'De verhalen zijn
>oms wel erg wild'
Taalkunde geeft geschiedenis voorzet
Leiden Regio
[onderzoek
ix30zh3gn0
ENSDAG 5 APRIL 2000
jthouder ziet rol Leiden in discussie over genetische modificatie
T
it Bio Science Park loopt zó goed dat de gemeente Leiden denkt aan
uitbreiding. Ze is daarover in gesprek met de universiteit en
uurgemeente Oegstgeest. Na enkele jaren van lichte verwaarlozing
ft het wetenschappelijk bedrijventerrein in de Leeuwenhoek weer de
ille aandacht van het gemeentebestuur. Er moeten niet alleen meer
bedrijven komen, maar ook ontmoetingsplaatsen, kinderopvang,
woningen en groen. Bovendien gaat Leiden een rol spelen in de
discussie over biotechnologie, zo belooft de wethouder van
economische zaken, Melanie Schultz van Haegen.
P3115 bedrijven, samen goed
1600 banen, geeft het
:ience Park de stad iets ex-
Ten kennisnetwerk", al-
de wethouder. „Met de
rsiteit en het LUMC erbij
werken er meer dan tiendui
zend mensen." Om dat in stand
te houden is wel enige inspan
ning vereist. Schultz denkt
daarbij aan plekken waar men
sen kunnen samen komen om
kennis en ervaringen uit te wis
selen. „Zoiets als de internetca
fés in Sillicon Valley, Californië.
Of dat een bruin café moet zijn,
zoals hoogleraar Schilperoort
voorstelde, weet ik niet. Eerder
denk ik aan een combinatie
met kinderopvang, want die
moet er zeker komen gezien het
aantal werkplaatsen in dat ge
bied."
Na een vliegende start heeft
het Leidse stadsbestuur lang
gedacht dat het park zichzelf
kon redden, maar inmiddels
wordt gewerkt aan een nieuw
bestemmingsplan. „Met de
universiteit bekijken we of we
de plek rondom het Gorlaeusla-
boratorium voor life science
kunnen inrichten en met
Oegstgeest en de universiteit
praten we over tien hectare van
Rijnfront die aan het park kun
nen worden toegevoegd."
Leiden heeft nog maar weinig
kavels bouwgrond uit te geven,
dus zal scherp worden opgelet
welke bedrijven zich aanmel
den. In het verleden slipte er
nog wel eens een branche
vreemde vestiging tussendoor,
maar dat zal niet meer gebeu
ren. Leiden was de eerste Ne
derlandse gemeente met een
bedrijventerrein waar de le
venswetenschap terecht kan en
wat Schultz betreft kunnen be
drijven die zich op dat gebied
bewegen niet meer om de stad
heen.
Om dat te bevorderen steekt
Leiden ruim een ton in de nieu
Met 35 bedrijven, delen van de universiteit en het LUMC is de Leeuwenhoek goed voor meer dan tienduizend banen. Om te zorgen dat Leiden toonaangevend blijft op het gebied van
de biotechnologie wil wethouder Schultz van Haegen een actieve rol gaan spelen in de discussie over genetische modificatie. foto hielco kuipers
we stichting BioMedTech Zuid-
Holland, die is opgericht om
Europese subsidies binnen te
halen. Door zich met Den
Haag, Zoetermeer en Delft als
één regio te presenteren, hoopt
Leiden buitenlandse onderne
mers aan te trekken. Bestaande
bedrijven kunnen daarbij hel
pen. Dankzij snel groeiende fir
ma's als Centocor en interna
tionaal aansprekende onderne
mingen als Pharming heeft Lei
den al een plekje op de wereld
kaart veroverd, weet de wet
houder. „In biotechnologische
kringen in Amerika weet ieder
een waar Leiden ligt." Ook dat
trekt nieuwkomers.
Dan is er nog altijd het Aca
demisch Bedrijven Centrum
(waar Pharming nu nog huist),
de kraamkamer van nieuwe we
tenschappelijke bedrijfjes. Sa
men met de universiteit en het
LUMC probeert de gemeente
nu ook een zogeheten Life Sci
ence Incubator Centre naar Lei
den te halen, een plek waar we
tenschappelijke initiatieven
met economische perspectie
ven in alle rust kunnen worden
uitgebroed en uitgetest. Waar in
het ABC de overlevingskansen
meestal voorop staan, moeten
hier de banden met de univer
siteit blijven bestaan en het we
tenschappelijk onderzoek de
boventoon voeren.
