Deire moet het nu zelf maken
'Op Jamaica voel je de hogere energie, hallelujah
Cultuur Kunst
Van Manen
maakt weer
ballet voor
Carré
'Von Siebolds
verzameldrift was
kleine oprisping'
VOENSDAG 1 MAART 2000
AMSTERDAM ANP
Hans van Manen maakt
opnieuw speciaal een bal
let voor het Amsterdamse
theater Carré. De wereld
première ervan heeft
plaats op 2 mei aanstaan
de. Het Nationale Ballet
en Koninklijk Theater Car
ré brengen tot en met 9
mei het Van Manen-pro-
gramma 'Fifty-Fifty' in de
piste van het theater aan
de Amstel.
Naast het ballet waar
mee Erasmusprijs-win
naar Van Manen op dit
moment bezig is, bevat
het programma Hans van
Manens de drie balletten
'Trois Gnossiennes',
'Black Cake' en het video
ballet 'Live', dat in 1979
ook al speciaal voor thea
ter Carré werd gemaakt.
De eerste soliste van Het
Nationale Ballet Coleen
Davis, die in '79 de we
reldpremière van 'Live'
danste, neemt nu met die
zelfde voorstelling af
scheid van de danswereld.
De 40-jarige ballerina
werkte ruim 22 jaar voor
Het Nationale Ballet. Ze
vervulde hoofdrollen in
onder meer 'Het Zwanen-
meer', 'The Sleeping
Beauty', 'Giselle' en 'Ro
meo en Julia'. In 1986 won
ze de Gouden Theater-
dansprijs. Drie jaar later
ontving Coleen Davis de
eerste Alexandra Radius-
prijs.
'Live' is het eerste video-
ballet uit de Nederlandse
danshistorie. Dank zij
rechtstreeks in het theater
uitgezonden beelden kon
hun publiek voor het eerst
ook close-ups van de dan
sers zien. Jarenlang dacht
Hans van Manen dat het
alleen voor Carré geschikt
was, maar inmiddels heeft
hij het stuk ook in theaters
in Bonn en Edinburgh ge-
ensceneerd.
leiden caroline van overbeeke
„Het is triest maar de verza
meldrift van Von Siebold en
zijn tijdgenoten was een klei
ne oprisping aan het begin
van de 19de eeuw. Daarbij is
het gebleven. In zijn tweede
verzameling van Japanse
voorwerpen uit de jaren 1859-
1862 was Nederland helaas
niet meer geïnteresseerd.
„De arts Franz Philipp Von
Siebold, Duitser van geboorte,
verzamelde in de jaren 1823-
1829 duizenden vooiwerpen
in Japan. Hier was hij in op
dracht van de Nederlandse re
gering als factorij-arts voor de
VOC tewerkgesteld op Deshi-
ma, de Nederlandse enclave
in Nagasaki. Zijn verzameling,
porcelein, lakwerk, prenten,
boeken, landkaarten, planten,
bomen, zaden dieren en nog
veel meer vormden de grond
slag voor de oprichting van
het latere Rijksmuseum van
Volkenkunde in Leiden.
De conservator van de hui
dige Japan-afdeling van het
Leidse museum, Matthi For-
rer, vertelde zijn gehoor gis
teravond tijdens de derde Stu-
dium-Generalelezing over de
400-jarige banden tussen Ne
derland en Japan, iets over de
grote Von Siebold-collectie.
Jan Cock Blomhoff en Johan
Frederik van Overmeer Fis-
scher, tijdgenoten van de arts,
legden ook een aardige verza
meling aan in de jaren 1817-
1829, waarvan delen terecht
kwamen in het Koninklijk Ka
binet van Zeldzaamheden, het
latere Mauritshuis. „Verzame
len doe je met overgave, liefde
of passie. Het zit in je genen",
zei Forrer. Von Siebold was
gegrepen door het verzamelen
van Japans gebruiksgoed,
kunst en natuurhistorisch ma
teriaal. Eerst op Deshima waar
de Nederlanders als enige volk
ter wereld met de Japanners
handel mochten drijven, en
later tijdens zijn 900 kilometer
lange hofreis naar Edo, waar
de shogun, de opperbevelheb
ber van het land zetelde. For
rer: „De Von Sieboldverzame-
ling kent nergens zijn weerga,
ook niet in Japan. Daar moe
ten wij hem eeuwig dankbaar
voor zijn. Van het materiaal
van zijn voorgangers is bijna
niets bewaard gebleven." Veel
schepen met kratten vol fraaie
spullen uit Japan van die
voorgangers zijn vergaan in
slecht weer.
