Collins huilt van
geluk om Oscar
Cultuur Kunst
Gouden Uil: Lanoye,
Verhelst en Tellegen
Markus passie van Bachs beste leerling mag vaker worden gehoc:
'Madonna en Stallone
slechtste filmacteurs
Con Amore soms stralend, soms vlak en futloos
Pauline Slot bij De Kier
A Black Celebratie»'
herbergt te veel geng
MAANDAG 27 MAART 2000 9-11
Jazztrombonist Al Grey (74) overleden
phoenix De Amerikaanse jazztrombonist Al Grey, wiens spel
werd gekenmerkt door het gebruik van een demper, is vrijdag
op 74-jarige leeftijd overleden. Grey maakte lange tijd deel uit
van het orkest van Count Basie en speelde met jazzgrootheden
als Benny Carter, Frank Sinatra, Lionel Hampton, Dizzy Gille
spie en Ella Fitzgerald. Hij maakte bijna dertig platen onder zijn
eigen naam en was te horen op zeventig platen van anderen.
Vengaboys, Live en Skik bij TMF
Rotterdam Voor elk wat wils. Dat moet zo ongeveer de gedach
te zijn achter de artiestenlijst voor de uitreiking van de vijfde
TMF-awards. Met onder meer de Vengaboys, Uve en Skik is het
TMF-publiek 15 april zeker van zeer uiteenlopende optredens
in Ahoy' Rotterdam. Naast de genoemde namen komen ook
Mel-C (ook bekend als sporty spice), Abel, Westlife, Kane, Desti
ny's Child, Phats Small, Eden en Marco Borsato naar Rotter
dam. TMF maakt volgende week vrijdag nog een aantal namen
bekend van artiesten die optreden tijdens het evenement. De
muziekzender zendt de uitreiking van de prijzen rechtstreeks
uit. De kijkers maken uit welke band of artiest een onderschei
ding krijgt. De rangorde wordt opgemaakt aan de hand van in
gevulde stemformulieren. Er zijn 24 prijzen te winnen in 12 ca
tegorieën.
Tefaf trekt ruim 66.000 bezoekers
Maastricht De kunstbeurs Tefaf die afgelopen week in Maas
tricht werd gehouden, heeft dit jaar 66.103 bezoekers getrokken.
Dit is een toename van 6,5 procent in vergelijking met vorig
jaar. De organisatie is dan ook zeer tevreden, want er zijn goede
zaken gedaan. Ook dit jaar waren er onder de kopers weer veel
binnen- en buitenlandse musea. Een woordvoerster noemde
het opvallend dat dit jaar ook de moderne kunst erg in trek was.
Concertgebouworkest op 5 mei
Amsterdam Het Koninklijk Concertgebouworkest verzorgt op 5
mei in Amsterdam de afsluiting van de nationale viering van de
bevrijding. Het openluchtconcert op de Amstel is in de afgelo
pen vijf jaar uitgegroeid tot een traditie. Het Concertgebouwor
kest staat die avond onder leiding van de Amerikaanse dirigent
Leonard Slatkin. Momenteel is hij artistiek leider van het Natio
naal Symphony Orchestra in Washington. Slatkin maakte in
1977 zijn debuut bij het Concertgebouworkest en keert sinds
1997 jaarlijks terug. Het concert op de Amstel voor Koninklijk
Theater Carré begint om 21.00 uur. Het is gratis toegankelijk en
wordt door de NOS rechtstreeks uitgezonden op televisie.
'Tango de Valentino' in première
amsterdam De musical 'Tango de Valentino' van Joop van den
Ende Theaterproducties gaat op 14 juni in het Rozentheater in
Amsterdam in première. De regie is in handen van musicalster
Stanley Burleson, bekend van de musicals 'Joe', 'Chicago' en
'Elizabeth'. 'Tango de Valentino' is een kleinschalige musical
naar het leven van filmster Rudolph Valentino, 's werelds eerste
mannelijke sekssymbool. Deze rol wordt vertolkt door Stephen
Stephanou ('Miss Saigon', 'Chicago'). De overige twee rollen in
de kleinschalige voorstelling zijn in handen van Perry Dosset
('Purper', 'West Side Story') en Joke de Kruijf ('Willeke de Musi
cal', 'The Phantom of the Opera'). 'Tango de Valentino' is vanaf
14 juni tot en met 12 augustus iedere donderdag-, vrijdag- en
zaterdagavond te zien in het Rozentheater. De kaartverkoop be
gint 1 mei.
