Cultuur Kunst
'Je moet naar waar het pijn doet'
'Doe het zelf maar; ik ben het zat'
Schone
Schijn
Het Gezamenlijke Cadeau
TERDAG 1 APRIL 2000
Vlick Jagger terug naar school
)Nden Mick Jagger, zanger van de Rolling Stones, bezocht gis-
:ren zijn oude middelbare school om er een centrum voor
unstzinnige vorming te openen dat naar hem is genoemd. Jag
er zat tot 1961 op de middelbare school van Dartford in Kent,
Zuidoost-Engeland. Hij verwierf toen al enige roem, maar dat
ras naar aanleiding van zijn rol in een staking van scholieren
oor betere maaltijden. Jagger prees de leiding van het culturele
entrum ditmaal voor haar moderne aanpak. Toen hij op
hooi zat, zei hij, werden scholieren die belangstelling hadden
oor muziek en andere kunstvormen behandeld 'alsof ze een
esmettelijke ziekte hadden'.
ron Maiden op Dynamo-festival
umegen De metalbands Korn en Iron Maiden zijn dit jaar de
rote publiekstrekkers voor het hardrockfestival Dynamo Open
ir. Methods of Mayhem, de nieuwe band van ex-Mötiey Crüe
'ommy Lee, en Slipknot zijn andere opvallende namen. Het
jstival wordt op 3 juni gehouden in het Nijmeegse Goffertpark.
nti-Concerts heeft in totaal vijftien bands gestrikt voor het
ardrockersfeest. Suicidal Tendencies, Mayhem, Testament,
ittie, Entombded, Setenced, Spiritual Beggers, Zeke, The Kove-
iant, Sevendust en Engine completteren de lijst van bands. De
oorverkoop voor het festival is inmiddels begonnen.
[azz bij het Koetshuis
-idenNadat vorige week Heieen van den Hombergh het spits
fbeet in de serie Leidse jazzconcerten, speelt morgen de Non
lelting Ice Cream Band op het plein van het Koetshuis bij de
lurcht. Het concert begint om 15.00 uur en de sessie duurt tot
8.00 uur. Bij regen speelt de band binnen. De toegang is gratis.
Lfghaans levenslied in Lakenhal
eiden In het kader van de expositie rond de Zangeres zonder
Jaam organiseert De Lakenhal op de zondagmiddagen van
pril en mei het Interculturele Festival van het Levenslied. Zon-
lag 9 april staat in het teken van het Afghanistan. Het program
ma wordt verzorgd door de Vereniging van Afghanen in Neder-
and en de Vereniging van Afghaanse Vrouwen. Gastvrouw is
>hakila Azizzada die de bezoekers zal inwijden in muziek, dans
;n dichtkunst uit haar vaderland. De middag begint om 12.30
ïur. De toegang bedraagt vier gulden. Voor jaarkaarthouders en
eugd onder de 18 jaar is de entree gratis.
Vlilitaire
voorlopers'
>elft Al eeuwenlang is de
nvloed van militaire unifor
men te herkennen in de mo
le. Op de eigentijdse ten-
oonstelling Dressed to Kill in
iet Delftse Legermuseum
vorden verrassende banden
-elegd tussen mode en de
nilitaire 'voorlopers'. Zoals
n dit geval bij de soldaten-
ast j es met stilettohakken en
ode puttees uit de collectie
ïajar '98 van Vandevorst. De
txpositie loopt tot het einde
/an het jaar. foto anp
Protest tegen kunstwerk met konijnen
1engeloIn Hengelo is commotie ontstaan over een kunstpro-
eet van Pier van Dijk in de Brinktoren, midden op het markt-
ilein. Op de begane grond is achter een glaspui een variété-
uimte nagebouwd. Op de grond loopt een wit konijn met zes
ongen. Op de deur hangt een briefje met het opschrift 'Ben
:ven weg'. Een aantal voorbijgangers heeft bij de gemeente
lengelo en de organiserende kunststichting HeArtpool ge
daagd over dierenkwelling. Volgens bestuurslid A. Olszanowski
ran HeArtpool is er echter niets aan de hand. „Naar aanleiding
van de klachten is de Dierenbescherming bij ons wezen kijken,
/an een slechte verzorging van de beesten is geen sprake." Het
tafereel verbeeldt een goochelaar die een act met konijnen doet
:n er even tussenuit is. Het kunstwerk is tot eind april te zien.