Von Siebold wilde niet al
leen de kennis van Japanse
cultuur bijspijkeren, zijn ver
blijf op Deshima had ook ten
doel bet opvijzelen van de
(handels)betrekkingen tussen
de landen. Bij terugkeer ver
kocht hij zijn spullen aan de
Nederlandse staat na het te
hebben geordend en beschre
ven. Forrer liet enkele dia's
zien met afbeeldingen van ty
pisch Japanse gebruiksvoor
werpen uit die tijd, zoals thee
potten, naaidozen, een tel-
raam, speldenkussens, waai
ers, paraplu's, hoornen en
schildpadden haarpennen,
hoofdkussens vastgespijkerd
op lakwerk, naaigarnituur,
eetkommetjes, gevlochten va
zen van bamboe - 'fabelachtig
fraai van afwerking' -, hoge
teenslippers, teensokken, tan
denborstels en pijpen. „Het
middenstuk van de pijp was
altijd van bamboe, ingebrand
met zeewier. Dat neemt 80
procent van de schadelijke ni
cotine weg, wist u dat?"
In de Hortus Botanicus
staan nog steeds 15 planten
die Von Siebold destijds mee
bracht. De tweede volkenkun
dige verzameling van de arts
verdween naar München. Ne
derland was er in 1963 niet in
geïnteresseerd. „Heel jammer,
in München staat die collectie
te verpieteren." Op een vraag
uit het publiek waarom er
destijds zoveel Duitsers op
Deshima voor Nederland
werkten, antwoordde Forrer:
„Nederlanders hadden weinig
belangstelling voor een baan
in de Oost. De kans op sterfte
bij aankomst in Indië was 50
60 procent, onder meer van
wege de malaria. Dat vonden
ze niet erg aanlokkelijk."
Leidse band van schoolband naar internationale platenmaatschappij
Sensationele reggae-familie Morgan Heritage vrijdag in het LVC
^Verhalen van een ontdekkingsreiziger
reiden Spannende verhalen over een grote expeditie naar een
1 Onbekend tropisch eiland. Op dinsdag 7 maart vertelt J. Staats
wein Naturalis waargebeurde verhalen over de Expeditie Sterren-
ïtoitebergte. Hij was in 1959 één van de deelnemers aan deze eer-
en(Ste grote expeditie naar het centrale bergland van toenmalig
ijdekjederlands Nieuw-Guinea. Er zaten behoorlijk wat haken en
-rstbgen aan de reis. Zo moest er een vliegveld worden aangelegd
jp moerassige grond en gingen er voor de beveiliging militairen
nee. Tot op de dag van vandaag wordt het verzamelde materi
js aal gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Aan de hand
iv//an, veelal vergeelde, lichtbeelden vertelt Staats over zijn erva-
ingen en de resultaten van deze destijds geruchtmakende ex-
reditie. De lezing begint om 11.00 uur (toegang 7,50 gulden).
foto pr
ljRiefenstahl (97) gewond bij ongeluk
iaunchen De hoogbejaarde regisseuse Leni Riefenstahl is bij
ampen helikopterongeluk in Sudan gewond geraakt. Tijdens opna-
,uwines voor een film over het leven van de 97-jarige Riefenstahl
rs ptortte een helikopter van geringe hoogte neer. Een cameraman
netiaakte daarbij zwaar gewond. De verwondingen van Riefens-
go'ahl, die ook in de helikopter zat, zouden meevallen. Riefens-
we|ahl, die bevriend was met Adolf Hitier, werd bekend met de
g0eïlms die ze maakte in opdracht van het nazi-regime. Zo regis
terde ze 'Triumph des Willens', een heroisch verslag van de
3onëroots opgezette nazi-partijdag in Neurenberg in 1934. Ook was
aj^Hle cineaste door de nazi's aangewezen om de Olympische Spe-
ordi[en van 1936 in Berlijn vast te leggen, wat resulteerde in twee
vanilms. Door critici werden haar films steevast afgedaan als natio-
ergijtaal-socialistische propaganda.
ie vi
De band is ontstaan uit het schoolbandje van het Stede
lijk Gymnasium in Leiden. Hun demo werd 'Demo van
de Maand' in de muziekbladen Music Maker en Fret. De
debuut cd 'A Muse' kwam nog uit op het kleine Friese la
bel Marista. De opvolger bij de grote internationale pla
tenmaatschappij Warner, een droom van iedere band.
