Jongeren verliezen belangstelling voor kunst
Oude Inca-cultuur met knipoog naar het cola-tijdperk
Leidse Literaire prijzen
Mortier, Luijten en Aerts
l)l: kfeR
Cultuur Kunst
at
ilkaart ilrr klaaHirkro
re jongens, die Grieken
Musical is meer dan
vrijblijvend vermaak
Sprankelende
liefde en
droefenis
Simply Red kan nog steeds vlammen
gUGDTHEATER RECENSIE
^PAULIEN KOOPMANS
la' door O'Mamaree Gezien: gis-
pdse Schouwburg. Nog te zien
audse Schouwburg, Gouda; 5/6,
ater aan het Spui. Den Haag.
ne zit tijdens 'Inca Kola'
derde rij. Zij mag even
ndiaan spelen op het po-
terwijl haar onderwijzer
'end achterblijft. „Ik heet
)0 B zegt Finn Poncin die sa-
(q j piet Sophie Hoebrechts
itmaakt van theatergroep
t>eC naree. „En jij bent een in
die achter struiken zit
met twee gevulde kippen.''
'Inca Kola' is een zeer hippe
voorstelling met veel interactie
tussen de Poncin en het pu
bliek. O'Mamaree neemt hen
mee op reis naar de wereld van
de oüde Inca's. Door gebruik te
maken van moderne technie
ken met videofilmpjes onder
steund door opzwepende beats
is het een historisch voorstel
ling geworden met veel knip
ogen naar het hedendaagse co
la-tijdperk.
De Spanjaard Francisco Pi-
zarro is in 1530 de eerste blanke
het Incarijk betreedt. Twee ko
ningszonen, Atahualpa en Hu-
ascar, ruzieën op datzelfde mo
ment over wie de koningskroon
mag dragen. Niemand heeft
oog voor de Spanjaard en zijn
150 meegebrachte soldaten die
op zoek zijn naar goud. Wat
volgt, hangt van toevalligheden
aan elkaar. Huascar gaat dood,
niet omdat zijn broer hem in
een heldhaftig gevecht over
wint, maar omdat hij stikt in
een knullig appeltje. Uiteinde
lijk komt het Incarijk zelfs ten
val doordat de Spaanse soldaat
Juan heel per ongeluk een ka
non afvuurt en daarmee koning
Atahualpa doodt. Treffender
kan O'Mamaree het niet illu
streren; de geschiedenis neemt
soms door Jdeine voorvallen ra
re wendingen.
Het spel van Finn Pocin is
uitzonderlijk, Sophie Hoe
brechts zien we alleen in korte
filmpjes. Soepel als een kamele
on neemt hij verschillende ge
daantes aan: de slissende Pizar-
ro, de domme Juan en de spor
tieve renbode die kris-kras
door het hoge Andesgebergte
rent. Knap, maar ook leuk om
te zien.
De vele vervreemdende grap
jes als de goudverzamelactie,
imitatie van de zoveelste ram
penactie op tv, de panfluitmu
ziek, de aftiteling met de le
vensloop van de personages -
er is te veel om op te noemen.
De voorstelling is misschien
nog het beste te omschrijven
als een cartoon-achtige docu
mentaire. En daarmee heeft
O'Mamaree met succes een
nieuw genre aangeboord bin
nen het jeugdtheater.
De Maatschappij der Neder
landse Letterkunde in Leiden
reikt haar literaire prijzen dit
jaar uit aan Erwin Mortier,
Hans Luijten en Remieg Aerts.
Schrijver Mortier krijgt de Lucy
B. en C.W. van der Hoogtprijs,
een jaarlijkse aanmoedigings
prijs (5000 gulden en een pen
ning) op grond van zijn vorig
jaar verschenen roman 'Mar
cel'. Eerdere prijswinnaars wa
ren onder anderen de inmid
dels bekende schrijvers Mar
griet de Moor, Anna Enquist,
Geertrui Daem en Arthur Japin.