i dan is er één jarig en dan
ïoet iedereen maar meedoen
iet Het Cadeau,
n eigenlijk wil je niet, want je
ïnt hem/haar niet, je vindt
em/haar eigenlijk een kapso-
eskwal met een raar loopje of
en iets te harde stem, of een
are smaak in hoedjes. Maar je
oet het toch. Waarom?
mdat het van je wordt ver
dacht.
imdat het 'ach joh, best leuk'
'mdat al je collega's meedoen,
'mdat ze je aanstaren als de
^improviseerde kantoorcollec-
ibus aan je hoofd komt zeu-
;n.
'mdat ze het kunnen zien als
>uw naam niet op de veijaar-
agskaart staat. Het is socio-
hantage van de meest geculti-
eerde soort.
>us als die bruine dwingende
nvelop langskomt en je wordt
erzocht een bijdrage te leveren
oor Het Gezamenlijke Cadeau,
an geef je iets te grif. En je
'eet dat je eigenlijk zwijggeld
etaalt aan je twijfel en je
chuldgevoel.
n natuurlijk ga je vervolgens
aar het feestje, want daar heb
beschouwd ook voor
etaald. En daar is het handjes
chudden bij inbegrepen. En
iet is een voorrecht om bij de
lirecteur met de te harde stem
litgenodigd te worden. De man
Üe zo ver van je af staat dat je
ïem in je carrière drie keer
foorbij zag lopen.
En terwijl je rondwandelt en
Jastvrijheid geniet vraagje je af
>f een verjaardagsvisite hetzelf
de is als een beleefdheidsbe-
toek. Wie die man met dat rare
popje nou eigenlijk is. Of ze
Sen pompje of een stukje zeep
Henry Rollins en de roofbouw op zijn mijnschachten
Hij zit aan het andere eind
van het geurspoor dat een
plateau met Vlaamse frie
ten en een dubbele ham
burger door de hotelgang
heeft getrokken. Met zijn
linkerhand knijpt Henry
Rollins het ene na het an
dere zakje ketchup leeg
over zijn maaltijd. „Hij
rookt niet, hij drinkt niet,
maar het blijft toch een
Amerikaan", had de pro
motiemedewerkster van
Rollins' platenmaatschap
pij al snedig opgemerkt.
amsterdam
theo hakkert
Dit is weer zo'n middag dat zijn
lunch er desondanks bij in
schiet. Want Henry Rollins
(1961) kan zich soms authen
tiek kwaad maken. De zingen
de, schrijvende en dichtende
spierbundel, al sinds eind jaren
zeventig hyperactief op het
breukvlak van hardcore punk
en heavy metal, had twee jaar
geleden zo genoeg van het we
reldje dat hij serieus aan stop
pen heeft gedacht. „Maar dat
duurde maar acht weken. Toen
ging het weer. Ik laat me niet
klein krijgen."
Hij is graag bereid zijn hart te
luchten. Dan maar een koude
hamburger. „We hadden in
1997 de cd Come In and Burn
gemaakt en toerden als gekken.
Maar wat ik op de Amerikaanse
festivals aan muziek hoorde,
het was vreselijk. Alleen maar
nepbands. Wat een rotzooi! Het
ene na het andere stel lelijke
domkoppen, zonder enig diep
geworteld gevoel voor muziek,
bezoedelde daar het altaar van
de muziek Laffe shit. Ik kon
daar niet tegen. 'Ik word nog
liever postbode dan dat ik iets
met deze wereld te maken wil
hebben', riep ik. Ik respecteer
muziek te veel om het zo ver
minkt te zien worden."
