Race tegen de klok voor Mozambique
m
Buitenland
ft
e\!
Meer vrijheid voor Keiko
Rechters geloven geen woord van braverik Blaskic
Rusland stemt in met
missies naar Tsjetsjenië
KFOR brengt Albanezen
terug naar Mitrovica
Polonaise!
rERDAG 4 MAART 2000
brvië laat Albanezen vrij
Uit een gevangenis in Servie zijn gisteren 25 etnische
.anezen vrijgelaten die beschuldigd waren van lidmaatschap
het inmiddels ontbonden Bevrijdingsleger van Kosovo. Het
^^ernationale Rode Kruis zal de Albanezen naar huis brengen
(Kosovo. Een Servische rechtbank veroordeelde 22 van de 25
hische Albanezen gisteren tot 15 maanden cel, maar die pe
lde hadden de verdachten al in voorarrest gezeten. De aan-
baniichten tegen de drie anderen werden ingetrokken.
ecutie met elektrische stoel
In de Amerikaanse deelstaat Alabama is gisteren een
jarige man in de elektrische stoel geëxecuteerd. De voorma-
kok en bordenwasser Frankie Lee Wright was veroordeeld
de moord op een echtpaar dat een autozaak bezat. In Ala-
fljna. Nebraska en Georgia worden veroordeelden alleen door
i r fddel van elektrocutie om het leven gebracht. In de 35 andere
iten met de doodstraf kunnen zij ook kiezen voor een dodelij-
[injectie.
onus voor baby in gehucht Italië
De burgemeester van het Zuid-Italiaanse Cersosimo
ift een bonus van 5 miljoen lire (5.700 gulden) in het vooruit-
t gesteld aan dorpelingen die in 2000 een kind ter wereld
mgen. Hij is bang dat zijn dorp zal leeglopen. In Cersosimo
inen 864 mensen. In 1999 werden er 3 baby's geboren, terwijl
le afgelopen drie jaar 70 inwoners zijn overleden. „Met dit
iatief hopen we jonge stellen te helpen bij het overwinnen
de problemen van het kinderen krijgen", aldus burgemees-
Mario Giuseppe Vitarelli. Het geboortecijfer van Italië be-
'ag j, Dit tot de laagste van Europa.
r ërste G7-land naar Noord-Korea
fiE» Italië bezoekt als eerste land van de G7-groep van groot-
industrielanden Noord-Korea. Dat heeft premier D'Alema
jteren meegedeeld. Minister van buitenlandse zaken Lamber-
Dini bezoekt volgens D'Alema Pyongyang eind maart. Drie
janden geleden opende Rome diplomatieke betrekkingen
fet het geïsoleerde communistische land.
orno helemaal taboe in Polen
«schau Het Poolse parlement heeft gisteren met 210 tegen
7 stemmen goedkeuring gehecht aan een wet die alle vormen
an 8n pornografie verbiedt. De wet verbiedt de import, distributie
lideijverkoop van zowel soft als hard porno. Hij wordt gesteund
|or de rooms-katholieke kerk en de conservatieve vleugel van
j regeringspartij Solidariteit. De tegenstanders van het verbod
ft) [den dat de vrijheid van meningsuiting wordt aangetast en
brspellen een enorme zwarte markt voor porno in Polen.
3,9 jchte straf schietgrage Turkse politie
i Een Turkse rechtbank heeft gisteren slechts twee van
twintig politieagenten die terecht stonden omdat zij het vuur
leen menigte demonstranten hadden geopend en negen be
iers dodelijk hadden getroffen, schuldig bevonden aan
ttord. De twee werden formeel tot langdurige gevangenisstraf-
i veroordeeld, die echter onmiddellijk door de rechter wer-
n afgezwakt tot respectievelijk zes en drie jaar cel. Vervolgens
[deelde de rechter dat de twee in het geheel niet meer achter
i tralies hoeven omdat zij al in voorarrest hebben gezeten.
