'Accepteren dat dingen veranderen
'V
Con Amore moet wel
aan de weg timmeren
Cultuur Kunst
Banen weg
bij museum
Groningen
trï:
Boek met foto van Büch
verkocht aan verzamelaar
Heilsoldate kan wereld niet redden
vISDAG 7 MAART 2000
Robert Smith aarzelt of 'Bloodflowers' afscheidsalbum Cure is
jlat King Cole in Hall of Fame
orkDe dochters van de legendarische zanger, pianist en
hgschrijver Nat King Cole namen gisteren in het bijzijn van
[y Charles de honneurs voor hun vader waar. De schrijver van
issiekers als 'Unforgettable', en 'Mona Lisa' werd postuum,
Ifendertig jaar na zijn dood, opgenomen in de New Yorkse
Jck and Roll Hall of Fame. De dochters van Cole zijn van links
i rechts de tweeling Timolon en Casey Cole en dochter Na-
lie die in de voetsporen van haar vader is getreden, foto ap
knt werp wedstrijd voor gevelsteen
pEN Het architectenbureau B&D Leiden-Oosterbeek heeft
n ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor een zogeheten anker-
lat: de gevelsteen die het bouwjaar en/of de specifieke functie
n een gebouw weergeeft. Nederlandse kunstenaars kunnen
131 maart 2000 aan de ontwerpwedstrijd deelnemen. Er
§rdt van de kunstenaars in eerste instantie alleen een schets
Jrraagd met daarop in ieder geval het jaartal 2000. In april
Irdt door een deskundige jury de winnaar gekozen. Naast uit
ering van het ontwerp bestaat de prijs uit een geldbedrag van
teduizend gulden. Met de ankerplaat wil B&D architecten
feondere aandacht schenken aan de projecten die ze dit jaar
levert en het magische jaartal 2000 op bijzonder wijze memo-
Ten. Het idee van de ankerplaat is afkomstig van de Bond van
Iderlandse Architecten (BNA). De bond wil daarmee een oude
fditie in ere herstellen. B&D architecten is in Leiden verant-
iordelijk voor onder meer de bouw van het Leids Universitair
idisch Centrum en het Leids Gemeentearchief. Geïnteres-
Jrde kunstenaars kunnen zich voor de ontwerpwedstrijd in-
irijven bij B&D architecten tel 071-5174911.
reta Garbo's liefdesbrieven openbaar
)lm Zeventig jaar na dato worden de liefdesbrieven van
hster Greta Garbo aan de regisseuse Mercedes de Acosta in
I openbaar getoond. De Acosta doneerde de 55 brieven jaren
leden aan het Rosenbach Museum, in de Amerikaanse stad
lladelphia, onder voorwaarde dat ze pas tien jaar na de dood
p beide betrokkenen werden gepubliceerd. Zelf overleed de
ne fatale', die beweerde elke vrouw te kunnen krijgen, in
|>8. Garbo stierf op 15 april 1990. Het Rosenbach Museum
eft niet bekendgemaakt wanneer de brieven precies open-
V worden gemaakt. Medewerkers hebben de corresponden-
iiog niet gelezen. Algemeen wordt aangenomen dat Garbo
De Acosta, die eerder met Marlène Dietrich het bed deelde,
I affaire hadden.
1R rote namen op TorhoutAVerchter
chter Het Belgische popfestival Torhout/Werchter op vrij-
30 juni, zaterdag 1 en zondag 2 juli krijgt grote namen uit de
imuziek op de podia: Oasis, Live, Eurythmics, Pearl Jam en
Cure zijn gecontracteerd. De Nederlandse zangeres Anouk
akt dit jaar ook haar opwachting op het populaire festival.
amsterdam peter bruyn
De platenmaatschappij meldde
dat er een nieuw Cure-album
op komst was. 'Bloodflowers'.
