'Doesburg is
provocateur'
P
Twirlen is zwaar, twirlen
is.de tuttigheid voorbij
Concert moet feest voor
het hele gezin worden
Cultuur Kunst
Christina Aguilera als hoofdprijs
Kunstenaars versieren route koningin
JAC 14 MAART 2000
Stuk Fassbinder zorgt weer voor commotie
De joodse gemeenschap is nog steeds fel gekant tegen
opvoering van 'Het vuil, de stad en de dood', het omstre
den toneelstuk van Fassbinder dat dertien jaar geleden
in ons land en elders in Europa een rel veroorzaakte.
„Er is in die dertien jaar niets veranderd, waardoor de
zaken er anders voor zouden staan", aldus Ronny Nafta-
niel, directeur van Cidi, het Centrum voor Informatie en
Documentatie Israël. Ook uit de liberale joodse gemeen
te in Den Haag komen sterk afwijzende geluiden.
den haag gpd/anp
nzel en Oscar in Beverly Hills
ily hills Denzei Washington, dit jaar genomineerd voor
;n." academy award, poseert bij een levensgrote uitvoering van
>lijf rijs hij wellicht zondag 26 maart wint. Op die dag vindt
iat larlijkse Oscar uitreiking plaats. Gisteren al kwam een uitge-
gezelschap van regisseurs, acteurs en actrices bij elkaar
ndef de traditionele Academy Award lunch in Beverly Hills.
n b( hington is voor zijn rol in 'Hurricane' genomineerd als bes
je teur. Grootste kanshebber dit jaar is de film 'American
ïty' geregisseerd door Sam Mendes. 'American Beauty'
t acht nominaties waaronder die voor beste film, beste re-
e ge ïur, beste acteur en beste actrice. Annette Bening en Kevin
^ey zijn gisteren door de organisatie van Amerikaanse film-
jrs, het Screen Actors Guild, onderscheiden als beste ac-
m voor hun hoofdrollen in 'American Beauty'. Daarmee zijn
nu a e onbetwiste koplopers voor de strijd om de Oscars,
jnsa foto ap
>uwe musical naar Oedipus-thema
erdam Het duo Koen van Dijk en Ad van Dijk, makers van
meer de musicals 'Cyrano' en 'Joe' he"bben een nieuwe
ir geschreven. De voorstelling heet 'Rex', is gebaseerd op het
ieke Oedipus-thema. De première is op 6 juni volgend jaar
!t Amsterdamse Nieuwe de la Mar Theater. Het gegeven is
ciai laatst naar de tegenwoordige tijd. Drie acteurs en drie actri-
pelen het verhaal van een jonge studente die zwanger raakt
%aar lector. Maar hij is al getrouwd en heeft al twee doch-
Omdat hij ook op het punt staat hoogleraar te worden, wil
at zij het kind afstaat. Hij groeit op in een pleeggezin. Later
hij een docente tegen op wie hij verliefd wordt, met alle
Igen van dien. Producent van de musical is Joop van den
■gei:
de ir
Gisteren werd bekend dat artis
tiek directeur Johan Doesburg
van Het Nationale Toneel het
stuk van Fassbinder (1946-
1982) op het repertoire van het
gezelschap wil zetten. Does
burg zag zijn eerste poging,
dertien jaar geleden, het stuk
opgevoerd te krijgen stranden
op het onbegrip en de woede
van de joodse gemeenschap in
Nederland. Naftaniel: „Does
burg is een provocateur. Hij
blijft het proberen. Maar ik
denk dat er nog niets veranderd
is in die dertien jaar. Het stuk is
nog even antisemitisch".
Naftaniel zag het stuk inder
tijd in de zogenaamde besloten
'voorlees'-opvoering. „Het ge
vaar ervan is dat het seks en an
tisemitisme mengt, waardoor
het stuk voor een groot publiek
potentieel aantrekkelijk zou
kunnen zijn", zegt hij, doelend
op het personage van de joodse
huisjesmelker, een op seks en
geld beluste boef, dat 'Het vuil,
de stad en de dood' zijn antise
mitische faam bezorgde.
