u
2
De wondere wereld van de wandelaar
"b mHvtëÈji ir r»
Rijp en Groen
Zinnenstrelende tuin
Lentebloesem
VRIJDAG 7 APRIL 2000
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER
We hebben vijf zintuigen
die ervoor zorgen dat we
kunnen horen, zien, voe
len, ruiken en proeven en
laat nu de tuin al die zintui
gen kunnen bevredigen.
Voor ons gehoor is er het
ruisen van het blad en het
zingen van de vogels. Dat
de vele tinten groen en de
talloze kleuren tegemoet
komen aan
onze behoefte
om mooie
dingen te
zien, is niet
eens nodig
om te memo
reren.
Het gevoel
komt aan bod
als we met
onze vingers
langs het wol
lige blad van
een ezelsoor
wrijven of het
gladde blad
van een lau-
rierkers. Over
proeven hoef
ik niet te
schrijven, alle
groenten en Brieve
vruchten ko- postb
men uit de 3002 pa i
tuin. Rest nog
het ruiken en daar wil ik
wel over schrijven, want
dat is vaak veel belangrijker
dan we beseffen. We kun
nen zo'n 2000 geuren on
derscheiden en veel van
deze geuren blijken in ons
geheugen gegrift te zijn.
Sterker, baby's herkennen
hun moeder beter aan de
geur dan aan het gezicht
zoals iedereen weet. Er is
zelfs een theorie dat gelief
den elkaar, zonder het te
beseffen kiezen op geur.
Kortom redenen te over om
eens extra aandacht te be
steden aan geuren in onze
tuin en dan met name geu
ren die als prettig ervaren
worden.
Zoeken we naar lekkere
geurtjes in de tuin dan is
het belangrijk te weten of
we vooral overdag dan wel
's avonds veel in de tuin
zijn. Er zijn namelijk plan
ten die vooral overdag sterk
geuren. Dat zijn de planten
die dagvlinders en andere
insecten nodig hebben
voor de bestuiving. Er zijn
ook planten die vooral 's
nachts lekker ruiken. Deze
planten worden door in
secten die in de sche
mering actief zijn bezocht,
zodat deze dan voor de
bestuiving kunnen zorgen.
We hebben dus keuze en
niemand weerhoudt ons
om aandacht te besteden
aan zowel planten die over
dag heerlijk ruiken als ook
aan planten die hun geur
pas 's avonds verspreiden.
Laten we beginnen met de
avondlijke geuren die een
zoele zomeravond tot een
schier volmaakt feest kun
nen maken.
Bij de klimplanten komen
we dan terecht bij de kam
perfoelie wiens geur on
overtroffen is. Heerlijk, een
enkel bloemtakje in een
vaas naast je bed. Kamper
foelie is van nature een
bosplant en houdt van een
goed vochtige standplaats
liefst in de halfschaduw.
Heel bijzonder ruikt de to
verachtige teu
nisbloem met
een eindeloos
aantal stralend
gele bloemen
die maar een
nacht en een
ochtend bloei
en. Moeilijkheid
is zijn tweejarige
status die ons
noopt om de
jonge planten
die zichzelf uit
zaaien en een
krans van plat- w
liggende blade
ren vormen te
herkennen en te
bewaren. Niette-
GREET BUCHNER genstaande hun
penwortel heb ik
trmgcii ze talloos vaak
s 507 verplant. De da-
\arlem mastbloem, alle
soorten tabak
(Nicotiana) en ook de se
ringen geuren vooral in de
schemering.
Willen we overdag veel va
riatie voor onze reukorga
nen dan komen we - uiter
aard - bij een aantal rozen
terecht. Gelukkig wordt de
laatste jaren weer meer
aandacht besteed aan geu
rende rozen die een tijd uit
de gratie waren. Ook een
aantal composieten, zoals
bijvoorbeeld de kamille en
niet te vergeten het pittige
boetenwormkruid ruiken
lekker.
Maar'de toppers qua geur
zijn wel de lipbloemigen,
Labiatae in het Latijn. Die
bezorgen ons het aller
grootste aantal geurplanten
in de tuin. Al deze lipbloe
migen houden van veel zon
en liefst een niet te zure
grond. Voorbeelden zijn la
vendel, rozemarijn, marjo
lein, kattekruid oftewel
Nepeta, tijm, salie en de ve
le soorten munt. Al deze
lipbloemigen waarvan veel
verschillende variëteiten
bestaan zijn vaste planten
en kunnen nu nog met suc
ces in de tuin worden ge
zet, zodat we er een zomer
lang plezier van hebben.