Het zou de afscheidsplaat van
de groep zijn. En dat Robert
Smith naar Amsterdam komt
om het één en ander toe te lich
ten. Op dat moment schiet je
als journalist maar één waag te
binnen. Maar die dringt zich
wel heel sterk op: waarom stopt
The Cure in vredesnaam nu
pas; hadden ze dat niet al pak
weg vijftien jaar geleden moe
ten doen?
En wat antwoordt Robert
Smith? „Stoppen? Hoe kom je
daarbij? Ik heb helemaal nooit
gezegd dat dit de laatste plaat
van The Cure is..."
Hij heeft het natuurlijk wel
gezegd, blijkt even later. Maar
dat is verkeerd begrepen. Ver
keerd geïnterpreteerd. Robert
Smith, kapitein op het zelfge
bouwde schip dat The Cure
heet. Koning van de vleermuis-
generatie van de vroege jaren
tachtig. Het haar is iets korter
dan destijds, maar hij heeft het
vlak voor het gesprek nog wel
even lekker losgewoeld. Het is
niet helemaal duidelijk of de
lichtrode vlekken rond zijn
mond afkomstig zijn van slor
dig weggeveegde lipstick, of dat
hij gewoon last heeft van schra
le lippen. Vriendelijk is de dit
jaar veertig geworden Smith in
ieder geval. Intelligent en bij de
les. Veel en gemakkelijk pra
tend, zonder ooit het achterste
van zijn tong te laten zien.
„Kijk, mijn fout is geweest dat
ik afgelopen zomer tegen ie
mand buiten de groep heb ge
zegd dat dit het laatste Cure-al
bum zou worden. Per ongeluk
eigenlijk. Wat ik bedoelde was
dat dit het laatste album is in
deze Cure-bezetting. Dat ik
hierna in ieder geval een solo
plaat wil maken en daarna wel
weer zie hoe het verder gaat
met The Cure. En er is nog iets
anders dat ook gemakkelijk ver
keerd uitgelegd wordt: Ik heb
mij ooit eens, ten tijde van ons
album 'Disintegration', laten
ontvallen dat we iedere plaat
maken alsof het onze laatste is.
Enfin, de platenmaatschappij
vindt het natuurlijk wel een
mooi verhaal. Hebben ze ten
minste iets om het verkoop
praatje aan op te hangen: Het
Afscheidsalbum. Maar als ik
heel eerlijk moet zijn: Ik heb
nog nooit zoveel lol gehad bij
het maken van een plaat als bij
deze. En zeg nu zelf, dan is het
toch wel heel erg zonde om te
stoppen..." En wat zingt Smith
in de openingssong van 'Blood
flowers'? One last time before
the end'.
Het tekent de man Robert
Smith. Beminnelijk. Altijd een
antwoord klaar. Verguisd door
de critici, die vrijwel unaniem
vinden dat The Cure na het
puntige en punky debuut
'Three Imaginary Boys' uit 1979
en het dreigende en atmosferi
sche album '17 Seconds' uit
1980 eigenlijk geen enkele con
sistente plaat op niveau meer
heeft gemaakt. Ondertussen
bleef de populariteit maar
groeien en verkocht de groep
tot op de dag van vandaag zo'n
slordige 25 miljoen platen.
Maar de volgende plaat wordt
dus een solo-album, legt Smith
uit. Dat was hij al eerder van
plan; in 1987 heeft hij zelfs als
eens een compleet akoestisch
soloalbum opgenomen. „Maar
die is nooit uitgebracht en zal
wat mij betreft ook nooit in de
handel komen - of althans niet
bij mijn leven, want ik heb de
tapes in mijn bezit. Die opna
men van twaalf jaar geleden
spreken mij gewoon niet meer
aan. Ik ben inmiddels zo ge
groeid als songschrijver. En die
oude opnamen komen nu zo
naïef op mij over... Het nieuwe
werk dat ik ga opnemen is hele
maal instrumentaal. Het heeft
niets met The Cure te maken en
daarom wil ik het ook niet on
der die naam uitbrengen."
