Nacht van Grijze Eminenties
Warme douche' voor
Joude wijn de Groot
Voorstelling drijft op alert samenspel
Cultuur Kunst
Alles valt op juiste plek
bij Jasperina de Jong
I
Henk Westbroek met Jimmy ('Hoe sterk is de
nil ame fietser') het spoor bijster raakte, kon hij
niet kwalijk nemen. „Ik vond het al knap dat
onder onderbreken tot het derde couplet
wo' n", zei Boudewijn de Groot. Hij was vooral
i oerd door de vertolking van zijn liedjes in de
it ii doomse schouwburg Orpheus, waar het der-
ifsp adio 2 Gala van het Nederlandse lied giste-
ni 'olledig aan de 55-jarige artiest uit Bloemen-
-uii was opgedragen.
Groot kreeg uit handen van Willem van
ekom de eerste bronzen Decibello, een prijs
i' Ie Hilversumse programmamakers voor een
;tdi frlandstalige muzikant die jaar in jaar uit en
grote regelmaat op de radio is te horen,
poli krakkemikkige vertolking van Westbroek
es eens te meer dat met de liedjes van Bou-
[J de Groot niet te spotten valt. Alleen een
dige voorbereiding behoedde de overige ar-
■n. onder wie Fay Lovski, Gé Reinders, Stef
"ick de Leeuw van de Tröckener Kecks, Le-
yan Dongen, Lichterlaaie en Acda De
oik, voor verkeerde inzetten, ritmische mis-
en tekstverlies. Boudewijn de Groot zelf on
derging de 'tribute' als een 'warme douche'. In
het eerste decennium van zijn carrière scoorde
hij hit na hit met een Nederlandstalig lied. Om te
beginnen met 'Meisje van 16' in 1965. De vele
succesnummers die volgden, waren goed voor
Gouden Harpen, Edisons en een koninklijke on
derscheiding. Ze staan voor altijd in het geheu
gen van de Nederlanders gegrift: 'Welterusten
mijnheer de president', 'Het land van Maas en
Waal', 'Meester Prikkebeen', 'Als de rook om je
hoofd is verdwenen'. Of zijn nieuwste liedje
'Eeuwige jeugd', dat hij in Orpheus ten doop
hield, ook de hitlijsten gaat beklimmen, valt te
bezien. Het nummer is geschreven door Freek de
Jonge en niet door de man die het grootste aan
deel heeft gehad in de carrière van De Groot:
Lennaert Nijgh. De tekstschrijver was wel aanwe
zig in Apeldoorn, maar op het moment dat De
Groot de bronzen Decibello in ontvangst nam,
had hij Orpheus al weer verlaten. Overigens niet
nadat hij had laten weten dat hij weer aan het
schrijven is voor De Groot. Nijgh kondigde zelfs
de komst van een nieuwe cd aan.
Van het radio 2 Gala van het Nederlandse
Lied is op 18 maart op Nederland 1 om 21.30
uur een televisieregistratie te zien.
Boudewijn de Groot krijgt van Willem van Beusekom de eerste bron
zen Decibello. foto opd/cees baars
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling: 'Het geheugen van water',
tragikomedie van Shelagh Stephenson
door Het Nationale Toneel. Regie: Antoi-
ne Uitdehaag Gezien: 11/3, Schouwburg
Leiden.
Drie zussen zijn terug in het
ouderlijk huis om de begrafenis
van hun moeder te regelen. Er
is dus verdriet dat mede door
drank en een joint leidt tot hef
tige emoties. Het mondt zelfs
uit in een hilarische verkleed
partij, wanneer ze bezig zijn de
kleding van hun moeder te sor
teren. Deze scène maakt het
stuk pas echt tragikomisch. Een
dergelijke confrontatie roept
herinneringen op die niet al te
betrouwbaar lijken te zijn. Me
nigmaal namelijk wordt in 'Het
geheugpn van water' iemand
gecorrigeerd die zich iets meent
te herinneren. Vaak is het iets
onbenulligs dat niettemin toch
de nodige irritaties oproept.