Geef ze een plekje bij de
zitplaats of vlak bij een
deur, als het kan de keu
kendeur want de meesten
ervan komen ook nog in de
keuken van pas. Alleen ba
silicum zullen we zelf moe
ten zaaien of als klein zaai-
plantje kopen, want basili
cum is in ons klimaat een
jarig. Toch maar aanschaf
fen omdat het zo lekker
ruikt en in de keuken van
pas komt.
Wandelen is alle tijden. Wat
niet wegneemt dat de wandel
markt, die het wandeltijdschrift
Op Lemen Voeten elk voorjaar
in Amsterdam houdt, altijd
weer nieuwe dingen biedt. Ge
organiseerde wandelvakanties
met de hond bijvoorbeeld. Of
met de kinderen op trektocht
dankzij een wendbare, lichte en
stabiele terreinwagen. Wande
len in Iran is ook al mogelijk,
maar wie dichter bij huis wil
blijven kan bij Ome Piet uit
Venray terecht voor overnach
tingsadressen langs het Pieter
pad.
Alle wegen leiden naar Rome,
vindt ook Roel Geukemeijer van
Labrys Reizen in Nijmegen. Hij
organiseert dit jaar wandelrei-
zen - in groepsverband of indi
vidueel - die dwars door Italië
de eeuwenoude pelgrimsroute
Via Francigena volgen, van Par
ma naar Rome.
Van 21 mei tot en met 8 oktober
is in het Catharijne Convent in
Utrecht een tentoonstelling te
zien, die is gewijd aan de 'weg
der wonderen', zoals de Via
Francigena wordt genoemd. Ze
geeft een beeld van het rijke
historische verleden van de pel
grimsroute, die zijn hoogtij
kende in de twaalfde eeuw.
Liefhebbers van Romaanse
kunst en opmerkelijke land
schappen zullen er hun vingers
bij aflikken.
„De pelgrimsroute loopt eigen
lijk van Canterbury naar Ro
me", zegt Geukemeijer, „maar
wij bieden het Italiaanse stuk
aan. Dat wil zeggen: de mooiste
stukken, want er zijn delen die
we met openbaar vervoer over
bruggen."
Labrys Reizen organiseerde eer
der cultuurreizen naar de Via
Francigena, maar de wandelreis
is nieuw. Deelnemers lopen op
hun gemak zeven tot zestien ki
lometer per dag, overnachten
in leuke hotelletjes en hoeven
hun bagage niet zelf te dragen,
want die wordt vervoerd.
De nieuwe wandelvakantiebe
stemming volgt perfect de
trend die de hoofdredacteur
van het tijdschrift voor voet
tochten Op Lemen Voeten, Jan
Erik Burger, signaleert: „Er is
sprake van verdieping bij wan
delaars. Voor pelgrimstochten
komt steeds meer belangstel
ling, de mensen weten er ook
veel van af. Ik sprak in Spanje
een onderwijzeres, die net acht
honderd kilometer van de pel
grimsroute Santiago de Com-
postela in drie weken had afge
legd. Ze beleven het daar als
een Spaanse wandeling."
De terreinwagen van Anndur,
opvallende presentatie temid
den van een overvloed aan fol
ders in de Beurs van Berlage,
heeft een voorgeschiedenis.
Gerjan Koster en Marianne Du-
rieux waren altijd fanatieke bui
tensporters, altijd in voor meer
daagse trektochten in de kano,
op de fiets of te voet. Maar toen
kwamen er kinderen - drie om
precies te zijn.
„En dan ga je zoeken naar mo
gelijkheden om je vakantiepa
troon voort te zetten", zegt Ma
rianne Durieux. „Fietsen en ka
noën gaat goed in de zomer,
maar 's winters is dat met klei
ne kinderen ondoenlijk. Wan
delen gaat wel, maar neem
maar eens voor een gezin van
vijf personen dikke ldeding en
proviand mee. We hebben het
geprobeerd met een houten
bolderkar, maar die is zwaar en
heeft ook niet het juiste formaat
wielen. Soms mocht de bolder
kar de trein niet in als we terug
wilden naar de auto."
De Rambler, een wendbare,
Wandelen is van alle tijden.
lichte en stabiele terreinwagen
voor het vervoer van kinderen
en bagage, is hun antwoord.
Vanaf half mei op de markt en
volgens Durieux goed voor tien
jaar wandelplezier. Want de
kinderen kunnen heel gemak
kelijk aan de achterkant in en
uit de kar stappen. Die kan in
drie delen uiteen en is zo ge
makkelijk mee te nemen in het
openbaar vervoer.
