Mary Servaes trekt minder
bezoekers dan verwacht
;n avondje genieten voor
akoestische gitaarfamilie
Cultuur Kunst
Gezicht op Amsterdam
alsemunters spannender dan een schoolles'
Projectontwikkelaars
zijn de baas in Leiden
'Handel was de bruid
waar zij om dansten'
Eenvoud siert solo Siebel
v! afische Cultuurprijs voor Stroeve
deb rdam De Grafische Cultuurprijs 2000 gaat dit jaar naar
n Stroeve die als conservator grafische vormgeving werkzaam
ij het Stedelijk Museum Amsterdam. Stroeve gaat op 10
met pensioen. Ze krijgt de prijs voor haar bijdrage aan de
ïotie van de grafische cultuur en vormgeving. Tot 1 mei is
aatste tentoonstelling Franse affiches te bezichtigen.
rice Elly Ruimschotel overleden
Hl aagj De actrice Elly Ruimschotel is woensdag in Ierland
eden. De Nederlandse kleinkunstenares werd vooral be-
haar rol van Tante Toetie naast Wieteke van Dordt in de
hen| Late Lien Show'. Ook speelde zij de rol van mevrouw Van
jstiei 'n De ^tide van Louis Couperus. Elly Ruimschotel
rstell jaar geworden,
renci
nd» leriepionier Eva Bendien overleden
rdam» Eva Bendien, oprichtster en eigenares van Galerie
groe :e in Amsterdam, is woensdag op 79-jarige leeftijd overle-
5tui Bendien leed aan longkanker. Haar galerie, in 1956 opge-
n d; is de oudste voor hedendaagse kunst in Nederland.
orgaij Paco Pena in Stadsgehoorzaal
uursl y
dit
hc
aken.
Dari
ïwerl muziek recensie
ïoudt
ken vos
lliimani, Paco Pena en John
Cezien: gisteravond, Stadsge
hoorzaal, Leiden.
Chili weer volop in het
ei is, komt een van
l lekendste groepen, het
koppige Inti lliimani in
Deze groep maakte in
illige ballingschap furo-
uropa tijdens de laatste
van Allende en de eerste
m0? in Pinochet. Inti lliimani
een c een van de groepen die
^ffie van de nueva cancin
muziek van Andes-In-
n de schiep die bij een groot
had. j
n sc' eerste muzikale contact
hi) menco-gitarist Paco Pe-
s.cha klassieke gitarist John
leidde ls dateert al van 1980, en
hem ,e relatie uit zich op het rna zijn verwerkt.
i in het natuurlijke ge-
iarmee de musici elkaar
ged podium aanvullen. Pena
0166 iams zijn beiden groot-
n ini jn respectievelijke
is spij maar stelden zich
et wel m enkele solo-features
e P'ai in dienst van het collec-
df
liefhebbers van de
.iche gitaarfamilie was
die avondje genieten. Niet
vier Spaanse gitaren,
ok de charango van en
gaat ei sext0 waren bijna de
gema av0nd te horen. Alle le-
u gez Inti lliimani zijn trou-
ankeli g( -
net nstrumentalisten. Dat
Ie bekende fluiten en
Na tweeëneenhalve maand Mary Servaes in Stedelijk
Museum De Lakenhal in Leiden valt het aantal bezoe
kers tegen. „Zeker na alle aandacht in de media hadden
we eigenlijk rijen voor de kassa verwacht", geeft Mia
Iterson, voorlichter van het museum, toe.
leiden men. „De laatste twee, drie we
ken stijgt het aantal bezoekers.
We tellen er nu meer dan nor
maal. Dus nu maar hopen dat
het zich doorzet, want het is
een prachtige tentoonstelling.
Dat vindt iedereen die hem ge
zien heeft."
Het merendeel van de bezoe
kers zag Pietersz van achter zijn
balie passeren. „Het is eigenlijk
een heel divers publiek dat op
rody van der pols
Maar die rijen kwamen er niet.