Door het verdwijnen van het
ouderlijk huis wordt een essen
tiële periode in het leven afge
sloten. Dat emotionele proces
vormt de kern van dit stuk
waarvan de intrigerende titel
jammer genoeg niet helemaal
duidelijk wordt. Even komt het
weliswaar ter sprake, maar je
zou dit fragment van het stuk
nog eens moeten lezen om het
echt tot je door te kunnen laten
dringen. Dat geldt bijvoorbeeld
ook voor de rol van de overle
den moeder (gespeeld door Ed-
da Barends) die enkele keren
ten tonele verschijnt. De dra
matechnische functie daarvan
is ook niet meteen overtuigend.
De dochters voelen zich niet
op het leven voorbereid. „Ze
hebben ons met pumps de
Mount Everest laten beklim
men." Als één van de dochters
met name jegens haar moeder
dit verwijt formuleert, zou je
willen weten op grond waarvan
zij dat doet. Wat is er in hun
opvoeding nu echt allemaal
misgelopen? Ook dat blijft een
beetje gissen. Net zoals herin
neringen niet lijken te kloppen,
kunnen ook bepaalde verwach
tingen onterecht zijn geweest.
Misschien is dat een verklaring
die het verhaal aanreikt.
Op het stuk zelf valt dus nog
wel het een en ander aan te
merken, maar door goede actri
ces worden dergelijke bezwaren
eenvoudig weggespeeld. Oda
Spelbos als de hypernerveuze
jongste zus is 't meest overrom
pelend. Ze is monsterlijk uitge
dost en probeert aanvankelijk
haar emoties te ontkennen. Het
personage van Antoinette Jel-
gersma probeert meestal haar
academische kalmte te bewa
ren, wat net aan lukt. De derde
zus, gespeeld door Will van
Kralingen, zoekt haar heil in het
redderen, onderwijl de anderen
verwijtend dat ze alles aan haar
overlaten. Dit herkenbare
krachtenveld in de voorstelling
drijft op alert samenspel, waar
bij Peter Tuinman en Paul Hoes
sterk zijn in hun rol van weinig
krachtige, bijna een beetje
droeve partners.
Jsnog gouden plaat voor Arne Jansen
lsaaeeb.: 'Meisjes met rode haren'. Voor Arne Jansen (46) was
>t de enige hit in zijn lange carrière. Helaas voor de Achter-
,ekse zanger verzuimde zijn toenmalige platenmaatschappij
f ied bij te houden hoeveel exemplaren van de single werden
irkocht. Daardoor ontging het iedereen dat het in 1972 uitge-
achte plaatje ruim de status van 'goud' (50.000 stuks) haalde,
leisjes met rode haren' stond zeventien weken in de hitpara-
s. in totaal gingen er meer dan 150.000 platen over de toon-
mk. Zondagavond kreeg Arne Jansen totaal onverwacht als-
jg de eer die hem 28 jaar geleden al toekwam.
Komrij maakt
bloemlezing
van werk
Ida Gerhardt
leiden Het was een flinke zit, de Voorleesmarathon. In de Openbare Bibliotheek van Leiden luisterden kinderen en volwassenen gisteren vier uur lang naar kinderboekenschrijvers.
En als je zo lang zit te luisteren, wil de aandacht wel eens verslappen.
foto - taco van dér eb
De dichter des vaderlands Ger-
rit Komrij gaat een bloemlezing
samenstellen van het werk van
Ida Gerhardt. De bundel, die
over een jaar zal verschijnen,
bevat behalve circa honderd
gedichten ook een essay van
Komrij over de literaire waarde
van het omvangrijke oeuvre van
de dichteres. Dit is vrijdag in
Zutphen bij de uitreiking van
de eerste Ida Gerhardt Poëzie
Prijs aan de dichter Kees 't Hart
bekend gemaakt.
„Zelf heeft ze nooit bloemle
zingen van haar werk gewild",
zegt A. ten Bosch, beheerder
van de literaire nalatenschap
van Gerhardt. „Ze vond elke
bundel een afgerond geheel."
