De meester van het zonnige stadsgezicht
Intimititeit en ironie verenigd in expositie
Cultuur Kunst
Leidse hoogleraar
wil slavenmonument
Teylers Museum toont Italiaanse tekeningen
Klassieke kolderformule
WOENSDAG 29 MAART 2000
Haccou en Schmah in projectatelier Kunstcentrum Haagweg 4
Dead Punk Society opent PinkPop
landgraaf De Maastrichtse band Dead Punk Society opent op
11 juni het jaarlijkse PinkPop-festival in Landgraaf. De
groep won een wedstrijd van de stichtig Popmuziek Limburg
met het concert als hoofdprijs. Met het contracteren van de
Zweed Andreas Johnson en band en de Amerikaanse formatie
van Tracy Bonham is het programma van PinkPop compleet.
Het publiek kan optredens verwachten van 34 groepen verdeeld
over drie dagen. Grote namen zijn onder anderen Oasis, Bush
(zaterdag), 16 Horsepower, Krezip, Novastar, Junkie XL (zon
dag), Live, Pearl Jam en afsluiter Moby op zondag.
Jonge componist wint postuum prijs
den haag De eerste prijs voor compositie van het Prinses
Christina Concours is postuum toegekend aan Michel Betten-
hausen. De 16-jarige componist overleed vorig jaar aan de ge
volgen van jeugdkanker. Met zijn compositie, Requiem voor
koor en instrumentaal ensemble, is de leerling van het Konink
lijk Conservatorium in Den Haag winnaar in de regio Rotterdam
geworden. Op 8 april strijdt zijn werk tegen vier winnende com
posities uit andere regio's om de hoofdprijs. Het werk van Bet-
tenhausen wordt uitgevoerd door een ensemble van zijn mede
studenten. De jury bepaalt op de finale-avond wat de hoofdprijs
zal worden. Die kan variëren van de Donemusprijs, waarbij de
muziek van de winnaar wordt gedocumenteerd en uitgegeven,
tot een bezoek aan een internationaal muziekfestival.
Goudhaar voor Penningkabinet
leiden Hij is 18-karaat, meet 20 bij 6 bij 3 cm en vertegenwoor
digt volgens de huidige goudprijs een waarde van ongeveer
75.000 gulden. De staatssecretarissen Rick van der Ploeg (cul
tuur) en Wouter Bos (de nieuwe man op financiën) overhandig
den gisteren in het Rijksmuseum Het Koninklijk Penningkabi
net in Leiden de enig overgebleven VOC-goudbaar aan de di
recteur van het museum Marjan Scharloo. Daarmee is het Pen
ningkabinet, dat de baar al een paar weken in het museum be
waarde, officieel in het bezit gekomen van de VOC-schat. De
goudbaar werd met 19 andere vervoerd op het schip de Leimui-
den, dat in 1770 schipbreuk leed. Vanaf vandaag is het stuk
edelmetaal voor het publiek te zien. foto loek zuyderduin
Mashed Potatoes op SpringPop
leiden Mashed Potatoes is dit jaar de hoofdact op het Spring-
popfestival dat gehouden wordt op.zaterdag 15 april in Antoni-
us Zalencentrum. Om 20.00 uur opent Fresh Frozen het festi
val. Op het programma staan verder Saens Verzet, Smogus,
Mashed Potatoes, The Cry Ugly en The Living Leftovers. Het
festival wordt om 02.00 uur afgesloten met een optreden van
Griffin. Kaarten kosten 7,50 gulden bij de voorverkoopadressen
Plato, Just Music en Marcella, aan de zaal 10 gulden.
Charlie Brown in Hall of Fame
new york Stripfiguur Charlie Brown en zijn Peanuts-vrienden
krijgen een eigen tentoonstelling in de Baseball Hall of Fame in
New York. De expositie met de naam 'Jij bent in de Hall of Fa-
me, Charlie Brown!' gaat op 20 mei beginnen en duurt tot het
eind van het jaar. De organisatoren willen met de tentoonstel
ling de in februari overleden striptekenaar Charles Schulz - de
geestelijke vader van Charlie Brown - eren.