Zo'n 8300 bezoekers passeer
den de toegangspoort van het
museum sinds de tentoonstel
ling op 17 december 1999
opende. „En dat is gewoon ge
middeld", vertelt Iterson. „Ter
wijl we bij een tentoonstelling
als deze toch op meer bezoe
kers gerekend hadden. Mary
Servaes spreekt per slot van re
kening een ontzettend breed
publiek aan. Ze had fans in alle
kringen."
Een echte verklaring voor de
tegenvallend bezoekersaantal
heeft Iterson niet. Wel haar ver
moedens. „Voor een deel is het
toch een nieuw publiek dat we
met deze tentoonstelling naar
ons museum proberen te ha
len. En dat lukt misschien niet
in één keer. Zoiets moet groei
en. En daarnaast loopt de ten
toonstelling nog wel even, tot
21 mei. Veel mensen denken
dan: we hebben nog alle tijd."
Misschien dat die groep
mensen nu langzaam in bewe
ging komt, want volgens Ed
ward Pietersz, receptionist van
De Lakenhal, begint het einde
lijk een beetje op gang te ko-
de tentoonstelling afkomt. Jong
en oud, en daar zitten ook zeker
mensen tussen die we normaal
gesproken nauwelijks in het
museum tegenkomen. Heel ou
de mensen uit verzorgingshui
zen bijvoorbeeld. Met hun be
geleiders komen ze vaak in
groepen hierheen. Voor die
mensen is het een feest van
herkenning, die oude video-op
namen van Leiden en dat soort
dingen. Ook zien we hier veel
fans uit het zuiden van het
land. En die zouden anders
toch niet zo snel naar dit muse
um zijn afgereisd. Uit de reac
ties van veel bezoekers merk je
dat ze van plan zijn nog eens
terug te komen."
Een winstpunt is het Intercul
turele Festival van het Levens
lied dat De Lakenhal aan de
tentoonstelling verbonden
heeft. Tijdens de opening afge
lopen zondag, die in het teken
stond van het Antilliaanse le
venslied, bezochten in één dag
474 mensen het museum. Dit
maal dus wel rijen voor de kas
sa. „Ja, dat was prachtig",
beaamt Iterson. „Qua bezoe
kersaantal overtrof het al onze
verwachtingen en het was een
kleurig samenzijn, waarmee we
in onze opzet geslaagd zijn. We
halen mensen naar het muse
um die je hier anders niet ziet."
Surinaamse smartlappen en Turkse tranentrekkers
leiden rody van der pols
Een Marokkaanse bazaar bezoeken, swingen op
Surinaamse muziek en vooral zingen of luiste
ren naar heimweeliederen uit andere culturen.
Dat kan tijdens het Intercultureel Festival van
het Levenslied dat Stedelijk Museum De Laken
hal van maart tot en mei op zondagmiddag
houdt Voor kinderen worden op die dagen spe
ciale rondleidingen georganiseerd. Tijdens het
festival, dat telkens om 14.00 uur begint, is de
toegang tijdelijk verlaagd naar vier gulden per
persoon.
Aanstaande zondag, 12 maart, leidt gastheer
Anil Ramdas Surinaamse levensliederen en
dansen in. Een week later, 19 maart, staat het
Nederlandse levenslied centraal met als hoofd
act Jan Rot Turkse tranentrekkers en een thea
tershow staan 26 maart op het programma. Op
2 april wordt het publiek getrakteerd op Moluk
se zangers, dansers en verhalenvertellers. Wie
benieuwd is naar levensliederen en dansen uit
Afghanistan moet op 9 april een bezoek aan het
museum brengen. Een kleine maand later, op 7
mei, leidt schrijver Kader Abdolah lraanse le
vensliederen in. Op 14 mei worden in het Ara
bisch en Berbers smartlappen uit Marokko ge
zongen. Het festival wordt op zondag 21 mei af
gesloten met een Leidse middag met optredens
van Dempsey en een Leids Smartlappenkoor.