Daarnaast ziet Schultz voor
de gemeente nog een bijzonde
re rol: die van discussieleider in
het debat over genetische mo
dificatie. „Wanneer we Leiden
als kennisstad serieus nemen,
met zo'n park, de universiteit
en het LUMC, dan moeten we
ook een actieve rol durven spe
len. Er bestaan zoveel mythes
over de biotechnologie. Veel
mensen denken meteen aan
muizen met oren op hun rug en
klonen, terwijl het daarover he
lemaal niet gaat bij de bedrijven
hier. De verhalen zijn soms wel
erg wild. Ik krijg ook in mijn
commissie dat soort vragen,
omdat velen gewoon niet weten
waar het bij genetische modifi
catie over gaat."
De wethouder wil Naturalis
inschakelen om de discussie te
sturen. Nog voor de zomer
hoopt ze daar een bijeenkomst
met de raadscommissie voor
economische zaken te beleg
gen. „Het museum heeft de
ontwikkeling van het leven als
onderwerp van zijn tentoon
stellingen. Daar hoort de toe
komst bij. En die gaat ook over
biotechnologie. Wat is nou ge
netische modificatie, wat zijn
de voordelen en welke risico's
zitten er aan? Daarover zou het
debat moeten gaan. Nu is het
vooral een emotionele discus
sie, dus moeten we eerst duide
lijk maken wat er precies ge
beurt."
Leiden staat hierin niet al
leen. Minister Jorritsma van
economische zaken heeft begift
dit jaar honderd miljoen gulden
uitgetrokken om de ontwikke
lingen in de biotechnologie te
stimuleren. Ook de ministers
Borst van volksgezondheid,
Brinkhorst van landbouw en
Pronk van milieu mengen zich
in de discussie. „Vanuit ver
schillende invalshoeken wordt
er naar gekeken. Wat willen we
wel en wat willen we niet? Als
stad kunnen wij de rijksregelge
ving natuurlijk niet beïnvloe
den. Dat willen we ook niet,
maar ik ben er van overtuigd
dat we die ontwikkelingen hier
in Leiden moeten hebben.
Daarover moeten we een objec
tieve discussie voeren en dus
moeten we ook de tegenstan
ders er bij betrekken."
„De bedrijven die zich nu al
hier hebben gevestigd zijn on
der meer gericht op bestrijding
van ziektes door het genetisch
matriaal te beïnvloeden en
daarmee de afweer te verande
ren. Mens en dier hebben er
baat bij en voor planten geldt
als bijkomend voordeel dat
minder bestrijdingsmiddelen
nodig zijn om plantenziekten
en milieuvervuiling te voorko
men. We zitten nog helemaal
aan het begin van die ontwikke
ling. Als overheid moeten we
nadenken hoe we dit onder
zoek faciliteren en hoe we kij
ken naar de gevolgen. Het de
bat moet gaan over de onzeker
heden, de risico's. Maar dan
moeten we eerst de mythes
ontzenuwen. De mens is al zes
duizend jaar geleden gaan do
mesticeren door planten te
kweken en dieren te kruisen
waarna de sterkste overbleef.
Wat er nu gebeurt lijkt sterk op
wat we al deden, alleen mani
puleren we nu op een stukje
DNA. Dat is niks nieuws. De
natuur doet het zelf ook."
DOOR PETER GROENENDIJK
laar het front der wetenschap, dat is het streven van de
Iniversiteit Leiden. En met succes. Niet zelden brengen
eidse onderzoekers opmerkelijke resultaten onder de
dacht. Maar ook onderzoeken 'die minder opvallen dragen
aan een inzichtelijker samenleving. In Onderzoek houdt
:n dwarsdoorsnede van de Leidse wetenschap tegen het
lit. Elke week vertelt een andere onderzoeker over zijn of
haar werk. Vandaag Karei Jongeling.
t(binni jji
Karei Jongeling vergeleek Welsh en Hebreeuws
lijkt vergezocht: een relatie
en tussen de talen Welsh
lebreeuws. Toch duiken
Is de zeventiende eeuw ge
lid wetenschappers op die
tantschap zeggen te zien
en deze twee talen. Karei
;eling, als hebreïst werk-
n aan de Universiteit Lei-
is er het jongste voorbeeld
In zijn onlangs versche-
boek Comparing Welsh
Hebrew stelt hij vast dat
Welsh zonder twijfel is be-
Ded door een taal die lijkt
iet Hebreeuws. Hij hoopt
zijn bevindingen bijdragen
het onderzoek naar de
igere bewoners van Groo t-
:annië, tevens de bouwers
Stonehenge.
overeenkomsten tussen
sh en Hebreeuws zijn te
>t om ze aan toeval toe te
ijven", aldus Jongeling. De
v' ist opvallende eigenschap
)eide talen delen is de
orde van zinsdelen. In de
iste talen, zeker in Europa,
basisvolgorde van zinnen
(Subject-Object-Verb, of-
i\ onderwerp-lijdend voor-
p-werkwoord) of SVO.
in enkele talen, waaron-
dus het Welsh en He
te luws, staat het werkwoord
raan in de zin. Volgens Jon-
ig is de door hem vastge-
le ontwikkeling van het
ih, van SOV-taal naar VSO-
slechts toe te schrijven
t invloed van een op het He-
:uws lijkende taal.
jeling is niet de eerste we-
chapper die een Keltische
vergeleek met het He-
luws. Al in de zeventiende
w stelde een dominee uit
Wales vast dat zijn taal leek op
het Hebreeuws, toen gezien als
de taal van Gods volk. „Die be
vindingen kwamen toen als ge
roepen", stelt Jongeling. „De
Engelsen waren hard bezig om
het Welsh uit te roeien. Men
zag Wales als een stukje Enge
land, waar ook gewoon Engels
gesproken moest worden."
