1
Wierook tegen de poeplucht
232
ZATERDAG 18 MAART 2000
Sapvasten in een klysmaklooster
Darmspoelingen met zout water in combinatie meteen
streng dieet van drie borrelglaasjes groentesap per dag.
In kuuroord 'De Schouw' in Noordgouwe (Zeeland)
verkondigen ruituurarts Peter Schoutens en zijn
assistenten de heilzame werking van het sapvasten. Een
reinigingsmethode die korte metten zou maken met
chronische klachten en het begin kan inluiden van een
probleemloze ontlasting: 'dagelijks een stevige keutel en
een schoon wc-papiertje'.
Routineus schuift de natuurthera-
peute een plastic slang in de
aars. Vaseline moet zorgen dat
de ingreep soepel verloopt, maar de sensatie
blijft onaangenaam. Een heftige aandrang
tot poepen beheerst het hele onderlijf. Als
het kraantje van het waterreservoir wordt
opengedraaid, stroomt anderhalve liter lauw
zout water de dikke darm binnen. „Als je het
onprettig vindt, moet je het zeggen, dan stop
ik even", klinkt de zachte sfem van de thera
peute, die ondertussen met haar rechter
hand het stuitbeen masseert.
In kuuroord De Schouw staat elke dag een
klysma op het programma Dat is nodig om
het aangekoekte vuil in de darmplooien los
te weken, zegt natuurarts Peter Schoutens.
„Wij noemen dat ontslakken. Kijk maar in de
wc-pot, dan 2de je van die'kleine zwarte spik
keltjes in je ontlasting. Dat zijn de slakjes."
Als het water binnen is, trekt de therapeu
te de slang voorzichtig terug en draait haar
patiëpt op zijn zij. Met geurige massageolie
begint ze de onderbuik de masseren. In de
buikholte klinken doffe fluittonen en pruttel-
geluiden. „Een goed teken", glimlacht de
therapeute. Totdat haar gekwelde patiënt
opeens groen wegtrekt en vraagt de behan-
deltafel te mogen verlaten.
Paniek! De wc is bezet. Met samengekne
pen billen rennen door de lange gang.
Braakneigingen. Zweten. De volgende wc
wordt maar net gehaald. Als de knieën door
buigen, gaat de sluis open. Pure gier spettert
tegen de tegels.
Groepsverband
Sapvasten doe je in groepsverband. De ver
leiding om de straffe regels te omzeilen is
thuis nu eenmaal te groot. Het regime in het
kuuroord lijkt in alles op dat van een klooster
waar de enige afleiding bestaat uit contem
platie. Meditatie, yoga, kringdans, wisselba
den en massages vullen de trage uren tussen
zonsopgang- en zonsondergang. Alles is ge
richt op de rigoureuze schoonmaak van het
spijsverteringskanaal.
Want er valt heel wat op te ruimen. „Het
totale oppervlak van je darmen beslaat twee
voetbalvelden", zegt Peter Schoutens, die
ook weet te melden dat het vatenstelsel van
de mens een totale lengte heeft van 100.000
kilometer.Als je te zuur eet, bijvoorbeeld te
veel dierlijke vetten, raakt alles verstopt en
vergiftigd. Vasten is dan de oplossing." Ver
betering van de conditie en vermindering -
of zelfs genezing - van allerlei chronische
pijntjes en vermoeidheidsklachten zijn de
beloofde zegeningen.
Behalve tot lozing van opgeslagen gifstof
fen en overtollig vet, leidt de vastenkuur tot
afbreuk van emotionele blokkades, zegt
Schoutens. Het een kan niet zonder het an
der, voegt hij er waarschuwend-aan toe. „Dat
is geen kwestie van geloof, daarvoor heb ik
het te vaak zien gebeuren. Mensen die eerst
klaagden dat ze maar niet afvielen, raakten
na een enonne huilbui kilo's kwijt."
De martelkuur kost elfhonderd gulden
(vier dagen, zes overnachtingen) en vangt
aan op zondagavond. In een grote huiska
mer kijken vijftien vrouwen en vier mannen
Dr.C. van der Smagt,
huisarts in De Bilt, be
stuurslid van de Vereni
ging tegen de Kwakzal
verij over sapvasten:
„Het wezen van deze
therapie is, dat je geld
uit de zak wordt geklopt.
Het kost je honderden
guldens. Je valt er na
tuurlijk wel van af, al is
het voornamelijk water
dat je verliest, want vet
gaat maar heel geleide
lijk. Verder is het in mijn
ogen nergens goed voor.
Ontslakken en ontgiften,
het is allemaal kletskoek.