The Cure was altijd anders
dan generatiegenoten. Hoe ver
schillend de muziek van Britse
rockbands rond 1980 als The
Jam, The Clash, The Sound, U2
en Simple Minds ook was, stuk
voor stuk pretendeerden ze
destijds een 'boodschap' te
hebben. De een preekte de re
volutie, de volgende vervloekte
kernwapens, de derde draafde
op het ene na het andere bene
fiet- festival op en de vierde
deed dat allemaal tegelijk. Maar
niet The Cure. 'Wij zien ons op
treden als puur entertainment',
zei Smith al begin jaren tachtig
in interviews en hij zou dat nog
talloze malen herhalen.
„Ach, al die bands die de we
reld wilden veranderen waren
in mijn ogen gewoon heel erg
naïef," blikt hij nu terug. „Ik
loof nog steeds niet dat al die
muzikanten bands oprichtten
om de wereld te veranderen.
Welnee, ze wilden gewoon
rocksterren worden. En voor de
duidelijkheid: Zelf ben ik ook
altijd politiek en maatschappe
lijk actief geweest. Maar dan
wel in mijn privé-leven. Daar
ge- The Cure met op de voorgrond Robert Smith: „Wij zien ons optreden als puur entertainment."
gebruikte ik The Cure niet voor.
Dat we nooit aan dingen als 'Li
ve-Aid' of 'Net-Aid' hebben
meegedaan komt ook heel sim
pel omdat we nooit gevraagd
zijn. We geven wel regelmatig
royalty's weg. Dat staat soms in
foto cpd/paul cox
hele kleine lettertjes op de hoe- woon een gevolg van mijn ka
zen van onze albums te lezen, tholieke opvoeding: een
Dat willen we ook niet van de schuldgevoel omdat ik zoveel
daken schreeuwen, omdat ik er geld heb."
helemaal geen politieke of pro
pagandistische bedoeling mee The Cure speelt op 18 april
heb. Dat is waarschijnlijk ge- in het Rotterdamse Ahoy*.
groningen anp
Bij het Groninger Museum ver
dwijnen twintig arbeidsplaat
sen. Het betreft hier een bezui
nigingsmaatregel. De directie
van het Groninger Museum be
reikte hierover gisteren over
eenstemming met de onderne
mingsraad en de vakbond Ab
vaKabo. Alle werknemers krij
gen een baangarantie tot 1 ja
nuari 2004, zo maakten de di
rectie en de or bekend. Volgens
museumdirecteur K. van Twist
zijn gedwongen ontslagen niet
nodig. In 1999 bleek dat het
Groninger Museum in grote fi
nanciële moeilijkheden ver
keerde. Minder bezoekers en
schade door wateroverlast wa
ren daarvan de belangrijkste
oorzaken. De aangekondigde
reorganisatie houdt in dat de
personeelsformatie wordt te
ruggebracht van zestig naar
veertig fte's. Medewerkers wier
functie op termijn vervalt of in
belangrijke mate wijzigt, kun
nen hun belangstelling voor
een nieuwe baan kenbaar ma
ken. Wie niet via zo'n registratie
kan worden herplaatst, krijgt
hulp van het Groninger Muse
um om buiten de organisatie
werk te vinden.
Voorlezen in de
Leidse bibliotheek
Vier uur lang luisteren naar
echte kinderboekenschrijvers.
Dat kan tijdens de Voorleesma-
rathon die zondag in de Open
bare Bibliotheek van Leiden
wordt gehouden. Acht nog niet
zo bekende, maar wel talentvol
le kinderboekenschrijvers lezen
vanaf 13.15 uur voor uit eigen
werk. Schrijfster Mylo Freeman
bijt het spits af met verhalen uit
haar prentenboeken 'Be
renstreken' en 'Potje!', geschikt
voor de allerjongsten. De Leidse
schrijver Marijn Bakker leest
voor uit zijn jeugdthriller 'Dos
sier Wauter Both' en zijn aller
nieuwste boek dat nog niet in
de winkels ligt. Diezelfde mid
dag kan nog geluisterd worden
naar kinderboekenschrijvers
Stef van Dijk, Daan Remmerts
de Vries, Cees Rutgers, Tina
Schrameijer, Josee Hussaarts en
Gerrie Huiberts. Zowel jong als
oud is welkom en kan ieder
moment aanschuiven in de
Openbare Bibiliotheek, Nieuw-
straat 4 in Leiden.