Ook nieuw op de wandelvakan-
tiemarkt van Op Lemen Voeten
zijn de trektochten voor baas
en hond van DOGation uit
Brummen. „Mensen met een
hond zijn er een beetje moe van
dat ze geen reisorganisatie kun
nen vinden die iets voor ze or
ganiseert. Honden mogen lang
niet overal in. Daarom zijn wij
op zoek gegaan naar losloopge
bieden voor honden en cam
pings waar ze welkom zijn",
zegt Robert-Jan Vennik, die in
Brummen een dierenpension
exploiteert.
Het idee werd vijf jaar geleden
geboren, toen Vennik de plaat
selijke hondenclub op sleep
touw nam voor een vierdaagse
kampeertrektocht op de Velu-
we. Het werd zo'n succes dat
hij dit jaar al acht georganiseer
de trektochten in eigen land op
v>~
,X: sv<
r!W
-:r
De prunus is een echte lentebode.
Met zijn verfijnde, zachtgeurende
bloesems brengt deze heester het
voorjaar in elk huis. Door zijn her
komst uit China en Japan lenen de
takken zich uitstekend voor bloem-
sierkunst. In combinatie doet de pru
nus het goed met de sering en de
sneeuwbal. Prunustakken kunnen
ook worden gedrapeerd met transpa
rante stof of voile in een doorzichtige
vaas. Zorg ervoor dat de stof niet in
aanraking komt met het water. Om
lang te genieten van de takken moet
om de vier dagen een stukje van de
steel worden afgesneden. Door de
verse opening krijgen de takken dan
weer voldoende water. Ook heester-
voedsel is aan te bevelen. Zet de tak
ken niet in de tocht of volle zon. Een
koele plaats 's avonds verlengt de le
vensduur. FOTO'S PR
FOTO HEtiK BOUWMAN
stapel heeft staan.
„En vinden mensen, die zelf
geen hond hebben, het leuk om
dat eens uit te proberen, dan
leen ik ze er een uit. Een van
mezelf of van het asiel. In het -
laatste geval hoop ik natuurlijk
dat mensen de hond willen
houden. Maar is dat niet het ge
val, dan heeft de hond in ieder
geval vier mooie dagen gehad."
Vennik houdt de vierdaagse
trektochten voor baas en hond
dit jaar alleen nog in voor- en
najaar, omdat hij in de zomer
druk is met zijn eigen dieren
pension. „Ik zoek actief perso
neel om volgend jaar ook in de
zomer reizen te kunne
seren", zegt Vennik.
in het buitenland ookl
Ik hoop op mensen die
met dieren kunnen om
zo een gratis vakantie
nen."
Fervente wandelaars l<
het steeds verder van
die trend voorziet Ned
uit Delft. Ze is half Iraa
Nederlands, studeerde
pologie en kwam voor
in het land der Perzen,
mooi", zegt ze. „dat ik
geleden begon met kle
groepjes cultuur- en n
zen naar Iran te maken
slaat aan, de mensen
looflijk enthousiast, on
beperkingen." Al vallei
mee. Alcohol is er in In
tuurlijk niet bij en vroii
moeten een hoofddoel
gen.
Voor beginnende wam
Iran misschien wat al
tuurlijk, maar geen not
wandelaars die op de
beurs andere wandela«
profiteren van hun en'
Ome Piet uit Venray. G
eigen initiatief en zond
er een cent mee verdié)
hij stenciltjes uit met 0
tingsadressen langs hei
pad.
„Ach kijk", zegt hij, ,,z(
af en toe een lieve glim
een vrouw. Dat is al he
voor een oude man
Wandelaars die het Pie
van Pieterburen in Gro
tot de St.Pietersberg ii
tricht volgen, maken d
gebruik van de B B'
een overnachting met
dertig tot vijfendertig g
kenen.
carlo nagel
Koraal: natuurlijk
onkruidverdelger
Tijdens een weekendje snorkelen in
het Grote Barrièrerif voor de Austra
lische oostkust kregen twee biolo
gen een gouden ingeving. Zij ston
den verbaasd over het schaarse
plantenleven vlakbij en tussen het
koraalrif. Ze vermoedden dat het le
vend rif stoffen uitscheidt die de
groei van sommige planten onmo
gelijk maakt. Hiermee stuitten ze op
een nieuwe bron van natuurlijke on
kruidverdelgers, die onschadelijk
zijn voor mensen, dieren en land
bouwgewassen.
