Topkunst en -muziek uit
land van de rijzende zon
Dwaasheden van de doe-het-zelfarchitect
Cultuur Kunst
Marcel de Groot komt
laar langzaam op gang
1Ü%
ECTORJ 'SALiJTE
staalkaart hrr klaaaiekrn
STiet alleen voor meisjes
O
z
O
O
O
H
N
1
O
m
u
O
j
<0
u
u
Problemen voor het
Nationale Toneel
Smeltkroes-ska van
Jammail Tammah
Robert Long
bedient het
publiek op
zijn wenken
JDERDAG 23 MAART 2000
ieuwe de la Mar wil nieuw theater Voorjaarsprogramma vierhonderd jaar betrekkingen met Japan
verdam Het gebouw van Het Nieuwe de la Mar-theater
et worden gesloopt en vervangen door een geheel nieuw
id op dezelfde plek. De directie van het Amsterdamse theater
•ft hiervoor bij de de gemeente een plan ingediend en vraagt
subsidie van 45 miljoen gulden. Het gebouw aan de Mar-
straat dateert uit het einde van de 19de eeuw. Sinds 1947
And it het dienst als theater en is er al veel verbouwd, maar het
in 1 id voldoet niet meer aan de eisen van deze tijd. Zo bleek vo-
jaar november dat het plafond in dermate slechte staat was
e ie instortingsgevaar dreigde.
jdé illem Witsen in Oegstgeest
0 stgeest Kunstenaar Willem Witsen staat nochelant met zijn
wan iden in de zakken. Naast hem zijn vakbroeders Willem
os, Hein Boeken en Maurits van der Valk. Willem Witsen
a>'150-1923) was omstreeks 1885 een belangrijk inspirator van
raag jpoep jonge Amsterdamse kunstenaars die later bekend zou
biet [den als 'De beweging van Tachtig'. Grafische werken van
n df sen en enkele van zijn kameraden zijn van 31 maart tot 16
te zien tijdens de verkoopexpositie 'Witsen en zijn Vrien-
ikring' bij kunstbemiddelaar Martin Seegers, Wilhelmina-
/eel
het ({el
in de gemiddelde leeftijd
it publiek dat gisteravond
Marcel de Groot naar De
kwam, heeft het overgro-
zijn vader nog in diens
meegemaakt. Maar
iu het talent van Marcel
root geen recht doen om
alleen te zien als 'de zoon
,r -ijd
muziek recensie
lesley grieten
ing: 'Solo' van Marcel de Groot,
ien: 22/3, De Waag, Leiden.'
Groot staat er in 'Solo' let-
alleen voor. In zijn pro-
na vertelt de zanger via
zijn levensloop. In het
gedeelte van de voorstel-
hij duidelijk nog niet in
Zijn stem klinkt soms on-
de vingers glijden niet al-
ren soepel over de gitaar-
in een akkoord op de pia-
dusdanig moeilijk te vin-
lat De Groot zelfs even de
eemt om te zoeken. De in-
deerde inleidingen van
ners komen niet goed -uit
1 rf. Het publiek beloont de
ui
klassieke oudheid is dit jaar het thema van de
kenweek. Literair medewerker Nop Maas tipt el-
een boek uit het enorme aanbod.
onderd gedichten zou Sappho geschreven hebben; daar-
rijn zo n vijfhonderd - meestal korte - regels overgebleven.
32 igenlijk is het een wonder dat deze vijfhonderd regels zijn
en bestaan tegen alle mannelijke en christelijke verdruk-
in. Atheense komedieschrijvers maakten haar belachelijk
irschi iverse christelijke gezagsdragers gaven opdracht haar werk
lel oopbranden.
