'Hiphop ook in Afrika heel populair'
CEES WAAL
Cultuur Kunst
.fa Gerhardt en de klassieke oudheid
Woutertje Pieterse Prijs voor Paul Biegel
Mix van chanson en pop bij Frank Boeijen
Uitglijders
J DAG 3 MAART 2000
19
In augustus 1970 debatteerde de
gemeenteraad van Leiden over
nut en noodzaak van een wet
houder voor economische za
ken. Met name de PvdA maakte
zich toen
sterk voor het
voeren van
een eigen ge
meentelijk so
ciaal-econo
misch beleid.
Geen eco
noom die ge
looft dat de
gunstige eco
nomische
ontwikkeling
van ons land
te danken is
aan het eco
nomisch be
leid van de
gemeenten.
Maar voor
zwakke groe
pen op de ar
beidsmarkt,
kunnen ge
meenten wel
degelijk van
betekenis zijn.
Zo steunt de gemeente Amers
foort met groot succes haar kun
stenaars met de Regeling Aan
kooppremie Kunstwerken Parti
culieren. Wie werk van een
Amersfoortse kunstenaar koopt,
krijgt van de gemeente een kor
ting. De gemeente Leiden wil
meer winkels in 'het hogere
marktsegment' en steekt tiental
len miljoenen in het Aalmarkt
project. Voor de opties van de
managers en de dividenden van
de aandeelhouders van dure
winkelketens en warenhuizen
maakt het niet uit of gekocht
wordt in Den Haag, Leiderdorp,
de Meren wijk of de Leidse bin
nenstad. Het zijn de beter be
taalde hoogopgeleide Leide-
ndars die van de investeringen
voor duurdere winkels in het
Aalmarktgebied mogelijk profijt
hebben. Zij zouden dichter bij
huis hun geld kunnen uitgeven.
Bij cultuur vindt de
PvdA-fractie Leiden het juist
een bezwaar als vooral hoogop
geleiden van een voorziening
profiteren. Om die reden mag
van de PvdA-fractie de kunst
uitleen van het Centrum voor
Beeldende Kunst (CBK) worden
opgedoekt.
In de sociaal-démocratische
traditie zou het natuurlijk pas
sen om creatieve wegen te ver
zinnen om ook minder hoogop
geleiden te laten participeren!
Gelukkig volgt de PvdA die lijn
nog wel bij verkiezingen, waar
ook hoogopgeleiden het beste
opkomen. Terecht wordt ge
zocht naar opkomstbevorderen
de oplossingen; niemand stelt
afschaffing van verkiezingen
voor. Heeft de PvdA in Leiden
wel eens naar het opleidingsni
veau van het eigen ledenbestand
gekeken?
In de nota 'Naar een nieuw
Leids Kunstcentrum, CBK en
Lakenhal sa
men' van de
Leidse PvdA-
- fractie staat
nog een uitglij
der. ,,De PvdA
ziet het verbe
teren van de fi
nanciële posi
tie (van de
Leidse beelden
de kunste
naars) niet als
een gemeente
lijke taak", le
zen we. De
Amersfoortse
kunstregeling
moet voor de
opstellers van
de nota een
gruwel zijn.
Wat zien zij
nog als recht
vaardiging
voor een lokaal
minimabeleid?
Het is jammer dat de nota
van de PvdA-fractie door derge
lijke uitglijders ontsierd wordt.
De nota bevat een aantal goede
ideeën, die weinig aandacht
hebben gekregen. Ik noem de
meerwaarde van een samenvoe
ging van het CBK en De Laken
hal, het pleidooi voor een grote
mate van zelfstandigheid van
het nieuwe Leidse kunstcentrum
en de oude en nieuwe taken. Ze
ker het voorstel om naast de ge
schiedenis van de lakenindu
strie ook die van de (boekdruk
kunst nadrukkelijk te presente
ren, verdient adhesie.
Gemeenten bulken van het
geld door de verkoop van hun
aandelen in energiebedrijven en
het Bouwfonds Nederlandse Ge
meenten. Toch lijken de opstel
lers van de PvdA-nota de in
structie te hebben gekregen dat
cultuur niets extra mag kosten.