Geschilderd protest in Ruigoord
ruigoordOud-minister Hedy d'Ancona (cultuur) heeft in het
kunstenaarsdorpje Ruigoord nabij Amsterdam de expositie
"Verdwenen landschap' geopend. De schilderijen zijn bedoeld
als stil protest tegen het feit dat Ruigoord als woonoord en het
landschap rondom moeten verdwijnen voor een nieuwe haven.
De tentoonstelling in het kerkje van Ruigoord bestaat uit vier le
vensgrote schilderijen (3 bij 4,5 meter) van de kunstenaars Aat
Veldhoen, Niels Hamel, Theo Kley en Hans Gritter. De werken
zijn ook een protest tegen de verstedelijking van Nederland in
het algemeen. Met het project hebben de kunstenaars de oude
Hollandse landschapschilderkunst uit de 17e eeuw nieuw leven
ingeblazen. De vier, die in 1998 met hun project begonnen,
hebben zich bij hun werk laten inspireren door het landschap
rond Ruigoord.
De schrijvers Peter Verhelst,
Toon Teilegen en Tom Lanoye
hebben alle drie een Gouden
Uil gewonnen. De Gouden Uil
geldt als een van de belangrijk
ste literatuurprijzen in Neder
land en Vlaanderen.
Verhelst en Tellegen kregen
allebei behalve een trofee een
geldbedrag van circa 55.000
gulden. Tom Lanoye werd za
terdagavond, tijdens zijn voor
stelling 'Ten Oorlog' in de Leid-
se Schouwburg, bekroond met
de Gouden Uil Publieksprijs
2000 voor zijn roman 'Zwarte
tranen'. Aan de publieksprijs is
geen geldbedrag verbonden.
Voor het eerst in het zesjarig
bestaan van de Gouden Uil
mocht het publiek zijn oordeel
uitspreken over de vijf genomi
neerde werken.
Verhelst kreeg een Gouden
Uil in de categorie volwasse
nenliteratuur voor zijn roman
'Tongkat'. Behalve Verhelst en
Lanoye waren Charlotte Mut-
saers, Oscar van den Boogaard
en Frank Westerman genomi
neerd. De jury koos voor Ver
helst omdat hij 'een fascineren
de en intrigerende vertelling
heeft gemaakt die vormelijk
sterk is, maar waarin ook bloed
klopt'. Tellegen troefde zijn
concurenten af op het terrein
van de jeugdliteratuur met 'De
genezing van de Krekel'.
Leerlingen en studenten van
66 Nederlandse en Vlaamse
scholieren van middelbare- en
hogescholen bepaalden in Ant
werpen wie de Jonge Gouden
Uilen - de jonge broertjes van
de Gouden Uilen - kregen. De
ze prijzen worden sinds 1997
toegekend. In de categorie kin-
der- en jeugdliteratuur kreeg
Guus Kuijer een Jonge Gouden
Uil voor zijn boek "Voor altijd
samen, amen'. Peter Verhelst
werd in de categorie volwasse
nenliteratuur ook door de jeugd
als beste gewaardeerd.
Enige Nederlandse inzending blijft buiten de prijzen
Vervolg van voorpagina
In de schier onstuitbare prijzenregen van de Oscars
kreeg popster Phil Collins het felbegeerde gouden beeld
je voor het door hem geschreven nummer You'll be in
my heart uit de Disney-tekenfilm Tarzan. Deze onder
scheiding maakte de tranen los bij gezinsman Collins.
De jury oordeelde dat John Corigliano dit keer de mooi
ste filmmuziek componeerde, hetgeen een Oscar ople
verde voor de film The Red Violin.
De Oscar voor de beste acteur
in een bijrol ging naar de Britse
veteraan Michael Caine voor
zijn prachtige vertolking van
medisch directeur van een te
huis voor in de steek gelaten
kinderen, in The Cider House
Rules. Caine won in 1986 een
Oscar voor zijn bijrol in Han
nah and her Sisters.
De bekende schrijver John Ir
ving kreeg een Oscar voor zijn
scenario van The Cider House
Rules. Het was voor het eerst
dat Irving een van zijn eigen
boeken bewerkte voor film. Ir
ving onderstreepte in zijn dank
woord dat The Cider House Ru-
les over abortus gaat, in de VS
een buitengewoon politiek ge
voelig onderwerp. Onder ge
juich van het publiek sprak hij
zijn steun uit voor Planned Pa
renthood, een van de voor
naamste organisaties in de Ver
enigde Staten voor de verdedi
ging van het recht op abortus.