aden en de regio bestaat grote belangstelling
>r de amateuristische kunstbeoefening. 'Heilig
ar' volgt stad- en regiogenoten die musiceren,
gen, dansen, toneelspelen, schilderen, fotografe-
of op andere wijze actief zijn. Vandaag de Leidse
oratoriumvereniging Con Amore.
ie op donderdagavond op
de Van Vollenhovenkade
eiden wandelt, kan tussen
in I< nuchtere geruis van auto's
ds ni r zachte koorklanken uit de
J11 leskerk horen komen. De
Ise oratoriumvereniging
Amore repeteert. Het con-
op 24 maart wordt een bij-
n 8® dere gebeurtenis. Con
)re zingt 'Die Passion' van
ïrich von Herzogenberg en
t daarmee een primeur,
t hoewel dit werk al in 1896
daa j gecomponeerd, is het
'en 8 nooit in Nederland uitge-
d. Het stuk behandelt het
nsverhaal van Jezus vol-
s het evangelie van Johan-
wact
rese
,Je rat is prachtige muziek," zegt
er hl nan de Geus, voorzitter
(het bestuur. „Het zal door
mensen gewaardeerd wor-
Het bestaat uit twee de-
PnJj voor Witte Donderdag en
Goede Vrijdag. Wij doen
mon n deej jvvee j4et prettige is
iet niet zo lang duurt als
d lorbeeld de Matthaus Pas
ts Sommige choralen zijn
er zal Bmcj voor jieie gemeen-
ijzen je ^an het publiek meezin-
irt Jaa We moeten wel aan de
timmeren. Het publiek
ude i t sneller op bekende wer-
:n, oi
ken af. Het Weihnachtsoratori-
um of de Messiah bijvoor
beeld. Dat is een afspraak tus
sen koren in Leiden. Wij doen
deze stukken, anderen bijvoor
beeld de Mattheüs Passion.
Anders heb je kans dat de Mes
siah drie keer tegelijk wordt
uitgevoerd. Maar we doen ook
minder bekend repertoire. 'In
vocation to Music' van Parry
bijvoorbeeld. Vorig jaar de
Marcus Passion van Bach, vol
gend jaar Elias van Mendels
sohn."
„Met die onbekende muziek
maken we ons koor aantrekke
lijk," vult bestuurslid Ien
Groenhof aan. „Veel leden
hoeven de Messiah maar even
af te stoffen en ze zingen zo
mee. Een nieuw stuk is een uit-
daging."
Tijdens de repetitie vormt een
bruine vleugel het middelpunt.
Daarop speelt dirigent Piet Kiel
de begeleiding. Om hem heen
zit het koor. Eerst wordt een
groot deel van Die Passion'
doorgenomen. Daarna wordt
aan de details gewerkt. Kiel
neemt het ene fragment na het
andere met iedere stemgroep
door. Vooral de articulatie
krijgt aandacht. En de drama
tiek: „De reactie van de joden
op wat Pilatus zegt moet bóós
Koenegracht
genomineerd
voor poëzieprijs
De Leidse dichter Frank Koene
gracht is met zijn bundel Alles
valt genomineerd voor de VSB-
Poëzieprijs. Andere genomi
neerden zijn Piet Gerbrandy
met Nors en zonder haten, Ste
fan Hertmans met Goya als
hond, C. Jellema met Droomtijd
K. Michel met Waterstudies en
Leonard Nolens met Voorbij
ganger. In mei maakt de jury
bekend wie de prijs van 50.000
gulden wint. De jury bestaat uit
voorzitter Jozef Deleu, filosoof
Theo de Boer, schrijfster en
dichter Anna Enquist, publicis
te Elsbeth Etty en dichter Mus
tafa Stitou.
LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE
Het boek van de Leidse com
mune waar schrijver Boude-
wijn Büch in de jaren '70 deel
van uitmaakte, is op de Anti
quarenbeurs in Amsterdam
verkocht aan een verzamelaar.
„We zijn het voor de vraag
prijs kwijt geraaktaldus Piet
van Winden van het Leidse
antiquariaat AioloZ. In het
losbladige boekwerk zaten on
der meer tien foto's, waaron
der een van Büch in zijn jonge
jaren, en 21 originele etsen.
Volgens Van Winden heeft di
recteur van het Letterkundig
Museum in Den Haag, de Lei-
denaar Anton Korteweg, ook
een exemplaar in huis. „Hij
vertelde me dat hij de etsen
nog steeds ingelijst in het
trapgat heeft hangen. Blijk
baar kan dit werk de tijd trot
seren."
Van Winden die veel bijzon
dere boeken aanbood waar
onder een gaaf exemplaar van
'De Stille kracht' van Coupe
rus uit 1900 (prijs: 7500 gul
den) en een zeldzaam onge
bonden uitgave van de Max
Havelaar, heeft 'zeer goed ver
kocht' op de Antiquarenbeurs
in de Rai. Om de detective van
Robert van Gulik (Rechter Tie)
dat door Prins Bernhard in het
Spaans werd vertaald, werd
zelfs gevochten. Er moest ie
mand van de beurs aan te pas
komen om te bemiddelen.
gezongen worden," spoort Kiel
het koor aan.
Toen Piet Kiel 'Die Passion'
voor het eerst hoorde op een
Belgische opname, was hij er
meteen weg van. Hij ging naar
de Staatsbibliotheek in Berlijn
om de originele uitgave te be
kijken. „De stijl is neobarok,"
vertelt Kiel. „Von Herzogen
berg was idolaat van Bach,
maar ook een vriend van
Bralims. Dat hoor je in zijn
muziek, die afwisseling van
stijlen: barok en romantiek. In
sommige opzichten is 'Die
Passion' heel origineel. De
evangelistenpartij met een
Leitmotiv bijvoorbeeld. Het is
een uitdaging voor het koor.
De partijen zijn moeilijk. Soms
is de melodie ondergeschikt
aan de harmonie. Daar moet
het koor aan wennen."
„Het was inderdaad wennen,"
bevestigt Stiny Snaterse. „Maar
nu vind ik het prachtig, die af
wisseling van woedende passa
ges en gedragen sfeer. Daar
krijg ik rillingen van."
„Niets is vanzelfsprekend,"
zeggen Annie de Haas en Ida
van Rossum. „Maar geleidelijk
zie je in wanneer je boos moet
zingen en wanneer deemoedig,
als het om een geloofsuiting
kent niet dat iedereen die met
ons mee wil doen, gelovig
moet zijn," zegt Groenhof.
„We hebben ook niet-kerkelij-
ke leden. Wat we wel allemaal
gemeen hebben is respect voor
de muziek."
„Con Amore is een vereniging
voor iedereen," zegt De Geus.
„Iedereen mag denken en voe
len wat hij wil. Maar als je van
uit je geloof deze muziek zingt
is dat toch anders." „Een spe
ciale dimensie," noemt Groen
hof dit. „Maar ook zonder die
dimensie kan deze muziek de
moeite waard zijn."