Om nog een beetje geld voor
nieuw cultuurbeleid te kunnen
uitgeven, hebben de schrijvers
wanhopig gezocht naar bezui
nigingen binnen de cultuursec
tor. Daarbij hebben zij in arren
moede hun toevlucht genomen
tot motiveringen die in strijd
zijn met eigen tradities en eerder
beleden standpunten.
Het is te prijzen dat Leiclse po
litici met een visie op het sa
mengaan van CBK en De la
kenhal durven te komen. De
PvdA-fractie zou nu nog de
moed moeten opbrengen om
wat meer geld voor cultuur over
te hebben. Een klein beetje min
der geld voor het Aalmarktpro
ject, is naar verhouding al heel
veel meer geld voor een nieuw
Leids Kunstcentrum.
iversiteitsbibliotheek eert populaire dichteres
maa 15
jong
de dichteres Ida Gerhardt (1905-1997)
de klassieke oudheid springlevend. Hel-
als Orpheus en Odysseus stappen in haar
chten rond alsof ze nooit zijn weggeweest,
ofen als Socrates en Epicurus verheffen in
poëzie hun stemmen.
Iet is moeilijk een gedicht van Gerhardt te
en waarin geen verwijzing naar de oud-
voorkomt", vertelt classicus Manfred
itmannshoff. In de Leidse Universiteitsbi-
heek richtte hij samen met classica Mieke
ten en met hulp* van twee studenten een
tonstelling in waarin teksten, afbeeldingen
oorwerpen uit de Grieks-Romeinse oud
hand in hand gaan met de gedichten van
Serhardt. "Verhalen uit de ldassieke oud-
is ook het thema van de Boekenweek, die
tot en met 25 maart wordt gehouden,
is een aanpak die de goedkeuring van de
J( teres had kunnen wegdragen, vermoeden
lenstellers. „Ida Gerhardt werkte een
deel van haar leven als docent klassieke
vertelt Koenen, die een boek schrijft
de dichteres. „Het is bekend dat ze tijdens
lessen veel met visueel materiaal werkte,
ond het belangrijk om die oude teksten
foto's, afbeeldingen en voorwerpen te ver-
j idigen en te verduidelijken."
dat is precies wat op deze tentoonstelling
it urt. In een van de vitrines liggen bijvoor-
j< i twee potscherven, allebei afkomstig uit
Uhene van bijna drieduizend jaar geleden,
ene potscherf is een begrafenisstoet ge-
derd, compleet met paarden, wagens en
ddragende krijgers. De andere scherf
twee zogenaamde 'klaagvrouwen', van
rt trekken ze zich de haren uit het hoofd,
naast ligt de tekst van het gedicht 'Dertig
dat begint met de regels Toen Patro-
letegd was op de baar werd hij door alle
hts uitgedragen. Samen vertellen gedicht
otscherven een droevig verhaal.
u ame
r( ren
Gedurende haar lange, productieve leven
heeft Gerhardt, die ooit in Leiden afstudeerde,
heel wat van haar gedichten in druk zien ver
schijnen. De samenstellers van de tentoonstel
ling hebben geprobeerd aan omvangrijke oeu
vre van de dichteres recht te doen. „We heb
ben uit iedere periode van haar werk gedichten
genomen", vertelt Koenen. „Zowel uit het de
buut van 1940 als uit de allerlaatste bundel van
1983 en alles wat daartussenin zit. Zo zie je
heel duidelijk dat die invloed van de klassieken
er door heel haar werk heen is. De chronologi
sche volgorde van de gedichten vormt meteen
de rode draad."
De tentoonstelling staat niet op zichzelf.
Horstmannshoff en Koenen zijn druk in de
weer met de voorbereidingen van een comple
te dag gewijd aan Ida Gerhardt en haar werk.
„We hebben voor die dag, 14 april, verschillen
de sprekers uitgenodigd, die allemaal op een
ander aspect van haar werk ingaan", vertelt
Koenen. „Daarnaast is er passende muziek en
worden natuurlijk ook haar gedichten zelf
voorgedragen."
Want de belangstelling voor de dichteres is
groot. Haar verzamelde gedichten doen het
goed in de boekhandels. „Ze is populair, ja",
vertelt Koenen, die daar wel een verklaring
voor heeft. „De gedichten van Ida Gerhardt
kun je lezen zonder veel poëziekennis. Ze zijn
vrij direct toegankelijk. En dat is natuurlijk ook
het leuke aan het voorbereiden van zo n ten
toonstelling of zö'n dag. Je bent niet alleen be
zig voor een klein, elitair groepje. Het is inte
ressant voor een groot publiek."
