Nieuwe wet warm omarmd
.eidsch Dagblad
Ex-gastarbeiders luisteren op een voorlichtingsbijeenkomst naar de regels van de nieuwe remigratiewet.
FOTO GPD'ROLAND DE BRUIN
Duizenden migranten willen terug naar huis
De droom van een goed bestaan
in het rijke Nederland is voor
bij. Naci Yavas en Mustafa Te-
mizsoy rest weinig anders dan een terugkeer
.naar hun land van herkomst, Turkije. Aan
dachtig horen zij de uitieg aan over de nieu
we remigratiewet door migratieconsulent
Memis Demirci. De beide veertigers willen
terug naar hun streek in het midden van hün
land.
„In Nederland is het alleen maar stress,
stress, en nog eens stress", leggen ze uit. „Als
ik een paar weken in Turkije ben, hoef ik
geen pillen meer te slikken. Dan gaat het al
lemaal goed."
Met nog zo'n dertig andere belangstellen
den luisteren ze in een vergaderzaaltje van
de Yavuz Sultan Selim moskee in een tochti
ge buitenwijk van Zwijndrecht naar Demirci.
Inrap Turks, doorspekt met woorden als
Schengen, visum, ziekenfonds, AOW en be
drijfspensioenfonds, legt hij de betekenis van
de nieuwe wet uit. Als consulent van het Ne
derlands Migratie Instituut (NMI) is hij hier
op uitnodiging. Overal in het land vinden
overdag, maar vooral 's avonds en in het
weekeinde, dit soort voorlichtingsbijeen
komsten plaats.
Yavas, inmiddels 26 jaar in Nederland,
kwam hier met zijn vader. Hij vond werk in
de metaalindustrie, trouwde en kreeg twee
zoons. De 42-jarige is al geruime tijd werk
loos. Hij heeft problemen met de sociale
dienst, die zijn uitkering blokkeert, en met
deurwaarders. Zijn gepensioneerde vader is
al terug naar zijn vaderland. „Teruggaan
naar Turkije is beter", zegt Yavas. „Daar zou
ik boer kunnen worden, een paar schapen
houden, kippen en een koe. Daar kun je
goed leven."
Zijn vriend Temizsoy, die begon bij
Nedstaal en daarna slager werd en nog later
marktkoopman, kwam 22 jaar geleden als
student naar Nederland. Maar hij kon zijn
studie hier niet afmaken. Na een operatie
raakte hij een jaar geleden in 'de stress'. Ook
hij ziet het hier niet meer zitten.
Voor beiden geldt dat hun vrouw liever in
Nederland wil blijven, waarmee hun migra
tieplannen direct een forse knauw krijgen.
Want een van de voorwaarden van de nieu
we wet is dat het gezin terugkeert, en dat in
elke geval een van de partners de Nederland
se nationaliteit opgeeft.
Verder worden de reiskosten vergoed en
ontvangt het echtpaar tot het eind van hun
leven een beperkte uitkering vanuit Neder
land. In ruil hiervoor moeten ze toezeggen
zich niet meer in Nederland te willen vesti
gen. Voor kinderen gelden lichtere regels.
Die kunnen onder bepaalde voorwaarden
wel terugkeren naar Nederland.
Voorlichting
Het loopt storm op de voorlichtingsbijeen
komsten, zegt Demirci. Gemiddeld beluiste
ren rond de honderd belangstellenden zijn
uitleg. Inmiddels hebben de consulenten
zo'n vijfden tot twintig groepen toegespro
ken. Na dit weekeinde volgen nog eens hon
derd bijeenkomsten.
De nieuwe remigratiewet die
vandaag -1 april - van kracht
wordt, is nu al een succes.
Duizenden ex-gastarbeiders uit
Turkije en Marokko en ex-
rijksgenoten uit Suriname
laten zich overal in het land
uitgebreid informeren over de
mogelijkheden om met
subsidie terug te keren naar het
land van herkomst. Het
Nederlands Migratie Instituut,
ooit opgericht om
Nederlanders te helpen
emigreren, is er maar druk
mee. Praat niet over
'oprotpremie', want dan
worden ze in Utrecht giftig. De
migratie gebeurt vrijwillig en
individueel. „Wij helpen alleen
Demirci: „De mensen willen vooral weten
of Nederland hen weg wil hebben. Dat was
ook hier de eerste vraag. Ook informeren ze
hoe lang de uitkering doorgaat en of er een
onderzoek wordt verricht naar een eventueel
vermogen in Turkije. Vaak zijn ze bang dat
ze hun oudedagsvoorziening mislopen.