De liefde van J.C.K. Klinkenberg voor monument en water
hoorn martin menger
Zijn schilderijen konden jaren
lang als wervend affiche voor
een toerittisch bezoek aan de
Nederlandse steden worden ge
bruikt. De combinatie van wa
ter en monumentale gevels in
steden ali Leiden, Alkmaar en
Hoorn, wis geschapen voor het
palet van Johannes Christiaan
Karei Kfincenberg (1852-1924).
Met een akelig precies penseel
en een grote liefde voor detail
liet hij cfe dromerige, mooie
stad zien. Zijn voorkeur voor
zonnige stadsgezichten brach
ten hem fiam en rijkdom, maar
hielden rem lange tijd uit de
kunsthistorische boeken. Een
overzichtstentoonstelling in het
Westfries Museum in Hoorn
moet Klinkenberg aan de verge
telheid onttrekken.
De schilderkunst uit de ne
gentiende eeuw is tegenwoor
dig zeer intrek. Aan werken van
leden van de Haagse of Amster
damse school hangen tegen
woordig indrukwekkende prijs
kaartjes. Bij veilinghuis Sothe
by's in Amsterdam komt bin
nenkort het doek 'Gezicht op
de Grote Llarkt in Den Haag'
van Klinkënberg onder de ha
mer. Sothèby's zet in op een
kwart miljoen gulden...
De schilder heeft in zijn tijd
ook al forse prijzen kunnen no
teren voor zijn oliedoeken en
aquarellen. Zo begon zijn loop
baan onder een gelukkig ge
sternte. In 1876 presenteerde
Klinkenberg zijn grote doek 'De
Hofvijver ik 's Gravenhage', het
was zijn eqrste belangrijke werk
en werd prompt aangekocht
door de Tereniging Vrienden
van het Mtseum Boijmans Van
Een winterse Oude Rijn in Leiden op deze aquarel van J.C.K. Klinkenberg.
Beuningen in Rotterdam. Vanaf
dat moment kreeg de schilder
soms bedragen van wel twee
duizend gulden voor zijn wer
ken. „Dat was in die tijd meer
dan een half jaarsalaris",
schetst Willem Laanstra, schrij
ver van het boek 'J.C.K. Klin
kenberg, de meester van het
zonnige stadsgezicht'.
Laanstra heeft zich jarenlang
verdiept in het leven en werk
van Klinkenberg. Eerder schreef
hij een boek over de schilder
Comelis Springer (1817-1891).
Net als Klinkenberg een schil
der die de vergane glorie van de
Hollandse steden vastlegde.
„Klinkenberg heeft ongelooflijk
veel stadsgezichten geschil
derd. Ik schat dat hij tussen de
450 en 500 werken heeft ge
maakt. Dat betekent dat hij ge
middeld 25 doeken per jaar
maakte. Dat werktempo is vaak
aanleiding geweest voor kritiek.
Klinkenberg maakte van dezelf
de plek wel eens meerdere doe
ken. Voor critici uit die tijd aan
leiding om hem ervan te be
tichten dat hij zijn oren tevee
naar opdrachtgevers heeft later
hangen. Die kritiek achtervolg
de hem zijn hele leven lang."
Laanstra heeft na jarer
speurwerk in binnen- en bui
tenland een overzicht kunner
maken van het werk van Klin
kenberg. Hij vindt de kritiek on
terecht: „Het klopte wel dai
Klinkenberg meerdere stadsge
zichten van een bepaalde piel
schilderde. Maar hij deed dai
telkens vanuit een ander per
spectief. met een andere sfeei
of licht. Wie de werken goec
bekijkt, moet erkennen dal
geen schilderij gelijk is."
De schilder blonk uit dooi
zijn voorliefde voor mooi weer.
Op veel van zijn stadsgezichten
schijnt een frisse zon, speelt
een vrolijk licht met het water.
Daar waar de tijdgenoten van
de Haagse School de grijze en
grauwe tinten van het Hollands
landschap tot norm verhieven,
zocht Klinkenberg de zonnige
kanten van het leven. „Zijn
kleurgebruik was anders", zegl
Laanstra. „En hij laat ook vol
gens de impressionistische vin
dingen in de schaduwen kleur
een rol spelen. Daardoor doet
zijn palet bijna Frans aan. Dat
afwijkende palet konden de
kunsthistorici moeilijk plaat
sen."