De tentoonstelling 'Ida Gerhardt en de klas
sieke oudheid' is te zien tot 14 april 2000 in
de catalogusruimte van de Universiteitsbi
bliotheek, Witte Singel 27. Actuele informatie
over de aanstaande Ida Gerhardt-dag kan
gevonden worden op de internet-site: http:
//gerhardtdag.cjb.net
Hoedenpin
Janssens
waart nog rond
muziek recensie
hans keuzers
Concert Frank Boeijen theatertour 2000
met Frank Boeijen. zang. gitaar; Ton Snij
ders, piano, Ger Hoeymakers. gitaar. Rens
van der Zalm, gitaar, accordeon, viool,
Norman Bonink. drums; Charles Nagt-
zaam, bas Gezien; gisteravond. Stadsge
hoorzaal. Leiden.
'In de verte ligt Nijmegen' zingt
Frank Boeijen in zijn openings
lied 'Nijmegen bij zonsonder
gang' en je weet onmiddellijk
dat de zanger na de 'Vader-
land'-cd, die bol stond van exo
tische ritmes, muzikaal met zijn
dromerige melodieën weer te
rug bij af is. Thuiskomen bete
kent voor Frank Boeijen ook
nadrukkelijk teruggrijpen naar
zijn oude werk. 'Waar kom jij
vandaan', zeer ingetogen ver
tolkt met alleen Ton Snijders
achter de piano, grijpt zelfs te
rug op de voorloper van de
Frank Boeijen Group: Boeijen
en Pennings. „Toen was Marco
Borsato drie of zo", meldt
Frank.
Twee mannen op de achter
grond bepalen heel nadrukke
lijk de klankkleur van het con
cert. Rens van der Zalm be
speelt net zo makkelijk de ac
cordeon als de viool, hij draait
zijn hand niet om voor een
rondje mandoline en hij staat
aan het eind van het concert
rockend zij aan zij met Ger
Hoeymakers. Maar het sterke
van Van der Zalm is dat hij zon
der op de voorgrond te treden
door zijn lichte accenten de
Boeijen-sound een extra di
mensie geeft. Gitarist Ger Hoey-
maker is na wat omzwervingen
terug op het oude honk en hij
viert dit met ongekende felle
soli in "Robert Zimmerman' en
'Hier komt de storm'.
Na de pauze wordt de vaart
wat uit het concert gehaald
door het dagboek-intermezzo
van Frank Boeijen. 'De belo
ning' krijgt een uitgekiend per
cussie-arrangement en van der
Zalm is wederom top met de
juiste vioolaccenten bij 'Gou
den Bergen'. Het is jammer dat
de galm op de stem van Frank
Boeijen zo nadrukkeijk gehand
haafd blijft. Dat het ook anders
kan blijkt bij de tweede toegift.
De band zit op de rand van het
podium en zingt onversterkt in
een prachtig arrangement 'De'
ontmoeting'. De stadsdichter
Frank Boeijen nam gisteren niet
alleen tijd voor het rustige werk,
maar liet nadrukkelijk zijn band
al rockend de vrije loop.
Youssou N'Dour komt na zes jaar met nieuw album
Prominenten interviewen Claus
ruswuk
De schrijver Hugo Claus laat
zich tijdens de komende Boe
kenweek negen keer intervie
wen door prominente Neder
landers. De gesprekken zijn on
derdeel van de rondreizende
theatershow 'Tournée Genera
le' van de Belg langs zalen in
Nederland, die op 10 maart in
Theater aan de Parade in Den
Bosch begint.
Hoogleraar Jaap Goedebuure
bijt als interviewer de spits al
Daarna volgen Aad Nuis, Mi-
chaël Zeeman, Frans Weisz,
Anna Enquist, Connie Palmen,
Hugo Camps, Marga van Praag
en Rudi Wester.
Behalve dat hij vragen beant
woordt, leest Claus voor uit ei
gen werk.
Het Ensor Strijkkwartet zorgt
voor muziek, die door de schrij
ver wordt uitgekozen.