Door het Welsh te vergelijken
met de taal van Gods volk te
kenden inwoners van Wales
protest aan tegen die cultuur
politiek, aldus Jongeling. „Men
verheerlijkte de eigen taal. De
taal van de'heilige profeten, het
Hebreeuws, had invloed gehad
op het Welsh. Hun taal had dus
een goddelijke oorsprong! Der
gelijke geluiden vonden on-
middelljk weerklank." In de
eeuwen die volgden bleef het
onderzoek naar verwantschap
dan ook een chauvinistisch ka
rakter behouden. „Men ging
echt puzzelen om nog meer
overeenkomsten te vinden.
Wetenschappelijke principes
werden daarbij wel eens uit het
oog verloren."
Dit gepuzzel leidde er uiteinde
lijk toe dat onderzoek naar ver
wantschap in de twintigste
eeuw in een slecht daglicht
kwam te staan. „Een weten
schapper die het Welsh nog
met het Hebreeuws vergeleek,
werd direct uitgemaakt voor
chauvinist of fantast. Gere
nommeerde taalkundigen wer
den plotseling doodgezwegen
omdat ze de twee talen ver-
want noemden, hoe sterk hun
aanwijzingen ook waren. Vanaf
het begin van de twintigste
eeuw is schrijven over deze
verwantschap not done."
Karei Jongeling.
Volgens Jongeling gaat het om
een onterecht taboe. „Het kind
wordt met'het badwater weg
gegooid", zegt hij. „De aanwij
zingen voor verwantschap zijn
keihard. Dat die bevindingen
soms uit niet-wetenschappelij-
ke beweegredenen zijn onder
zocht, betekent nog niet dat ze
niet kloppen. De overeenkom
sten in de zinsvolgorde en de
woordenschat zijn aantoon-
foto hielco kuipers
baar. Daarmee is het een zeer
interessant onderzoeksobject."
Met zijn bevindingen hoopt
Jongeling de historische we
tenschap een handje te helpen.
„In de vijfde eeuw voor Chris
tus zijn de Kelten, afkomstig uit
Centraal Europa, naar Groot-
Brittannië getrokken. We we
ten dat zij niet de eerste bewo
ners van het eiland waren. Er
was voor die tijd al een redelij
ke beschaving opgebouwd, zo
als bijvoorbeeld het bouwwerk
Stonehenge bewijst. Maar wie
die beschaving vormden weten
we niet." De taalkundige be
vindingen van Jongeling en
zijn voorgangers duiden op
een afkomst uit het Middel
landse Zee-gebied. „De ver
wantschap met een op het He
breeuws lijkende taal duidt
daar op. Maar de specifieke
vorm van deze taal moet nog
worden vastgesteld. Het kan
gerelateerd zijn geweest aan
het Berber, het Egyptisch of het
Semitisch. Als dat wordt vast
gesteld, kunnen we nog meer
zeggen over de afkomst van de
voorgangers van de Kelten, de
eerdere bewoners van Groot-
Brittannië."
Dat onderzoek laat Jongeling
echter aan andere taalkundi
gen over - als het zover komt.
„Ik ga nu iets anders doen. De
ze studie viel enigszins buiten
mijn vakgebied en niet ieder
een neemt mij deze stap in
dank af. De studie naar twee
op het oog zo verschillende ta
len is niet goed voor je carrière:
het taboe op dit onderzoek, af
komstig uit de vorige eeuw, be
staat nog steeds. En zolang be
zuinigd wordt op wetenschap
zullen vakoverschrijdende we
tenschappers gevaar lopen."
Jongeling is er dan ook niet van
overtuigd dat een collega zijn
onderzoek snel zal voortzetten.
„Wanneer in een vakgroep be
zuinigd moet worden, zijn vak
overschrijdende wetenschap
pers als eerste het slachtoffer.
Daarom blijft de hebreïst zich
in tijden van financiële krapte
bezighouden met het He
breeuws en een keltoloog richt
zich dan slechts op het Kel
tisch." Eeuwig zonde, meent
Jongeling. „Nader onderzoek
kan meer zeggen over de her
komst van de bouwers van Sto
nehenge. Taalkunde kan de
historische wetenschap in dit
geval een prachtige dienst be
wijzen."
