'Je bent niet het slachtoffer van je eigen lot'
straks ga ik weer lekker in
Leiden Regio
T
Verbazend vakmanschap linedansers
Ziel blijft onberoerd bij Burcht Klassiek
Lissese wethouder Hans van Zijl zat als jongetje in jappenkampen op Zuid-Sumatra
'I tf
de
jestaat niet. Althans niet volgens
le h an Zijl. Dat hij in navolging van zijn
ii unpen omgekomen vader (die in de
ipie lige Nederlandse kolonie hoofd van
nen ands Indische School was) voor een
geh ige loopbaan in het onderwijs koos,
:vo! ok niet toevallig. Net zo min als zijn
rou adres. Hij woont al jaren in het fa-
t d; js aan de Schoolstraat 3 in Lisse,
|jj aan de Schoollaan 3 in Lahat op
unatra het levenslicht zag en daar
eerste twee jaren van zijn leven
icht. „Ik ben er sterk van overtuigd
en heleboel dingen zijn voorbe-
Maar dat je wel je eigen lot in han-
it. Je bent volgens mij niet het
fervan je eigen lot. Je draagt je lot
iee, maar je geeft er zelf sturing
[gene wat je overkomt is in grote
zelfs helemaal aan jezelf te wijten."
>de die hij tussen zijn tweede en
ar, samen met zijn moeder, drie
in zus, in de kampen doorbracht,
aks op die 'levenswijsheid', zo geeft
zelf ook toe. „Dat is en blijft een
het leven van veel mensen. Iets
in het mijne, want ik was toen na-
I,111 nog erg jong. Maar de vrouwen
;n echt wanhopig in die kampen. Hun
1 n :eld stortte in. Zij zagen daar na-
esP' al hun dromen en idealen in één
vliegen. Ze werden, meestal voor
scheiden van hun man, met wie ze
jeen mooie toekomst hadden wil-
ouwen."
olgens Van Zijl dan ook niet ver-
dat nog altijd veel oorlogs-
Iers worstelen met hun herinnerin-
die tijd. Dat komt omdat zij nooit
eni n gevoelens konden praten. Op dat
611 sonderwerp rustte, zo stelt de Lisse-
w n groot taboe. „Nadat we bevrijd
y*1 s er nooit een woord over de oorlog
Géén woord."
a rij eenmaal terug in Nederland wa-
3VU Dnden we eerst bij tantes van ons.
ramen we in dit huis terecht. We
geen rooie cent. We hadden alleen
met daaromheen kistjes, die we
jekregen van groenteboer Opdam,
iet nog goed. Mijn moeder zette de
ite avond in dit huis een pan met
c c ionen op tafel en zei: zo jongens,
iveer samen onder één dak. Dat is
e wat ze ooit over de oorlog heeft
na: Ef
is dus nooit over de oorlog ge-
In Nederland werd er hardnékkig
achter de oorlog gezet. Dat was
ar de enige manier om alle ellende
ideringen zo snel mogelijk te verge-
moesten een nieuw leven begin-
rider onze vader."
31 c nlange verblijf in de jappenkam-
ft op hemzelf geen negatieve in-
had, vindt Van Zijl. Hooguit zijn
r volgens hem enkele karakterei-
ppen 'die hij toch al heeft' ver-
k heb bijvoorbeeld de hardnekkige
e Dm te overleven, om alles bij elkaar
n. Om als een soort vader over de
waken. Als ik met iets bezig ben,
it ook nooit uit handen. Je gaf ook
npen niets uit je handen weg. Het
ar onder je handen vandaan gesto-
irgde er daarom wel voor dat er
ns aan je spullen kwam."
ner van 1993 is Van Zijl voor het
Het leven van Lissenaar Hans
van Zijl (60) hing in zijn jonge
kinderjaren, die hij in de
jappenkampen op Zuid-
Sumatra doorbracht, lange tijd
aan een zijden draadje. Vlak
voordat de Japanners het
kamp en zijn bewoners in
brand wilden steken, gooiden
de geallieerden
atoombommen op de Japanse
steden Hirosjima en Nagasaki.
Voor Van Zijl betekende dat de
redding, want de Japanners
gaven zich onmiddellijk over.
Vervolgens gingen de deuren
van het kamp wagenwijd
open. Van Zijl stapte in een
'volstrekt nieuwe wereld'. En
daarin werd en wordt de
Lissese wethouder openbare
werken nog steeds geregeld, al
dan niet pijnlijk, herinnerd
aan zijn verblijf in de
jappenkampen. „Mijn leven
lijkt van allerlei vreemde
toevalligheden aan elkaar te
hangen."