'J.C.K. Klinkenberg, de meester van
het zonnige stadsgezicht', oeuvrecata-
logus door Willem Laanstra. in twee
talen met 455 (kleuren)foto's. Prijs:
199 gulden, Rokin Art Press BV. Werk
van Klinkenberg is tot en met 7 mei te
zien in de overzichtstentoonstelling in
het Westfries Museum aan de Rode
Steen in Hoorn: ma. t/m vr. 11.00-
17.00 uur. za. en zo. 14.00-17.00 uur.
leiden irenemieuwenhuuse
Nederland 'was het laatste land
dat de slavernij afschafte en het
ziet er naar uit dat Nederland
ook geen faast maakt met de
oprichting van een slavenmu-
seum. Volgens prof. dr. G. Oost-
indie, hoogleraar Caraïbische
Studies aan de Leidse universi
teit, is het de hoogste tijd voor
zo'n herdeikingsplaats. „Wij
Nederlanders stellen onze eigen
historie nogil eens te rooskleu
rig voor. Bij de Gouden Eeuw
denken wei vooral aan Rem
brandt, de rotte appel van de
slavernij vereeten we liever."
Oostindie;is lid van de com
missie die sinds 1 juli vorig jaar,
de dag dat Nederland in 1863
de slavernij cfschafte, op zoek is
naar een geschikte plaats voor
een herinneringsmonument.
Hij had gehoopt dat de herden
king dit jaar bij het monument
zou plaatsvinden, maar dat lukt
in geen geval. Het vinden van
een geschikte locatie blijkt in de
praktijk moeilijker dan gedacht.
De Leidse hoogleraar ver
wacht wel dat minister Van
-Boxtel (minderhedenbeleid) op
1 juli a.s. bekend maakt waar
het monument komt. Amster
dam en Rotterdam maken de
meeste kans. Maar Den Haag
en Utrecht zijn ook in de race.
Het monument moet naar de
mening van Oostindie niet al
leen een herdenkingsplaats
zijn, maar ook een documenta
tie- en onderzoekscentrum,
vergelijkbaar met de Hollandse
Schouwburg in Amsterdam of
het Moluks Centrum in
Utrecht.
Nederlanders vervoerden tus
sen 1600 en het begin van de
19de eeuw zo'n half miljoen
Afrikaanse slaven naar de nieu
we wereld, vooral naar Surina
me en Curasao. Enkele musea
bereiden momenteel tentoon
stellingen voor over de slaver
nij. In het buitenland bestaat al
veel langer belangstelling voor
dit verleden. Frankrijk, Enge
land en Amerika hebben her
denkingsplaatsen en nazaten
van de slaven excuses aangebo
den. Op Curasao bestaan twee
monumenten, een opstan-
dingsmonument en een muse
urn, het Kura Hulanda, opge
richt door de Nederlandse za
kenman Jacob Dekker die ook
geld beschikbaar stelt voor een
onderzoekscentrum. Oostindie
en de Leidse universiteit spelen
in dat onderzoek een promi
nente rol. Volgens Oostindie is
dat hard nodig, want oude en
nieuwe schoolboekjes geven
geen juiste weergave van de ge
schiedenis van de slavernij.
Veelal wordt alleen de afschaf
fing genoemd.
bernadette van der goes
Het projectatelier van Kunst
centrum Haagweg 4 heeft een
metamorfose ondergaan. De
Amsterdamse kunstenaars San-
der Haccou en Marion Schmah
hebben de kale ruimte omgeto
verd in een fraaie 'museumzaal'
compleet met zelf ontworpen
kroonluchters en bankjes. „We
willen ons werk niet tussen de
verfspatten presenteren, want
dan haal je de bezoekers uit de
droom", verklaren de kunste
naars. ,,Dit is een unieke gele
genheid om ons werk precies
zo te tonen als we zelf willen."