Geen enkele branche kent
waarschijnlijk zoveel prijzen
als de kunstwereld. Actrice
Magda Janssens kreeg daar
al in 1934 genoeg van. Op
een avond in dat jaar trok
Janssens (1884-1973) plotse
ling een hoedenpin uit haar
hoed en overhandigde hem
balorig en gespeeld plechtig
aan Fie Carelsen. De hoe
denpin werd deze week in
Arnhem serieus overhandigd
aan Nel Kars.
„Ik wist helemaal niet dat
die prijs bestond. Ik stond
van de week met mijn .solo
voorstelling 'Prinses Marian
ne' in Arnhem. Officieel ben
ik veertig jaar aan het toneel.
Ik doe daar verder niks aan.
Maar ineens kwam mijn col
lega Tob de Bordes het to
neel op om mij de Magda
Janssens Hoedenpin te over
handigen!". aldus een ver
raste Kars (62).
der Klei gewond bij ongeluk
[terdam Een medewerkster van de eenentwintigste Europe
e-toeken- en Prentenbeurs in de Amsterdamse Rai toont een
Wpdcaans dodenmasker uit de jaren vijftig dat gebruikt wordt
'-^-rens Allerzielen (2 november). Naast boeken en prenten uit
en landen is een driedaagse tentoonstelling ingericht over de
lendans. De Europese Boeken- en Prentenbeurs duurt nog
ïr vaf11 met morëen- foto PAUL VAN WEEL
meó
onsusical over leven Irving Berlin
m-aa
ivonjERSUMIrving Berlin is de eerstvolgende Amerikaanse com-
list van amusementsmuziek die in Nederland geëerd wordt
j een musical. 'There's no business like showbusiness', heet
a .Voorstelling dis vanaf september dit jaar door het land toert,
leeft producent American Songbook Productions bekend
laakt. Berlin is een van de grote namen uit de gouden jaren
e~ ade Broadway-musicals. De man kon geen noot lezen of
ijven, maar componeerde desondanks meer dan 1500 lied-
tvaaronder 'White Christmas', 'Cheek to cheek' en het offici-
Amerikaanse volkslied 'God bless America'. De musical
het levensverhaal van Irving Berlin. Hij was een joodse
hteling die berooid in New York aan kwam en daar op 101-
e leeftijd overleed met tientallen miljoenerf guldens op zijn
^enJcrekening. Berlin componeerde veel romantische melodie-
DPhi
el P'.
aar leidde zelf een eenzaam en moeilijk leven. American
'book Productions maakte eerder soortgelijke voorstellin-
over Cole Porter en Frank Sinatra.
„Als je rock hoort, dan hoor je
Afrika. Mensen beseffen vaak
niet hoe klein de wereld is. We
zijn ook op een punt aangeno
men dat mensen vaak niet
meer weten waar bepaalde mu
ziek vandaan komt. En in zeke
re zin ben ik daar blij om. Want
ik geloof wel degelijk dat de
'roots-muziek' levend blijft. Die
staat immers zo dicht bij de
mensen. Maar dat cliché 'we
reldmuziek', dat ook voor mijn
werk gehanteerd wordt, vind ik
nu wel eens passé. Ik maak ge
woon popmuziek."
Youssou N'Dour is veertig
jaar oud en Afrika's grootste
popster. Van de golf Afrikaanse
musici die halverwege de jaren
tachtig Europa en Amerika
overspoelde met frisse, tropi
sche muziek, is hij er als enige
in geslaagd zich op het hoogste
niveau te handhaven. In 1994
verscheen zijn vorige album
'The Guide', met daarop de sa
men met Neneh Cherry als duet
gezongen wereldhit '7 Se
conds'. Nu, zes jaar later, is
daar eindelijk de opvolger, 'Jo-
ko'.
N'Dour zit er in zijn Amster
damse hotelkamer piekfijn bij.
Een Affo-yup. Modieuze,
breedgeneusde schoenen, de
sign-trui, haute couture-jeans.
En hij is ontspannen. Hij kent
z'n kwaliteiten en weet wat zijn
nieuwe plaat waard is.
„'The Guide' bleek een plaat
met een lang leven", zegt hij.
„Na het verschijnen van dat al
bum hebben we veel gespeeld.