De Kruyskampprijs - ook
5000 gulden - gaat naar Hans
Luijten voor zijn editie 'Jacob
Cats' Sinne- en Minnebeelden'
(1996). Deze prijs wordt eens in
de drie jaar toegekend voor
werk over oude Nederlandse
teksten, zoals in dit geval, of op
het gebied van de Nederlandse
lexicografie (samenstellen van
woordenboeken). In de jury zit
onder meer de Leidse woor
denboekenspecralist, hoogle
raar P. van Sterkenburg.
De dr. Wijnaendt Francken
prijs (3000 gulden) is voor Re
mieg Aerts voor zijn boek 'De
letterheren; Liberale cultuur in
de 19de eeuw; het tijdschrift I >e
Gids' dat in 1997 uitkwam. De
ze 3-jaarlijkse prijs gaat beurte
lings naar een werk over cul
tuurgeschiedenis of essays/lite
raire kritiek. Eerdere prijswin
naars waren de Leidse hoogle
raren Frits van Oostrom en Wil
lem Otterspeer.
De prijzen worden op 27 mei
uitgereikt in het Academiege
bouw. Rapenburg 73 in Leiden.
BOEKENWEEK BIJ DE KLER
Za 18 maart
14.00 tot 15.30 uur
Maarten t Hart signeert
exclusieve De Kler-uitgave
'Kramsvogels' en overig werk
Dennis Classics, Breestraat
142, Leiden
Za 18 maart (15 00 -16 00 u)
Hans Maarten v/d Brink
signeert 'Hart van Glas-
filiaal
Do 23 maart (19 00-21 00 u)
Publiek Interview en voor
lees/signeersessie met
Kees van Beijnum n a v
'Oesters van Nam Kee'
Breestraat 161, Leiden
Za 25 maart
15 00 tot 16 00 uur
Roslta Steenbeek signeert
nieuwste roman 'Thuis in
Rome' en overig werk
filiaal Voorschoten
Za 25 maart (14 00-15 00 u)
Pauline Slot
signeert 'Blauwbaard'
en 'Zuiderkruis'
filiaal Leiderdorp
Za 25 maart (14 00-15.00 u)
Maarten *t Hart signeert
'Kramsvogels'. 'Een deerne
in lokkend postuur' en
ovehg werk
filiaal Wassenaar
...uw complete boekhandel
Breestraat 161Leiden - Wnkelhof 87, Leiderdorp -
.empenaerstraat 39-b Oegsigeest - Schoolstraat 68, Voorschoten -
Langstraat 148, Wbssenaar
IDERDAG 16 MAART 2000
Steeds meer jongeren laten na de middelbare school de
kunsten links liggen. Niet alleen vermindert hun bezoek
aan musea, toneelvoorstellingen en muziekuitvoeringen,
ook hun actieve deelname laat te wensen over. Dit zou
een gevolg kunnen zijn van veranderingen in de opvoe
ding waardoor sinds de jaren zestig het respect voor de
hogere cultuur afneemt.
Volgens het Sociaal en Cultu
reel Planbureau (SCP) vermin
dert de totale belangstelling
voor kunst overigens niet. De
daling bij jongeren wordt ruim
schoots gecompenseerd door
een groei onder veertig-plus
sers. Ook hoger opgeleiden en
de inwoners van de grote ste
den bezoeken vaker dan gemid
deld een kunstuiting. Allochto
nen, vooral Turken en Marok
kanen, tonen daarentegen wei
nig interesse in kunst.
De onderzoekers zijn met na
me verontrust over de dalende
interesse onder jongeren. Die
worden tijdens hun schoolop
leiding uitgebreid in contact ge
bracht met de kunsten. Toch
verliezen grote groepen hun be
langstelling zodra zij de school
verlaten. De onderzoekers vre
zen dat er niet snel een eind zal
komen aan deze daling.
Een directe verklaring kun
nen los de Haan (SCP) en de
Tilburgse hoogleraar Wim
Knuist niet geven. Uit aanvul
lend onderzoek is in ieder geval
gebleken dat de verminderde
interesse niet te maken heeft
met de manier van leven van
jongeren. Vroeger werd gedacht
dat jonge mensen geen tijd
hebben omdat ze het te druk
hebben met een carrière, terwijl
ouderen yel meer tijd voor
kunst kunnen vrijmaken.