Naftaniel: „Doesburg is er
kennelijk op uit weer commotie
los te maken. Dat kan hij krij
gen. Want het stuk is nog net zo
kwalijk beledigend als toen. Het
enige dat is veranderd, is dat
Bubisch nu dood is". Bubisch
was de leider van de joodse ge
meenschap in Duitsland, op
wie Fassbinder zijn 'rijke jood'
gebaseerd zou hebben, naar
sommigen destijds beweerden.
Rabbi R. Bar-Ephraim van de li
berale joodse gemeente in Den
Haag is dezelfde mening toege
daan. „Misschien dat het stuk
nu zelfs nog harder aan zou ko
men. Bij de overlevenden van
de Shoah is toch al een extra
gevoeligheid ontstaan door de
opkomst van nieuw rechts in
Europa. Dan wordt de opvoe
ring van zo'n stuk extra bedrei
gend".
Volgens een woordvoerder
van het Nationale Toneel heeft
Doesburg het stuk van Fassbin
der destijds niet echt kunnen
afmaken en niet kunnen laten
zien wat hij bedoelde. Hij
bracht het dertien jaar geleden
uit in Rotterdam, met leerlin
gen van de Amsterdamse to
neelschool. De regisseur staat
op het standpunt dat het stuk
niet antisemitisch is, maar juist
de gevaren van het antisemitis
me laat zien. Het stuk moet
voorts op zijn artistieke waarde
en minder op zijn politieke
waarde worden beoordeeld,
vindt Van Doesburg.
De keuze het stuk op het re
pertoire te nemen, is zeker niet
ingegeven door de rel tussen
Harry Mulisch en Freek de Jon
ge, zegt het Nationale Toneel.
Volgens De Jonge praat Mulisch
in zijn boekenweekgeschenk
'Het theater, de brief en de
waarheid' de in scène gezette
ontvoering van Jules Croiset ten
onrechte goed. Croiset wilde
met zijn actie de alertheid op
anti-semitisme verhogen. „Wij
willen ons beslist niet in die ru
zie tussen twee heren mengen.
Doesburg is herhaaldelijk bena
derd om commentaar, maar
daar doen we niet aan mee.
Volgens de zegsman is het
gezelschap al heel lang van
plan het omstreden stuk op het
repertoire te nemen en is het
niet bekend wanneer dat pre
cies gaat gebeuren. Voor ru
moer om de nieuwe voorstel
ling is het gezelschap niet bang.
„Anders kun je het hele Neder
landse toneel wel opheffen.
Maar we zitten zeker niet te
wachten op een rel."
Auckland» Zo'n tweeduizend scholieren van een
scholengemeenschap in Auckland (Nieuw Zeeland)
kregen gisteren een privé-concert voorgeschoteld
van tienerster Christina Aguilera. De zangeres die
Britney Spears bij de laatste Grammy-uitreikingen
van de troon stootte, door de prijs voor de beste
nieuwe artiest te winnen, is op een tweedaagse
tournee door Nieuw Zeeland Aguilera heeft kort
achter elkaar twee nummer één hits gehad in Ame
rika en schoot gelijk door naar sterstatus. Het pri-
vé-optreden voor de school in Auckland was de
hoofdprijs in een radiowedstrijd. Drie scholieren
van het college wisten 1.957 handtekeningen te
verzamelen voor een concert van Christina.
foto reuters
Komrij schrijft
Erasmus-opera
voor Rotterdam
rotterdam gpd
Hij was al 'Dichter des Vader
lands' en nu ook 'van Rotter
dam'. Want Gerrit Komrij heeft
de tekst geschreven van de ope
ra rond Erasmus, die volgend
jaar in het kader van de Cultu
rele Hoofdstad 2001 moet wor
den uitgevoerd in zowel Rotter
dam als in culturele zusterstad
Porto. In het onderkomen van
het Rotterdamse Onafhankelijk
Toneel heeft Komrij zijn libretto
overhandigd aan de Portugese
componist Antonio Chagas Ro
sa, die het geheel nu op muziek
gaat zetten.
De opera, die als titel heeft
meegekregen 'Vreemde Melo
dieën/ Melodias Estranhas', is
een coproductie tussen Rotter
dam en het Portugese Porto.