FOTO DICK HOGEWONING
eerst teruggegaan naar de plek waar zijn le
ven zo dramatisch begon, naar Lahat op
Zuid-Sumatra. Zelf spreekt hij van 'de her
overing van Lahat'. Onder die titel bracht
de Lissenaar ook een boekje uit. „Het is
heel gek. Toen ik daar arriveerde had ik
meteen het gevoel dat ik eindelijk, na veel
omwegen, thuiskwam. De geluiden van
bamboe en de zo kenmerkende muziek
klonken mij heel vertrouwd in de oren, net
als die typische, kwakende stemmetjes. En
bijna alles was er nog. Er was niets of nau
welijks veranderd. Ons huis, de school
waarvan mijn vader het hoofd was, de tun
nel. Alles was nog intact."
Sinds zijn 'eerste herovering' maakt Van
Zijl jaarlijks 'veldtochten naar Lahat'. „Ik
trek op vanuit alle windrichtingen, omsin
gel en 'beleger' het en trek er tenslotte ze
gevierend binnen. En dat geeft me een
heerlijk gevoel."
Van Zijl gaat als vrijgezel door het leven. En
dat is niet zonder reden. „Ik heb de neiging
om me niet al te sterk aan iets of iemand te
binden omdat je in diepste wezen toch niet
in staat bent om iemand tegen het ergste
onheil te beschermen. Dat heb ik op Zuid-
Sumatra met eigen ogen gezien. De gezin
nen werden daar door de Japanners op
brute wijze uit elkaar gerukt."
Van Zijl is naar eigen zeggen wel getrouwd,
maar dan met zijn werk. „Ik leef voor mijn
werk. Daar ga ik volledig in op. Dat was
vroeger al zo toen ik leraar Engels en Ne
derlands op de LTS in Oude Wetering was
en Engels gaf aan de hand van liedjes van
de Beatles. Ik probeerde de taal van mijn
leerlingen te spreken. Er was een weder
zijdse band. Ik had bewondering voor hen,
want ik ben technisch maar een onbenul.
En zij hadden voor mij ook bewondering."
„Later ging ik als leidinggevende in het ka
tholieke onderwijs, dat in de loop der jaren
mijn hart heeft gestolen, aan de slag. Puur
nog in de organisatie. Ik heb in die laatste
functie veel fusies meegemaakt en ook me
de tot stand gebracht. Dat was telkens weer
een uitdaging, omdat in principe niemand
wil opgaan in een groter geheel. Daarom
was de kick des te groter als een fusie slaag
de. En nu zet ik weer als wethouder open
bare werken van Lisse mijn beste beentje
voor."
In die nieuwe functie werd Van Zijl kort na
zijn installatie in 1998 al snel pijnlijk gecon
fronteerd met het verleden, toen een groep
Japanners uit Tonami (een zustergemeente
van Lisse, red.) op bezoek kwam. „Ik kwam
hier de hoek van de straat om en stond
meteen oog in oog met de Japanse vlag,
met die grote rode bal erop, die vrolijk voor
ons gemeentehuis wapperde. Ik ben met
een omgekeerd en naar huis gegaan. Mijn
gedachten gingen onmiddellijk terug naar
het kamp, waar ik volledig uitgemergeld en
in mijn blote kont de hele dag voor die Ja
panners moest buigen, buigen en nog eens
buigen. Toen ik de klap eenmaal te boven
was, ben ik alsnog naar het gemeentehuis
gegaan. Maar dan zit je onbewust toch te
rekenen en denkt dan als je zo'n oude knar
ziet dat hij zijn keizer ongetwijfeld goed ge
diend zal hebben. Maar dat zijn laffe en
verwerpelijke gedachten, want ik verwijt
helemaal niemand iets. Die jongens wer
den tenslotte ook maar gestuurd. Nee, ik
vind het eigenlijk wel goed dat wij een ju-
melage hebben met een Japans stadje."
Als wethouder openbare werken heeft Van
Zijl letterlijk en figuurlijk drempelvrees.
„Ikzelf en mijn partij Nieuw Lisse vinden
dat de gemeente niet vanuit een ivoren to
rentje moet heersen, maar veel meer moet
dienen. We moeten nooit vergeten dat wij
er voor alle Lissenaren zitten. Onze deur
moet, om te beginnen, dan ook altijd open
staan. Daarnaast moeten wij veel meer
naar buiten, de straat op. Daar hoor je wat
er onder de mensen leeft en kun je ter plek
ke adequate oplossingen bedenken. Wij
moeten dus geen drempels opwerpen,
maar de drempels die er nog zijn zien te
slechten."