De Haan en Knuist constate
ren dat juist onder de groep die
na 1955 is geboren de belang
stelling voor podiumkunsten en
het bezoek aan musea en mo
numenten duidelijk afneemt.
Het onderzoek beslaat de pe
riode van 1975 tot 1995. De on
derzoekers wijzen erop dat
mensen die in 1995 veertig jaar
waren als eersten te maken kre
gen met de Mammoetwet. Dat
leidde tot een versnelling van
de instroom bij het havo en
vwo. Meer jongeren maakten
sindsdien kennis met kunst en
cultuur, maar tegelijkertijd kan
dit hebben geleid tot dalende
belangstelling buiten de
schooluren. „De jongeren van
de Mammoetgeneratie maak
ten nog steeds uitstapjes met
school, maar niet meer steevast
naar Rijksmuseum of beroeps
toneel."
Paul McCartney (57) heeft gisteren bekend gemaakt
ïn nieuwe liefde heeft: het voormalig fotomodel
r Mills (32). De ex-Beatle, die zijn vrouw Linda bijna
r geleden aan kanker verloor, verklaarde dat hij en
her de afgelopen maanden tijdens het maken van een sin-
lichter naar elkaar zijn gegroeid. De geruchten dat McCart-
en Mills, die in '93 tijdens een verkeersongeluk een been
R ior, in een romance waren verwikkeld deden al langer de
Ie, maar werden steeds ontkend. McCartney sprak gisteren
oop uit dat journalisten hen met rust zullen latenT foto ap
De klassieke oudheid is dit jaar het thema van de
Icenweek. Literair medewerker Nop Maas tipt elke dag een
boek uit het enorme aanbod.
iriekse veldheer ligt met zijn vloot werkeloos in de haven,
Iit het niet wil waaien. Een blinde ziener zegt dat dit het ge-'
s van de boosheid van een godin die zich verwaarloosd
Zij is slechts te vermurwen als de veldheer zijn dochter op
altaar slacht. Onder valse voorwendselen lokt de veldheer
lochter en haar moeder naar de haven, alwaar zich een
waardige ontknoping voordoet (dochter verandert in hert
irdwijnt op raadselachtige wijze).,
ymnasiast die dit moet vertalen en de theaterbezoeker die
iet veel monologen op de planken gebracht ziet, zullen
moeten wennen aan de merkwaardige wereld waarmee ze
ïfronteerd worden in het drama Ifïgeneia in Aulis van de
se treurspelschrijver Euripides (vijfde eeuw vóór Christus),
r als ze zich overgeven aan Euripides, dan beloont hij hen
ijdloze staaltjes inzicht in menselijke drijfveren. Dit is een
ia van de veranderlijkheid. De figuren nemen - net als u en
leslissingen waarop ze terugkomen en wat ze de ene dag
Ie toestand vinden, garandeert niets voor de dag van mor-
De dochter, titelheldin van het stuk, smeekt in tranen om
[edood te worden:
Pia Douwes speelde jaren in Wenen
De levensechte politicus Jörg
Haider, de imaginaire criminele
Londense barbier Sweeney To
dd en de trieste Oostenrijkse
keizerin Sissi hebben iets ge
meen: de Nederlandse theater
vrouw Pia Douwes. Door de
een werd ze geschokt, de ander
bracht haar een artistiek avon
tuur in Londen. Als Sissi viert ze
nu triomfen in de musical 'Eli
sabeth'.
„Je moet je werk steeds beter
willen doen, op die manier hoef
je niet bang te zijn dat je terug
valt op routine", zegt Pia Dou
wes. De honderdste voorstel
ling van de musical 'Elisabeth',
waarin ze de titelrol speelt,
heeft ze net achter de rug. En
nog steeds beleeft ze plezier
aan de show. „Maar het is ook
een kwestie van zelfonderzoek
en liefde hebben voor jezelf.