Het gaat vaak om eerste generatie migran
ten, de mensen die als gastarbeider naar Ne
derland kwamen. Hun droom was om rijk
terug te keren naar Turkije. In plaats daarvan
zijn ze hier gebleven. Ze hebben geen Neder
lands geleerd. Het bracht ze in een sociaal
isolement. Voor integratie is het nu te laat."
Hij heeft het verhaal vaker gehouden, zo
als blijkt uit zijn snelle gebaren. Veelvoorko
mende vragen beantwoordt hij al direct. Het
dertigtal Turkse mannen - er is geen vrouw
bij, wel wat jongens - luistert gespannen. Af
en toe gaan ze onderling in discussie. Demir
ci maakt van de gelegenheid gebruik ook de
hoofdzaken van de Nederlandse sociale wet
geving uit te leggen.
„Ik leg uit dat ze niet bang hoeven te zijn
dat zij hun opgebouwde rechten kwijtraken.
Ook zeg ik dat deze regeling van kracht blijft
zolang in Nederland de democratie blijft be
staan. Dat zegt minister Van Boxtel - grote
steden beleid - ook altijd. De regeling kreeg
massale steun in de Tweede Kamer."
Volgens NMI-directeur Inan? Kutluer,
biedt de nieuwe wet veel Turken, Marokka
nen en Surinamers - om de grootste groepen
te noemen - een betere mogelijkheid terug te
keren dan de vijftien jaar oude bestaande re
geling. Hij verwacht dan ook na dit weekein
de een groot aantal nieuwe aanvragen van
de kant van kandidaat-migranten.
Onder de oude regeling, die gericht was op
vijftig-plussers, keerden de afgelopen jaren
al ruim twintigduizend allochtonen terug
naar de landen waar Nederland zijn gastar
beiders vond. Directeur Kutluer denkt dat de
nieuwe regeling zo veel gunstiger is en zo
veel meer mogelijkheden biedt, dat een
nieuwe stroom op gang komt.
De belangrijkste wijzigingen betreffen de
verlaging van de leeftijd, de vergoeding van
de ziektekostenpremie en een meerjarig vi
sum om als toerist Nederland en de Schen-
gen-landen te kunnen bezoeken. In alle ge
sprekken wordt benadrukt dat spijtoptanten
binnen een jaar zonder problemen naar Ne
derland kunnen terugkeren.
Ook wordt de subsidie geïndividualiseerd
in geval van scheiding. Dat laatste is vooral
van belang voor de vrouwen, die bang ble
ken anders tegen hun zin en zonder inko
men in het land van herkomst alleen achter
te blijven.
Bijdragen
„Ik schat", zegt Kutluer, „dat onze doelgroep
uit ongeveer 175.000 mensen bestaat. In
principe zijn dat de 45-plussers uit de tradi
tionele migratielanden. Voor het eerst geldt
de regeling ook voor ex-gastarbeiders uit
Spanje, Portugal, Italië en Griekenland. Met
name oudere Spanjaarden wilden graag te
rugkeren. Dat kon niet, omdat het land lid is
geworden van de EU. Daarom konden zij
hun uitkering niet meenemen." Ook Moluk-
kers kunnen een beroep doen op de wet.
De regeling biedt remigranten financiële
hulp bij de verhuizing, een overgangssubsi
die en daarna een permanente uitkering, va
riërend van 930 tot 1.583 gulden. Deze be
dragen zijn vijftien jaar geleden bepaald, en
waren toen afhankelijk van het prijsniveau.
Daarom krijgt iemand die naar Marokko of
Suriname terugkeert maandelijks meer dan
iemand die naar Frankrijk gaat. Zo zijn er
nogal wat verhoudingen scheef.
Pas vanaf volgend jaar worden de bedra
gen - 'eindelijk!', reageren ze bij het NMI -
geïndexeerd. Eigenlijk zouden ook de bedra
gen van de 'oude' regeling moeten worden
aangepast, maar daarvoor ontbreekt volgens
het kabinet het geld. Op deze bedragen gel
den kortingen voor alleenstaanden en een
oudergezinnen. Het bedrag is net genoeg om
in het land van herkomst te leven, mits op
het platteland en in een eigen huis, schat
Kutluer.
De uitkering is bedoeld als basisbedrag om
een nieuw leven te beginnen. Bijverdienen is
niet alleen toegestaan, maar zelfs gewenst.
En mocht straks blijken dat de uit Nederland
overgemaakte AOW-uitkering lager is dan de
subsidie, dan wordt deze aangevuld. Dat
geldt ook voor WAO'ers, die te maken kun
nen krijgen met een afschatting waardoor
hun uitkering wordt verlaagd.