allerlei manieren is Sappho eri haar werk bijzonder. Het
hier om een schrijvende vrouw uit de zevende eeuw voor
ft itus. Haar werk en datgene wat bekend is over haar levens
ei; maakten dat het eiland Lesbos waar ze verbleef de naam-
'ej r werd voor de seksuele variant van 'meisjes onder elkaar'
meest bijzonder is echter dat .geen andere poëzie uit de
ieke periode zo dicht staat bij de moderne lyriek als de ha-
overgeleverde fragmenten lijken wel haiku's:
ïzers uiven sidderen
een \en
3reng >ugels hangen
laat
n weti liefdesgedichten hadden gisteren geschreven kunnen zijn:
ij de
pnieu
mij is de man
Het r&genover je mag zitten
;teod
je verrukkelijke stem
heldere lach die
hart zo hevig doet klop-
trilt er een fel vuur
door mij heen
valt er een waas voor mijn
ogen
mijn oren suizen
het zweet breekt me uit
mijn lichaam beeft
ik word bleker dan
verdord gras
Dood lijkt nabij
le gril je maa even ontmoet
'aa0 ijft mijn tong
jkbaai pho van Lesbos, Eros ontwortelt mijn hart'. Gedichten en
renten. Vertaling en nawoord door Aart R.P. Wildeboer en
ej. Suasso de Lima de Prado. Flamingo pocket. Prijs: ƒ15,-)
Na enkele inleidende 'schermutselingen', zoals de lezin
gen van het Studium Generale, begint op 4 april het offi
ciële vooijaarsprogramma 'Japan in Leiden'. Dat gebeurt
met de opening van het SieboldHuis, een nieuw muse
um waar een deel van de collectie van de voormalige
arts/wetenschapper terugkeert naar Rapenburg 19. Dat
is het huis waar Philipp von Siebold woonde en werkte.
Ook in april, in het kader van vierhonderd jaar betrek
kingen tussen Nederland en Japan: het Marimba-Con
cert in de Pieterskerk en een foto-tentoonstelling over
Nederlands-Indië in de Tweede Wereldoorlog.
leiden ad van kaam
aan en ter gele
genheid van de opening van het
SieboldHuis is er op zaterdag 1
april een concert van de East
West Baroque Academy in De
Waag. Dit ensemble van 21 mu
zikanten speelt onder meer
werken van Bach (Derde Bran
denburger Concert) en Vivaldi.
Solisten zijn Nobuko Imai (vio
la d'amour), Walter van Hauwe
(blokfluit), Liza Serschmann en
Machiko Shimada (viool). Het
concert begint om 20.15 uur en
er zijn nog kaarten verkrijgbaar
bij de kassa van de Stadsge
hoorzaal.
De Stichting Tegen-Beeld,
verantwoordelijk voor de ge
dichten op de Leidse gevels, be
geeft zich vanaf 4 april ook het
pad van de Japanse poëzie.
Langs een speciale wandelroute
komen banieren te hangen met
daarop Japanse gedichten. De
vakgroep Japanologie verzorgt
op de maandagavonden 3 en 10
april en op 8 mei een college
reeks 'Geschiedenis van de Ja
panse film'.
Op woensdag 26 april beleeft
het Marimba Concert zijn pre
mière in de Pieterskerk. Deze
muziek is speciaal geschreven
voor de viering van '400 jaar
Nederland - Japan'. De uitvoe
ring is van Keiko Abe in samen
werking met de Amsterdam
Percussion Group. Het concert
wordt aangekleed met video
beelden.
De Stichting Ex-krijgsgevan-
genen en Nabestaanden Japan
draagt Zorg voor een foto-ten
toonstelling in het gebouw van
het Gemeentearchief aan de
Boisotkade. De tentoonstelling,
die een intrigrerend beeld geeft
Üt
van de mobilisatie, bezetting,
krijgsgevangenkampen, alsme
de van de politionele acties,
wordt geopend op 1 mei en
duurt tot 28 mei. Op werkdagen
geopend van 09.00 tot 17.00 uur
en op zaterdag van 09.00 tot
12.00 uur. De toegang is gratis.
In de zomer staat er ook van
alles te gebeuren, maar het pre-
ciese programma is nog niet
bekend. Het Rijksmuseum voor
Volkenkunde in elk geval vanaf
16 juni, met een grote Japan
tentoonstelling met meer dan
honderd topstukken uit Japan
se collecties waarvan een groot
deel nog nooit buiten Japan te
zien was: keramiek, lakwerk,
kamerschermen, landschap
schilderingen en kalligrafieën.
Getoond (tot 17 september)
worden veel kunstvoorwerpen
van rond 1600, de periode voor
dat de Hollanders op Deshima
neerstreken.
Andere evenementen in het
voorjaar:
Vanaf 10 april: Hortus Botani
cus - workshops Ikebana, Raku
keramiek, Origami en Kimono.
Vanaf half april: Sportbedrijf -
demonstraties aikido, judo en
taekwondo.
Van 26 tot en met 30 april: Eu
ropa Japan Foundation - uit
wisseling studenten.
Op de dinsdagen 2, 9, 16, 23
en 30 mei: Studium Generale -
lezingen over Japan in het Arse
naal.