Sander Haccou: „Ik heb re
gelmatig meegedaan aan
groepstentoonstellingen en dan
heb je niet veel invloed op de
wijze van presenteren. Soms
werd mijn werk geplaatst bij
d ander werk dat ik totaal niet be
ll greep. Dit keer zal dat niet ge
beuren. Mede-exposant Marion
Schmah is namelijk zijn levens
partner. Naast de zes collages
van Haccou worden op de en
tresol twee van haar video's ge
toond. Haar film 'To Daisies'
ynthvas vorig jaar op de KunstRAl
iat te zien. Daar was het bijna on-
n t mogelijk om rustig te kijken. Nu
lini komt de film, vol heimwee over
M bloemen die op het punt staan
[et hun kelken voor de nacht te
at sluiten, beter tot zijn recht. Sch-
ari mah: „De film gaat over de
n d schoonheid die langer wil be
staan."
Ook haar nieuwste film 'The
Sander Haccou en Marion Schmah.
fotq henk bouwman
Image' heeft de vergankelijk- en schaduwen wat iedereen on-
heid als onderwerp. Daarin bewust wel weet: dat het onmo-
suggereert Schmah door mid- gelijk is het leien vast te hou-
del van muziek, teksten, licht den. „Ik toon hoe ik dat zelf er
vaar, laat zien welke vragen ik
mezelf stel. Als de toeschouwer
daar ook mee bezig is, kan hij
dat in mijn werk herkennen."
De collages van Haccou zijn
vooral bedoeld als 'kunst met
een knipoog, waarbij er veel
niimte is voor eigen interpreta
tie'. Een collage van een gemas
kerde man in een rode trui lijkt
vanuit de verte sprekend op een
schilderij, maar wie dichterbij
komt ziet dat de achtergrond is
bekleed met vinyl en dat de
man uit gelakt hout bestaat.
Om hem heen zweven losse
Franse woorden. Ze blijken af
komstig uit een lied van Jac
ques Brei. Opvallend vaak komt
het woordje 'moi' voor. Is dit
werk een zelfportret? Haccou:
„Ik stop er wel veel van mezelf
in, maar ik ben het niet, het is
meer een aspect van mezelf."
In andere collages heeft Hac
cou zichzelf afgebeeld als de fi
losoof Jean-Paul Sartre of als
een reiziger die op zijn ezeltje
moeizaam voortsjokt door een
onherbergzaam landschap. Net
als de films van Schmah gaat
zijn werk vooral over zijn leven
en herinneringen: „Marion laat
dat op een intieme manier zien,
bij mij is het meer ironisch. In
de tentoonstelling gaat ons
werk zich in elkaar weerspiege
len."
De expositie van Sander
Haccou en Marion Schmah is
vrijdag 31 maart te zien van
18.00 tot 21.00 uur. Daarna op
1, 2, 7, 8, en 9 april, van 13.00
tot 17.00 uur.
haarlem gpd
Het Teylers Museum in Haar
lem houdt volgende maand
een grote overzichtstentoon
stelling van Italiaanse tekenin
gen uit eigen bezit. De bijzon
dere expositie getiteld 'De
Eeuw van Michelangelo-Itali-
aanse tekeningen uit de Re
naissance', toont honderd bla
den van Italiaanse kunstenaars
als Michelangelo, Titiaan, Ra-
faël, Correggio en Veronese uit
de periode 1400-1600. Het
overzicht begint 8 april en is
tot en met 8 juni te zien.
De uiterst kwetsbare werken
zijn onder meer vanwege de
grote lichtgevoeligheid nor
maal niet toegankelijk voor het
publiek. Teylers Museum
kocht de werken in 1790 van
de in Rome gevestigde familie
Odescalchi. Deze familie was
erfgenaam van Don Livio
Odescalchi, die in 1692 de
complete collectie had verwor
ven van de kort tevoren overle
den koningin Christina van
Zweden. Een belangrijk deel
van haar collectie is zo in de
verzameling van Teylers Muse
um beland. Hieruit heeft het
museum de mooiste tekenin
gen geselecteerd voor de nieu
we tentoonstelling.
Onder de tekeningen die
worden geëxposeerd, zijn ver
scheidene van Michelangelo's
meesterwerken, van wie Tey
lers Museum een fraaie groep
studies bezit. Zo zijn de schets
bladen en studies te zien voor
het plafond van de Sixtijnse
Kapel en de koepel van de Sint
Pieter in Rome.