Sinds de oprichting maakt de Leidse band Deire een
stormachtige groei door. Over de volgende stap valt nog
weinig te zeggen. Zeker is wel dat later deze week de
nieuwe single 'Home' in de winkel ligt en eind deze
maand het album 'Winter's Over'.
Olivier Schutte is de belangrijk
ste man achter Deire, hij
schrijft de teksten en compo
neert alle nummers. Schutte is
ook de meest ervaren popmuzi
kant. Hij heeft eerder de band
Grof Geschut opgericht en
schreef voor deze band een
groot deel van de nummers.
Schutte koos echter voor zijn
band Deire. Via muziekuitgeve
rij Sony, waar hij als componist
onder contract staat, kwam
Deire terecht bij platenmaat
schappij Warner.
'Winter's Over' is net als 'A
Muse' geproduceerd door
Frans Hagenaars. Schuttè is bij
zonder te spreken over de sa
menwerking met de Neder
landse topproducer van onder
meer Daryll-Ann, Caesar en
Betti Serveert. „Frans neemt op
een hele eerlijke manier op, ge
bruikt alleen het strikt noodza
kelijke. Hagenaars is meer een
technicus dan een producer.
Hij legt een band niet zijn me
ning op."
De nieuwe plaat is gemasterd
in de beroemde Abbey-Road-
studio's, die onlosmakelijk ver
bonden zijn met The Beatles.
Voor Schutte een leuke bijkom
stigheid, maar het ging hem
vooral om de apparatuur die er
staat. „We hebben de cd daar
analoog gemasterd met de orgi-
nele apparatuur uit de jaren
zestig en zeventig. Ik viel bijna
van mijn stoel toen ik het ver
schil hoorde nadat de eerste
nummers waren gemasterd,"
vertelt hij enthousiast. „De mu
ziek verandert met het maste-
ren echt van een opname tot
een plaat."
Technicus in Engeland was
Chris Blair die eerder werkte
met Travis, Blur en Oasis. Een
goed budget, aansprekende na
men. Het zijn allemaal voorde
len van een contract bij een
grote platenmaatschappij. Na
delen zal je uit de mond van
een Deire-lid ook niet horen,
maar wennen is het wel. „Als je
met een grote maatschappij in
zee gaat, dan zit je vast aan het
grote apparaat. Veel zaken gaan
via een vast stramien. Je kunt
het niet omvormen naar wat je
wilt."
Zo heeft de platenmaatscha-
pij een flinke vinger in de pap
bij de keuze van de single, het
artwork, de promotie en de sty
ling van de bandleden. Een in
terview met de band moet door
de platenmaatschappij worden
gepland, de band heeft sinds
kort een manager en optredens
worden voortaan geregeld door
Mojo Concerts. Kortom: „Je
hebt niet meer de volledige
controle over cfe band en dat is
erg wennen. Alles is gericht op
de verkoop van het nieuwe al
bum." En daar is Schutte bij
zonder tevreden over. „Winter's
Over is een verzameling van
sfeervolle, mooie liedjes." In
vergelijking met de debuut-cd
is het instrumentarium uitge
breid. „Een gitarist hoeft niet
alleen gitaar te spelen", vindt
Schutte. „Onze gitarist speelt
op de plaat ook viool en hij
zingt de tweede stem."
Ondanks het grote vertrou
wen van Warner blijft Deire
realistisch. Schutte: „Geld ver
dienen met de band zit er voor
lopig niet in. Daar gaan we in
elk geval niet van uit." De
meeste bandleden van Deire
hebben een vaste baan. En als
het opeens snel gaat is er vol
gens Schutte niets aan de hand.
„Het voordeel is dat we in ver
schillende bezettingen kunnen
spelen. Met alleen de zangeres
en de toetsenist of gitarist."