jhiitsland wijst Turkse spionnen uit'
lijn» Duitsland heeft vier Turkse diplomaten uitgewezen
idat ze zich schuldig hebben gemaakt aan spionage. Het
ekblad Der Spiegel heeft dat gisteren gemeld. Drie andere di-
imaten die Duitsland al eerder hadden verlaten, hebben te
ren gekregen dat ze er niet meer mogen terugkomen. De di-
imaten zouden met opzet conflicten tussen de Turkse en de
rdische gemeenschap in Duitsland hebben aangewakkerd.
iiitstalig onderwijs in Tsjechië
i Voor het eerst sinds 1945 krijgen de leden van de Duitse
hderheid in Tsjechië de kans Duitstalig onderwijs te volgen,
c mogelijkheid biedt althans een wetsvoorstel dat gisteren is
-jediend door de kabinetscommissie voor etnische minderhe-
i. Naar verwachting zal het later dit jaar zonder problemen
irden aangenomen. De wet is een voorwaarde voor de toela-
g van Tsjechië tot de Europese Unie. Er woont al eeuwenlang
Duitse minderheid in Tsjechië. Na de oorlog werden de
■esten van hen land uitgezet.
legijzelde wetenschappers bevrijd
Jskou Een woordvoerder van het Russische ministerie van
inenlandse zaken heeft verklaard dat twee gegijzelde Poolse
Itenschappers gisteren zijn bevrijd in Tsjetsjenië. Dit meldt
Russische persbureau Interfax. De biologen Zofia Fischer en
ra Marchwinska raakten in augustus vorig jaar in Dagestan,
kb ij de grens met Tsjetsjenië, zoek. Interfax zegt dat de twee
luwen door een speciale Russische eenheid zijn ontzet. Ze
irden waarschijnlijk naar Moskou gebracht.
iituatie in Kroatië abnormaal'
>reb« De situatie in Kroatië is zo abnormaal dat het lang zal
ren voordat het een normaal Europees land is geworden,
{mier Ivica Racan heeft dat gisteren tegenover de leiding van
[Verbond van Onafhankelijke Vakbonden van Kroatië ver-
ard. Het verbond heeft gedreigd dat de arbeiders de straat op
in, als de nieuwe regering niet onmiddellijk begint met het
lossen van de „brandende" economische en sociale proble-
(n. Het gaat om achterstallige lonen en bedrijven die door de
e regering zijn gesloten of uitstel van betaling hebben ge-
Igen. Daardoor zijn veel mensen werkloos geworden.
joxine-rapport strandt in ruzie
De Belgische parlementaire commissie die de dioxine
lis moest onderzoeken, is gisteren met een verdeeld eindad-
gekomen. De commissieleden konden het niet eens wor-
over de vraag wie politiek verantwoordelijk was voor de cri-
Volgens het rapport dragen alleen de ministers Colla (Volks-
indheid) en Pinxten (Landbouw) uit de vorige rooms-rode
ring schuld. Maar die conclusie wordt niet gedeeld door de
tegenwoordigers van de oppositiepartijen in de commissie,
[dioxinecrisis in België b'rak uit in de eerste maanden van vo-
jjaar. Volgens de commissie hebben Colla en Pinxten toen de
2(jt polking onvoldoende voorgélicht.
jord biedt 16 miljard voor Daewoo'
Het Amerikaanse autoconcern Ford heeft zo'n 7 miljard
lar (bijna 16 miljard gulden).over voor Daewoo Motor. Dat
[ft een bron bij de schuldeisers van het Zuid-Koreaanse con-
n tegen een Zuid-Koreaanse zakenkrant gezegd. Andere ge-
lèresseerden in Daewoo Motor zijn General Motors, Fiat,
ïlerChrysler en Hyundai Motor. Daewoo is genoodzaakt tot
jkerkoop omdat het kampt met een enorme schuldenlast.