Nee, namen wil hij niet noe
men. „Dit wordt gedrukt. Krijg
ik daar nog gelazer mee ook.
Namen zijn ook niet belangrijk.
Het geldt voor zo veel bands.
Voor elke band die muziek
maakt met computers en stu
dio's. Bands die nauwelijks
kunnen spelen. Bands waar
voor de producer langs digitale
weg de drumbeat in de goede
volgorde moet zetten. Maar
Henry Rollins: zingende, schrijvende en dichtende spierbundel.
machines swingen niet, machi
nes shuffelen niet. De wereld
wordt overspoeld met platen
waar geen mens aan te pas
komt."
Na een frietje ketchup ont
vouwt hij zijn theorie. „De in
dustrie heeft de kunst in de
greep. Bands worden aangepast
aan firma's als Sony. Aangepast
aan de eisen van de video-afde
ling en niet te vergeten de juri
dische afdeling. Het zou an
dersom moeten zijn: platen
maatschappijen die zich aan
passen aan de muziek die hen
aangeboden wordt. Wat je nu
aan zogenaamde muzikanten
voorgeschoteld krijgt zijn muzi
kale analfabeten. Maar ze zijn
camera-klaar. Muziek is godbe
tert een visueel medium gewor
den. Daarom kan er zoiets gro
tesks als Britney Spears ont
staan. Als ze eruit zag als een
buldog die op een bij aan het
kauwen is, hadden we haar
nooit gekend. Haar muziek is
vreselijk, nep, slecht. Christina
Aguilera, de jongensgroepjes."
„Tuurlijk, die teenyboppers
zijn er altijd geweest. Ik richt
mijn kanon dan ook niet op de
navel van Spears. Waar ik zo ge
noeg van heb, dat zijn die hea
vy bands van tegenwoordig."
Dan komen de namen alsnog.
Bloodhound Gang, maar vooral
Offspring moet het ontgelden.
„Melig, afgezaagd, banaal. Een
verraad aan de muziek. Geen
riff is van hen zelf. Moeilijk te
verkroppen als je de waarheid
weet, als je - laat ik het zo zeg
gen - de muziek van Curtis
Mayfield kent."
„Jongeren moeten altijd een
deel van hun oren open hou
den voor Robert Johnson, Vel
vet Underground, Stooges, Alan
Vega, Kraftwerk, Mahler, Beet
hoven. Het ontbreekt ze aan
perspectief op vroeger. Ze zit
ten in een vacuüm, maar mu
ziek komt niet uit een vacuüm.
Muziek komt uit een traditie en
wordt doorgegeven van vader
op zoon, van generatie op ge
neratie. En wat zien we nu? Nu
zijn deejays muzikanten en
wordt Puff Daddy een profeet
genoemd. Een profeet! Hij is
een ordinaire dief met een pla
tenverzameling. En maar lenen
en jatten. Een basriff hier, een
blazerspartij daar. Komt er ver
volgens een groot jongetje vol
trots vertellen hoe hij zojuist de
een of andere bitch gepakt
heeft. Een zielig geval."
Op zijn nieuwe plaat wordt
Henry Rollins begeleid door de
band Mother Superior. Hij pro
duceert de cd van de groep: de
groep is daarnaast de nieuwe
Rollins Band. „Vier gelijkge
stemde zielen. Die jongens zijn
volledig de muziek toegedaan.
Geen project, geen tijdschema
waar op aangegeven staat wan
neer ze financieel binnenlopen.
Deze kerels zijn van het soort
dat ooit zielsgelukkig dood
neervalt op het podium."
Zijn grote held is Iggy Pop.
„Chuck D. vertelde me laatst
dat hij, wanneer hij er tijdens
een optreden even doorheen
zit, aan mij denkt. Als ik moe
word, zoals van de week in
München toen de jetlag me na
tien nummers te pakken nam,
denk ik aan Iggy Pop. Hij is zo
echt, zo naakt, zo moedig. Mijn
rockgod. Zo vaak op de bek ge
slagen en altijd weer opgestaan.
