een gemeen
schappelijke bevlogenheid no
dig. De Leidse Schouwburg, die i
een vast gezelschap ontbeert,
speelt evenwel een weinig actie
ve rol als het gaat om het zelf
produceren. De Stadsgehoorzaal
heeft dit seizoen een eigen con
certserie en het LAKtheater pro
duceert al jaren een eigen pro-
gramma in de decembermaand
Veel zinvoller dan de wijze
waarop de staatssecretaris op
legt hoe jongeren of allochtonen
bij cultuur moeten worden be
trokken, is het om aansluiting te
zoeken bij wat er al gebeurt, zo
als met Het Arsenaal dat een ei
gen publiek heeft opgebouwd
dat met een stevige impuls best
de weg naar de schouwburg zou
'kunnen vinden.
/leike en Jeltje 'schrikkelijk leuk' in Leidse Schouwburg
LEN SCHOLTENS
p 'aarom ze zo 'schrikke
nd jk' leuk zijn, valt moeilijk
en> definiëren. Misschien
ucje mdat ze er niet uitzien
hun zelfgebreide trui-
lujes, korte broek, kaplaar-
wlI :n en hun piekhaar -
in{j sof ze zo uit een hooi-
:rg zijn gerold. En dat
Ierse taaltje werkt zeker
de lachspieren. Maar
it het meest aan-
ireekt, is de verbonden-
teid tussen de twee plat-
landsmeisjes die volle-
ig op elkaar zijn aange-
ezen en desondanks
ver van alles en nog wat
II oorden hebben. Over
at voor spul er in een
etszadel zit tot het inte-
eur van de Vivo. Deze
laand i£ de theatervoor-
miU elling 'Biks' van Meike
ito a Jeltje, alias Plien en Bi-
den aca, twee maal te zien in
.litvi e Leidse Schouwburg,
yffe olderkolder voor het he
gezin.
Ze zien er bepaald niet
icdii it als moeders mooisten.
ma i 'Changez!' stonden
lien en Bianca op het to
ver eel in foute terlenka kle
in met hun haar vol
ede murfensnot'. Voor het
arin '-programma 'Zaai' bij
e VPRO en hun theater-
Dorstelling 'Biks' trans-
Weren ze in Meike en
ïltje; twee plattelands
hui leisjes met kaplaarzen,
orte broek, zelfgebreide
uitjes en piekhaar. Van
nen ligenklerencabaret' hou-
cht en ze niet: „We vinden
g vi et gewoon hartstikke
ij df iuk om ons te verkleden
a in een bijzonder decor
gge' i staan. Dat merkten we
Ik' op de kleinkunstacade-
nnj iie; als de meiden bij
tra! ns in de klas hun mooi-
i21 e jurken aantrokken
-t e aor een bepaalde act
~nt( an dachten wij: hè get-
-r, wij gaan lekker lelijk!
Plien (rechts) en Bianca in de kleedkamer.
n h laar kun je ook veel
meer mee op het toneel;
met ménsen die niet vol
doen aan de norm is veel
meer aan de hand."
Om ongeveer dezelfde
reden kozen ze voor een
afwijkend dialect. „Want
de rol van verschoppeling
ligt ons het best. Dat taal
tje komt van Terschel
ling," zegt Bianca Krijgs
man (1968). „We waren
er voor een korte vakantie
en merkten dat iedereen
daar zo praatte. In het be
gin deden we niet anders,
compleet met van die uit
halen, maar dat is inmid
dels afgezwakt."
Plien van Bennekom
(1971): „We waren wel
bang om met 'Biks' voor
het eerst in Friesland op
te treden, maar daar vond
iedereen het hartstikke
leuk. Voor de voorstelling
werd zelfs een toespraak
in het Fries gehouden
waar we helaas niets van
hebben Verstaan. Want
wij hebben natuurlijk Wel
gekozen voor een ver
staanbaar taaltje."