Uit onderzoek is nooit
gebleken dat het heil
zaam zou zijn. Je li
chaam is zelf in staat
rotzooi op te ruimen,
dan krijg je namelijk di
arree. Gevaarlijk is het
niet, al kun je van klys
ma's wel flauwvallen.
Het spreekt desondanks
veel mensen aan, omdat
het is gebaseerd op oude
ideeën. Als het maar oud
is, is het goed, denken ze
dan. Waarbij gemakshal
ve wordt vergeten dat
onze overgrootvaders
gemiddeld maar een jaar
of 35 oud werden."
Ook het geven van klysma's aan kinderen is volgens natuurartsen aanbevelenswaardig.
ILLUSTRATIE Uit: Paul van Dijk, Compendium van alternatieve geneeswijzen, Ankh-Hermes bv 1993
FOTO KEES VAN DER LINDEN
elkaar wat onwennig aan. Tijdens het rondje
'voorstellen' blijken de meesten een drukke
baan te hebben. Een bankdirectrice, een ma
kelaar in commercieel onroerend goëd, een
actrice, een eigenaresse van een cateringbe
drijf en een filiaalhoudster van een meubel
zaak. Volgens de richtlijnen van de brochure
hebben ze 24 uur nauwelijks meer iets gege
ten, Hooguit wat groenten of fruit. Sommi
gen hebben vlak voor binnenkomst nog even
snel een appeltje weggeknabbeld. Met knor
rende honger zoekt iedereen al vroeg zijn
bed op.
Elke dag begint met groepsmeditatie en
een glas bitterzout. Een ongelooflijk smerig
drankje, smakend naar gal en zeewater, dat
de dunne darm moet reinigen. Binnen enke
le minuten tot een half uur is toiletgang on
vermijdelijk en stroomt de pot vol met stin
kende, zwarte prut. De gangen van het kuur
oord vullen zich met een penetrante stal
lucht, waartegen de staaljes wierook nauwe
lijks een remedie zijn.
Al net zo Spartaans zijn de 'Kneippse be
gietingen', een vast ochtendritueel. De
kuurgasten stellen zich naakt op in een rij
voor de hete douches, waarna ze - staande in
een teil met kiezelstenen - om beurten een
tuinslang met koud water op zich gericht
krijgen. En dat volgens de richtlijnen van
dokter Kneipp (1821-1897), die meende dat
de huidvaten en de cellen zo tot extra activi
teit worden aangezet, mits de koude straal
de bloedsomloop volgt Dus: van beneden
naar boven, en van rechts naar links. De mo
derne medische wetenschap heeft de Duitse
arts al lang opgeborgen bij de Haarlemmer
Olie en het aderlaten, maar in De Schouw
heeft hij nog gezag.
Klachten
Na twee dagen biedt het kuuroord, gevestigd
in een voormalig streekziekenhuis, de aan
blik van een kankerpaviljoen, ledereen sloft
in badjas of joggingpak door de lange gan
gen, de ledematen stijf, de gezichten bleek
van de aanhoudende hongerhoofdpijn.
Grauwe wallen hangen onder de ogen.
„Symptoom van een overbelaste lever", zegt
natuurarts Peter Schoutens. De lever draait
op volle toeren, legt hij uit, omdat alle li
chaamscellen zich beginnen te ontdoen van
de opgeslagen giftstoffen. Klachten over
hartkloppingen, duizelingen en zelfs galbra-
ken - een enkeling hangt uren kokhalzend
over de wc-pot - wuift hij weg. „Een heel ge
wone reactie. Schrik er niet van."
Tijdens het verplichte middagdutje krijgen
de kuurgasten een 'leverpakking'. Op de
rechterbuikflank legt een van de therapeuten
een hete kruik die het orgaan tot extra activi
teit moet aansporen.
Het emotioneel ontgiften heeft plaats in de
kapel van het kuuroord, ingericht als een
pantheon met beelden van Jezus, Boeddha
en Shiva. Als de avond valt, vormen de gas
ten een kring. 'Los, los, los', gilt de therapeu
te. terwijl ze met haar voet schoppende be
wegingen in het luchtledige maakt. „Los, los,
los", doet iedereen haar na.
Dagelijkse massages helpen om de gifstof
fen en de stress via de poriën naar buiten te
wrijven. In een behandelkamer behangen
met draperieën onderwerpt masseuse Marja
haar patiënten aan een 'emotionele massa
ge'. „We moeten eikaars energie voelen." De
geur van wierook vult het vertrek met een
weeë bloemenlucht Zuchtend strijkt ze met
haar handen over het lichaam en slaat 'het
energetisch afval' van zich af. „Ik voel dat je
spanningen opkroptconcludeert ze met
een stelligheid die geen twijfel verdraagt.