ALUjuchten naar Malpensa
ïAn_i De Italiaanse minister van verkeer heeft gisteren het
Jreet ondertekend om de vluchten van het oude Milanese
yeld Linate over te hevelen naar de moderne luchthaven
^pensa. Dat moet op 20 april gebeuren. KLM's partner Alita-
peeft veel geïnvesteerd in Malpensa. De Italiaanse lucht-
naatschappij kon gisteren echter nog geen commentaar
nderzoek geldigheid verkiezingen
»^baden Een speciale gerechtelijke verkiezingscommissie
f Tft gisteravond besloten tot een juridisch onderzoek naar de
ptsgeldigheid van de verkiezingen in februari vorig jaar in de
Itse deelstaat Hessen. Reden hiervoor is de zwartgeldaffaire
Brin de christen-democratische CDU is verwikkeld.
Grootste deel van de hulp wordt morgen verwacht
De internationale gemeenschap is bezig aan een race te
gen de klok voor Mozambique. Het grootste deel van de
hulp voor het door natuurgeweld getroffen land wordt
morgen verwacht. In Mozambique zelf wachtten giste
ren nog 20.000 mensen op hun redding.
maputo» dpa-anp-Rtrte getroffenen al dagen nauwe
lijks gegeten en het ontbreekt
hen aan schoon drinkwater.
Vier kleine kinderen verdron-
Volgens de Zuid-Afrikaanse
luchtmacht is het merendeel
van de mensen die 'menselij
kerwijs' in veiligheid konden
worden gebracht voor het stij
gende water, gered. Zuid-Afrika
stuurt daarom geen extra heli
kopters naar Mozambique. De
zeven Zuid-Afrikaanse helikop
ters die in het overstroomde ge
bied vliegen hebben ruim
10.000 mensen van een wisse
dood gered.
De Verenigde Staten, Groot-
Brittannië, Frankrijk en Duits
land sturen samen 24 helikop
ters. Hulpverleners in Mozam
bique vrezen echter dat de hulp
voor een deel te laat komt, om
dat de slachtoffers van de wa
tersnood zeer verzwakt zijn. In
Mozambique hebben de mees
ken gisteren toen de rubber
reddingsboot waar ze op zaten
omsloeg. Op de boot zaten 17
slachtoffers van de overstro
mingen. Het vaartuig dat hen in
veiligheid zou brengen kapseis
de. De kleine kinderen, die in
de traditionele draagdoeken op
hun moeders rug zaten, kwa
men in het water terecht toen
hun moeders in een boom pro
beerden te klimmen.
Tijdens een bezoek aan het
rampgebied maakte EU-com-
missaris Nielson bekend dat de
Europese Unie 55 miljoen gul
den schenkt. Bijna 9 miljoen
daarvan is voor directe hulp.
Ondertussen komt ook vanuit
Nederland de hulp op gang. In
het kader van de nationale actie
stuurt het Rode Kruis drie vlieg
tuigen met hulpgoederen naar
het noodlijdende Afrikaanse
land. Het Internationale Rode
Kruis geeft de komende zeven
maanden hulp aan 85.000 men
sen in zuidelijk Afrika. Het be
drag dat hiervoor nodig is, is
deze week verhoogd tot ruim
15,5 miljoen gulden. Eerder de
ze week maakte minister Herf-
kens (Ontwikkelingssamenwer
king) bekend maximaal 20 mil
joen gulden beschikbaar te
hebben.
In Mozambique, Zuid-Afrika
en Zimbabwe vallen al vier we
ken hevige regens. De overstro
mingen in Mozambique komen
door een combinatie van over
vloedige regenval, de wervel
storm Eline en het openstellen
van stuwdammen in Zuid-Afri
ka en Zimbabwe. Door de wa
tersnood zijn ongeveer een mil
joen Mozambikanen dakloos
geworden of op de vlucht voor
het water. Het dodental loopt in
de duizenden.
De helikopter van de Zuid-Afrikaanse luchtmacht hijst mensen, die voor het water op hun dak v
vlucht, naar binnen.