Komrij baseerde de tekst ervoor
op een bestaande briefwisseling
tussen Erasmus en de jonge
Portugese humanist Damaio de
Gois in het begin van de zes
tiende eeuw, de hoogtijdagen
van de Spaanse inquisitie. De
Gois zou als leerling van Eras
mus in die tijd mede de basis
leggen voor het humanisme in
Portugal. De inquisitie veroor
deelde hem tot een lange ge
vangenisstraf, die tot zijn mys
terieuze dood leidde.
De in Portugal wonende
Komrij schreef naast tientallen
boeken en toneelstukken eer
der twee opera's, waarvan een
niet werd uitgevoerd door het
voortijdig failliet gaan van het
gezelschap. „Ik heb m'n hono
rarium daarvoor nog steeds niet
ontvangen." Komrij vond het
een verademing een keer te
kunnen schrijven zonder de af
zondering die hij gewoon is.
Tijdens 'Vreemde Melodieën'
heeft hij intensief contact ge
houden met Antonio Chagas
Rosa, de man die het stuk van
muziek moet voorzien. „Want
ik ben zelf absoluut geen musi
cus", aldus Komrij. „En dit
werk is geen eindstation, zoals
ik gewend ben te schrijven,
maar een "work in progress".
De dichter schreef het libretto
in het Nederlands, maar een
vertaling in het Portugees zal
volgen. De opera wordt, onder
regie van Mirjam Koen en Ger
rit Timmers van het Onafhan
kelijk Toneel, op 12, 14 en 15
december 2001 gespeeld in de
Rotterdamse Schouwburg en
op 20, 22 en 25 december in
Porto. De muziek wordt uitge
voerd door het ensemble Casa
di Musica uit Porto onder lei
ding van Stefan Asbury.
«iden en de regio bestaat grote belangstelling
r de amateuristische kunstbeoefening. 'Heilig
Kost|r' volgt stad- en regiogenoten die musiceren,
n zie (en, dansen, toneelspelen, schilderen, fotografe-
n kii of op andere wijze actief zijn. Vandaag de Leidse
twirlgroep De Kopergirls.
moj
duw
zijr.
alte
c k°f eer speed dames, meer
•at speed! Wissel! twee, drie,
'1UI vijf, zes, zeven acht. Iets
te gratie. Kim lager. Juist ja
ïbni er, vijf, zes, zeven, acht."
!r het straffe regime van
eograaf, trainer, troost en
:rlaat Dion Hoppenbrou-
Iraaien tien meisjes van
mallteam van de twirl-
De Kopergirls hun ba-
eek
Av
synchroon en op duize-
t/nfekkende snelheid. Ze
!n ze omhoog, vangen ze
jongleren ermee terwijl
laten zich sierlijk alle
'n uitstrekken. En dat alles
i maat van een georkes-
n w de versie van Gloria. Twee,
'vier, vijf, zes, zeven, acht.
negen meter het lucht-
ësTii in van de gymzaal in de
ej ee Rudolf Steinerschool.
unI soms volgt dan de plof
blij ien baton die een onvoor-
ontmoeting heeft met de
Nu mag het nog, over
kreetaar weken is dat geluid
jn i, uut verboden. Want dan
'sbeaen *n Birmingham Enge-
de wereldkampioen-
>pen Twirling' gehouden
"et de show perfect verlo
nk u» e Kopergirls, als vereni-
n ove bvintig jaar oud, maken
ijngf
als de Europese kampioenen
van dit jaar een goede kans om
wat prijzen weg te slepen.
Er staat twee uur zweten en
zwaaien op het programma. En
dat is niet eens extra training
voor de grote dag in Engeland.
Per week zijn de meisjes zo'n
beetje hun hele weekend kwijt
aan hun hobby. Twirlen is
zwaar, twirlen is de tuttigheid
voorbij, en twirlen is vooral
geen majorette. Dat was de
vooruitgeschoven post van de
drumband die opgericht leek
onder het motto 'het oog wil
ook wat'.
De twirler heeft zijn eigen be
staansrecht. Wie anno 2000
beide nog met elkaar durft te
vergelijken krijgt van Hoppen
brouwer (vanaf zijn zesde tot
zijn tiende zelf twirler) een
meewarige blik waar nog een
spoortje verveeld ongeduld in
nagloeit. „Nee, nee, nee, noem
het alsjeblieft geen majorette.
Bij twirlen wordt er veel meer
gedanst, mooier ballet. En je
moet je baton gebruiken. Als je
het dan ergens mee wil verge
lijken, vergelijk het dan met rit
mische gymnastiek of kunst
schaatsen."