Desondanks heeft Ten Bosch
aan Komrij de opdracht gege
ven een selectie te maken uit de
ruim duizend gedichten van
Gerhardt. Als reden voert hij
aan dat de afzonderlijke bun
dels van Gerhardt niet meer te
koop zijn. Wie iets van de dich
teres wil aanschaffen, is aange
wezen op het verzameld werk
dat vorig jaar is verschenen. Dit
uit twee delen bestaande boek
werk kost 255 gulden.
„Voor veel mensen is dat te
duur", aldus Ten Bosch. Hij
wijst erop dat een dergelijke
kostbare uitgave niet in het be
lang is van de auteur. Het kan
zelfs het einde betekenen van
de belangstelling voor het werk
van Gerhardt. „We hebben het
eerder gezien bij andere dich
ters. Zodra het verzameld werk
is verschenen, is het afgelo
pen."
muziek recensie
susanne lammers
Voorstelling: Uitgestelde ontmoeting
van Louis van Dijk en Jasperina de Jong.
Regie: Ruut Weissman. Gezien: 10/3,
Leidse Schouwburg,
Likkebaardend genieten. Om
dat het een genot is Louis van
Dijk en Jasperina de Jong sa
men muziek te horen maken.
Omdat deze twee perfectio
nisten een beeldschoon, geva
rieerd, en ongewoon pro
gramma in elkaar zetten, dat
de meest kieskeurige oren
strelen moet. Omdat alles op
de juiste plek valt.
In 'Uitgestelde ontmoeting'
zingt Jasperina de Jong fijn
zinnige en aanstekelijke lied
jes. Luisterliedjes, stokoud en
nieuwer cabaret, een beetje
jazz annex nachtclub en rela
tief veel werk van 'klassieke'
componisten. Met de verruk
kelijke begeleiding van Louis
van Dijk leidt deze poging
grenzen te verkennen tot een
voorstelling van hoog niveau.
Hij vat zijn taak uitermate se
rieus op, blijft de dienende
helft van het duo, maar zuigt
.geregeld alle aandacht weg
van de zangpartij naar de pia
no. Lekkere hapjes zijn de ca
baretliederen van Arnold
Schönberg. Het eerste, 'Als ik
wist', het lied van een hyper-
verliefde jongeling, is het
meest bijzondere. Heel kaal
en heel intens van een vreem
de onaardsheid, waar de poë
tische tekst op het eerste oor
niet helemaal bij lijkt te pas
sen.
Het tweede is veel gewoner,
minder wringend en ademt
meer de sfeer van het laat-ne-
gentiende eeuwse cabaret.
Het derde Schönberg-lied,
scabreus dubbelzinnig, krijgt
het vooral van de geestige
voordracht. Heel apart is ook
John Cage's 'Widow of 18
springs' op tekst van James
Joyce. De Jong zingt haai" mo
notone melodie vlak en daar
door heel evocatief; Van Dijks
rol beperkt zich tot tromme
len op de dichte klep van de
vleugel. De Jongs pogingen tot
Purcell en Schubert overtui
gen minder, maar in 'Le Besti-
aire' van Francis Poulenc,
geestige beesten-portretten in
een vertaling van Ivo de Wijs,
maakt ze dat weer goed. Ook
de Weill-liederen zijn prach
tig. Ze krijgen van De Jong een
buitengewoon integere inter
pretatie. Indrukwekkend
wordt Surabaya Johnny als
Van Dijk in het derde couplet
uitpakt, de piano het 'Du bist
ein Schuft' woedend Iaat on
derstrepen en dan in de droe
ve klacht van het refrein de
noten steeds verder van de
melodie laat dwalen. Op haar
vertrouwde terrein is zij in de
oude cabaretliederen (van
Eduard Jacobs en Louis Da
vids) en de -recentere (van
Boerstoel, Vleugel en De Wijs).
Maar daar toont ook Van Dijk
wat hij kan. Het bestaan van
de alcoholist uit 'A.A.' wordt
extra beklemmend, het 'Werk
manskind' wordt een strenge
aanklacht, en de 'Wals van
weleer' glanst en fonkelt.