Moleculair bioloog Jim Burnell en
collega Lyndon Llewelynn van de
James Cook universiteit in Queens
land (Australië) hebben vijfduizend
monsters van tussen het rif levende
organismen gescreend. Hieruit heb
ben ze een groep verbindingen ge-
isoleerd die een bepaald enzym
blokkeren. Dit enzym is betrokken
bij de groei van zogenoemde C4-
planten, waartoe de meeste on
kruidsoorten behoren. C4-planten
groeien sneller dan landbouwge
wassen, die veelal behoren tot het
C3-type.
Het verschil tussen C4- en C3-plan-
ten zit hem in de fotosynthese, de
omzetting van licht in energie. De
C3-varianten, zoals de meeste com
merciële landbouwgewassen, ge
bruiken koolzuur direct uit de lucht
om suikers te maken in hun blade
ren met behulp van zuurstof. C4-
planten daarentegen nemen kool
zuur op als bicarbonaat en vervoe
ren dat naar ruimten tussen de
plantencellen waar suikers worden
gemaakt zonder tussenkomst van
zuurstof. Hierdoor zijn C4-planten
veel efficiënter in hun groei en ont
wikkeling.
De biologen vonden de nieuwe on
kruidverdelgers door te kijken naar
extracten die een enzym bevatten
dat onmisbaar is voor de C4-plan-
ten. Ze vonden zestig stoffen die in
aannjerking komen als natuurlijke
verdelger. Van vier verbindingen
hebben ze inmiddels de structuur
ontrafeld.
De kasproeven zijn hoopgevend. Als
de stoffen over de bladeren worden
gesproeid, gaan alleen de C4-plan-
ten kapot. Hierdoor kan het spuiten
worden beperkt tot het moment dat
het onkruid al in het veld staat. Een
middel op basis van koraalstoffen is
volgens de onderzoekers niet scha
delijk voor het milieu.
peter de jaeger
Fabrikant Elho brengt een op
vallende gieter op de markt. Hij
is ergonomisch vormgegeven,
ziet er trendy uit en bevat han
dige details als de broes. De El
ho Atlantis is verkrijgbaar in
verschillende modekleuren en
drie standaard formaten. De
gieter heeft een broes met twee
standen voor directe en indi
recte besproeiing, die kan wor
den opgeborgen in de gieter.
Het uiteinde van de giesei,
dusdanig gestileerd, da
ter goed te richten is en
druppels van af vallen 1
gieten. De Atlantis, in c n c
ren mist (grijs), forest en
soap ivoor) en ocean
is verkrijgbaar in de inl )aJ
maten 2, 5 en 10 liter,
zen zijn respectievelijk
14,95 en 19,95.
cal
Bloempot en vaas
'JicJsi&rX
De Elho Florida is een hoge pot
van kunststof met schotel. Hij is
multifunctioneel en kan wor
den gebruikt als plantenbak,
bloempot, terrasbak en vaas.
De Florida is verkrijgbaar in de
kleuren terra, ocean, mist, soap,
café en forest, in drie vi
lende formaten. De prij
respectievelijk 9,95, 14,1
19,95 voor de formaten
en 30 cm. Verkrijgbaar
centra, huishoudwinke j
terieurwinkels.
Cryptogram
Horizontaal: 1Kwajongens in een veerkrachtige boom (6); 4. Verband op de wand
(8); 6. De Groot of Claus? (4); 8. Het muziekteken van een kledingstuk (4);
9. Ex-ex (9).
Verticaal: 1Voor deze muziek moet je snel zijn (3); 2 Dat serpent is er geweest (5);
3 Begeerte waar men plezier van heeft (4); 5. Hengsten en schapen (6); 6. Als
vluchteling ga je eraan (4); 7. Voorbij boven de maat (4); 8. Laatste schilderij (4).
Oplossingen van donderdag:
HORIZONTAAL: 1. Zwaarte; 7. soos; 8. arre; 10. ltd; 12. oer; 13. alsem; 16. mini;
18. apis; 20. alg; 21. elan; 23. lint; 26. bezem; 28. ene; 30 aal; 32. reel; 34. ogam;
35 klemmen.
VERTICAAL: 1 Zot; 2 Wodan; 3 as; 4. ra; 5 tromp; 6. ere; 7. slijm; 9. Eros; 11. es;
14. liane; 15. eagle; 17. iel; 19. Inn; 21. Eger; 22. abeel; 24 image; 25. talm; 27. zö;
29. nek; 31. aan; 33. Ie, 34. om.
r- - ;y;V'