Reykjavik Keiko de orka, de ster in de film 'Free Willy', heeft gisteren voorzichtig kennis gemaakt met zijn nieuwe leefgebied bij IJsland. Hij
werd vrijgelaten uit een drijvende kooi in de oceaan ter grootte van een voetbalveld in een gebied dat twintig keer zo groot is. Toen het hek 's
ochtends openging ging Keiko voorzichtig even naar buiten, maar hij kwam meteen weer terug. Na anderhalf uur moed verzamelen en veel
aanmoediging van zijn verzorgers durfde hij het aan en verkende hij 20 minuten lang zijn nieuwe onderkomen, begeleid door een verzorger
in een bootje. Enkele jaren geleden maakten miljoenen kinderen in de hele wereld duidelijk dat Keiko zijn vrijheid terug moest krijgen toen ze
erachter kwamen dat het 'happy ending' van de Hollywoodfilm met Keiko niet overeenkwam met de werkelijkheid. In september 1998 werd
de orka naar IJsland gevlogen, waar hij twintig jaar geleden werd gevangen. Daar wordt hij voorbereid op een terugkeer naar de oceaan. Kei
ko kan inmiddels de helft van zijn eten zelf verzamelen, maar is voor de rest nog afhankelijk van zijn verzorgers en trainers. In zijn nieuwe on
derkomen, dat is afgezet met netten, kan hij voor het eerst weer de oceaanbodem verkennen. Als alles goed gaat wordt Keiko in de zomer
echt vrijgelaten. foto reuters sigurgeir jonasson
ACHTERGROND
DENHAAG MARJOLUN DE COCQ
Wanneer de openbare hoorzittingen in het
proces tegen de generaal te eng dreigden te
worden, stuurde Blaskic' echtgenote Ratka
hun zoontje de rechtszaal uit. Beneden in
de lobby van het tribunaal zagen de blauw
geüniformeerde bewakers van de Verenigde
Naties toe op het tekenende jochie.
Het is een beeld dat beklijft van de twee
jaar die het proces tegen Blaskic heeft
geduurd, maar dat in schril contrast staat
tot het 'enge' in de Blaskic-zaak: de
massaslachtingen tijdens de etnische
zuiveringen in de Lasva-vallei in april 1993,
toen het Bosnisch-Kroatische leger HVO en
paramilitaire eenheden zich tegen de
moslims in Centraal-Bosnië keerden. Het
Joegoslavië-tribunaal heeft enkele daders
inmiddels veroordeeld, vijf HVO-soldaten,
een gevangenisdirecteur en een militie
commandant.
Blaskic is door de rechters gestraft als de
hoogste legerleider in de regio, een leider
die zich in de woorden van de aanklagers
'moedwillig blind' hield voor de
gruweldaden van zijn manschappen, die
tientallen dorpen plunderden,
uitmoordden en in brand staken. „Moslims
verscholen zich onder hun bedden en in
hun kelders en werden levend in hun
huizen verbrand", zo schetsten de rechters
gisteren het drama.
Blaskic liet nooit een serieus onderzoek
naar de misdaden uitvoeren. Volstrekt
ongeloofwaardig achten de rechters Blaskic'
verweer dat hij niets afwist van de horror
die zich zo dicht bij zijn hoofdkwartier
Hotel Vitez voltrok. Blaskic presenteerde
Het proces tegen de Bosnisch-Kroatische
generaal Tihomir Blaskic was tot nog toe
het langste voor het Joegoslavië-Tribu-
naal, en tegen de hoogste militaire leider
tot dusver. Toen Blaskic op 1 april 1996
met veel bravoure naar Nederland kwam
om de beschuldigingen aan zijn adres te
pareren, kon hij niet vermoeden dat het
tribunaal hem ook de langste straf tot
dusver zou opleggen: 45 jaar.
zichzelf tijdens zijn proces als commandant
tegen wil en dank en een wonder van
zachtmoedigheid.