Zaterdag 6 mei: Vereniging Ja
panologie - Japanbazaar 'Ta-
nuki'.
29 mei t/m 2 juni: Lak-theater,
Muziekhuis 123 - Kodo in Lei
den, slagwerkproject.
Het klikt niet meer tussen Pleuni Touw (links) en Annemarie Prins, hier
nog samen in Hugo Metsers' armen. foto anp
den haag anp
Het leek de actrices Annemarie
Prins en Pleuni Touw zo'n leuk
idee: nog een keer samen de
voorstelling doen die ze bijna
veertig jaar geleden ook geza
menlijk speelden op de Arn
hemse toneelschool. Het Natio
nale Toneel voelde er ook voor
en zette 'De Meisjes' van Jean
Genet op het repertoire. Maar
de chemie van destijds werkt
niet meer. De dames, 67 en 61,
blijken niet langer 'De Meisjes'
van toen.
Pleuni Touw is opgestapt,
met haar man Hugo Metsers in
haar kielzog. „Er kwamen span
ningen, het klikte niet, het
zanger dan ook met een plicht
matig applaus.
Ook na de pauze put De
Groot vooral uit het repertoire
dat al te horen was in eerdere
concerten. Hij oogt meer ont
spannen na de korte onderbre
king, wat zijn presentatie ten
goede komt. Al komen de grap
pige bedoelde opmerking niet
altijd aan.
Mooi is wel de persoonlijke
inleiding van het nummer
'Kringen in rivier', dat De Groot
twee jaar geleden zelf schreef
tijdens een reis door Macedo
nië. Het nummer is prompt het
hoogtepunt van de avond.
Daaruit blijkt dat hij ook zonder
tekstschrijvers als Stef Bos, Her
man Pieter de Boer en Lennaert
Nijgh mooie nummers kan ma
ken. Het is nog de vraag of we
van Marcel de Groot als tekst
schrijver in de toekomst meer
zullén horen. De Groot, die vo
rig jaar beweerde genoeg te
hebben van het muziekwereld-
je, brengt aan het eind van zijn
muzikale levenslijn een num
mer over de overlijdensadver
tentie van ene Marcel de Groot.
'Feestelijk, maar geen onderbroekenlolmuziek'
groningen/alphen aan den run
Als er één band in Nederland is
die het predikaat 'ultieme festi
valband' verdient, is het Jam-
mah Tammah wel. De optre
dens van het Groningse negen
tal zijn altijd energiek, aanste
kelijk en overrompelend. Zater
dag 1 april staat de groep op de
planken van Het Kasteel in Al
phen aan den Rijn.
De stijl van Jammah Tam
mah, ska met vleugjes hoempa,
polka, salsa en reggae, is uniek.
Het probleem met de groep is
dat ze moeite heeft de muziek
op een goede manier op cd vast
te leggen. Met het nieuwe, vier
de album 'Gone Mad', lijkt de
band er eindelijk in geslaagd.
Geen van de vorige albums
klonk zo warm en direct. De
stomende ska-nummers op het
album, up-tempo en door de
onnavolgbare frontman Piepke
gezongen in plat-Gronings en
'steenkolen-Engels', zijn uit
duizenden herkenbaar. Bijzon
der zijn de uitstapjes richting
rocksteady, dubreggae en La
tijns-Amerikaanse muziek. „Ik
denk voor het eerst dat we een
album hebben gemaakt dat
klinkt zoals we dat voor ogen
hadden", zegt Jammah Tam-
mah-saxofonist Janfi van S trien.
„We hebben met oude appara
tuur en analoge spullen ge
werkt. Die klinken van nature
wat warmer en voller."
De kracht van Jammah Tam
mah is volgens zanger Piepke,
ook wel Speedy genoemd maar
bij de burgerlijke stand inge
schreven als Eddy Huizing, de
veelzijdigheid. „Het merendeel
van de bandleden heeft een
punkachtergrond", zegt Van
Strien, die zijn werkzaamheden
met Jammah Tammah combi
neert met sessiewerk en optre
dens met het Utrechtse Nou-
joum Ra en de Amsterdam
Klezmer Band. „Daarnaast zijn
er mensen met een jazz- en sal
sa-achtergrond. Ikzelf was vroe
ger drummer in punkbands en
ben na de punktijd saxofoon
gaan spelen. Ik ben veel jazz,
bebop en latin gaan spelen."