Lange tournees. Zo'n tweeën
half jaar achtereen. Vervolgens
werd ik gevraagd aan allerlei
andere projecten mee te wer
ken. Kijk, ik woon in Senegal,
niet in Parijs of New York. Afri
ka is belangrijk voor mij. Ook
het Afrikaanse publiek. Daarom
heb ik de afgelopen jaren veel
in Afrika opgetreden. En ik heb
de nodige tijd met m'n gezin
doorgebracht. Maar als ik 'The
Guide' nu hoor, dan staat die
plaat nog altijd zo dicht bij mij.
Dan kan ik me eigenlijk amper
voorstellen dat dat album al
weer zes jaar oud is."
'Joko', de nieuwe plaat, is zo
eigentijds en mondain als
N'Dours outfit. Het is een veel
zijdig album met veel soul, rock
en hiphop-invloeden en met de
hippe Amerikaanse r&b/hip-
hop- producer Wyclef Jean als
één van de gasten. Een enkele
Afro-purist zal misschien gru
wen, maar Youssou N'Dour
maakt ook geen muziek voor
puristen. Zijn songs hebben
minder te maken met folklore
dan met de realiteit van van
daag. Niet voor niets houdt hij
in zijn teksten zijn land- en
continentgenoten keer op keer
voor dat Europa niet het 'para
dijs' is waar de Euro's zo van de
bomen geplukt kunnen wor
den. En al heeft N'Dour het dan
inmiddels persoonlijk wel dege
lijk 'gemaakt', hij heeft ook ge
noeg in de wereld rondgekeken
om te weten hoe de vork in de
steel zit.
„Ik heb met deze plaat echt
voor 'de straat' gekozen," moti
veert de Senegalees zijn samen
werking met Wyclef Jean in een
drietal nummers. „Ik wilde die
De Woutertje Pieterse Prijs 2000
voor jeugdboeken is gewonnen
door Paul Biegel met 'Laatste
verhalen van de eeuw'. Hij
kreeg de prijs, een oorkonde en
een bedrag van 25.000 gulden,
gistermiddag overhandigd in
De Balie in Amsterdam. Biegel
won de trofee in 1991 ook al
voor 'Anderland'.
De jury vond 'Laatste verha
len van de eeuw' het sterkste
van de ongeveer 95 boeken die
werden bekeken. „Het is een
boek waarin niet de maat
schappelijke thematiek, de psy
chologische waarschijnlijkheid
van de personages of de her
kenning zegevieren, maar het
plezier en de macht van het
vertellen", aldus de jury, die
onder leiding stond van Lies-
beth Brandt Corstius.
'Laatste verhalen van de
eeuw' bestaat uit negentien ver
halen die als een ouderwets
sprookjesboek zijn vormgege
ven. In de stukken spreken die-
Youssou N'Dour: „Afrika is belangi
ren veel in Afrika opgetreden."
'vibe' op mijn plaat. Hiphop is
immers ook in Afrika ontzet
tend populair."
Het kenmerkt N'Dours voort
durende zoeken naar nieuwe
muzikale horizons in zijn mu
ziek. Overal haalt hij zijn inspi
ratie vandaan. Een mondiaal
musicus. Maar is er ook een
constante in zijn werk? Een au
thentiek Senegalees element?
„Absoluut", reageert de zanger.
„De 'tama' of 'talking drum' en
de mbalax-ritmes, dat blijven
de verbindende elementen in
mijn muziek. Al zijn ook die in
de loop der tijd wel wat aange
past. In het verleden werden de
ritmes vooral met stokjes gesla
gen: nu met de blote handen.
De mbalax waar ik vijftien jaar
geleden mijn songs omheen
bouwde was toch meer Senega
lese folklore. Tegenwoordig
prefereer ik iets wat je een 'Afri
can vibe' zou kunnen noemen.
Ritmes waarin ook duidelijke
elementen uit bijvoorbeeld
Zuid-Senegal en Ivoorkust zit-
jk voor mij. Ook het Afrikaanse publi
ten. Zeg maar meer pan-Afri
kaans."