Leidsch DagbladMlCHIEVlïN
ANNO 1900
Donderdag 5 April
LEIDEN - Al heeft 'Sempre Crescendo' van zijn ar-
menconcert niet bepaald een eereavond voor zijn di
recteur gemaakt, de fanfares waarmede Gottfried
Mann bij zijn optreden werd verwelkomd, alsmede
de krans, die aan zijn lessenaar hing, getuigden toch
van het verlangen den leidsman te huldigen bij gele
genheid van zijn koperen feest, tevens het feest van
jong 'Sempre' zelf.
Na een roemrijk bestaan van vijftig jaren had het
oude 'Sempre' den strijd om het bestaan moeten op
geven. Toen groote beroepsorkesten nog niet beston
den of althans Leiden niet geregeld bezochten, was
een invitatie- of armenconcert van 'Sempre' een mu
zikale gebeurtenis van beteekenis. De menigte
heerenconcerten, waar men gezellig zat onder een
glaasje bier en een Goudsche pijp, werden behalve
door Leidsche muziek-minnaars door ongeveer het
halve studentencorps geregeld bezocht.
Het was in 1887, dat eenige studenten de hoof
den bij elkander staken om te overleggen hoe het
mogelijk zou zijn 'Sempre', een der 'roemvolle in
stellingen der Academie', zooals Klikspaan het ge
zelschap heeft betiteld, weer te doen herleven. Al
slaagden zij er in het gezelschap weder op een ge
zonde financiëele basis te brengen, van de geheele
zaak zou waarschijnlijk niets zijn gekomen, ware
Gottfried Mann er niet geweest.
ANNO 1975
Zaterdag 5 april
ZOETERWOUDE - Eind vorige maand heeft Handel
maatschappij Vos en Co. B.V. gevestigd aan de In
dustrieweg in het Zoeterwoudse industriegebied 'De
Grote Polder', een hinderwetvergunning gekregen.
Daarmee is een voorlopig einde gekomen aan de dis
cussie over het bedrijf, die al gevoerd wordt sinds
mei 1973, toen Vos en Co. een vestigingsvergunning
aanvroeg.
Er is nogal wat te doen geweest over het bedrijf.
Vos en Co. handelt namelijk in chemische produc
ten, zoals oplosmiddelen, grondstoffen voor onder
meer cosmetica, en kleurstoffen voor textiel, leer en
papier. In het bedrijf worden geen chemische pro
ducten gefabriceerd. Volgehs de Zoeterwoudse ac
tiegroep 'Stop Gifgevaar' bracht de vestiging op die
plaats zelfs ernstige gevaren voor de directe omge
ving met zich mee.
SPORT - Arie Haan is sinds gisteren geen Ajacied
meer. De middenvelder, die acht jaar voor de Am
sterdammers speelde en meevoetbalde in drie ge
wonnen Europa Cup-finales, heeft zich vrij gemaakt
door het betalen van een afkoopsom. Daarmee is het
einde gekomen aan een affaire Haan-Kraay, begon
nen na Ajax-Feyenoord (toen Haan stelde Hij eruit of
Ik eruit) geëindigd met een kort geding dat Haan
donderdag won.
KATWIJK - Zilveren Tulp-winnaars 1975: Voorscho-
tens Lithurgies Kamerkoor en de Bugle en Drumse-
lection 'Constantia' uit Etten-Leur. De meer dan vijf
tienhonderd belangstellenden, die de slotavond van
het derde Tulip Time International Music Festival in
de sporthal 'Cleyn Duin' bijwoonden, brachten de
zangers en zangeressen en de show-musici staande
een langdurig applaus. Jurylid Sander van Marion
constateerde: "Zonder meer een heel goed festival
met hoge zangtechnische en muzikale prestaties.
Het was een genoegen er naar te luisteren en te kij
ken.
LEIDEN - Gistermiddag
werden op het sportpark
'De Vliet' de Leidse
schoolvoetbalfinales ge
houden. Op de foto het
elftal van de Willem de
Zwijgerschool, winnaar
bij de lagere scholen.
Van links naar rechts:
Peter Kling; Amo Lancel;
Boudie Pijnakker; John
nie van Berkel; Wim Pi-
cart; Emiel Vincourt;
Marchel Bres; Ronald
van Weerlee; Martin
Oppelaar; René van
Haarlem; Gert Polanen;
André Wallaard plus be
geleiders Van Berkel en
Kling. foto archief
leidsch dagblad
Foto'9 In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien da een na plaatsing een Ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaait) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) op te sturen naar het Leidse
Dagblad, La.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AH leiden of door contante betaling aan de balie van het Leidse
Dagblad aan de Rooscveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