Schutte verwacht niet dat de
single 'Home' direct een grote
hit wordt. „Ik hoop wel dat de
Leidse musici brengen opera in Oxford
jLEiPEN Jonge Leidse musici gaan komende zomer in de Engelse
^-Universiteitsstad Oxford de opera 'Noye's Fludde' van Benjamin
Britten instuderen en uitvoeren. Ze doen dat samen met leef
tijdgenoten uit Bonn, Grenoble, Perm en Oxford. Dit gebeurt op
initiatief en uitnodiging van de stad Oxford, waarmee de ge-
fghoemde steden een jarenlange stedenband onderhouden. Het
r_ e^s de bedoeling dat elke deelnemende stad een aspect van de
e aPPera voor ^aar rekening neemt. Leiden en Grenoble zijn ge-
-ek yraagd om voor musici te zorgen. Het Russische Perm is ver
val zocht balletdansers af te vaardigen en Bonn een koor. Oxford
le Izelf neemt de productie van de decors en de maskers voor haar
rekening. Aan de opera, die in de week van 10 tot 20 augustus
t grfwee keer wordt opgevoerd, zullen zo'n tweehonderd jongelui
virussen de veertien en negentien jaar uit de vijf steden hun me-
perflewerking verlenen,
rt J
single gedraaid wordt op de ra
dio. Dan weet in elk geval een
grote groep mensen dat de
plaat er is." Hij ziet het ook als
een ondersteuning voor de live
optredens.
„Overigens spelen we live een
stuk harder dan op de plaat. Als
je de playlist haalt dan kan je
een jaar lang spelen in het club
circuit, omdat nu eenmaal
meer mensen komen kijken als
je wat bekender bent."
Schutte kent geen Neder
landse bands die in hetzelfde
straatje zitten. „De vergelijking
met bands als Nilsson en Jane
Doe ligt voor de hand, maar al
leen omdat ze ook een zangeres
hebben. Daar houdt het wel
mee op. In Nederland is er nog
geen grote markt voor onze
muziek. Die moeten we zelf
maken."
De single 'Home' ligt 3
maart in de winkel, het album
"Winter's Over' is vanaf 24
maart te koop.
Deire presenteert het album
op 20 maart in Diligentia in
Den Haag.
Fans kunnen de presentatie
gratis bijwonen als ze zich
aanmelden op www.http://lis-
ten.to/deire of een e-mail stu
ren deire@planet.nl
ft trio LMS laat horen dat deze drie Morgans er niet voor terugdeinzen om naast reggae ook r&b te spelen.
foto pr
Morgan Heritage: geen dreadlock die er ook maar aan denkt om solo te gaan. „We willen als familie naar
buiten treden. Als eenheid." foto cpd
zanger die een platencontract wist te
scoren bij een grote Amerikaanse pla
tenmaatschappij. Nu woont hij weer
op Jamaica, de bakermat van de reg
gae. „Dichter bij onze Afrikaanse voe
dingsbodem, dichter bij de energie
van onze voorouders, hallelujah!"
Zijn hele vocabulaire is doorspekt
met religieuze uitroepen. Elk gesprek
eindigt hij met een gebed. Morgan is
een overtuigd rasta. „Het is een roe
ping. Ik breng de boodschap van Jah
Rastafari." Geen antwoord zonder re
ferentie aan Jah of aan de Ethiopische
keizer Haile Selassie, van wie rasta's
geloven dat hij Jah's plaatsvervanger
op aarde was.
Veel en vaak is Morgan Heritage, de
reggaeband van vijf van zijn 29 ldnde-
ren, vergeleken met de familieleden
van Bob Marley, die al net zo overtuig
de rasta's zijn en net zulke toegankelij
ke, melodieuze reggae spelen. „Ik
denk dat we een heilige missie hebben
die we met muziek moeten volbren
gen. Religie inspireert me meer dan
andere artiesten.
„Pas als tiener kreeg ik echt interes
se in muziek, maar in Jamaica was ik
niet echt succesvol." Hij trok naar
New York en kwam er in The Black
Eagles terecht, de eerste band die daar
authentieke reggae speelde. „Ze von
den ons maar wat vreemd. De mensen
begrepen er niet veel van. Het is so
wieso moeilijk reggae te spelen in elk
ander land dan in Jamaica. Maar Ame
rika is extra moeilijk. Reggae brengen
op hoog niveau in de VS, dat kan niet,
zeker niet als je succes zoekt. Dus ging
ik niet voor het succes. Daar hield ik
me niet mee bezig. Waar ik me wel op
richtte was of ik blij was van binnen, of
mijn ziel gelukkig was met de muziek
die ik maakte."