Anders kun je nooit uitdragen
wat je in je rol wilt zeggen. Bo
vendien heb je een behoorlijke
dosis zelfspot nodig om te kun
nen relativeren."
Dat laatste deed ze enkele
weken geleden overduidelijk in
het Amsterdamse Werkteater.
Daar trad ze op als gast van
haar collega's Doris Baaten, Jo
ke de Kruijf, Michael Diederich
en Alberto ter Doest in de voor
stelling 'Forbidden musicals
goes Big Diva', een parodie op
de musical in de ruimste zin
van het woord. Het is een thea
tervorm die ontstond in New
York, waar Broadway-artiesten
in een eigen voorstelling hun
metier en vooral zichzelf op de
hak nemen. Ook in Amsterdam
lijkt er zo'n traditie te ontstaan.
Forbidden musicals' zit vol
grappen voor de musicalkenner
en vooral de firma van Van den
Ende krijgt er van langs, juist
omdat er heel wat vaste mede
werkers van dit productiebu
reau vrolijk aan meedoen. „Ik
vind het enig; wat is er leuker
dan lachen om jezelf. Beter dan
wanneer een ander dat doet.
Alles uit ons vak zie je in de
persiflages terug: jaloezie, con
currentie, stress, onzekerheid,
flops. Het is gezond daar af en
toe de draak mee te steken."
Een 'gastrol', noemt ze haar
optreden. Toch heeft ze schrik
barende lange lappen tekst.
Had ze het nog niet druk ge
noeg? „Jazeker. Ik zing in 'For
bidden musicals' onder meer
een parodie op 'Mijn leven is
van mij' uit 'Elisabeth'. Ik zing
de gewone versie in Schevenin-
gen en laatst in Bremen zong ik
dat lied op een gala in het
Duits. Stel je voor dat ik op ze
ker moment de verkeerde versie
zou zingen. En dan had ik nog
de nodige interviews, fotoses
sies, plus de opnamen van een
clip en het televisiespelletje
Hints."
En dan was er nog dat optre
den in Londen. Ze was ge
vraagd voor een rol in 'Sweeney
Todd' een musical over een
Londense barbier die zijn klan
ten in pasteitjes laat verdwij
nen. Het betrof een benefiet
waarmee het twintigjarig be
staan van deze musical en de
zeventigste verjaardag van
schrijver Steven Sondheim
werd gevierd.
„Tussen Engelsen en Ameri
kanen vertegenwoordigde ik als
enige de artiesten van het Euro
pese vaste land. De anderen
hadden allemaal ooit in
'Sweeney Todd' gestaan. En dat
maakte het extra lastig, want
behalve dat ik pas kon komen
toen zij al een week aan het re
peteren waren, had ik nooit
eerder in die show gespeeld.
Soms dacht ik zelfs: 'Wat doe ik
hier?' Je staat dan naast een Len
Cariou, die bij de wereldpre
mière de titelrol speelde. En
wat denk je van Judy Kaye, ook
zo'n echte Broadway-ster. Die
doen ook keihard hun best en
ook zij geven zich tijdens de re
petities voor honderd procent,
als was het een echte voorstel
ling."
Is ze met al die drukte niet
bang voor burn-ouft „Dat heb
ik al eens.gehad. Na tien jaar
onafgebroken werken en een
verbroken relatie. Na een jaar
rust en een paar toneelrollen
kreeg ik langzamerhand mijn
van Abba terug
a__Eén van de A's
je legendarische Zweed-
ipgroep Abba werkt aan
comeback. Agnetha
'de blonde', begeeft
na tien jaar yoga en as-
gie, weer op het muzi-
pad. Faltskog heeft be-
>n met een rol in een
lical haar carrière nieuw
n in te blazen. Zeventien
geleden hield de Zweed-
upergroep op te bestaan,
ny en Björn, de manne-
leden van Abba, gingen
tot het schrijven van
licals. foto epa
tkoord over royaltyregeling kunst
jSEL» De Europese Commissie en de EU-lidstaten zijn het
geworden over een royaltyregeling voor kunstwerken. De
missie had voorgesteld kunstenaars of hun erven recht te
in op een deel van de opbrengt bij doorverkoop van kunst,
ral de Britten vreesden dat veilinghuizen als Sotheby's en
stie's klanten zullen verliezen aan landen die geen royalty-
ling kennen. Om aan deze bezwaren tegemoet te komen is
oten de uit te betalen royalty aan een maximum te binden,
komt er een overgangstermijn.