Dat hun populariteit
valt toe te schrijven aan
hun typetjes wijzen ze re
soluut van de hand:
„Mensen zeggen dat we
ons verschuilen achter
onze manier van spreken
en de kleren die we aan
hebben, maar dat is niet
zo. Dat is tien minuten
leuk, maar daar blijf je
geen anderhalf uur naar
kijken. Als het goed is ben
je na tien minuten een
echt mens geworden."
Wat dat aangaat heb
ben zowel Bianca (kort
krullend koppie) als Plien
(krullend haar, maar dan
lang en knalrood) meer
met Meike en Jeltje uit
'Biks' dan met de typetjes
van hun eerste voorstel
ling: „In 'Changez!' waren
we veel meer iemand an
ders. We hadden een
soort basispak, want het
ene moment was je een
schaatser en de volgende
keer een biljarter."
foto's jaap rozema
Er zijn meer verande
ringen tussen de eerste
voorstelling waarmee ze
in 1996 Camaretten won
nen en het als 'collage-'
en 'zapcabaret' omschre
ven 'Biks'. Bianca, be
dachtzaam: 'Changez!'
was vooral mimisch ca
baret. Bij het maken van
de pilot voor 'Zaai' had
den we plotseling tekst.
Hoe zullen we dat gaan
doen, was de vraag. Een
accent was voor ons de
enige mogelijkheid; al zag
ik het in het begin niet
helemaal zitten. Om te
praten dan."
Plien: „In 'Changez!'
moest je als toeschouwer
zelf veel meer invullen.
Dat merkte je ook aan de
reacties. Mensen wisten
niet precies wat ze kon
den verwachten, want bij
cabaret denk je toch aan
iets anders dan wat wij
doen. Er liepen weieens
mensen weg; één keer
moesten we na afloop
verantwoording komen
afleggen aan vier lesbi's."
Bianca, voor het eerst
met haar gezicht uit de
plooi; „Maar het kon ook
zijn dat ze wilden weten
of wij ook zó waren."
„Je verbaast je er toch
over waar mensen over
vallen", vervolgt Plien. Zo
heeft ze een sterk ver
moeden dat er ook men
sen zijn die denken 'moet
dat nou?' over de twee
persoons-doodskist die
speciaal voor 'Biks' is
ontworpen. Bianca: „Ons
publiek bestaat voor een
groot deel uit vrouwen
van boven de 30. 'Wij zijn
ook zoals jullie: wij doen
ook altijd zo mal', krijgen
we heel vaak te horen."
De kameraadschap van
Plien en Bianca gaat te
rug naar de Amsterdamse
kleinkunstacademie waar
ze in '93 afstudeerden.
Plien zegt Bianca 'meteen
heel erg goed' te hebben
gevonden. Bianca: „Mis
schien moeten we samen
eens iets doen, zo begon
het. We waren al heel
snel een eenheid, ook
voor de anderen. Oud
leerlingen zeggen nog
steeds: hé, daar heb je
Plien en Bianca en dan
ben ik er niet eens bij!"
Of ze er veel moeite
voor moeten doen om er
uit te zien zoals ze er uit
zien? Opnieuw Bianca:
„Nee hè Plien, 't is zo ge
piept. Geen make-up, dat
is alles."
'Biks' in de Leidse
Schouwburg op 11 april
(extra voorstelling) en 28
april (uitverkocht).
Acteur Piet
Hendriks (81)
overleden
ZWOLLE ANP
Acteur Piet Hendriks is gister
ochtend in een ziekenhuis in
Zwolle overleden. Hij is 81 jaar
geworden. Hendriks werd afge
lopen dinsdag getroffen door
een hartaanval waarna hij in
het ziekenhuis werd opgeno
men. Hi j wordt dinsdag in
Zwolle gecremeerd.