Op z'n minst curieus is dat
Youssou ook weer een beetje
terug gekomen is bij de Afro-
Cubaanse muziek waarmee het
in de jaren zeventig voor hem
allemaal begon. Dat is welis
waar niet op zijn eigen nieuwe
plaat te horen, maar wèl op die
van zijn landgenoot Cheikh
N'Digël Ló. Op diens nieuwe,
door N'Dour geproduceerde
plaat 'Bambay Gueej', staat on
dermeer een verrassende - ver
taalde - versie van het varvde
Buena Vista Social Club beken
de 'El Carretero'. „Die muziek
voelt zo natuurlijk voor ons, Se-
negalezen", zegt N'Dour. „Ook
in West-Affika zie je de Cu
baanse muziek op dit moment
weer aan populariteit winnen.
Net als in Europa. Als wordt die
muziek bij ons gewoon door
Afrikanen gespeeld..."
Het mag dan misschien wat
opportunistisch overkomen,
zo'n nieuw album met namen
;k. Daarom heb ik de afgelopen ja-
FOTO CPD/LEX VAN ROSSEN
als Peter Gabriel en Sting op de
gastenlijst, Youssou N'Dour
heeft zoveel persoonlijkheid dat
hij uiteindelijk toch gewoon
zijn eigen gang gaat. Zo zette hij
op 'Joko' een nieuwe versie van
'New Afrika', een lied dat ook al
op zijn album 'Eyes Open' uit
1992 te vinden was. „Wat ik in
dat nummer te melden heb,
geldt ook vandaag nog. Ik roep
de Afrikanen op om de handen
ineen te slaan. Dat is de enige
manier om de problemen van
armoede en aids te overkomen.
En zo lang mijn continent nog
geteisterd blijft door oorlogen
en etnische conflicten zal ik dat
lied blijven zingen. Dus mis
schien vind je het ook wel weer
op mijn volgende album te
rug."
Concerten: vrijdag 21 april
Eindhoven (Muziekcentrum
Frits Philips), zondag 23 apr
Utrecht (Muziekcentrum Vre-
denburg) en maandag 24 april
Groningen (Oosterpoort).
Paul Biegel
neemt de
oorkonde
behorende
bij de Wou
tertje Pieter
se Prijs in
ontvangst.
FOTO ANP
ren, lopen kabouters rond en
zingt een zeemeermin. „Maar
zoetsappig is dit doorgaans in
razende vaart geschreven boek
allerminst", aldus de scherp
rechters. Biegel (1925) debu
teerde in 1962 met 'De Gouden
Gitaar'. Hij heeft inmiddels zo'n
vijftig titels op zijn naam staan.
De tournee van de muziektheaterproductie 'Py-
is tot nader bericht stilgelegd. Hoofdrolspeelster Gerrie
der Klei raakte dinsdagavond gewond bij een auto-ongeluk,
drie gebroken ribben op. Van der Klei ligt nog in het zie-
ter observatie. Van der Klei werd in haar auto, na terug
van een theatervoorstelling in Lelystad, in de flank gere-
Ze is meteen naar het ziekenhuis gebracht. Naar omstan-
maakt ze het redelijk goed. De voorstelling Python
*e week woensdag in Den Bosch in première en is in
in de Leidse Schouwburg te zien. Er zijn geen vervangers op
termijn beschikbaar. Wanneer de tournee vervolgd wordt,
af van het herstel van Gerrie van der Klei.
van Vliet terug in Scheveningen
j haag Paul van Vliet keert deze zomer terug naar Scheve-
ïgen met een nieuwe tour de chant onder de titel 'Tekens van
vaVen'. Hij brengt daarin een keuze uit zijn repertoire van de af-
bijlopen 25 jaar. Een aantal conférences en verhalen verbindt de
parfljes met elkaar. „Ik heb liedjes geselecteerd die ook nu nog
Tueel en dus tijdloos zijn", aldus Van Vliet. Vorig jaar deed hij
i tour de chant met het Residentie Orkest. Het nieuwe pro-
,esHmma gaat op 29 juli in première in het Circustheater in
"ldsieveningen. Van Vliet houdt daarmee vast aan zijn traditie
ji zomeroptredens in de badplaats. In 1970 trad Paul van Vliet
Ervoor het eerst op, in het Kurhaus. Toen dat in 1975 - naar
en er bleek voorlopig - werd gesloten, stak hij over naar het Cir
custheater. Na de serie voorstellingen in Scheveningen speelt
Vooif1 Tekens van Leven' vanaf 1 november tot en met mei
re^l in de grote provinciale schouwburgen.
Jexicaans dodenmasker in Rai