Het levenslied door de eeuwen heen. Daar
over spreekt Michael van Hoogenhuijze op 14
maart in De Lakenhal. Vanaf acht uur 's avonds
leidt hij de luisteraars door de geschiedenis van
kunstvormen waarin het lot en de gevoelens
van gewone mensen centraal staan. Hoogen
huijze illustreert zijn verhaal met voorbeelden
uit de muziek, de schilderkunst en de literatuur.
in de groep te Ijoren is, geeft de
groep een duidelijk eigen ka
rakter. Het explosieve geluid
van Pena en de fijnzinnige arti
culatie van Williams waren de
smaakmakers, naast de arran
gementen van de leider van Inti
lliimani, Horacio Salinas.
De avond begon enigszins
voorspelbaar, met bekende
stukken uit het repertoire van
de Chileense band en onder
meer een interpretatie van 'As-
turias' van Albniz door Wil
liams. Na het eerste half uur
gingen de musici zich meer op
hun gemak voelen en werd het
ensemblegeluid ook wat voller.
Salinas zorgt er met zijn subtie
le arrangementen voor dat het
bekende Andesgeluid niet al te
zoetsappig wordt, hoewel al na
tuurlijk flink wat invloeden uit
andere genres in het program-
Emotioneel hoogtepunt in de
uitverkochte zaal was een ver
tolking van een van Victor Ja-
ra's bekende liederen, waarbij
nog eens bleek dat er ook be
hoorlijk wat zangkwaliteit in de
band zit. Eerder vertederend
dan mooi was de solozang van
Pena, die dat vervolgens- met
een weer deed vergeten door
zijn fabelachtige attaque op de
gitaar. De bedoelde uitsmijter,
een wat dunnetjes klinkende
cumbia, de typisch Colombi
aanse dansmuziek, klonk nogal
geforceerd. De toegift in de
meer traditionele Inti
Illimani-stijl, waarbij onge
merkt een geluidsband de live
muziek overnam, maakte alles
meteen weer goed.
Rotterdam De honderdste geboortedag van Nederlands bekendste tentoonstelling wordt aanstaande zondag geopend en loopt door tot
magisch realist Carel Willink, afgelopen dinsdag, is reden voor uitge- en met 4 juni. Daarnaast is in het Frisia Museum in Spanbroek tot 2
breide museale aandacht. Het bovenstaand werk, 'Gezicht op Amster- juli een overzicht te zien van 51 olieverfschilderijen, 8 aquarellen en
dam' (1944), is één van de doeken die te zien zijn in het museum 49 tekeningen. De werken illustreren de ontwikkelingen van de schil-
Boijmans van Beuningen. Op de Rotterdamse expositie hangen zelf- der en geven Willink een plek temidden van zijn tijdgenoten,
portretten en werken die de architectuur als onderwerp hebben. De foto anp
rwetse criminaliteit in het Leids Penningkabinet
Paradiso ziet muziek in Bijlmer
amsterdam anp
Poptempel Paradiso wil sa
men met theater Cosmic in de
Bijlmermeer een groot mu
ziek- en theatercentrum bou
wen. Naast podia moeten er
ook ruimtes komen voor een
opleidingsinstituut en een
jeugdtheater. De kosten wor
den geraamd op 80 90 mil
joen gulden, aldus John Leer
dam van theatèr Cosmic.
Volgens Leerdam is er in de
Bijlmermeer veel talent dat nu
niet wordt aangeboord. Door
er een muziek- en theatercen
trum te openen hoopt hij
hierin verandering te brengen.
Theater Cosmic is vooral ge
richt op etnisch talent en
werkt al zo'n zeven jaar in de
Bijlmer.
Volgens Leerdam staan de
gemeente en het stadsdeel
Zuidoost positief tegenover de
plannen. Het stadsdeel ver
wacht dat die in de periode
2005 tot 2008 concreet gestal
te kunnen krijgen.
Als locatie voor het centrum
heeft The Paradiso Cosmic het
winkelcentrum De Amster
damse Poort op het oog.