En dat geldt dan ook voor de
Tien meiden van de twirldub De Kopergirls voor de wekelijkse training,
foto mark lamers
trainingsuren. Na wat gereken
van Hoppenbrouwer en de
voorzitter van de vereniging,
Rie Koele, komen ze op onge
veer 15 uur per week. „Maar
dat geldt alleen voor de solis
ten. De andere meisjes trainen
minder." Niet alleen de mei
den hebben keihard gewerkt.
Er staat een klein leger van
moeders, vaders en deskundi
gen paraat om de meiden van
af de zijlijn tot grotere hoogten
te stuwen.
Tweeëntwintig twirlers gaan
naar Birmingham. Daarachter
volgt een bus met 72 suppor
ters en verzorging. „We heb
ben een bestuurscommissie,
een trainer choreograaf, een
dame in Scheveningen die alle
pakken voor de club maakt en
de batons bestelt uit het bui
tenland, aankleedmoeders die
de was verzorgen. En een
sponsor. Een hele kleine hoor.
Dit is geen voetbalvereniging."
En Koele is zelfs niet beroerd
om een stukje pr voor haar re
kening te nemen. Bij grote
wedstrijden staat ze gewapend
met de videocamera de presta
ties te registreren. Van den En-
de, RTL5 en SBS6 hebben al
een tape mogen ontvangen.
„Heb je ons nog bij 'Het hart
van Nederland' gezien?"
Koele leeft een beetje voor het
twirlen „Je moet erachter
staan, je moet hart voor de
zaak hebben. Als je talent hebt,
moet je het ook gebruiken.
Mijn dochter heeft nog tot voor
kort ook getwirld. Maar dan
worden ze achttien, krijgen ze
een vriend en willen ze niet
meer. Het is de leeftijd hè."
Wendy (13) en Kelly (12), twee
solisten, hebben nog lang niet
die leeftijd. Wendy heeft net
nog haar baton op haar oog ge
kregen en nog nasnikkend kan
ze niet veel uitbrengen. Rie
Koele: „Bij topsport horen nu
eenmaal ook blessures."
Maar Kelly verzekert dat ze nu
in elk geval nog niet nerveus is
voor het wk. „We hebben toch
niets te verliezen. We zien wel
hoever we komen." Hoppen
brouwer: „Wij zijn met ons li
chaam en onze choreografiie
heel goed. Volgens mij ook be
ter dan Amerika of Canada die
dit jaar ook meedoen. Maar de
techniek kan hier en daar wel
wat beter." En meteen wordt
de daad bij het woord wordt
gevoegd. „En deze keer wat
meer beweging dames. En één,
twee drie,vier vijf, zes zeven
acht...."
leiden pablo cabenda
leiden pablo cabenda
Ongeveer dertig Leidse kunste
naars gaan Leiden voor konin
gin Beatrix versieren. Voor het
bezoek op Koninginnedag
wordt de bouwsteiger bij de
Pieterskerk aan het oog ont
trokken door 15 grote kunst
werken waaronder een doek
van 6 bij 8 meter. Onderwerp
van de doeken zijn citaten uit
Stedelijk Museum De Laken
hal, zoals de arm van burge
meester Van der Werff.
Daarnaast komen er zeven
vitrines langs de Witte Singel
met kleiner werk, bij het kun
stencentrum Haagweg 4 zal
een immens doek worden op
gehangen en een aantal kun
stenaars is gevraagd ruimtelij
ke kunstwerken te maken bij
het stadhuis aan de Breestraat.
Voorlopig is alleen het for
mele akkoord gegeven voor
het Pieterskerkproject. Voor de
rest van de projecten is initia
tiefnemer en bestuurslid van
kunstencentrum Haagweg 4,
Ton Weeber, nog in onderhan
deling. „Er moet nog gespecifi
ceerd worden wat we precies
voor ogen hebben en over de
financiële kant van de zaak
moet nog worden gesproken.
Maar het enthousiasme van de
gemeente is groot."
Ook van de kant van de kun
stenaars is er volgens Weeber
veel animo. „Binnen de kortste
keren waren er twintig aan
meldingen. Ze beschouwen dit
als een stukje publiciteit bij
uitstek en zien het als een bui
tenkans dat ze op zo'n grote
schaal kunnen werken."