Piepke: „Na mijn punkperio
de met de Groningse band de
Boegies, ben ik via de ska van
Britse bands als The Specials
terechtgekomen bij de muziek
van oude, Jamaicaanse ska-hel-
den als Laurel Aitken, Prince
Buster en The Skatalites. Prach
tige muziek." Van Strien: „Ska
is voor ons het uitgangspunt
voor een maffe muzikale cock
tail waarin niets te gek is. Als we
zin hebben om een mambo te
spelen of van een nummer een
clubmix te maken, dan doen we
dat gewoon. Jammah Tammah
is echt een muzikale smelt
kroes."
Over de reputatie van Jam
mah Tammah als feestband
hebben Van Strien en Piepke
gemengde gevoelens. Van
Strien: „Natuurlijk, negen van
die Groningers op een podium
en een lekker gekke frontman,
het ziet er ongetwijfeld heel
feestelijk uit. Toch spelen we
echt geen onderbroekenlolmu
ziek."
Piepke: „Het is wel zo dat,
doordat we allemaal een punk-
achtergrond hebben, we de
muziek live een enorme trap
geven. Onze podiumact is het
gevolg van die punkhouding,
een combinatie van overal
schijt aan hebben en je hele
maal leeg spelen. Ik zie Jam
mah Tammah als een gezellige
big band."
Van Strien: „Als muzikanten
zijn we bloedserieus. We stude
ren heel hard, we willen echt
vooruit als muzikant. Persoon
lijk vind ik dat je daar het resul
taat van kan horen. We klinken
veel strakker en meer op de
groove dan vroeger. De tijd dat
we met z'n allen op muzikaal
gebied heel hard van a naar b
renden en hijgend de finish
haalden, is voorbij. Ook op het
podium is er veel meer rust dan
vroeger."
Jammah Tammah treedt 1
april op in Het Kasteel in Al
phen aan den Rijn.
Frontman Piepke: „Onze podiumact is het gevolg van onze punkachtergrond, een combinatie v
schijt aan hebben en je helemaal leeg spelen.
pablo cabenda
Eigenlijk was de toren van Babyion de
allereerste folly. Het had geen nut en
was gebouwd uit ijdelheid en een even
redige hoeveelheid dwaasheid. Wim
Meidenkamp is er dol op. De follyfanaat
en kunsthistoricus wil aan het begin van
zijn lezing, gisteravond, het begrip niet
te strikt definiëren. „Want de folly's die
in geen enkel definitie passen, zijn vaak
de leukste."
Na die toren van Babel is er nog veel
gebouwd, opgetrokken, doortimmerd of
juist in elkaar geflanst om je over te ver
bazen. Chinese pagodes op het Engelse
platteland, een vulkaan in Duitsland,
duiventillen vermomd als kapelletjes, en
grotten van beton waar kluizenaars van
was in leven.
Het zijn architectonische 'diertjes van
plezier' die de revue van Meidenkamp
passeren. De man die in 1994 de bouw
kundige dwaasheden van Nederland en
België in kaart bracht. Omdat de archi
tectuurprijsvraag van het Rijnlands Ar
chitectuur Platform met de poëtische ti
tel 'Ontmoeting in een toevallig land
schap' dit'jaar zoveel mogelijk ruimte en
initiatief laat aan de deelnemers, past
een lezing over folly's daar prima bij.
Want een folly is bij uitstek het toevalli
ge bouwwerk dat aan de gril van de
(meestal) doe-het-zelfarchitect beant
woordt.
Meidenkamp verhaalt dat achttiende
eeuwse Engelse landheren hun landgoe
deren al met triomfbogen en schijnru-
ines decoreerden. Natuurlijke tuinen
werden aangelegd waar geen spat na
tuur aan te pas kwam, hele heuvels wer
den afgegraven en verplaatst om het
landschap te vervolmaken. „Zoals God
het had geschapen, als Hij het beter had
geweten", aldus Meidenkamp.
Ook de Pruisische koningen maakten
het erg bont in Potsdam Berlijn, in som
mige bouwsels werd op hoogst eigen
zinnige wijze de geschiedenis van de ar
chitectuur door elkaar gehusseld. Twee
sprookjesachtige witte torens worden
verbonden door een muur met kantelen
die een geruïneerd aanzien biedt. De
muur is van hout, de ophaalbrug is erop
geschdderd. Als de slagroom op de neo
gotische taart, verbindt een niet-func-
tioneel gietijzeren bruggetje de twee to
rens.