In 1992 lanceerde hij Morgan Her
itage. Zijn kinderen hadden weliswaar
reggae met de paplepel ingegoten ge
kregen, maar uiteraard waren de in
Amerika veel populairdere genres als
soul, rock 'n roll, funk en r&b niet aan
hen voorbijgegaan. „En daar pluk *ik
nog dagelijks de vruchten van," zegt
toetsenist Roy 'Gramps' Morgan. „Ik
heb van alles gespeeld. Top 40, rock 'n
roll, r&b, alles. Erg goed voor mijn ont
wikkeling als muzikant. Maar we wis
ten altijd dat reggae de basis was waar
we naar terug zouden keren."
Gramps is geboren in Amerika,
groeide op in Brooklyn en Springfield.
„Maar toen mijn vader ons meenam
naar Jamaica voelde dat toch als een
thuiskomst. Je land zit je in de bloed.
Pa wilde terug. De kinderen waren het
er volledig mee eens. Jamaica voelde
meteen als thuis."
Vader Denroy beaamt de woorden
van zijn zoon. „In Jamaica is de vibe
anders. Meer rootsy. Vrijer. Je voelt er
de hogere energie. Je voelt dat je dich
ter bij de bron zit." Ze houden hun
kantoor in New York aan en nemen
hun platen in Jamaica op. Eerdaags
komt het derde regulier album van
Morgan Heritage uit, dat 'More Tea
ching' gaat heten.
Recent verscheen Morgan Heritage
Family Friends, Volume 2. Een zoge
heten 'one rhythm'-plaat waar allerlei
bevriende artiesten op steeds hetzelfde
basisritme, aangeleverd door Morgan
Heritage, hun eigen tekst zingen of
rappen. Zeventien keer hetzelfde lied
je, maar de variëteit is verrassend.
Denroy Morgan: „We maken zo'n cd
omdat anders anderen er met de rid-
dims vandoor gaan. Als je een hit hebt
in Jamaica proberen allerlei producers
en artiesten goede sier te maken met
jouw ritmes. Om dat te voorkomen
nodig je zelf andere artiesten uit om
hun ding te doen met jouw ba
sistrack."
Geen dreadlock op zijn hoofd die er
ook maar aan denkt om solo te gaan of
een solo-plaat te maken, zoals de kin
deren van Bob Marley. Gramps: „Dat
zal niet snel gebeuren. We willen als
familie naar buiten treden. Als een
heid. Onze hoofden staan niet naar so
lo-platen. We zijn broeders en zusters,
dat staat voorop."
Denroy Morgan - 'I keep two wives'
- heeft zo veel nazaten dat er naast
Morgan Heritage nog meer familie
bands kunnen worden gevormd. Het
trio LMS, dat ook tijdens de tournee
zal optreden, is een voorbeeld. De ver
rassende cd van LMS, Reality Check,
laat horen dat deze drie Morgans er
niet voor terugdeinzen om naast reg
gae ook r&b te spelen. En zo hoort dat,
meent pa Denroy. „Binnenkort ver
schijnt er op ons label ook hardcore
hip hop in de stijl van DMX en Jay-Z.
Hip hop is de muziek van de gemeen
schap: Morgan Heritage is de muziek
van hét huis."
Morgan Heritage, 3 maart in het
LVC Leiden; 22 maart in Tivoli
Utrecht.
Denroy Morgan trok midden jaren
ptig van Jamaica naar New York om
zijn geluk te beproeven. Hij werd,
jgin jaren tachtig, de eerste reggae-
rgan Heritage is het best bewaarde
eim van de reggae. De cd's die de
ep maakte, waren tot voor kort
chts op importbasis te koop, zodat
doorbraak hier uitbleef. Nu is
rgan Heritage, bestaande uit vijf
de 29 kinderen van Denroy Mor-
voor een aantal optredens in Ne
land. Aanstaande vrijdag doen ze
500 i* LVC in Leiden aan. Hun roem snelt
jjn |n vooruit. Live moet de diep-gelovi-
nneijrastagroep een sensatie zijn.
neen moest zijn kinderen meenemen
e bqar Jamaica om ze hun roots te laten
jhtii1en kennen. „Om ze te laten zien dat
|t hun moeder en ik ze geleerd heb-
tmen1 ec'lt 'S- moesten ze laten z'en
j |t daar inderdaad mensen rondlopen
- nder schoenen en dat anderen
j^Jjjodgedwongen een broek dragen
et LelF gaten erin omdat het hun enige
pek is. En dat er mensen zonder tan-
In leven, die toch gelukkig kunnen
pilachen. De realiteit van het leven."