De voormalige carrière-officier had uit
een gevoel van 'morele verplichting' een
burgerbestaan in Wenen verruild voor een
actieve rol in de Bosnische oorlog. Wanneer
hij opdracht gaf tot een 'defensieve' aanval
tegen de moslims, hielden de troepen zich
aan het oorlogsrecht. Maar, zei Blaskic, hij
had geen enkele zeggenschap over de
milities die de dorpen terroriseerden.
Op alle fronten wijzen de rechters deze
voorstelling van zaken van de hand.
Opdanks de mogelijkheid dat ook
misdaden waren begaan door moslims,
„rechtvaardigt de ene misdaad de andere
niet", stellen zij. Na analyse van vele orders
die Blaskic gaf en ontving, oordelen zij
bovendien dat Blaskic het commando had
„over alle HVO-troepen maar ook andere
eenheden". „Blaskic gaf opdracht voor
aanvallen die resulteerden in misdaden
waarvoor hij verantwoordelijk is", aldus het
vonnis. „De strafkamer heeft meer bewijs
dan nodig dat de commandostructuur
bevredigend opereerde."
Blaskic ging volgens de rechters tijdens
zijn getuigenis in de fout toen hij de
paramilitaire eenheid de 'Jokers' onder
leiding van de inmiddels tot 20 jaar cel
veroordeelde Vladimir Santic aanwees als
schuldige voor het bloedbad in het dorpje
Ahmici. Daar werden later tientallen
verkoolde lijken aangetroffen. „Blaskic
vergat daarbij te vertellen dat Santic ook
kantoor hield in Hotel Vitez."
Volgens de rechters was Blaskic zich
terdege bewust van de wens van de
Bosnisch-Kroatische haviken om hun deel
van Bosnië na de 'zuiveringen' aan te
sluiten bij een Groot-Kroatië. Blaskic nam
deel aan tal van openbare bijeenkomsten
naast politici met onverholen
nationalistische denkbeelden, zoals Dario
Kordic, de vice-president van de eenzijdig
uitgeroepen Kroatische staat in Bosnië
'Herzeg-Bosna' die momenteel voor het
tribunaal terecht staat. „Generaal Blaskic
stond constant met de politici in contact",
aldus de rechters.
Eensluidend is ook hun oordeel dat de
Bosnisch-Kroatische nationalisten steun
kregen van het oude Kroatische regime van
wijlen Franjo Tudjman. Aanklager Gregory
Keehoe sprak al van een „politiek plan dat
is ontwikkeld in de paleizen van de macht
in Zagreb". Blaskic was deel van dat plan
om de moslimbevolking van de Lasva-vallei
te vervolgen, zo was gisteren de keiharde
conclusie van de rechters. „Hij wist precies
wat voor politiek er werd gevolgd.
lissabon «paul koopman
correspondent
Onder grote druk van de EU en
de VS stemt Rusland in met het
bezoek van diverse internatio
nale missies aan Tsjetsjenië. De
Russische minister van buiten
landse zaken Ivanov beloofde
gisteren dat vertegenwoordi
gers van de OVSE, het Rode
Kruis, het Europese hulpfonds
Echo en experts van de Raad
van Europa de komende dagen
toegang krijgen tot het gebied.
Maar het is nog niet duidelijk
hoe groot de bewegingsvrijheid
van die delegaties zal zijn.
Ivanov was gisteren in Lissa
bon voor de eerste Amerikaans-
Europees-Russische bijeen
komst ooit gehouden.
In de Portugese hoofdstad
leek de dooi in de Westers-Rus-
sische betrekkingen te zijn in
getreden, na maanden van ijzi
ge verhoudingen. Ivanov, de
Portugese gastheer minister
Gama en zijn Amerikaanse col
lega Albright zeiden dat de bij
eenkomst zo vruchtbaar was,
dat besloten is vaker in hetzelf
de verband te vergaderen.
Ivanov benadrukte dat Rusland
veiligheidskwesties samen met
de VS en Europa wil oplossen.