In Nederland had de gekte over het al
gemeen niet zo'n grandeur, al was zij er
niet minder om. Gijsbert van Laar
schreef een heel voorbeeldenboek voor
kwam er niet uit", aldus woord
voerder Perkyn Spiekerman van
het Nationale Toneel. De pre
mière zou plaatshebben op 31
maart, maar is nu op 15 april.
Prins houdt zich staande, met
regisseur Johan Doesburg.
Touw wordt vervangen door El-
la van Drumpt, Hugo Metsers -
die een vrouwenrol zou spelen
- door Marthe Geke Bracht.
De première heeft door de
wijziging niet plaats in Den
Haag, maar in het Rozentheater
in Amsterdam. Daarna gaat de
voorstelling naar dertien ande
re plaatsen in ons land, om
daarna pas te worden uitge
voerd in 'thuisstad' Den Haag.
de inrichting van de 'schijn-landarbei-
dershuisjes' compleet met opgeschilder
de huisdieren en vaatwerk. Als de arge
loze toeschouwer dichterbijkwam en
het gezichtsbedrog opmerkte, moest hij
volgens de handleiding uitroepen: „Ei
wat leuk, ei wat mooi!"
Ze worden nog steeds gebouwd, zij
het op een wat minder grote schaal. Zo
staat er tussen Amersfoort en Nijkerk
een bouwwerk van marktkoopman en
amateurwildjager in ruste, Willem Ham.
Hij stapelde in 1988 tientallen soorten
steen op tot twee torens, versierd met
een uitdragerij van de vrolijke waanzin.
Een zeemeermin, windvaantjes, Neptu-
nus, een scheepje op het dak, en flessen
in de muur waardoor je naar buiten
kunt kijken. Mensen kunnen er niet
meer in, de duiven hebben het overge
nomen.
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling' 'Het lang genoeg jong
concert', samenstelling, teksten en
muziek van Robert Long Orkest on
der leiding van Erik Vlasblom. Gezien:
22/3, schouwburg Leiden Aldaar nog
te zien: vanavond.
Zesentwintig liedjes op één
avond is toch heel wat, maar
de avond vliegt voorbij. Ei
genlijk zijn het er nog een
paar meer, als je de toegift
meerekent en je bedenkt dat
er twee medleys zijn die uit
meer dan één liedje bestaan.
En het gehele repertoire van
de avond reikt van bekend
tot bijna klassiek geworden
hits. Robert Long put uit zijn
zeer omvangrijk oeuvre en
biedt het publiek aldus een
feest der herkenning. Nog
niet eerder heeft Long zich
zo publiekvriendelijk opge
steld.
Na jaren staat hij weer
eens op de planken. In al dat
gereis langs diverse theaters
had hij een tijdje waarschijn
lijk niet zo veel zin. Nu lijkt
hij er echt lol in te hebben.
Aangezien het publiek graag
de bekende nummers weer
eens in een live-versie wenst
te horen, opereert hij uiterst
klantgericht en bedient zijn
toeschouwers op hun wen
ken.
Materiaal dat soms al vele
jaren oud is, brengt hij nog
altijd met zorg en toewijding.
Steeds opnieuw valt op dat
zijn teksten enorm gemakke
lijk te volgen zijn. Die soepe
le hand van schrijven is een
constante factor in zijn werk.
Dat merk je op zo'n avond
van de terugblik.
De muziek heeft duidelijk
een dienende functie, het
geen veelal heel doeltreffend
gebeurt. Ingetogen en uit
bundig repertoire combi
neert Long moeiteloos. Van
licht jazzy schakelt hij over
naar treiterige hoempa-mu-
ziek of een vettige smartlap.
In het begeleidend orkest
zitten befaamde muzikanten
als Coen van Orsouw jr. en
Benny Ludemann, die bij
voorbeeld jaren en jaren bij
Toon Hermans hebben ge
werkt. Bovendien heeft Long
een kwalitatief goed achter
grondkoor ingehuurd.
Zijn thematiek is in de
loop der jaren niet wezenlijk
veranderd. Hypocrisie stelt
hij graag met het nodige cy
nisme aan de kaak. Een en
kele keer maakt hij pure lol.
Heel vaak draait alles om de
liefde en met name de vele
teleurstellingen op dat ge
bied, samengevat in een
overbekend lied uit 1986:
'Hoop, geloof en liefde zijh
de zaken waar het eigenlijk
om gaat'. Zulk soort reper
toire bezingt hij uitbundig of
juist heel ingetogen. Die ver
scheidenheid siert 'Het lang
genoeg jong concert'.