Gelijktijdig met de tentoon
stelling verschijnt een weten
schappelijke bestandscatalo
gus door het hoofd Collectie
beheer, Carel van Tuyll van Se-
rooskerken. Daarin worden al
le zeshonderd Italiaanse teke
ningen uit deze periode be
handeld die het museum in
zijn bezit heeft. Het is de twee
de wetenschappelijke catalo
gus die door het museum
wordt uitgegeven, nadat Tey
lers eerder ter gelegenheid van
Een van de hoogtepunten van de expositie in het Teylers Museum is deze anatomische studie van Mi
chelangelo. foto gpd
de expositie Meesterlijk gete- De wetenschappelijke staf tekeningen van kunstenaars né
kend, een bestandscatalogus van het museum is bezig met 1630 tot 1700), 18de eeuw en
over Nederlandse kunstenaars de voorbereiding van soortge- 19de eeuw. Teylers Museum
geboren tussen 1580-1630 sa- lijke catalogi over de tekenin- heeft in totaal zo'n tienduizend
menstelde. gen uit de 17de eeuw (deel II, tekeningen in zijn bezit.
Cabaretier Bert Visscher maakt vier avonden lang de Leidse Schouwburg onveilig
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling: 'Geluk zit in hele grote din
gen', van en door Bert Visscher. Gezien:
28/3, schouwburg Leiden. Aldaar nog te
zien: 29, 30 en 31/3 (Alle voorstellingen
zijn uitverkocht).
Zet een grote bak met water op
het toneel. Met Bert Visscher
ernaast weet iedereen wat er
dan gaat gebeuren. Je hoeft niet
eens driemaal te raden. Het is
gewoon een klassieke wetma
tigheid in zijn kolderformule.
Vier avonden lang zal Visscher
hiermee de Leidse schouwburg
onveilig maken - de toeschou
wers die helemaal vooraan mo
gen zitten, doen er in elk geval
goed aan wat extra (droge) kle
ding mee te nemen.
Bert Visscher raast weer als
vanouds over het podium. Vóór
de pauze met de vuurtoren aan
het water, na de pauze in het
bordeel naast de vuurtoren.
Mooie sfeerbepalende decors.
De vuurtorenwachter en de
bordeelhouder zijn broers die
elkaar het leven zuur maken.
Want het bordeel floreert als de
vuurtoren niet functioneert,
hetgeen immers de nodige
drenkelingen oplevert. Dit ui
terst dunne verhaallijntje vormt
de kapstok voor een eindeloze
reeks grappen, grollen en malle
fratsen. Heel vaak krijgt Bert
Visscher het verwijt dat enige
diepgang in zijn programma's
totaal ontbreekt. Dat is waar,
het is genoegzaam bekend en
Visscher zelf is de laatste om
dat tegen te spreken. Maar dit
verwijt zegt in zijn geval eigen
lijk zo weinig. Je gaat toch ook
niet binnen een onvervalste
carnavalskraker op zoek naar
interessante, stilistische taal
vondsten?
En gemakkelijk is het niet om
met deze pure flauwekul bijna
twee uur lang mensen te amu
seren, maar hij doet het schijn
baar moeiteloos. Als je zou op
schrijven, wat hij er in de loop
van de avond allemaal uit
kraamt, zou je je waarschijnlijk
enorm verbazen. Hoe kan ie
mand hiermee avond aan
avond in uitverkochte zalen
mensen blijvend boeien? Zijn
clowneske uitstraling, zijn on
navolgbare geknars, gepiep en
gekreun, zijn onvermoeibaar
rennen en vliegen, zijn absurde
uitmonsteringen, zijn onver
wachte associaties en met na
me ook zijn zelfspot vormen
een deel van het geheim van
zijn inmiddels grote succes.
Een grote schare fans zal hem
voorlopig nog wel even trouw
blijven. Al bij binnenkomst in
de zaal voel je aan het sfeertje
dat er hangt: dat wordt lachen
vanavond. Om vijf over acht zit
de zaal al bijna helemaal vol;
dat gebeurt niet vaak, men
heeft er duidelijk zin in. Vis
scher weet dat en stelt niet te
leur. Al na tien minuten van ge-
hol en gedraaf vraag je je af, of
Visscher dat wel de hele avond
volhoudt. Het antwoord luidt
natuurlijk: ja. Pas na afloop lijkt
iedereen moe maar voldaan
huiswaarts te keren. Veel la
chen is kennelijk vermoeiend.