„Het is zeker niet zo dat de
gemeente met dit project voor
een dubbeltje op de eerste
rang wil zitten. Alle kosten
worden door de gemeente be
taald en de deelnemende kun
stenaars krijgen een kleine ver
goeding. Daarbij blijven de ge
maakte kunstwerken gewoon
eigendom van de kunste
naars", aldus Weeber.
Algerijnse zanger Khaled zaterdag in Leidse Groenoordhallen
rotterdam abdel ilah rubio
Zijn laatste bezoek aan Nederland, anderhalf jaar
geleden, liep volledig uit de hand. Het concert
van de Algerijnse zanger Khaled in de Rotter
damse Energiehal dat door duizenden mensen
werd bijgewoond, eindigde in een massale vecht
partij. Ook bij eerdere optredens van de populai
re rai'-zanger liepen de emoties hoog op. Dat
heeft een groep Rotterdamse jongens van Marok
kaanse afkomst, die hun organisatie L'ambiance
du blad (Sfeer van het land) noemen, er niet van
weerhouden Khaled opnieuw naar ons land te
halen. Zaterdag treedt hij op in de Groenoordhal
len in Leiden.
De verwachting is dat er zes a zevenduizend
mensen op het concert van Khaled zullen afko
men. Om te voorkomen dat het deze keer fout
gaat, hebben de organisatoren een aantal maat
regelen genomen. „Als je grote groepen mensen
bij elkaar krijgt, loop je altijd risico dat het fout
gaat. Of het nou Nederlanders zijn, Marokkanen
of Antillianen", zegt organisator Mohammed
Serroukh (21). „Wij hebben gekeken wat er bij de
vorige concerten is misgegaan; daar hebben we
van geleerd. Zo zal er geen alcohol worden ge
schonken in de Groenoordhallen. Want zodra er
alcohol in het spel is, gaat het fout. Ook zal er
geen garderobe zijn. Je hoeft maar één persoon
een verkeerde jas te geven en het is oorlog."
Verder is er een beveiligingsbedrijf in de arm
genomen en overleggen de Rotterdammers met
de Leidse politie over de aanwezigheid van agen
ten voor de deur. „Zodat iemand die vervelend is
en buiten gezet wordt, niet extra moeilijk gaat
doen. Natuurlijk moeten we ervoor waken dat er
een soort oorlogssituatie voor de deur ontstaat,
dus willen we het aantal agenten het liefst beper
ken tot een man of zeven. Maar het is belangrijk
dat de mensen weten dat als ze hier naar toe ko
men er niets aan de hand zal zijn. Het moet ge
woon een gezellig feest worden."
Om te voorkomen dat er alleen jongeren op
het concert afkomen, hebben de Rotterdammers
ook een aantal andere bekende Noord-Afrikaan
se artiesten uitgenodigd. Najat Aatabou bijvoor
beeld. Deze in Marokko populaire volkszangeres
moet er voor zorgen dat er ook gezinnen naar het
concert gaan. Net als de Marokkaanse folklore-
band uit Brussel en de jonge Frans-Algerijnse
zanger Cheb Ai'ssa. „We proberen een beetje de
sfeer te creëren die je in Marokko ook bij feesten
hebt, met een zo gemengd mogelijk publiek,"
zegt Serroukh. „We richten ons dus niet op jon
geren tussen de 15 en 25 jaar, absoluut niet. Tot
nu toe werden zulke grote gezinsfeesten altijd al
leen in Brussel of Parijs gehouden. Wij willen dat
hier ook, waarom zou dat niet kunnen."
Voor Serroukh en de zijnen is het de eerste
keer dat ze een dergelijk evenement organiseren.
Hiervoor beperkte L'ambiance du blad zich voor
namelijk op de organisatie van feesten in Rotter
dam, voor maximaal duizend personen. Of hier
na meerdere Noord-Afrikaanse concerten zullen
volgen, hangt af van aanstaande zaterdag. „We
kijken hoe dit uitpakt. Als alles goed gaat, zullen
er ongetwijfeld meer grote feesten komen." Ser
roukh heeft al een paar grote artiesten benaderd,
maar wil daar nu nog niets over zeggen. „Want
de concurrentie is echt moordend."