„Hier zit een enorme huilbui", zegt ze, ter
wijl ze haar vlakke hand onder de keel legt.
Ze sluit de behandeling af met een zoen op
het voorhoofd.
Bij het uitwisselen van ervaringen in de
huiskamer blijkt Marja die dag al heel wat
huilbuien ontdekt te hebben, waardoor haar
onheilspellende diagnose aan geloofwaar
digheid verliest. Over de afsluitende zoen,
die ook door andere masseurs zo nu en dan
ongevraagd wordt uitgedeeld, is het oordeel
gemengd. „Het komt wel erg dichtbij, terwijl
je daar toch al zo kwetsbaar ligt", vindt de
actrice.
Maar de eigenaresse van het cateringbe
drijf is wild enthousiast over haar massage.
De stress is bij haar met een tranenstroom
naar buiten gekomen. „Ik lag te snikken op
dat kussen, niet gewoon meer. Heerlijk!" De
bankdirectrice trekt een gezicht alsof ze over
een incestervaring vertelt. Zij had gekozen
voor een vierhandsmassage volgens Hawaï-
aanse traditie. Twee masseurs hebben haar
tegelijkertijd uitvoerig gekneed. „Ik moest
helemaal naakt op een plastic matras gaan
liggen, terwijl ze olie over me heen druppel
den. 'Moet dat nou?', vroeg ik nog. Ik lag he
lemaal te glibberen."
Hechte band
De gesprekken in de huiskamer worden al
lengs hilarischer. „Ik geloof dat ik een enor
me wind moet laten", zegt een keurige
vrouw, die vervolgens een benauwd gezicht
trekt als een golf klysmawater haar badjas in
gulpt. 'Oeps'.
Behalve de intieme ervaringen op de wc
en de weegschaal - de kilo's vliegen eraf - is
het onderwerp 'eten' favoriet. Zelfs als de
hongerende kuurgasten even gepn recepten
uitwisselen, roept elk woord de associatie op
met het verbodene. „Ik voel me vandaag kip
lekker", zegt iemand. „Wat voor kip?", roept
een ander wanhopig.
De band tussen de kuurgasten wordt
steeds hechter. Iedereen praat vrijuit over
stukgelopen relaties, overleden dierbaren,
verborgen verlangens en onverwerkte trau
ma's. Praten is trouwens het enige dat nog
goed gaat. Bij het lezen dansen de letters
voor de vermoeide ogen.
Natuurlijk ontstaan er ook spanningen. De
sleur van het dagschema en de geur van de
wierook hebben op enkele kuurgasten een
wurgend effect. 'Kom op, we gaan naar de
kroeg', roepen een paar raddraaiers op een
avond uitgelaten. In een vrolijke sliert trek
ken ze over de dijk, richting het dorp. De
waardin beziet de bleke klanten die alleen
mineraalwater bestellen met de nodige spot.
„Ik krijg wel vaker mensen uit De Schouw,
en heus niet alleen voor Spa-rood", meldt
ze, terwijl ze een rij volle glazen op de bar
zet „Frikadellen, gehaktballen, noem maar
op. Laatst had ik hier nog een mevrouw. Die
had zo'n vreselijke hoofdpijn, die bestelde
een uitsmijter."
Het kringgesprek de volgende morgen
krijgt een onverwachte wending. Mede-
kuurgast Henk is boos op de kroeggangers,
die hij bovendien verwijt de hele dag over
eten te praten. Het is voor hem bijna onmo
gelijk om rustig te vasten en te mediteren.
Zijn gezicht krijgt een bleekverbeten blik als
hij zijn verontwaardiging ventileert.
De aangesprokenen zwijgen eerst bedrem
meld, maar komen dan In het geweer. „Wat
heb ik met jouw woede te maken?", sist de
actrice. „Hou die maar voor jezelf, ik wil hem
niet. Ik geef je hem terug." Een ander „Ik wil
die woede ook teruggeven, maar wel liefde
vol, zodat Henk er wat mee kan." En Christi
ne: „Niks liefdevol. Ik vind dat juist Henk de
sfeer verpest, dus ik ben kwaad op hem."
Voor Joke, die niet eens mee was naar het
café, is het kringgésprek te benauwend. „Ik
kan hier niet tegen", verzucht ze, en over
stuur beent ze weg.
Zintuigenspel
De gezellige sfeer heeft een flinke knauw ge
kregen. Reikhalzend wordt er naar de laatste
avond uitgekeken. Na vier dagen hongeren
mag er straks weer gekauwd worden.