De Oscar voor beste vrouwe
lijke bijrol ging naar Angelina
Jolie voor haar rol in Girl, Inter
rupted. De Spaanse inzending
All about my Mother werd be
loond met een Oscar voor de
beste buitenlandse film.
De enige Nederlandse inzen
ding die dit jaar stond genomi
neerd, de korte animatiefilm 3-
Misses van Paul Driessen, werd
gepasseerd ten gunste van de
Russische bijdrage The Old
Man and the Sea.
Acteur/regisseur/producer
Warren Beatty, echtgenoot van
Annete Bening, werd onder
scheiden met de Irving Thal-
berg Memorial Award. Acteur
Jack Nicholson reikte het bijbe-/
horende beeldje uit. De Poolse'
regisseur Andrzej Wajda ont
ving uit handen van actrice Ja
ne Fonda een speciale Oscar ter
ere van zijn complete oeuvre.
De Spaanse regisseur Pedro Almodovar, hier met zijn landgenoten Antonio Banderas en Penelope Cruz,
werd beloond met een Oscar voor de beste buitenlandse film. foto»afp
Phil Collins met Oscar en Cher. De zangeres/actrice mocht dit jaar een van de felbegeerde beeldjes Ce
digen. fChrii
5 he
winand van de kamp
Concert: Amsterdam Baroque Orchestra
Choir o.l.v. Ton Koopman en solisten
met Bachs Markus-Passion (reconstructie:
Ton Koopman) Gehoord: 24/3, Vreden-
burg, Utrecht Nog te horen: morgen,
Concertgebouw, Amsterdam.
Dirigent en organist Ton Koop
man werd vrijdagavond in het
Utrechtse muziekcentrum Vre-
denburg als een held ontvan
gen. Het was dan ook een bij
zondere dag voor hem. 's Mid
dags ontving hij een eredocto
raat van de Universiteit Utrecht
voor zijn inzet voor de muziek
van Bach, 's avonds hield hij
zijn eigen versie van Bachs
Markus Passion ten doop.
Koopman is niet de eerste, en
waarschijnlijk ook niet de laat
ste, die zich aan een recon
structie van dat verloren gegane
werk waagt. Alleen het tekst
boek is overgebleven, maar
slimme negentiende-eeuwse
muziekvorsers ontdekten dat
Bach, geplaagd door tijdnood,
zijn Markus Passion moet heb
ben samengesteld uit ouder
materiaal. Sindsdien hebben
velen in Bachs cantates gezocht
naar geschikte aria's voor de
Markus passie. En bijna alle
maal kwamen ze uit op de
Trauerode BWV 198 als voor
naamste bron.
Maar Koopman heeft andere,
even verrassende als doeltref
fende keuzes gemaakt. Meer
dan zijn voorgangers heeft hij
de betekenis van de tekst als
uitgangspunt genomen. Het
openingskoor met zijn klagen
de chromatiek zet de toon. De
aria's die volgen zijn bij Koop
man overwegend berustend
van toon. Een uitzondering vor
men de twee felle tenoraria's,
door Paul Agnew indringend
vertolkt.
Het is de grote verdienste van
Koopman, dat zijn versie geen
bloemlezing van mooie Bach-
aria's is geworden, maar een
hecht geheel. Dat is mede te
danken aan de wijze waarop hij
de recitatieven heeft ingevuld.
Voor die recitatieven kan men
geen beroep doen op authen
tiek materiaal. Anderen hebben
dat probleem opgelost door de
recitatieven te lenen uit Mar
kuspassies van tijdgenoten of
voorgangers van Bach. Koop
man ging zelf aan de slag. Als
een leerling van Bach, met de
noten van zijn meester als uit
gangspunt en met een beroep
op zijn eigen vakmanschap.