In zijn woonplaats Huizen is zaterdag de cellist Carel
Leeuwen Boomkamp overleden. Geboren in Borculo, werd
'J,e j op 22-jarige leeftijd de jongste solocellist uit de geschiedenis
rj ji het Concertgebouworkest. In de jaren vijftig en zestig had
P j veel succes met zijn solocarrière en vormde hij met onder
j ideren violist Willem Noske het ensemble Sonata da Camera,
■hn Leeuwen Boomkamp werd 93 jaar oud.
an Leeuwen Boomkamp overleden
apanse beiaardier in Leiden
T düü De Japanse beiaardier YokoTakabe brengt vandaag op
t Leidse stadhuiscarillon typische Japanse muziekstukken ten
hore. Het speciale klokkenspelconcert haakt in op de ten-
onstelling 'Ritueel en Schoonheid; antieke meesterwerken uit
1161 itMiho Museum, Japan', die in het Rijksmuseum van Oudhe-
1 in is te zien. Op het programma staan onder meer de muziek
je ukken Rentaro Taki (Maneschijn over de Kasteelruïne), An Ki-
a ïbushi (volksliedje uit Nagano) en het wiegeliedje An Itsuki
Komoriuta. Het concert van de Japanse carillonspeler Taka-
jj,die in Amersfoort studeert aan de Nederlandse Beiaard-
hooi, is vanavond te horen tussen half zes en half zeven.
is: auteursrecht op Christusbeeld
m int janeiro De dochter van de maker van het beroemde
pi. iristusbeeld op de berg Corcovado in Rio de Janeiro, de Fran-
.v11 beeldhouwer Paul Landowski, eist het auteursrecht op de
ïepping van haar vader. Zij wil geld hebben voor alle produc-
m i waarop het kunstwerk is afgebeeld. De van oorsprong Pool-
kunstenaar zag in 1931 af van al zijn rechten op voorwaarde
t het reusachtige beeld niet commercieel zou worden geëx-
liteerd. Volgens zijn dochter Fran^oise is aan die voorwaarde
it voldaan omdat er allerlei miniaturen te koop zijn van de
risto Redentor' (Christus de Verlosser) en omdat het beeld op
van souvenirs - zoals sleutelhangers en T-shirts - is afge-
eld. Ze is boos dat haar familie nooit enig profijt heeft gehad
n het werk van haar vader. De burgemeester van Rio, Luiz
ulo Conde, is het met haar eens. Hij geeft toe dat de gemeen-
Dok gebruik maakt van afbeeldingen van de 38 meter hoge
llptuur. Hij zegt dat er plannen zijn voor een Landowski-mu-
um. Dat moet in de buurt van het beeld komen, dat jaarlijks
eer dan 750.000 bezoekers trekt.
ch, die jongeren moeten niet zeuren
voor het eerst moest voorlezen,
was ik 26; het zal 1948 zijn ge
weest. Ik durfde het publiek
niet aan te kijken. Gebogen
stond ik in de microfoon te
mompelen. De volgende dag
schreef de Arnhemse Courant:
'Hanny Michaelis raffelde haar
gedichten af als een school
meisje.' Nou, dat was ook zo."
Van haar laatste bundel gingen
er tweeduizend over de toon
bank. „Dat boek is nu uitver
kocht. Een goede verkoop,
hoor; duizend exemplaren is
een standaardoplage voor een
dichtbundel."
Deze bescheiden cijfers lijken
niemand van het dichten te
weerhouden. De poëzie-markt
in de wandelgangen bood een
overweldigend aanbod van be
roemde tot volslagen onbeken
de uitgevers en dichters. Som
mige bundels waren net zo so
ber van vormgeving als een
schoolschrift uit de jaren vijftig;
de poëten hadden ze kennelijk
in eigen beheer uitgegeven.
Het publiek - goed opgeleide,
beleefde dames en heren van
grofweg dertig tot zeventig jaar,
informeel maar zorgvuldig ge
kleed - nam er met belangstel
ling kennis van. En het poogde
dapper wakker te blijven met
hulp van liters koffie. In de Vre-
denburg-banken werd zo onge
veer gekampeerd door de le
zende, luisterende, drinkende
en etende poëzieliefhebbers.