Hij is moediger dan wie ook. Zo
moet het. Je moet diep. Diep als
de grote beboppers destijds. Je
moet naar waar het pijn doet,
waar het onveilig is. Dat is je
werk als muzikant. Hoe ouder
je wordt, hoe moeilijker het is.
Je hebt jaar in jaar uit je lijf ge
plunderd. Roofbouw gepleegd.
Alle goud en mineralen gedol
ven. Het wordt dan steeds
moeilijker de juiste delfstoffen
te vinden. Ik heb het niet slecht.
Ik zou comfortabel kunnen le
ven. Maar dat geeft niet de vol
doening. Dus graaf ik nog maar
even door in de mijnschachten
van mijn lijf en geest."
Of er een nieuwe hamburger
moet worden besteld? „Koud
vlees is ook vlees", zegt hij, en
hij neemt een flinke hap.
in de wc hebben. Wie het ca
deau heeft gekocht, hoe duur
het was. En je beseft dat je niet
eens weet wat het cadeau is. Je
probeert je te herinneren wan
neer je voor het eerst uit eigen
beweging een cadeau aan ie
mand hebt gegeven. Een teke
ning voor Sinterklaas. Rond 5
december had je als klein kind
elk jaar visioenen van een huis
ergens in Spanje waar de mu
ren waren behangen met kin
dertekeningen. En je denkt aan
die koningin en vraagt je af of
die misschien ook is verzon
nen. En hoeveel Haagse hopjes,
Zeeuwse babbelaars en Leidse
kaas je kunt je stapelen in een
paleis. En of ze dat uit nationaal
plichtsbesef allemaal zelf opeet.
Of dat ze wel eens wat weggeeft
aan één van haar zusters als die
wat krap bij kas zit. En of ze be
ledigd zou zijn als ze een keer
helemaal niets kreeg. En of je
een uitwisseling van beleefdhe
den ook niet in de bek mag kij
ken.
Je knikt naar links, lacht naar
rechts. Je verveelt je stierlijk en
ergert je danig als je ziet hoe het
volk zweet en zwoegt en iets te
hard lacht voor de baas die iets
te hard praat, raar loopt, of gek
ke hoedjes draagt. En je neemt
je plotseling voor om voortaan
alleen naar feestjes te gaan van
mensen die je aardig vindt.
Waarom?
Omdat je die stomme hoedjes
niet uit je hoofd kunt zetten.
Omdat je geen cadeautjes wilt
geven aan mensen die alles al
hebben.
Omdat je geen cadeautjes wilt
geven aan mensen waar je niks
mee hebt.
Maar vooral omdat een over
weldigende overtuiging en ver
ademing over je heen golfde
toen je hoorde dat Stichting Te-
gen-beeld ook geen cadeautje
wil geven aan onze koningin.
pablo cabenda
recensie beeldende kunst
manon wigny
Cock Sjardijn, 'Consolation' (Troost), tot
en met 28 apnl in Centrum Beeldende
Kunst, Hooglandse Kerkgracht 19/21,
Lelden. Open wo - za 12 - 17 uur, do 19
-21 uur
Cock Sjardijn, 'Tekeningen en keramische
beelden', tot en met 28 mei in Stedelijk
Museum De Lakenhal, Oude Singel
28/32, Leiden. Open di - vr 10 - 17 uur,
za en zo 12-17 uur.
Als alles gezegd lijkt over de
maatschappij om je heen, dan
ga je over jezelf vertellen. Na
tuurlijk, niemand wil moeilijk
doen of ergens een drama van
maken. Leidenaar Cock Sjardijn
(1963) ook niet. Want zeuren
mag niet. Het zoeken naar
troost is een eenzame bezigheid
geworden. De titel van de ten
toonstelling in het CBK is niet
voor niets 'Consolation'
troost.