Koopman heeft duidelijk
goed opgelet in de les. Natuur
lijk, zijn recitatieven zijn geen
echte Bach, maar ze bezitten
spankracht en dramatiek. Zeker
als ze worden gezongen door
een evangelist als Christoph
Prégardien en een Christusver-
Irooi
cht
•f h
bet.
tho
tolker van het kalibezak
Kooy. De hele uitvoeriiiVan
trouwens op een constaeen
niveau met een uitstekïjdir
listenkwartet - de duefecei
sopraan Sibylla Rubenseno
Bernhard Landauer t L
Klaus Mertens waren zite
- en een Amsterdam jadei
Orchestra Choir in tofgelc
Of Koopmans versiQaar
Markus Passion van 1
Waarschijnlijk niet. M
maalt daar om. De Marl
sie van Bach's beste W
mag vaker worden gehol^L
Terwijl in Hollywood de Os
cars werden toegekend aan de
besten uit de filmindustrie,
zijn Madonna en Sylvester
Stallone zaterdag in de prijzen
gevallen bij de uitreiking van
de Gouden Frambozen voor
de slechtste acteurs. Zij wer
den - bij verstek - in Los An
geles niet alleen uitgeroepen
tot slechtste acteurs van dit
moment, maar zelfs van de
eeuw.
Geen van de winnaars van
een Gouden Framboos was
aanwezig bij de uitreiking in
Hollywood, die desondanks
honderden bezoekers trok. De
verkiezing wordt ieder jaar ge
organiseerd door een wisse
lende groep van 450 mensen
uit de filmwereld en journalis
ten.
Slechtste film van het jaar
was 'Wild Wild West', volgens
de jury 'een veel te dure met
bijzondere effecten overladen
remake van de tv-hit van de
jaren zestig'. De jury kende
deze productie in totaal vijf
Frambozen (totale waarde een
kleine 45 gulden) toe.
li dy van der spek
Concert C.OV. 'Con Amore' o.l.v. Piet
Kiel, m.m.v. Ellen Schuring, sopraan, Myra
Kroese, alt-mezzo, Ludwig van Gijsegem,
tenor (evangelist), Alex Vermeulen, tenor,
Hans de Vries, bas/bariton (Chnstuspartij)
Frans Fiselier, bas/bariton (anas, solo-
kantate), Dirk Out, groot orgel, Gonnie
van der Maten, klein orgel en het Neder
lands Promenade Orkert. Gehoord 24/3,
Pieterskerk, Leiden.
Vrijdagavond zong de C.O.V.
'Con Amore' het tweede deel
van 'die Passion' (1896) van de
onbekende componist Heinrich
von Herzogenberg. Deze 'passie,
naar het evangelie van Johan
nes, is nog nooit eerder in Ne
derland uitgevoerd en dat zal
verschillende oorzaken hebben.
De belangrijkste is wellicht de
matige kwaliteit van de compo
sitie.
Dat Von Herzogenberg een
kenner van Bachs muziek was,
is duidelijk te merken. De pas
sie staat bol van verwijzingen
naar Bachs Passionen, maar
deze zijn helaas niet even geni
aal verwerkt. Bachs overbeken
de koralen (waarvan de melo
dieën overigens ook niet van
Bach afkomstig zijn) gebruikt
hij te pas en te onpas. Zo wor
den de verhalende teksten (re
citatieven) verdekt omgebouwd
tot koralen.
Het is dat de tenor Ludwig
van Gijsegem uiterst ingetogen
en introvert de rol van de evan
gelist vervult; dat hij elk woord
naar waarde schat, zonder extra
melodrama. Door zijn eenvoud
maakt hij de diepste indruk.
Het koor zingt wisselend, van
ferm en expressief tot behoor
lijk saai en kleurloos.
Na het pittig gespeelde voor
spel van het orkest zet 'Con
Amore' vlak en futloos het 'Ste-
het auf, stehet auf in. Ook het
koor 'der Herr ist mein Licht'
vangt kinderlijk en vrij zoute
loos aan. In het daarop volgen
de koor moet de dirigent Piet
Kiel zelfs grote moeite doen om
de stemmen in het gareel te
houden; de op elkaar volgende
inzetten zijn verwarrend vaag.
De orkestpartij heeft hier veel
weg van romantische salonmu-
ziek Maar er zijn zeker ook
mooie momenten. Bijvoorbeeld
als het koor mag uitpakken,
breeduit mag zingen en een
prettig voortvarend tempo aan
neemt, zoals in 'Ware dieser
nicht ein Ebeltater' en in 'Herr
wohin', beide geënt op Bachs
Passie. Ook het crescendo, als
de Leeuw uit Juda overwonnen
heeft, zingt Con Amore zelfver
zekerd en stralend.