euwe liefde Paul McCartney
icht hier is voor mensen het fijnste om te zien,
iaar beneden is niets. Wie bidt om te sterven is gek.
tiardig leven is beter dan met ere sterven.
r als het eenmaal zover is, spreekt zij heel anders tot haar
der, ik sta tot jouw beschikking:
rije wil geef ik mijn lichaam, ten gunste van
\vaderland en van het hele Griekse land,
War het altaar van de godin te brengen, en
teren, nu dat door goden zo bepaald is.
Bvve hopen dat ons vorstenhuis zoiets nooit zal hoeven
Blaken.
Ipides, Ifigeneia in Aulis Bakchen. Vertaald, ingeleid en
intekeningen voorzien door Herman Altena. Flamingo
pt, 15,-)
LI DY VAN DER SPEK
Concert: Maastrichts Liedboek door Ca-
merata Trajectina.Gehoord: 14/3, Oud-
Katholieke kerk, den Haag, 15/3, De
Waag, Leiden.
MUZIEK RECENSIE
LOUIS DU MOULIN
Concert: Simply Red, The Spirit Of Life Tour Met Mick
Hucknall (zang, gitaar) en elfkoppige begeleidings
groep. Gezien: gisteravond, Ahoy', Rotterdam
Pia Douwes, hier met Stanley Burleson, als Sissi in de musical 'Elisabeth'
zelfrespect weer terug. Ik kan
de drukte nu veel beter beheer
sen en probeer ook tijd over te
houden voor familie en vrien
den. En toch, ik heb met twee
grote premières een zwaar jaar
achter de rug: eerst Chicago'
en daarna 'Elisabeth'."
De musical 'Elisabeth' vertelt
over keizerin Sisi en daarmee
over de laatste jaren van het
Oostenrijkse keizerrijk. Uiter
aard wordt daarin ook de op
komst van de nazi's gesigna
leerd. En daarmee is ook deze
musical geen vrijblijvend stukje
vermaak. Pia Douwes knikt in
stemmend. Ze kent Oostenrijk,
Talloze malen speelde ze ook in
Wenen de rol van Elisabeth.
Dertien jaar jaar woonde ze
in Wenen. „Maar het is moeilijk
om over die toestand met Hai
der een echt oordeel te geven.
Ik begrijp dat er nogal wat ar
tiesten uit protest het land wil
len verlaten. Ik weet natuurlijk
niet in detail waar de bedrei
ging voor de kunstenaars in zit.
Zolang ze blijven, kunnen ze
doorgaan met het geven van
kritiek. Met weggaan stel je als
kunstenaar een daad, maar als
er veel weggaan verdwijnt er
ook veel cultuur. En toch als
Gerard Mortier, directeur van
foto gpd/joris van bennekom
de Salzburger Festspiele, zijn
dreigement om op te stappen
inderdaad had doorgezet, zou
dat daar politiek hard zijn aan
gekomen."
„Wenen is een tegenstrijdige
stad. Maar ik vond er mijn
droom. Ik treed er nog steeds
op, zing er op gala's en zit in
een zangkwartet waarmee ik
eind dit jaar weer een cd maak.
Wenen heeft iets van het voor
oorlogse Berlijn. Al die kleine
theatertjes die je daar hebt waar
zulke leuke dingen gebeuren,
waar zo sterk op de maatschap
pij wordt gereageerd. Dat mag
om Haider nooit verdwijnen."
Dankzij de boekdrukker Jacob
Baethen is er een schat aan
amoureuze, zotte en vroede
liedjes in de Nederduitse taal
bewaard gebleven. Al zijn de
teksten soms moeilijk te dui
den, over het algemeen zijn ze
niet mis te verstaan. In de scho
ne maand mei drinken en min
nen we liever buiten in 't veld,
al hadden we vijfenveertig bed
den. Nee, preuts waren die jon
gens niet!