De in 1918 in Nieuwendam
(gemeente Amsterdam) gebo
ren Hendriks was vooral televi
sie-acteur. Hij speelde in een
veelheid aan series en produc
ties. de bekendste daarvan zijn
'Ja zuster, nee zuster', 'Zeg 'ns
aaa' en het kinderprogramma
'Sesamstraat'.
Hij debuteerde op de televisie
in 1954 in 'Saint Germain des
Prés', het legendarische Vara-
programma van Tom Manders,
Piet Hendriks met Tommy en lenie Mienie in Sesamstraat, foto anp
alias Dorus. Hendriks vertolkte
daarin de rol van Willempie.
Daarvoor speelde hij onder an
dere bij het ambulante toneel
en de Amsterdamse Comedie.
Vanaf zijn tv-debuut heeft
Hendriks zich, op drie gastrol
len in films na, alleen nog met
dit medium beziggehouden.
Een greep: 'Komdatzien, kom
datzien', 'Klatergoud', 'Klaver
weide', Teder zijn deel', 'Cassa
ta', 'De Late Late Lien Show' en
amusementsprogramma als de
'Mountiesshow', 'Max Tailleur
show" en 'Klassenwerk'.
Maria Tillema 1940-2000
Maria Tillema, eigenaresse van
het Leidse Galleria Propitia, is
afgelopen maandag plotseling
overleden. Vorig jaar nog werd
het tienjarig bestaan van de
galerie gevierd meteen jubile
umtentoonstelling in zowel
Galleria Propitia, gevestigd aan
de Nieuwe Rijn, en het Cen
trum Beeldende Kunst (CBK)
.Tillema had zich met haar ga
lerie gespecialiseerd in grafiek.
In Leiden is het vrij uitzonder
lijk als een galerie niet na een
paar jaar de deuren sluit. Dat
Tillema, gedreven door de pas
sie voor kunst, het zolang vol
hield mag dan ook gerust bij
zonder worden genoemd. De
galeriehoudster hoefde niet
van de kunsthandel te leven en
liet zich dan ook niet leiden
door modieuze of commercië
le overwegingen. Veel Leidse
kunstenaars vonden de afgelo
pen jaren bij Galleria Propitia
een 'veilige haven' voor hun
kunst.
Propitia was niet gespeciali
seerd in een bepaalde stijl of
kunstvorm maar had wel de
gelijk een eigen gezicht. Maria
Tillema legde een voorliefde
aan de dag voor kleine, hoofd
zakelijk abstracte kunst. Ze
was een van de eersten die in
Leiden oost-Europese grafiek
voor het voetlicht bracht. Met
de zogeheten 'honderd gulden
prent' die bij iedere tentoon
stelling werd gemaakt, pro
beerde Tillema de kunst ook
betaalbaar te houden voor
mensen met een smalle beurs.
De kunst van Propitia was
doorgaans niet baanbrekend
of overrompelend. Tillema liep
niet voorop in een artistieke
voorhoede. Maar de exposities
in de galerie waren altijd goed
verzorgd en van een behoorlijk
niveau. De over het algemeen
traditionele grafiek was ook bij
uitstek geschikt voor de huis
kamer. Maria Tillema heeft
haar Galleria Propitia door de
jaren heen geprofileerd als een
bescheiden galerie. Misschien
wel juist daardoor wist Tillema
zich te handhaven terwijl veel
van haar collega's er de brui
aan gaven. Bij de vijfde ver
jaardag van Galleria Propitia
brachten zo'n vijftig kunste
naars in een jubileumtentoon
stelling hulde aan Maria Tille
ma. Vorig jaar, bij het 10-jarig
bestaan, nodigde Tillema 26
kunstenaars uit hun werk te
tonen in Propitia en het CBK.
Onder hen vele 'oude beken
den' van Propitia. Het overlij
den van Maria Tillema bete
kent hoogstwaarschijnlijk dat
velen de veilige thuishaven in
Leiden moeten missen.
JAN RUSDAM