Pas na middernacht, gedurende
de entr'acte van Michiel Borst
lap, vielen de eersten in slaap
op en onder hun jassen. Een
zacht gesnurk begeleidde de
jazzpianist en zij die na hem
kwamen. Het is nou eenmaal
een hele zit, deze poëzienacht.
011 :hters zijn net als jazz-
Eikanten; ze doen wat
niet laten kunnen. Of u
ik het allemaal
I1 chtig vinden wat ze
:n, kan hen in eerste in-
ntie niets schelen. Van
s bundeltjes - die met
geploeter in eenzame
ikkamers tot stand ko-
worden vaak maar
alele honderden exem-
ew ren verkocht. Eens per
veranderen deze
ekneusjes echter van
pop-
ris rren. Dat gebeurt gedu
rfde de Nacht van de
izie. Al weken van tevo-
de Grote Zaal van
denburg uitverkocht. Er
dt gehandeld in poë-
Dimdcls en poëzie-T-
y "i. er s een poëzie-café
een poëzie-markt.
10
cht jeroen de valk
be? [J-
uurlijk komen al die men-
in hoofdzaak om hun hei-
te aanschouwen en te be
teren in de nacht van zater-
op zondag. Bij deze twin-
te 'Nacht', lag de nadruk op
e eminenties. Hadden er
wat meer jongeren moeten
s, z( „Ach, die jongeren moeten
3eï zeuren", vond Jean Pierre
I ne
rie. „Ze krijgen al genoeg
dacht van de media. Laat op
a avond als deze de ouderen
lÜFeens aan het woord."
ïnentwintig dichters lazen
tot half vier zondagochtend
voor uit eigen werk en deden
dat ieder op hun eigen manier.
Gerrit Kouwenaar (77), een heer
van stand met een grijze
krulsnor, sprak over 'een don
kere dag, een donkere wereld'
en andere duistere onderwer
pen. Hij deed dat met een
plechtige, fraai getimbreerde
stem die helaas maar ten dele
verstaanbaar was. Iedere t en
iedere s werd door de verster
king en de akoestiek onbarm
hartig benadrukt. De 88-jarige
Adriaan Morriën stond gebogen
op het papier te turen en gaf
blijk van belangstelling voor het
vergankelijke. Een van zijn ver
zen heette 'Weduwnaar'. Hierin
constateerde hij: „Sinds mijn
vrouw is overleden, woon ik al
leen met de muizen." Kort na
zijn vrouw ging namelijk ook de
poes dood. Hij kreeg er een
overweldigend applaus voor.
Hugo Claus is 71 jaar en net
zo grijs, wat hem er niet van
weerhield een ernstige lofzang
te houdenop geneugten van
vleselijke aard. Daarbij wist de
bejaarde Belg woorden als
'kont' en 'tieten' zowaar een
onthechte klank te geven. Ook
de in zijn columns zo jolige
Remco Campert hield het ern
stig, met een breekbaar stem
metje en veel stiltes.
Wat een somberheid. „Niets
aan te doen", zei Hanny Mi
chaelis (78) in de artiestenfoyer.
Goede gedichten zijn nu een
maal somber. „En vooral die
van mij." Ze dicht al meer dan
vijftig jaar over de dood, ver
gankelijkheid en ontgoocheling.
In de artiestenfoyer zaten de
beschaafd drinkende poëten el
kaar moed in te spreken. Er
heerste een collegiale atmos
feer, waarin literaire scheidslij
nen werden genegeerd. Rawie
liep er rond met een dienblad
vol glazen en sloeg zijn collegae
amicaal op de schouder. Mi
chaelis had geen behoefte aan
een opbeurend woordje. „Ik
heb al jaren geen planken
koorts. Vroeger wel. Toen ik
Schrijver/dichter
Remco Campert
heeft een gezellig
onderonsje met
collega Anna En-
quist.
foto anp/ml-
chael kooren