„Op verkeersgebied, onderdeel van mijn
portefeuille, ben ik óók fel tegenstander
van het neerleggen van drempels. Het is
toch te gek voor woorden dat wij blijkbaar
met z'n allen zo weinig fatsoen hebben om
de verkeersregels niet na te leven, zodat
ookheel Lisse met drempels moet worden
volgelegd. Dat weiger ik pertinent, omdat
het dorp daarmee in mijn ogen onleefbaar
wordt. Nee, de knop moet bij al die snel
heidsduivels om. Zij moeten op hun ver
antwoordelijkheden worden gewezen. Met
drempels verander je geen gedrag."
Zijn ontspanning zoekt Van Zijl in de klas
sieke muziek. Een keer per maand zingt hij
onder leiding van dirigente Leny van Scha-
ik in een gelegenheidskoor in Haarlem.
„Zingen vind ik heerlijk. Dat is mijn uitlaat-
ldep. Eigenlijk altijd al geweest. In een café
van mijn oom en tante in Woerden trad ik
vroeger regelmatig op. Dat zit sowieso in
me. Ik wil mijn publiek vermaken, ik ben
eigenlijk een cabaretier. In die hoedanig
heid ben ik ook een tijdje door het land ge
trokken."
„Van de dingen die fout gaan of hadden
kunnen gaan, kan ik altijd de lol wel inzien.
Ik heb ooit eens een hilarisch moment
meegemaakt. Samen met mijn moeder
mocht ik als jongste nabestaande een krans
leggen voor alle oorlogsslachtoffers in Ne-
derlands-Indië. Omdat het regenachtig
weer was, besloot ik om nog even bij mijn
Japanse autodealer een paraplu te halen.
Bleek daarop een grote rode bal te staan!
Hahaha. Je moet er toch niet aan denken
dat het was gaan regenen en ik tijdens die
kranslegging doodleuk die paraplu had op
gestoken. Dat zijn eigenlijk wel grappige
dingen."
Een dag niet gelachen, is een dag niet ge
leefd, luidt het levensmotto van Van Zijl.
„Er is al zoveel ellende op deze wereld. Kijk
maar om je heen. Sterker nog, ik heb het
zelf in die kampen van zeer nabij meege
maakt. Onze probleempjes zijn daarbij ver
geleken echt maar peanuts."
:res Astrid Seriese mèt laatste eigen productie in theaters'
k lez: e<
DANS RECENSIE
TON OUWEHAND/GPD
and eind vorige eeuw ver-
oj cd Seriese Live! als ba-
zangeres Astrid Seriese
eigen programma in de
Met een topband
Maria Lekransky, de
zingende zus van Julia
0 en stimulerende rol op
rgrond heeft. Het is de
lurvan Seriese. „De to-
dicht. Straks ga ik weer
loondienst."
een sponsor zou aan-
ie een ton op tafel leg
ist ze het wel. Ze zou
531511 met haar band in de
'I1! Ze zou verder gaan
oie programma's ma-
dan opnieuw met deze
in zee gaan. En
aria Lekransky naast
zinderend zingende
ulia Lo'Ko. Want Serie-
is een prachtig pro-
Dat valt niet te ont-
Een theateroptreden
nv, de zangeres uiteenlo-
inger pertoire van verschil-
ngwriters op een heel
ardige manier naar
>enB Of het nu een
hijndi John Hiatt, Tom
lahaliah Jackson, Joni
of zichzelf betreft, As-
se zingt ze alsof de
ist alleen haar in ge
had om het uit te voe-
als op de gelijknamige
LK efiese haar ziel op het
pi de tong.
er zijn niet genoeg
die ernaar komen luis-
lancieel kan Astrid Se-
niet bolwerken. Over
tieve saldo waar deze
WÊ uitdraait, wil ze niet
enken. „Het kan niet,
noet maar dicht. Ik ga
erin loondienst."
It op de komende sei-
'JMet als titel She's Got
'at ze samen met de
5en Rocq-E Harrell,
nsen en Lucretia van
de theaters in. Onder
Martino Westra, de-
haar regisseerde toen
Astried Seriese: „Als er zo weinig belangstelling is voor mijn programma's, dan moet ik maar stoppen."
FOTO PR
ze het festival van Knokke won.
En ook daarna wacht haar
een project waar ze veel zin in
heeft. Een programma met
liedjes van de Beatles. Dan
deelt ze het podium met Marcel
de Groot en cabaretier Maarten
van Roozendaal. En daar tus
sendoor komt nog een speciaal
project met dans en muziek dat
ze in opdracht samen met cho-
regrafe Kristina de Chatel in
Zuid-Afria ontwikkelt om in het
Amsterdamse Tropenmuseum
te gaan uitvoeren.