In de kapel moet iedereen donderdag
avond geblinddoekt op de grond gaan liggen
voor het 'zintuigenspel'. „Jullie zijn gerei
nigd. Je bent beter gaan zien, horen, voelen,
ruiken en proeven", zegt Schoutens zalvend.
Vervolgens worden de kuurgasten betast, be
voeld en gekieteld. De assistenten rinkelen
met belletjes en slaan op trommels. En dan
volgt het hoogtepunt: proeven. Stukjes ba
naan, kiwi en appel worden onder de neus
gehouden en dan in de mond gestópt. „Ge
niet met je zintuigen van alles dat de aarde je
geeft. Er is zoveel! De supermarkt ligt vol.
Kies eruit wat goed voor je is."
Dan mogen de blinddoeken af. Op een la
ken op de grond liggen rijstwafels. honing en
fruit uitgestald. Gulzig doopt iedereen zijn
fruit in de pot honing om al na drie happen
totaal verzadigd achterover te vallen. Het
schrale gevoel in de ingewanden verdwijnt,
alsof er water is gegoten op de verdroogde
aarde van een vergeten plant in de venster
bank.
De volgende ochtend scharen de kuurgan-
gers zich voor de laatste maal in een kring,
kopjes bamboekoffie in de hand. De filiaal
houdster van de meubelzaak laat haar tra
nen vrijelijk stromen. Confuus geraakt door
de tegenstrijdige voorschriften van Montig-
nac, het bloedgroependieet en andere af
slankmethodes, was ze naar De Schouw ge
komen. „En nu heb ik mijn lichaam weer te
rug, echt waar. En daar ben ik jullie ontzet
tend dankbaar voor." Ook de anderen prij
zen de effecten van de vastenkuur.
Op de drempel van terugkeer naar de
maatschappij, geeft Schoutens nog wat di-
eettips, die moeten zorgen voor een 'dage
lijkse stevige keutel en een schoon papiertje'.
Vlees, vooral orgaanvlees, is slecht, evenals
veel zuivel, predikt de natuurarts. Voor het
leergierige gezelschap sbmt hij een lijst van
verboden dranken en etenswaren op: koffie,
alcohol, sinaasappelen en zelfs pinda's. „Zo
kun je toch niet leven", vindt de 128 kilo
zware zakenman, die een passie voor nasi-
ballen heeft. „Je mag heus wel eens zondi
gen", zegt Schoutens met de begrijpende
blik Vein een dorpspastoor. „Ik eet ook wel
eens een stukje appeltaart."
Gewapend met goede voornemens verla
ten de kuurgasten in een lange stoet auto's
even later luid toeterend het dorp. „Ik heb
volgens Schotitens een glutenallergie", mop
pert de actrice voordat ze instapt. Er zit al
maanden een beurse plek in haar darmen
die maar niet wil wijken. Ze moet leren leven
op een dieet zonder brood, koekjes en vrij
wel alles wat er aan voorgefabriceerde spul
len in potjes, blikjes en pakjes op de markt is.
Maar het valt mee, meldt ze een paar da-
gen later over de telefoon. Bij thuiskomst
wachtte een bericht van haar huisarts. Uit
bloedonderzoek was gebleken dat er een
bacteriële infectie in haar darm zit. Een peni-
cilinekuurtje en ze is weer de oude.
Je zou de zegeningen van de moderne ge
neeskunst bijna vergeten.
KEES VAN DER LINDEN
Bernardus Peeters, the
oloog, prior van de trap
pistenabdij Konings
hoeven in Tilburg:
„Religieus gezien is vas
ten goed, want het
maakt je los van het
materiële, dat ons hele
maal kan opslorpen.
Een boterham met kaas
smaakt daarna ineens
weer heerlijk, je weet de
waarde te kennen. Het
zuivert je. Mijn bezwaar
tegen sapvasten is dat
het een eenmalig of
jaarlijks terugkerend
iets is, terwijl wij vol
gens de traditie elke
vrijdag vasten. Dan eten
we alleen water en
brood. Sapvasten is bo
vendien alleen op jezelf
gericht. Als ik me er wel
bij voel, ben ik gelukkig.
Maar in de katholieke
traditie is vasten ook
delen met anderen. Wat
wij vrijdag opsparen,
bepalen we voor een
toncrete nood in de
omgeving, een gezin of
een bedrijfje, noem
maar op. Vasten is trou
wens tegenwoordig heel
gemakkelijk. Wat je
vandaag laat staan,
staat er morgen weer."