Organist Gonnie van der Ma
ten valt op door haar alerte ge
dreven spel. Het Thomas Hill-
orgel, bespeeld door Dirk Out,
krijgt met name in het slotko-
raal volop de gelegenheid om
eens helder en kleurrijk op de
voorgrond te treden. In de
kwartetten kleuren de vier solis
ten evenwichtig met elkaar.
Vooral de alt Myra Kroese en de
bariton Frans Fiselier overtui
gen door hun warme klank
kleur en oprecht inlevingsver
mogen.
Hans de Vries die de Chris
tuspartij vertolkt is op z'n best
in het lage register. Hoger
wordt zijn stem wat schreeuwe
rig. Het concert begon met de
schitterende solocantate 'Ich
habe genug' van Joh.Seb. Bach,
indrukwekkend vertolkt door
Frans Fiselier. 'Meer dan ge
noeg' om het hele concert een
positieve lading te geven.
leiden Op de laatste dag van de Boekenweek, die zaterdag afliep,
signeert de Oegstgeester schrijfster Pauline Slot haar romans in
boekhandel De Kier in Leiderdorp. Slot debuteerde vorig jaar met
'Zuiderkruis' en staat dit voorjaar met haar nieuwste boek 'Blauw
baard' opnieuw in veel boekentoptiens. De schrijfster heeft een druk
signeer- en lezingenseizoen achter de rug en krijgt het, nu de Boe
kenweek ten eipde is, wat rustiger. foto eric taal
wiedt
i. Nie
doeld zijn! Dat deze grizo sc
veel meer bij zou bloeij»" hu
na de pauze, toen eiwerd,
werden gezongen. Het onze
als een bevrijding. Wawd,
wer en een spirit blek/ best
eens in huis te hebben!'
Jammer dat ze mj
gospelsongs deden. D begi
blues- en soulgedeeltkgaaj
tuigden minder. Er wefnhei
jes, te gepolijst, te pfiiest
loos gezongen. De vlot seen
maarten baanders
Voorstelling: 'The Young Messiah, A
Black Celebration, and the best black
songs of the century'. Gehoord: 25/3,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
De zwarte muziektraditie heeft
in de twintigste eeuw een rijke
oogst opgeleverd. 'A Black Cele
bration' wil daar een overzicht
van geven. Kan dat? Gospel,
jazz, blues, soul, disco - het valt
allemaal onder zwarte muziek,
maar de genres verschillen ook
zo van elkaar, dat je van geen
koor, hoe goed getraind ook,
kunt verwachten dat het alles
met het echte, authentieke ge
voel uit kan voeren. Dat bleek
ook te gelden voor 'A Black Ce
lebration'.
'The Young Messiah' komt
niet uit de zwarte traditie, maar
grenst aan de evangeliserende
gospelstijl. Het is een bewer
king van 'The Messiah' van
Handel door Tom Parker, die
deze muziek populair wilde
maken bij een breed publiek.
Maar wie de echte Handel wel
eens heeft gehoord, kan er niet
omheen dat dit arrangement al
leen een oppervlakkig laagje
van de muziek overlaat. De
goed in het gehoor liggende
melodieën komen er gestroom
lijnd, vlot en vlak uit, wat nog
versterkt wordt door de presen
tatie met golvende gewaden en
simpele gebaren, die zo inge
studeerd overkomen dat ze al
die vlotheid op het podium on
echt maken.
Waarom wordt Handel hier
voor gebruikt? Neem liever me
lodieën die voor dit genre be-
calachtige opvatting
deed je verlangen, naafles, e
vin" of naar een sfiptw
doorleefde 'Stormy
Ook in de soul ontbral
ziel. Het klonk allema;
te geolied, te inge
'Sweet Soul Music'
beeld: waar was de ovt
scheurende hartstocl
mee zangers als Conle
ding hun ziel binnen
keerden? Een uitzond
'Respect' met de bijtel
re stemklank van
Hughes en een sche
tend achtergrdndkoor.
Pas toen de disco
kwamen, kreeg de vo
gloed. Hier trof de
juiste pathos en roma
zangers gingen helem
ze muziek op. Het wa
voorstelling duidelijk
groep de power had o
mee te slepen, maar
disco-gedeelte leidde
grootse climax, waarb
bliek, opgezweept do
dreven zangers en voc
tense stem van Rhetti
uit de stoelen kwam o
klappen en te zingen.