Begin jaren negentig begonnen
steeds meer kunstenaars hun
persoonlijke leven, hün werke
lijkheid te verbeelden. Op een
individuele manier. De zakelij
ke jaren tachtig gleden geruis
loos over in de weinig uitge
sproken jaren negentig, die ge-
kenmerkt werden door een toe
nemend individualisme. Het
sociale verantwoordelijkheids
gevoel vervaagde; het werd 'ik
praat voor mezelf.
Kunstenaars zijn wat dat aan
gaat goede thermometers voor
stromingen in de samenleving.
En Sjardijn is daar een uitste
kend voorbeeld van. Hij zet het
medium naar zijn hand en niet
naar een heersende smaak, stijl
of stroming. Het is zfjn eigen
beeldtaal, die we zien in het
CBK en in De Lakenhal.
Dat je je van niemand iets aan
trekt, wil nog niet zeggen dat je
gevoelloos bent. Cock Sjardijn
is de stoere vent met het
spreekwoordelijke kleine hart.
Hij schildert taferelen met een
indrukwekkend kwetsbare,
soms wrange, ondertoon.
Neem de serie kleine doeken,
die door De Lakenhal werd
Hondje, geschilderd door Cock Sjardijn en te zien in De Lakenhal.
aangekocht. Naast elkaar zien
we onder andere 'Smicky', 'Pa
trick', 'Loekie' en 'Snif; aan
doenlijke knuffels uit de kinder
tijd van Sjardijn. Niet mooi en
'af geschilderd, maar zoals ze
zijn; met rafels en vlekken. Het
benadrukt de schijnbaar achte
loze en soms bijna verveelde
manier waarop Sjardijn 'vertelt'
over zijn dagelijks leven, zijn
vrienden en zijn omgeving. Het
effect is des te groter.
Het recentere werk bestaat uit
'vlagschilderijen'. Veelal kleine
doeken, die in drie horizontale
banen zijn opgedeeld, net als
een vlag. De thematiek van
Sjardijn blijft ook in dit werk
dicht bij huis, zij het op een ab
stractere manier. Nooit wordt
het werk sentimenteel. Sjardijn
is oprecht en wars van theater.
Van 'doodgewone' dingen als
een hertshoornvaren (de plant
bij zijn moeder thuis) maakt hij
een sprekend symbool.
In De Lakenhal hangen teke
ningen in houtskool. Ze zijn
grimmig en zwart. En toch ont
roeren ze. Ze zijn niet mooi en
geven je het gevoel deelgenoot
te zijn van een ongemakkelijk
mysterie. Sjardijns fantasie
vormt een treffend beeld van
een bekend gevoel; alleen in het
grote, donkere bos. De bomen,
het bos, de dieren; ze vertellen
het dramatische deel van een
sprookje.
Of het goed afloopt blijft de
vraag. En dat zal het waar
schijnlijk ook blijven. Sjardijn
stopt met tekenen en schilde
ren. 'Ik ben het zat, doe het zelf
maar' zegt hij. Heeft hij genoeg
troost gevonden en het grimmi
ge overwonnen, door het te de
len met doek, verf en houtskool
en indirect met zijn publiek? Of
heeft het onpersoonlijke hem
ingehaald?
De schilderijen laten zien, dat
hij steeds afstandelijker is gaan
werken. De meest recente schil
derijen blijven een raadsel. In
De Lakenhal staat een installa
tie met foto's en wekkers. Het is
de nieuwe richting waarin hij
zich beweegt. 'Ik wil nu verder
met polaroids'. Een veel onper
soonlijker medium. Hopelijk
valt er dan toch nog enige
troost te putten. Want die was
zo herkenbaar en zo aanwezig.
Er is geen uitleg aanwezig, die
de beschouwer vertelt wat hij
moet zien. Gelukkig, want het is
juist de kracht van dit werk, dat
je er je eigen verhaal van kunt
maken.
De Leidse Stichting Tegenbeeld heeft niets persoonlijks tegen Bea maar geeft geen verjaardagscadeautje.
foto wfa