Ambtenaren van de gemeente
Leiden werken sinds enige tijd
aan een stuk waarin de stede-
bouwkundige en architectoni
sche ambities voor de toekomst
worden weergegeven. De bedoe
ling is heldere regels en richtlij
nen op te stel
len die de kwa
liteit van de ge
bouwde omge
ving het stads
beeld dat de
gemeente voor
ogen heeft,
moet veilig
stellen.
Architectoni
sche en ruimte
lijke kwaliteit
zijn moeilijk te
omschrijven
begrippen en
bovenal niet
eenvoudig in
de praktijk te
toetsen. Niet
zelden komt
het aan op de
daadkracht
van politici, de
slagvaardig
heid van het ambtenarenappa
raat, de kwaliteit van architec
ten en stedebouwers en, niet in
de laatste plaats, het al of niet
inperken van de macht van pro-
jecton twi kkelaa rs.
Een sterke man of vrouw in de
ambtelijke top: een stadsarchi
tect of, zou wilt, een stadsstede-
bouwkundige die fungeert als
spil in het krachtenveld is, alle
regeltjes ten spijt, veelal essenti
eel voor de uitvoeringspraktijk.
De verantwoordelijk wethouder
van ruimtelijke ordening, Van
Rij, heeft daar evenwel geen
oren naar. De koning duldt geen
keizer naast zich, wordt wel ge
zegd. Van Rij zelf meent dat het
hoofd van de afdeling stede-
bouw de aangewezen persoon is
om het geformuleerde kwali
teitsbeleid te handhaven.
Lukt dat ook in de praktijk? De
gang van zaken rond het Leidse
Stationsplein toont aan van
niet. Hier is de gemeente over
duidelijk de verliezer, al is het
voorbarig een definitiefoordeel
te vellen over de huidige situa
tie. De kritiek richtte zich de af
gelopen weken vooral op de
reusachtige kantoortoren van de
Sociale Verzekerings Bank (SVB)
aan het Stationsplein. Maar de
architect van dit gebouw komt
nog het dichtst in de buurt van
wat de gemeente feitelijk wil:
een neutraal plein met gebou
wen zonder al te veel poespas.
Het Stationsplein is namelijk
helemaal geen plein, maar een
langgerekt, rechthoekig gebied
waar verschillende functies (ver
keersstromen) samenkomen.
Daaraan een zekere samenhang
en identiteit te geven is een be-
JAN RIJSDAM
langrijk uitgangspunt. Volgens
Stedebouw moeten er loodrecht
op elkaar staande, rechthoekige
gebouwen komen, met veel glas
en staal, die de dynamiek van
het stationsgebied versterken.
Dus niks geen gezelligheid of to
rens die er uit
knallen. Als u
op een bankje
wilt zitten,
doet u dat
maar in de
binnenstad,
denken ze bij
de gemeente.
Een ander
uitgangspunt
is dat het sta
tion het be
langrijkste
gebouw moet
blijven van
het Stations
plein. Een to
ren met de
uitstraling
van 'kijk-mij-
eens' zou het
fragiele sta
tionsgebouw
heel gemak
kelijk wegdrukken en is dus niet
gewenst. Zo is de architect van
het SVB-gebouw min of meer
gedwongen een grijs gebouw te
maken met een bescheiden,
technische uitstraling.
De architect heeft zich zeker niet
volledig gehouden aan de uit
gangspunten van Stedebouw.
Het glasoppervlak in de toren is
veel minder dan de gewenste
vijftig procent, waardoor een
veel minder transparant, een
minder dynamisch gebouw is
ontstaan dan de bedoeling was.
Maar de toekomstige 'buren'
houden zich nog veel minder
aan de uitgangspunten van de
gemeente. Links en rechts van
de de VSB-kantoortoren worden
gebouwen opgetrokken in bruin
baksteen met nog minder glas
en staal. Een van de gebouwen
krijgt zelfs drie puntdaken (in
de volksmond: de drie tieten).