Con Amore, Heinrich von Her
zogenberg, 'Die Passion'; Bach,
Cantate BWV 82 ('Ich habe ge-
nug'). Pieterskerk Leiden, 24
maart, 20.00 uur. Dirigent: Piet
Kiel. Orkest: Nederlands Pro
menade Orkest. Solisten: Ellen
Schuring, Myra Kroese, Ludwig
van Gijsegem, Alex Vermeulen,
Hans de Vries, Frans Fiselier.
maarten baanders
theater recensie
max smith
Voorstelling: 'Jeanne d'Arc van de slacht
huizen" van Bertolt Brecht, door Toneel
groep Amsterdam. Gezien: 4/7, Stads
schouwburg. Amsterdam
Je zou acuut vegetariër worden
na het zien van de repeterende
beelden van runderen die in
een abattoir worden gedood en
aan stukken worden gesneden.
Ruirp voor aanvang van de
voorstelling 'Jeanne d'Arc van
de slachthuizen' worden die af
schuwelijke registraties op tv-
schermen geprojecteerd.
In een gastregie heeft de der
tigjarige Duitser Falk Richter dit
maatschappijkritische stuk uit
1930 van Bertolt Brecht bij To
neelgroep Amsterdam geënsce
neerd. In zijn bewerking stelt
Richter net als Brecht het kapi
talistische systeem en vooral de
uitwassen ervan aan de kaak.
Bij Brecht speelt het gegeven
zich af ten tijde van de rampza
lige beurskrach in de jaren der
tig met wereldwijd massale
werkeloosheid tot gevolg.
Tegenover de gewiekste
vleeskoning Mauler, die net zo
gemakkelijk duizenden van zijn
werknemers de laan uitstuurt,
wanneer hij daarmee nog meer
greep op de markt kan krijgen,
stelt Brecht de jonge idealisti
sche Johanna, die als heilsolda
te voor die uitgerangeerden op
komt. Zij legt het echter af te
gen de machinaties van hen die
de economische touwtjes in
handen hebben. Richter heeft
de thematieken naar deze tijd
overgeheveld. Hij toont aan dat
nog steeds een kleine boven
laag van rijken en machtigen de
levensstandaard bepaalt en dat
een warnet van beursmanipula-
ties en -speculaties van de eco
nomie een gevaarlijk kansspel
maakt.
Johanna (hier dus Jeanne), in
de persoon van de verrukkelijk
spelende Marieke Heebink, is
een sexy geklede reli-soldaat
die als een mediabewuste en ij-
dele popster zich aanvankelijk
populair weet te maken. Titus
Muizelaar heeft in zijn hele ver
schijning als de vleesmagnaat
Mauler dat dubbele van een le
pe handelaar en het beschaafde
van e^n top-industrieel. Voor
gewetenloze louche-figuren
heb je aan Hajo Bruins gega
randeerd een goede, zoals nu
weer in de rol van de makelaar
Slift. Roos Ouwehand, altijd een
genoegen om naar te kijken,
leidt de opeenvolgende scènes
in en vervult tevens diverse
kleine rollen. Daarbij bedient ze
zich van een laconiek toontje.
Want net als Brecht hanteert
Richter in zijn regie de parodie
om de toeschouwer op een ple
zierige manier aan het denken
te zetten. Zonder helemaal weg
te glijden naar de musical
wordt de voorstelling opgevro
lijkt met verkwikkende liedjes.
Omdat de arbeiders van nu, er
niet meer als arbeiders van toen
uitzien, wordt het ontslagen
werkvolk voorgesteld als troos
teloze figuren in eigentijdse
vrijetijdskleding met hun spul
letjes in Albert Heynzakken.
Door de actualiseringen
roept de voorstelling ook de on
behaaglijke gedachte op aan ar
beidsproblemen van nu, zoals
stress, burn-out en aan de toe
nemende stroom van WAO-ers,
die hun steeds veeleisender
werk psychisch niet meer aan
kunnen. Toch word je van dit
alles niet opstandig. Evenmin
van het gegeven dat de kerk
zich naar de machthebber
richt, waardoor zelfs een fana
tieke en sexy heilsoldate de we
reld niet kan redden. De voor
stelling geeft je eerder het half
slachtige gevoel van: het is te
ernstig om je er vrolijk om te
maken, maar de ironie is leuk
genoeg om je daarachter te ver
schuilen.