Ze heeft zin in het samenwer
ken met anderen. „Ik heb tabak
van het eindeloos beknibbelen
en dan nog geen rooie rotcent
overhouden ook. In Amsterdam
zijn de concerten wel uitver
kocht. Maar als je in een plaats
als Zevenaar staat met zes man
op het podium en honderd
mensen in de zaal, dan moet je
er zelf geld op toeleggen. Zeven
jaar heb ik naar eer en geweten
mooie cd's gemaakt en mooie
programma's. Maar het is ge
noeg. De buidel is leeg, erger
nog zelfs. Maar ik ga met opge
heven hoofd de rode cijfers in.
Als er zo weinig belangstelling
is voor mijn programma's, dan
moet ik maar stoppen. En ik
heb er zin in volgend seizoen
om weer samen met anderen jn
programma's te staan. Dat ik
die administratie niet meer
hoef te doen, geen muzikanten
hoef in te huren. Gewoon, zelf
weer lekker op de loonlijst."
Het prettige van die periode
als eigen baas was wel dat ze
aan het impresariaat precies
kon aangeven welke dagen ze
wel en niet wilde spelen. Die
vrijheid is bij de grotere pro
ducties die in het verschiet lig
gen wel voorbij. „Ik heb er het
afgelopen seizoen voor gekozen
om niet al te veel op te treden.
We doen met dit programma
twintig voorstellingen. Deed ik
bewust om meer bij mijn kin
deren te zijn. Ik heb een doch
ter van tien en een zoon van ze
ven. En toen ik laatst van een
journalist de vraag kreeg of ik
een goede moeder was, vond ik
het wel heel erg dat ik niet naar
eer en geweten 'jaaaa' kon brul
len. Ik ben veel weg. Mijn zusje
woont in hetzelfde huis. Dus als
ik er niet ben, hebben ze een
vertrouwde tante in de buurt.
Maar ze zouden het leuk vin
den als ik vaker thuis als was."
Met diezelfde zus stond As
trid Seriese als jongste van vijf
kinderen vroeger in het ouder
lijk huis het afwasrepertoire
door te nemen. „We zongen er
lustig op los. Mijn zus kon heel
mooi tweede stemmetjes doen.
Heel hoog. Maar met haar zang
was het afgelopen toen ze net
ontwaakt uit de narcose van
een operatie aan haar amande
len een sigaret opstak. Met haar
stem is het nooit meer goed ge
komen."
Of ze enige trots bij haar kin
deren merkt? „Mijn zoontje
vindt het wel aardig. Hij houdt
meer van ruigere popmuziek.
Maar mijn dochter vindt het
echt geweldig. Ze zit zelf op
Balinees dansen. Toen ze de
voorstelling had gezien vroeg ik
hoe ze de dans vond die Maria
en ik op het podium deden. Ik
kreeg het gelijk op mijn boter
ham. 'Heel leuk hoor mam', zei
ze, 'maar je moet niet van die
grote passen nemen'."
Seriese Live! Astrid Seriese
(zang), Maria Lekransky (zang)
Erwin van Ligten (gitaar),
Martijn van Agt (gitaar), Pieter
Jan Cramer van den Bogaart
(piano, accordeon), Mischa
Kool (bas) en Bart Fermie
(percussie). Te zien: Den Haag
(15/3), Zoetermeer (4/4).
MAARTEN BAANDERS
Voorstelling 'The devil went down to Ge
orgia' door Country Dynamics Gezien.
11/3 Leidse Schouwburg
De show rolt direct de zaal in.
Terwijl de band Runaway Train
het eerste nummer speelt, ko
men de dansers van Countiy
Dynamics paar voor paai' op.
Met het grootste gemak schud
den ze de linedance-passen uit
hun benen. Met de hand aan de
broekriem vegen ze met de
schoenzolen licht over de vloer.
Perfect gelijk gaan de kniebui
gingen en maken ze hun wen
dingen van links naar rechts. Zo
weet de groep de talrijke lief
hebbers in de zaal meteen te
vinden.
Country Dynamics wil meer
dan alleen een linedance-pro-
gramma bieden. Dat is jammer,
want zolang de sterdansers Roy
Verdonk en Tom Mickers en
hun groep zich aan linedance
houden, gaat er een magnifieke
kracht van hen uit, maar zodra
deze dansvorm gecombineerd
wordt met showdans of daar
zelfs helemaal plaats voor moet
maken, zien we simpele, weinig
verrassende pasjes, draaiingen
en armzwaaien, die alleen nog
een beetje charme hebben om
dat ze vakkundig en gelijk wor
den uitgevoerd.