Daar is weinig rechthoekig aan.
Projectontivikkelaar Van der
Putten gaat er ongetwijfeld van
uit dat woningen onder punt
daken beter verkopen dat onder
een plat dak.
In het Rotterdamse Stationsge
bied kunnen we zien hoe een
consequent beleid ruimtelijke
kwaliteit bevordert, tenvijl het
in Leiden wederom op een rom
meltje dreigt uit te draaien. Om
de simpele reden dat de ge
meente niet vasthoudt aan haar
eigen uitgangspunten. Kennelijk
heeft de afdeling stedebouw, in
weerwil met wat de wethouder
zegt, daar de kracht niet voor.
Projectontwikkelaars hebben,
op z'n Hollands gezegd, de
grootste smoel en zijn dus de
baas in Leiden.
leiden caroline van overbeeke
vervolg van voorpagina
De handel bepaalde 400 jaar
lang de betrekkingen tussen
Nederland en Japan, lichtte
professor Blussé toe. „Dat was
om met de woorden van onze
17de eeuwse voorouders te
spreken, de bruid waarom zij
dansten." Op het piepkleine ei
landje Deshima zaten de Hol
landers geïsoleerd, omdat de
Shogun geen buitenlandse im-
menging duldde. De Hollan
ders vingen alleen een glimp
van het land op tijdens de hof-
reizen naar Edo waar de Sho
gun cadeautjes kreeg als struis
vogels en microscopen.
„De grote constante in de
Nederlands-Japanse betrekkin
gen is steeds geweest dat men
uit nieuwsgierigheid iets van el
kaar heeft proberen af te kijken,
te leren. Wij redacteuren van
het boek zijn daar buitenge
woon dankbaar om. Voor een
historicus kan er niet genoeg
door voorouders worden afge
keken, gespiekt en gespioneerd.
Aan deze soms bijna patholo
gisch aandoende activiteiten
danken wij onze meest interes
sante bronnen. Het heeft lang
geduurd, 400 jaar om precies te
zijn, maar nu is dan eindelijk
een boek verschenen waarin wij
alles wat wij ooit van elkaar
hebben afgekeken en geleerd
voor het eerst hebben samen
gebracht."
De kroonprins, zelf histori
cus, wilde vooral naar de toe
komst kijken en vroeg zich af
wat de technologische ontwik
kelingen ons brengen. „Zien wij
elkaar straks wanneer wij met
elkaar telefoneren? Wordt ons
Nederlands automatisch in het
Japans vertaald wanneer wij
een Japanse gesprekspartner
aan de lijn hebben en vice ver
sa? De zegeningen van internet
zijn zonder twijfel legio. Allerlei
handelstransacties die in de da
gen van de VOC maanden, ja,
soms zelfs jaren in beslag na
men, kunnen tegenwoordig in
enkele minuten worden afge
wikkeld. Een en ander neemt
niet weg dat het internationale
verkeer met zijn eigen codes en
gebruiken uiteindelijk toch zijn
kracht zal blijven ontlenen aan
de grote culturele diversiteit die
zo kenmerkend is voor onze
wereldbeschaving.
Teleac/NOT zendt vanaf 23
april vier zondagavonden de
documentaire 'Bewogen Be
trekkingen' uit op tv2.
den, Alkemade, Leiderdorp, Oegstgeest,
Voorschoten en Zoeterwoude en beleeft in
middels al zijn derde jaar. „En het gaat erg
goed", vertelt Patty Beuk, coördinator van
het project. „Er doen ontzettend veel scho
len mee en ze zijn allemaal erg enthousi
ast."
„We willen de kinderen op deze manier
laten zien dat een museum eigenlijk net zo
iets is als de bibliotheek", vervolgt Beuk.
„Ze kunnen er naartoe gaan als ze zin heb
ben of wanneer ze iets willen weten. En
daarnaast maakt een uitstapje als dit ook
De leerlingen van de Sint Josephschool
zijn inmiddels uitgeluisterd en zelf aan de
slag gegaan. In groepjes proberen ze hun
opdrachten tot een goed einde te brengen.