Volgens Europese diploma
ten is de deur voor een onder
zoek van mensenrechtenschen
dingen in Tsjetsjenië op een
kier gezet. „Dit is vooruitgang,
maar we moeten zien wat het in
de praktijk voorstelt", zei een
delegatielid na afloop. Albright
hamerde er met name op dat
waarnemers toegang krijgen tot
gevangenen en vluchtelingen
kampen en dat ook Europese
diplomaten en journalisten uit
Moskou Tsjetsjenië kunnen be
zoeken. Ivanov deed een beetje
of zijn neus bloedde. „Tsjetsje
nië is altijd al toegankelijk ge
weest", hield hij vol.
De ministersbijeenkomst in
Lissabon volgde op nieuwe be
richten over martelingen in de
Kaukasus. De Russische journa
list Babitsky verklaarde deze
week dat de Tsjetsjeense gevan
genenkampen niet onderdoen
voor de repressie onder Stalin
en Hitier. Er moet een „volledig
onderzoek" komen naar derge
lijke praktijken, eiste Albright.
Maar volgens Ivanov wordt de
westerse publieke opinie mis
leid door „verdraaiingen en
desinformatie".
Europees commissaris Patten
bood gisteren omvangrijke hu
manitaire hulp aan, maar wel
op voorwaarde dat ook niet
overheidsinstellingen toegang
krijgen tot Tsjetsjenië. Volgende
week al reizen twee Brusselse
'kwartiermakers' naar de regio
om de behoeften in kaart te
brengen.
MITROVICA Rtr
Franse KFOR-troepen hebben
gisteren in hun gepantserde
personeelsvoertuigen rond
veertig etnische Albanezen te
ruggebracht naar hun wonin
gen in het Servische deel van de
verdeelde stad Mitrovica in
Kroatië levert
'Tuta' toch uit
ZAGREB AFP
Kroatië zal de Bosnische Kroaat
Mladen Naletilic, alias Tuta,
binnenkort uitleveren aan het
Joegoslavië-Tribunaal. Het Kro
atische ministerie van justitie
verklaarde gisteren dat de uitle
vering niet zal worden opge
houden, nu artsen van het Tri
bunaal hebben geconcludeerd
dat 'Tuta' lichamelijk in staat is
om naar Den Haag te worden
overgebracht.
De 53-jarige Naletilic is door
het tribunaal aangeklaagd we
gens zijn rol bij de oorlogsmis
daden tegen moslims in Zuid-
Bosnië, tijdens de oorlog om de
stad Mostar in 1993. Naletilic is
een hartpatiënt en heeft de af
gelopen maanden al twee hart
operaties heeft ondergaan. In
november vorig jaar constateer
den twee Nederlandse artsen
dat hij te ziek was om te wor
den uitgeleverd.
Een nieuw artsenteam van
het tribunaal, dat Naletilic vori
ge week onderzocht, consta
teerde dat hij nu in staat is om
naar Den Haag te gaan. 'Tuta' is
al jaren onderwerp van strijd
tussen het tribunaal en Kroatië.
De Kroatische rechter heeft zijn
uilevering vorig jaar tot in
hoogste instantie goedgekeurd.
Maar de Kroatische president
Tudjman, die drie maanden ge
leden overleed, verzette zich al
tijd hevig tegen de uitlevering
van Tuta. v.t
Kosovo. De Albanezen waren
vorige maand na rellen ge
vlucht.
De Fransen schoten traan
gas- en verdovingsgranaten af
op honderden woedende Ser
viërs die zich bij het woonblok
van de Albanezen hadden ver
zameld. Een woordvoerder van
de VN-politie in Kosovo ver
klaarde dat van Servische kant
schoten in de richting van het
konvooi waren gelost.
Vijf Franse militairen zijn ge
wond geraakt bij de botsingen
met Servische betogers. Twee
van hen worden nog verpleegd.
De VN-organisatie voor vluch
telingen UNHCR heeft zich ge
distantieerd van de actie van
KFOR om de Albanezen naar
hun huizen terug te brengen.
Volgens de UNHCR kwam de
operatie te vroeg. De organisa
tie verklaarde dat „veiligheid
veel meer is dan fysieke be
scherming".