Het zijn versjes waarmee Ca-
merata Trajectina de show
steelt. Vier zangers met heldere
gladde stemmen, die ieder op
eigen wijze blinken en klinken.
Ze worden begeleid door drie
rasmuzikanten op viola da
gamba, luit of cither, blokfluit
of tweede gamba. Als je de ex
pressie van dit zevental hoort
dan vraag je je af of er echt zo
veel veranderd is door de tijd.
Liefde, zotternij, droefenis en
ernst, het klinkt allemaal le
vensecht, zo herkenbaar en on
veranderlijk.
De samenklank van sopraan,
altus (countertenor), tenor en
bas bezit eenheid in verschei
denheid al naar gelang de sfeer
en inhoud van de tekst. Zo zijn
Sytze Buwalda en Nico van der
Meel zeer aan elkaar gewaagd.
Beiden hebben een glanzende
edelmetalen klank die met alle
gemoedstoestanden meekleurt.
In een zelfde zin kunnen de
stemmen versmelten van tra
giek 'die doet my pyne ge-
dooghen', maar even zo goed
uitwaaien. Buwalda in schitte
rende dynamische bogen, Van
der Meel in verrukkelijke heilig
heid 'hoort, hoort goeyen rin-
schen wijn', een liedeke van
Episcopius waarin kooplui om
't hardst hun waren aanprijzen.
De bas Marcel Noester legt een
betrouwbare, warme bodem
onder de twee middenstem
men en de sopraan Suze van
Grootel blikkert er zonnig bo
venuit. De begeleiding spran
kelt van vitaliteit.
De catwalk en vooral de glamour erom
heen lijken hem tegenwoordig soms veel
meer te interesseren dan Simply Red.
Maar als Mick Hucknall (39) eenmaal z'n
eigen popsoulformatie aanvoert, dan
springen de vonken er ook al snel weer
van af. De zingende playboy uit Manches
ter tracteerde een uitverkocht Ahoy' gis
teravond op zonder meer het beste con
cert ooit op Nederlandse bodem neerge
zet.
Alles klopte meer dan anderhalf uur
lang. Ook in de eigen ogen en oren van
'Roodlokje'. Tot en met de doorlopende
respons van de bijna 11.000 fans aan toe.
En als de wind dan toch uit de goeie hoek
waait, straalt Hucknall, ook berucht om
z'n driftbuien, zelf altijd nog een paar tik
keltjes uitbundiger dan anders. Wat vooral
te merken was aan z'n te vaak onderschat
te stemacrobatiek: hem in deze bloed
vorm zonder elfkoppige begeleidings
groep de hele set horen zingen zou ook bij
de met-liefhebbers van z'n neo-soul-evan-
gelie vast een heleboel porties kippenvel
opleveren.
Maar Simply Red is na ruim vijftien jaar
nog altijd de codenaam en dus mag er ook
best wat worden verlangd van de instru
mentale aanvulling. Die is op deze 'Spirit
Of Life Tour' uitgebalanceèrder dan in het
Mick Hucknall was gisteren in Ahoy' uitbundiger dan anders. foto anp
verleden. Het enige lichte verwijt dat
Hucknall als orkestleider kan worden ge
maakt is dat hij trouwe secondanten als
z'n beide hulpstemmen Sara Brown en
Dee Johnson en 'blaasbalg' Chris De Mar-
gary (sax en fluit) te weinig etalageruimte
biedt.
Qua opbouw stak dit avondje Simply
Red vooral degelijk in elkaar. Met in het
eerste uur heel veel aandacht voor het
jongste (zevende) album 'Love And The
Russian Winter" en vervolgens alle rem
men los bij het opdissen van het 'goud
van oud'. Op enkele UB 40-achtige flirts
met de reggae na vertelt Simply Red anno
2000 geen nieuws meer, maar de wijze
waarop de muzikale boodschappen wor
den verkondigd is beslist overheerlijk.