Aan één tafel zijn leerlingen druk'bezig met
een weegschaal. Als detectives speuren
naar de 'gesnoeide munten', die minder
wegen dan gewone munten. Aan de vol
gende tafel gaan bankbiljetten van 250 gul
den van hand tot hand. Eén meisje houdt
een biljet tegen het licht, op zoek naar het
watermerk. Ergens anders is een groepje
kinderen bijeengekropen om met de hulp
deel uit van het lesprogramma. In overleg van een infraroodlamp naar de groene fijn-
met de scholen is hiervoor speciaal lesma
teriaal ontwikkeld dat aansluit bij de voor
kennis van de kinderen."
tjes op een biljet te speuren die alleen bij
dit speciale licht te zien zijn. „Deze is
echt", roepen zij uit.
theater recensie
wunand zeilstra
Voorstelling 'Op het lichaam geschre
ven', solovoorstelling van en door Enk
Siebel naar de roman van Jeanette Win-
terson Eindregie: Paul Schaminee Ge
zien: gisteravond. Imperium Theater. Lei
den. Aldaar nog te zien: vanavond.
'Op het lichaam geschreven
staat een geheime code, alleen
zichtbaar bij een bepaald licht;
de ervaringen van een heel le
ven stapelen zich daar op'. De
titel van de voorstelling is ont
leend aan een stuk tekst dat als
citaat in het programmaboekje
is opgenomen. Het is dit soort
poëtisch gekleurde zinnen die
Erik Siebel al dan niet voorle
zend over het voetlicht moet
zien te krijgen. Soms leest hij
uit een dagboek, meestentijds
spreekt hij al vertellend het pu
bliek toe.
Een man vertelt over zijn bui
tenechtelijke relatie met een
vrouw die kanker blijkt te heb
ben. Haar echtgenoot, die zelf
medisch specialist is, heeft hem
dat verteld. De echtgenoot wil
haar helpen, indien hij haar te
rug krijgt. En de verteller pakt
zijn biezen opdat zij naar haar
man kan terugkeren. Was dat
echter wat zij wilde?
De openingszin suggereert
meteen dat het hier om een
verloren liefde gaat. 'Waarom
schatten wij de liefde pas op
waarde als we haar missen?' En
met deze zin is ook meteen de
toon van het stuk gezet. Die is
niet bepaald lichtvoetig. De po
ëtische liefdesbetuigingen krij
gen van Siebel een bepaalde la
ding mee, hetgeen o zo gemak
kelijk tot een nogal zweverig ge
doe zou kunnen leiden. Het is
een verdienste van Erik Siebel
dat dit nu juist niet gebeurt. De
eenvoud in tekstbehandeling
siert zijn solo.
Misschien had hij deze een
voud ook op andere fronten
meer moeten durven voortzet
ten. Zeker in het begin last hij
met regelmaat pauzes van stil
zwijgen in die het geheel al snel
zwaarwichtig dreigen te maken.
Laat dat nou maar weg, ben je
geneigd te zeggen, de voorstel
ling kan er alleen maar com
pacter door worden. Siebel
heeft onder meer bij Imperium
verscheidene malen op het po
dium gestaan, en van hem is nu
juist bekend dat hij met de no
dige humor, ironie en relative
ring kan spelen.
Monoloogspelers willen altijd
iets om handen hebben. Zo ook
Siebel. Dus drinkt hij niet zo
maar af en toe een slokje; nee,
er staat een fles op tafel waaruit
hij een paar keer schenkt. Loze
franje, net zoals het aan- en uit
zetten van de muziekinstallatie
of de eerder genoemde zwijg-
pauzes. Overbodige detaildin
getjes die afbreuk doen aan de
zorgvuldige tekstbehandeling,
die zeker in dit geval het nodige
van de acteur vraagt.