Kutluer benadrukt dat het NMI uitsluitend
zorgt voor de begeleiding van de remigran
ten. „De uitvoering van de wet is een zaak
van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Wij
informeren en begeleiden. Eerst via voorlich
tingsbijeenkomsten. Later volgen individuele
gesprekken. Wij helpen bij het invullen van
de formulieren en zorgen dat ze bij de SVB
komen."
Kutluer: „Het doel is de definitieve terug
keer van de migrant naar zijn land van her
komst, of (in het geval van asielzoekers met
een verblijfsvergunning) het doorreizen naar
een derde land. Daarom moeten remigran
ten ook afstand doen van de Nederlandse
nationaliteit. Aan de andere kant krijgen ze
een meerjaren visum, zodat ze elk jaar zon
der problemen maximaal drie maanden naar
Nederland kunnen komen voor familiebe
zoek of ontmoetingen met vrienden."
Voortrekkersrol
Een aanvullende voorwaarde is de regel dat
de migranten minstens een half jaar werk
loos moeten zijn, en in die tijd een uitkering
moeten hebben genoten. Het gezin gaat mee
terug, behalve eventuele minderjarige kinde
ren voor wie een voogd is gevonden. Voor
jongeren die voor hun achttiende alsnog be
sluiten naar Nederland terug te keren, geldt
een soepele regeling via de Vreemdelingen
wet.
„Het gaat beslist niet om een oprotpre
mie", reageert Kutluer fel op de veelgehoor
de stelling dat het migranten wel erg gemak
kelijk wordt gemaakt. „Het is een vrijwillig
besluit, en wordt individueel genomen. Wij
stimuleren niets. Wij helpen, wanneer de
mensen zelf willen terugkeren."
Met deze regeling vervult Nederland een
voortrekkersrol. Nergens anders in de wereld
bestaan naast bepalingen voor binnenkomst
ook in een wet vastgelegde voorzieningen bij
remigratie. Inmiddels hebben de Belgische
radio en het Duitse ZDF Kutluer deze week
aan de tand gevoeld over de details van de
remigratiewet.
Die internationale belangstelling zal de 43-
jarige Mustafa Temizsoy een zorg zijn. De
oud-staalarbeider, slager en marktkoopman
constateert alleen dat Nederland hem weinig
meer te bieden heeft. Zijn oudste kind is in
middels getrouwd, de twee anderen van ze
ventien en veertien wonen nog thuis.
Net als de meeste andere Turken in de
groep weet hij één ding zeker: 930 gulden
per maand is niet genoeg om van rond te ko
men. Iedereen is wel eens terug geweest voor
een vakantie en heeft meegemaakt hoe de
inflatie de waarde van het Turks pond uit-
De meeste asielzoekers kunnen
geen beroep doen op de nieuwe re
migratiewet. Voor migratie moeten
zij zich melden bij de Internatio
nale Organisatie voor Migratie
(IOM), die deze week zes regionale
kantoren heeft geopend in Drach
ten, Zwolle, Arnhem, Schiphol,
Dordrecht en Eindhoven. Tot nu
toe werd remigratie afgehandeld
vanuit een kantoor in Den Haag en
een bureau op Schiphol.
De nieuwe aanpak past in het te
rugkeerbeleid van staatssecretaris
Cohen (justitie). In zijn Terugkeer
notitie wordt een belangrijke rol
toegekend aan de IOM. Net als bij
andere allochtonen staat bij asiel
zoekers die willen remigreren of
naar een derde land willen door
reizen, de eigen verantwoordelijk
heid voorop. Dat geldt ook wan
neer asielzoekers moeten vertrek
ken na een negatieve beschikking
op hun asielaanvraag.
De diensten van de IOM blijven
gratis. De mensen moeten zelf wil
len terugkeren of doormigreren.
Vanuit de districtskantoren denkt
de IOM gemakkelijker in contact te
kunnen treden met de asielzoe
kers. Daarbij wordt nauw samen
gewerkt met Vluchtelingenwerk,
zelforganisaties en de gemeenten.
Met het Centraal orgaan Opvang
Asielzoekers (COA) is inmiddels
een samenwerkingsovereenkomst
gesloten.
holde. Vaak wordt huishuur geheven in dol
lars of marken, zeker voor uit het buitenland
teruggekeerden. Dat zijn immers 'rijke Tur
ken'.
„Ik kom hier vaak om koffie te drinken.
Maar de meesten zijn te oud. Daar kan ik
niet mee praten. Eigenlijk wil ik wel naar het
café, maar dat kost me te veel. Daar heb ik
het geld niet voor. Thuis zitten kan ik ook
niet permanent. Ik wil eigenlijk terug naar
Turkije, maar mijn vrouw is het niet met mij
eens. Misschien moet ik alleen gaan. Maar
ja, wat moet ik daar dan doen?"
LOUIS BURGERS