De teleurstelling groeit daar
na nog als de groep al dansend
een verhaal begint te spelen.
Op zichzelf is er niets op tegen
een verhaal in dansvorm te gie
ten, maar wat we hier zien is zo
simpel en kinderlijk en wordt
zo houterig en kluchtig uitge
beeld, dat je verlangend wacht
op het volgende moment waar
op er weer gewoon goed ge
danst wordt. Een jongen raakt
zijn meisje kwijt doordat de
duivel haai' ontvoert. Hij stuurt
een ander meisje op de arme
jongen af, die hem flink onder
de plak houdt. Na een paar
dansconfrontaties krijgt de jon
gen zijn meisje terug. De ver
wikkelingen, die toch al erg
zwart-wit zijn, worden dik aan
gezet. Clichés worden niet ge
schuwd.
Op dit soort momenten kost
het moeite de show serieus te
nemen. Jammer, want er zijn
telkens momenten waarop de
kracht van de groep terugkeert.
Vooral de vrienden van de jon
gen doen het goed. De onder
koelde beheersing waarmee ze
hun strakke pasjes maken, laat
zien dat de linedance in hun
bloed zit. En natuurlijk kan het
verbazende vakmanschap van
linedance-kampioenen Tom
Mickers en Roy Verdonk niet
lang genoeg duren. Meesterlijk,
die gestroomlijnde uitspattin
gen van bewegingskracht. Ze
doen denken aan cowboys die
nog geen tiende van een secon
de nodig hebben om hun pis
tool te trekken en raak te schie-
MUZIEK RECENSIE
LIDYVAN DER SPEK
Concert: 'Burcht Klassiek" door Nicolien van der Rest, sopraan,
Anke Zuithoff, alt, Rob Sturkenboom, tenor, Jan Willem Schüte,
piano en Merel van Schie, altviool. Gehoord 12/3, De Burcht,
Leiden.
'Kunstkring Burcht' in Leiden bezit de ultieme
formule. Op de zondagmiddag rondom uitvoe-
rend(e) kunstenaar(s) in een sfeervolle ambiance
luisteren naar muziek. Een enkele palm, mooi
spinrag dat romantisch van de gemarmerde zol
dering afhangt, een uitstekende cappuccino, een
goeie stoel.
Het beste moet dan nog komen. En dat was
'van alles wat', van Shostakovich het meest. Alt,
sopraan, tenor, pianist en altist proberen 'spe
lenderwijs' tot een geheid eindproduct te komen.
Daar moet je naar toegroeien in de periode die
voorafgaat aan de uitvoering. En aan dat groei
proces lijkt weinig aandacht, liefde en ijver be
steed. Waardoor het eindresultaat onbewogen,
pover genuanceerd is.
Er wordt niet slecht gemusiceerd, maar de ziel
is niet beroerd. Terwijl met name het Russisch
repertoire daar alle aanleiding toe geeft. Joodse
liedjes van Shostakovich. Emoties, intimiteit be
heersen de teksten, de schoonheid van het
kwetsbare. Ze blijven vanmiddag te veel achter
wege. Bij de sopraan omdat ze te zeer haar best
doet, bij de pianist omdat hij niet veel meer doet
dan noten spelen, dat doet hij overigens goed. Bij
de tenor, omdat hij veel te hard schreeuwt met
een stem van een ruige ongepolijste bariton, die
tenorhoogte ternauwernood haalt.
Dan blijft de warme, donkere altstem over van
Anke Zuithoff, die in ieder geval in déze context
niet komt tot waarachtig interpreteren. Ook niet
in het schitterende lied van Brahms 'Geistliches
Wiegenlied', waarin de sfeer zo subtiel en teder
wordt aangedragen dat je niets liever wil dan 'der
Himmelsknabe' wiegen en in slaap sussen. En
dat gebeurt niet, hoe mooi, diep en hier ook dui
delijk articulerend Zuithoff ook zingt. Dat heeft
met het integrale samenspel te maken. De piano
wil maar niet fluisteren en de altviool voegt wei
nig toe. Zuithoff heeft zichtbaar moeite om we
zenlijk contact te leggen.
Jan Willem Schüte speelt de Fantasie (opus 59)
van Chopin technisch kundig, maar het woord
'fantasia' en de intentie daarachter heeft hij niet
op zich in laten werken. Ongecompliceerd vrolijk
zijn de laatste liederen van Mendelssohn en Deli-
bes. Pastorale, Bolero en Bloemenduet zijn ver
vuld van een lichtheid en spontaniteit die het
hart op de valreep verheugt.
